İnce Memed - 3 - 41

sebeptense burada birkaç yıl kaldığı belliydi. Memed, Hocayı çok yakından
tanıdığı için, bu köyde hangi sebepten kaldığını merak bile etmiyordu.
Yobazoğlu onlardan daha yolda, nereye gideceğini, ne yapacağını söylemeden
ayrılmış gitmişti.
"İnsanın bu kadar korkağı da..."
Ferhat Hoca en çok Yobazoğluna şaşıyordu. Diline pelesenk etmişti, "İnsanın
bu kadar korkağı da..." diyordu da başka bir şey demiyordu.
Memed Ferhat Hocayla birlikte olduğundan hem çok mutluydu, hem de ona
bÜ3mk bir güven du3myordu.
O gün bugündür de İnce Memedle Ferhat Hocanın tartışmaları sürüyordu.
Hoca:
"İnsanın yolunu Allah çizer. Allah benim yolumu çok eskiden çizmişti de ben
anlamamıştım. Ben, sen eşkıyalığı bırakıp gitsen de ben bu dağlarda kalacağım.
Bunun bir mümkünü çaresi olmadığını anladım. Benim sonum kurşun. Bunu
düşümde de gördüm. Hapisten kurtulacağımı, dağlara geleceğimi de düşümde
görmüştüm. İnsan hem kendi yolunu kendi çizer, hem de Allah çizer. Ben dağda
kalmamak için her şeyi yaptım, ama baktım ki alnıma yazılmış, kaderin önünden
kaçamıyorum. Dağda bir tek eşkıya kalmasa da ben dağda kalacağım. Böylesi
benim için daha iyi. O sığındığım köyde Allah seni boş yere karşıma çıkarmadı."
Hoca sonunda çok kesin konuşmuştu, Memed üstelemedi. Çoktan da atıcılık
talimlerine başlamıştı. Her sabah erkenden kalkıyor, namazını kıldıktan sonra:
"Haydiyin çocuklar, benimle gelen var mı?" diyor, yanma kim takılırsa onunla
kÖ3mn arkasındaki düzlüğe çekiliyor, atışlara başlıyordu. Bir de durmadan dağ
tırmanıyor, 3mrüyor, koşuyordu.
Memed, Hocanın her şeyine şaşırıyordu ya, onun atıcılığına hayran kalmıştı.
Gözünün gördüğü neye nişan alıyorsa onu vuruyordu. Memed böyle bir
nişancıyı ömründe ne görmüş, ne de duymuştu.
Köyde bir ay kaldılar. Memed anladı ki bu köylüler, yakın köyler Hocayı bir
ermiş eylemişler, onu kutsuyorlar. Sebebini de öğrendi.


Ferhat Hoca kıtlık yılında üç arkadaşıyla bu köye sığınmış, yol kesmiş,
Kayseriden, Develiden, Sivastan, köylerden zengin evleri basmış, sürüler talan
etmiş getirmiş bu köylerin aç insanlarına dağıtmıştı. Gücünün yettiğince de
buralardaki aç asker kaçağı sürülerinden onları korumuştu.
İşte bundan dolayıdır ki Ferhat Hocanın buralarda yeniden gözükmesi düğün
bayram karşılanmıştı.
Memed:
"Hocam," dedi, tüfeğini onun önüne uzattı, "ben senin emrindeyim. Çetebaşı
sensin, bundan önce olduğu gibi, ben de senin çetenim."
"Köylüler mi söyledi bunu sana?"
"Köylüler söylemediler. Ben öğrendim."
Ferhat Hoca onun öğrendiklerini bura köylülerinin hiçbir zaman, hiç kimseye
söylemeyeceklerini biliyordu. Onun macerasını, buralara geldikten sonra, bir
yabancıdan, saf bir çobandan cin gibi Memedin öğreneceğini de biliyordu.
"Bir gün sana her şeyi, bütün başıma gelenleri en küçük ayrıntısına kadar
anlatırım. Al tüfeğini önümden. Çetebaşı sensin."
"Alamam. Kabul edemem."
"Al onu önümden. Ben kimin çetebaşı olacağını bilirim."
"Ben de bilirim Hocam."
Hoca kızdı:
"Al onu yerden. Eski köye yeni adet çıkarma."
"Çıkarırım."
"Başıma bela mısın sen?"
"Belayım."
"O zaman arkadaşları çağıralım, hemen şimdi, çetebaşmı seçelim. Sen olduğun
yerde kal. Çocuklar gelin."
Kasımla Temir onları biraz ötede durmuşlar izliyorlardı, yakma geldiler.
"Çetebaşmı seçeceğiz. Memedi isteyenler?"
Üçü de Memedi istediler...
Memed bu oldubittiye bir düşte, bir yarı uykuda gibi küskün bakıyor, bir şey
söylemiyordu.
Üçü de silahlarını aldılar, götürdüler Memedin ayaklarının dibine koydular.
Memed birden duygulandı, gözleri yaşardı, hemen vardı Ferhat Hocanın elini
kaptı alnına götürdü.
Köylüler olanı biteni görmüşler, duymuşlardı. O gece Memedin onuruna büyük
bir şölen verdiler. Yakındaki köyden davulcular, aşıklar, türkücüler, kavalcılar
geldiler. KÖ3mn ortasındaki alana bÜ3mk bir ateş yakıldı, orman, kayalıklı


yamaçlar sabaha kadar aydınlandı.
Bir hafta sonra Memed:
"Çok küflendik buralarda," dedi, onun aklı fikri hep Seyrandaydı. Bir gün önee
Seyranı alıp bilinmeyen yerlere, üstelik de portakal bahçelerinin olduğu deniz
kıyılarına gitmek istiyordu. Bunun için de birazieik olsun paraya gereksinmesi
yok muydu?
"Çıkalım buradan. Yalnız burasını unutmayalım. En kötü günlerimizde...
Buranın köylülerini teker teker kesseler, bizi kimse ele vermez."
"Biliyorum, vermezler Hoeam."
"Burası bizim kalemiz..."
Köylüler, kadın erkek, çoluk çoeuk onları aşağıdaki gediğe kadar uğurladılar.
Ferhat Hoea köylülerden ayrılıp tepeyi çıkmea, gökte uçan kartallardan birisini
gösterdi:
"Memed," dedi, "şuna iyi bak. Bu benim ilk avım, eğer vurabilirsem talihim
yaver gideeek." Tüfeğini kaldırdı, tetiğe çöktü, kurşunun sesinden kayalar
yankılandı ve kartal tıngır mıngır gökten düşmeye başladı. "Demek ki talihim
yaver gideeek."
Hoea buradaki yolları, köyleri avueunun içi gibi biliyordu, akşama doğru bir
küçük, ortasında tek parça kırmızı bir kayadan adaeığı olan bir gölün kıyısına
kurulmuş bir köye geldiler. Köylüler öteki köyden daha büyük bir sevgi,
eoşkuyla karşıladılar Ferhat Hoeayı. "Hoeam seni ölmüş biliyorduk.
Candarmalar seni öldürmüşler diye çok haberin geldi, çok şükür bu günümüze
Hoeam," diye sevinerek onu karşıladılar. Hoeaya kurbanlar kestiler, onları orada
bir hafta ağırladılar.
Gölde alabalık vardı. Ferhat Hoea baeaklarmı çemreyip göle girdi, eskiden
olduğu gibi elleriyle kovuklardan çok alabalık yakaladı.
Bu köyde çok güzel soylu atlar yetiştirirlerdi bilinen zamandan bu yana.
Köyün atları Urfanm, Arabistanm soylu atlarından da daha ünlüydü. înee
Memedin bindiği Ali Safa Beyin atının ünü buralara kadar da gelmişti.
"Kimi atlar böyledir, bir tezikmeyegörsünler, onları kimseeikler yakalayamaz.
İnsana düşman kesilirler. Yangın onu çok korkutmuş, bir daha ölüneeye kadar
kendine gelemez."
Ferhat Hoeayla Memedi iki katlı, güzel bir eve konuk etmişlerdi. Ev gölün üst
başındaki kayalığın uçundaydı. Aşağıdaki göl som maviydi. Ortasındaki kırmızı
kayalığa tanyerleri ışıyıp da gün vurunea göl de, o yörelerdeki ağaçlar, toprak,
otlar da som kırmızıya kesiyor, gün yükselinee de kırmızı kaya ışıltılara boğulup
göl maviliyordu.

Hocayla Memed yan yana serili yataklarında sabahlara kadar konuşuyorlardı.
Memed soruyor, öteki karşılık veriyordu. Hoca şu dünya üstüne, insanlar üstüne
çok şey biliyordu. İnsanın bir gözlerinin içine bakmayagörsün, yüreğinin en
derin yerini bile okuyordu.
"Sen kafana takmışsın Memed, sana söz, öğüt para etmez. Al Seyranı yanma,
git o deniz kıyısına, portakal çiçeklerinin arasına... Ama bil ki sen gene uzun
süre oralarda kalamayacaksın, dağlara geri döneceksin. Senin mayanda dağlar
var. İnşallah portakal bahçelerinde başına bir iş gelmez. Oradan çabuk
kurtulursun... Bir insan İnce Memed olunca, İnce Memedlik insanın sırtına en
bÜ3mk yüktür. Bir insan İnce Memed olunca başka hiçbir şey olamaz. Portakal
bahçelerinin içinde bir gün, iki gün, bir yıl ancak kalabilir. Bir yıl ancak, o da en
çok karısının koynunda kalabilir, bundan sonra bağlasalar hiçbir yerde duramaz."
"Bayramoğlu otuz yıldır nasıl durdu?"
Ferhat Hoca güldü:
"Ben onun çetesinde kaldım," dedi, "hem de uzun bir süre. Ondan bo3mna
haber alırım. O her gün, her sabah silahını kuşanır, karşı dağa kadar gider geriye
döner. Onun silahını bir gün elinden alsınlar, bir sabah silahını kuşanamasm, gör
sen ondan sonra Bayramoğlunu. Bayramoğlu bir gün dağa gene çıkacak. Belki
de son soluğunda, ama çıkacak. O, yatağında osura osura ölecek adam değildir.
Sen Abdi Ağayı öldürdüğünde kaybolup gitmiştin, niçin döndün, kim zorladı
seni, kim tanırdı seni?"
"Döndüm..." dedi Memed.
"Gene döneceksin. Senin de mayanda onların mayasında olandan var.
Köroğlunun, Pir Sultan Abdalın, Sakarya Şeyhinin..."
Birisi aşık, hem pir, hem aşık. Güzel türküler söyler. Alevi, Kızılbaş, asi. Şahın
adamı. Şah Alinin, hani Düldül atının sahibi Hazreti Ali var ya, onun adamı. Bu
yüzden de padişaha düşman, ona asi.
Bir sabah yanında çalışan Hıdırı çağırır, ben bu gece bir düş gördüm Hıdır, der.
Düşümde îstanbula gidiyormuş sun, orada Vali olup Sivasa geliyor, beni burada
Sivas çarşısında asıyormuşsun. Haydi güle güle. Yazgının önüne geçilmez.
Hıdırdır, pirin ellerine, ayaklarına düşer, aman pirim, yaman pirim,ben seni nasıl
asarım, yeter ki Vali olayım. Pir Sultandır, yürü git Hıdır, der, onu yolcu eyler.
Hıdır gider, aradan yıllar geçer, Sivasa bir Vali gelir Hızır adında. Bir gün
Valinin aklına gelir ki onu düşünde görerek, himmet edip îstanbula yollayan piri
Yıldızelinin Banaz kÖ3mndedir. Hani o Vali olup beni asacaksın demişti ya, ben
ona büyük, misli görülmemiş bir şölen çekeyim de görsün, der. Sivasla Banaz
arası üç günlük yol. Şölen gününü hazırlar, Sivasm ileri gelenlerini. Beylerini,


Ağalarını da çağırır ki pirine nasıl bir saygı gösteriyor Vali, Vali olduğu halde.
Sivasla Banaz arası üç günlük yoldur, Vali adamlarını göndertip Pir Sultan
Abdalı sarayına getirtir, o şölen yerine gelirken huzurunda niyaza varır. Pir buna
dereeesiz sevinir ya içinde de bir kuşkusu vardır. Bu Hıdır Hızır olmuştur ve
hem de Osmanlı... Bir kişi Osmanh olmuşsa ona güven olmaz. Bir de düşünü
görmüştür pir. Derken şölen başlar. Sofrada türlü yemekler vardır, buralarda
görülmemiş, bilinmemiş. Sofrada kuş sütü eksik. Herkes yemeği yemeye
başlamış. Pir Sultan öyle elleri kolları bağlı gibi durup durmuş. Hızır Paşanın bu
gözünden kaçmaz. Bu3mr pirim, yemek ye. Pir karşılık vermez, herkes iştahla
yemeğini yerken o el bile sürmez. Aman pirim... Pir Sultan başını kaldırır,
gözlerini oradaki Ağaların, Beylerin, yüksek devlet adamlarının üstünde teker
teker dolaştırır, ben bu yemekten yiyemem, der, çünkü bu yemekte tüyü
bitmedik yetimlerin hakkı, kan ter içinde çalışanların kanı var, bu yemek zulüm
yemeğidir, ben bu yemeği yiyemem, haramdır. Bu yemeği ben değil, köpeklerim
bile yemez.
Hızır Paşa çok kızar, saçını başını yolar, öfkeden delirir. Durumunu birazieik
kurtarmak, bu Beylerin önünde daha fazla rezil olmamak için, çağır köpeklerini,
pirim, der, bakalım yemeyeeekler mi... Pirdir, hemen buradan Banaza el eder,
köpekler yola düşüp gelirler. Bu3mr Paşa, işte köpekler. Yemekler Pir Sultanın
köpeklerine sunulur, köpekler, yemekleri şöyle uzaktan, burunlarının ueuyla
koklarlar. Paşanın adamları ne yaparlarsa yapsınlar yemezler.
Paşa bu kadar insan önünde çok bozulur. Bu aşağılanmayı nasıl 3mtaeaktır,
durumunu kurtarması gerekir.
Düşün gerçek çıkıyor, pirim, der Hızır Paşa. Yalnız sana pirim olduğun için bir
kapı daha açıyorum, bu bana yaptıklarına karşılık seni çoktan
sallandırmayıydım. Şimdi sen, şu insanların huzurunda üç deme söyleyeeeksin,
bu üç demede de Şah adı geçmeyeeek. Böyle yaparsan seni bağışlarım. Yoksa
seni bu sabaha karşı şehrin meydanında en yüee ağaea astıraeağım.
Pir Sultan sazı kueağma çeker, ilk demesini söyler. Başta Paşa, ortadakiler
donar kalırlar. Pir Sultan şiirinin her dizesinde bir kere Şah demiştir.
Şölendekiler ikinei demeyi beklerler. O da baştan aşağıya Şahla doludur. Üçüneü
deme de öyle.
Hızır Paşa, pirim, düşün gerçekleşti, der, asesler piri alırlar Sivas meydanında
asarlar. O 3mzden Sivasm adı kanlı Sivas kalır. Kıyamete kadar da bu şehir böyle
anılaeaktır.
O sabah günle birlikte bütün Sivasta Pir Sultan Abdalın bu minval üzere
asıldığı konuşulur. Bir tanesi der ki, ben ala şafakta Pir Sultanı ak libaslara


bürünmüş Kayseri kapısından çıkıp giderken gördüm. Ötekisi, ben de onu Tokat
kapısında gördüm, der. Kimi onu şehrin doğu, kimi batı kapısında görmüştür.
Kimse pirin asıldığına inanmamaktadır. Kuşkuda olanların bir kısmıysa, Halep
oradaysa arşın buradadır, derler. Haydi meydana gidelim de görelim. Pir Sultan
asıldıysa oradadır. Şehrin alanına gelirler ki ortalıkta hiç kimse yok. Yalnız bir
kalın, uzun ip bir ağaem dalında sallanır durur...
Ferhat Hoea güzel sesiyle Pir Sultanın o üç, her dizesinde Şah adı geçen şiirini
söyledi.
Memed:
"Karaeaoğlan, Dadaloğlu gibi bir aşıkmış. Hak aşığı..."
"Dadaloğlu gibi," dedi Ferhat Hoea.
"Pir Sultanın atı yokmuş, öyle mi?"
"Yok," dedi Ferhat Hoea.
Sakarya Şeyhini sorarsanız Sultan Dördüneü Murat devrinin Mehdisidir.
Mehdi olaraktan Sakarya dağlarında zuhur ve huruç eylemiştir. Padişah üç kere
üstüne ağır asker göndermiş/ Mehdi üç keresinde de Osmanlı askerini birkaç bin
kişisiyle püskürtmüştür.
Sultan Murat ordusunu çekmiş Bağdat seferine giderken ordu Konyada
konaklamış. Bu arada serasker, sadrazam, vezirler, aman biz ne yapıyoruz, diye
ayıkmışlar. Padişaha gitmişler" Padişahım, biz böyle ne yaptık, biz askeri aldık
Bağdada gidiyoruz, o melun Sakarya Şeyhi nam Mehdi de îstanbulun burnunun
dibinde, bizim altmış bin kişilik ordumuzu yenen beş bin kişilik orduyla kaldı.
Ya îstanbulu işgal ediverirse? Sultan Murattır, düşünmüş, demiş ki, gidin benden
selam söyleyin Şeyhe, ona bir soylu at, bir hilat kürk, bir de vezirlik tuğu
gönderiyorum. Bağdadin fethine, Kızılbaş üstüne gidiyorum, ordusunu alsın
gelsin, sevaptır, o da Bağdadin zaptına katılsın. Serasker, sadrazam, vezirler
almışlar armağanları gelmişler Sakarya dağlarına. Buldurmuşlar Şeyhi.
"Padişah sana vezirlik ihsan eyledi hem de üç tuğlu. Bu atı, bu hilatı da yolladı.
Kızılbaş üstüne seferim var, sevaptır, o da ordusunu çeksin gelsin de birlikte
fethedelim Bağdadi, dedi."
"Kabul edemem."
"Ne? Ne, vezirliği mi kabul edemezsin?"
"Edemem."
"Nasıl edemezsin?"
Serasker, Sadrazam şaşırmışlardı. Karşılarında uzun boylu, çökük avurtlu, kara
abanoz sakallı, solgun, yanık tenli, yalım karası ışıltılı, keskin gözlü bir genç
adam kaya gibi duruyordu.

"Edemem."
"Edemezsen biz de seni burada, îstanbulun burnunun dibinde bırakamayız."
"Biliyorum."
"Senin beş bin kişin var, Bağdat ordusunun yekunu neredeyse üç yüz bin
kişi..."
"Biliyorum."
"Bu ordu3m geriye döndürüp seni hallettikten sonradır ki aneak biz Bağdat
seferine gidebiliriz."
"Biliyorum."
"Bu ordu seni yeneeek. Sen yakalanmea Konya çarşısında bir eşeğe ters
bindirilip çırılçıplak dolaştırılaeaksm."
"Biliyorum."
"Derdin ne öyleyse?"
"Zuhur ve huruç etmeye meeburum."
Ve meebur adam, Sakarya Şeyhi kapıda duran kır atma atladı mor dağlara
doğru uçtu gitti.
Ve Sultan Murat Bağdat ordusunu onun üstüne çekti. Sakarya dağlarında
mübalağa eenk olundu. O gün akşama kadar Şeyhin ordusundan hemen hemen
kimse kalmadı. Ve akşamüstü Şeyhi yakaladılar. Yalım karası gözlerinde korku,
soluk, güzel 3mzünde keder yoktu.
Konya şehrinde onu bir eşeğe ters bindirip eellada teslim ettiler. Cellat onun
derisini ağır ağır 3mzdü, mafsallarını kanırdı. Onun yüzünde en küçük bir
sızlanma gözükmedi.
Cellat boynunu uçurmadan:
"Eriş ya Dede Sultan," dedi.
Sabaha karşı biraz uyumuşlardı. Memed hiç U3mmak istemiyor, günleree,
geeeleree Hoeayı dinlemeye ean atıyordu. Bu Ferhat Hoea da ne çok şey
biliyordu... İnsanı, ağaeı, otu, çiçeği, yıldızları, şu dünyada ne var ne yoksa,
tekmil gizleri ondan sormalıydı. Bu dağlarda niçin bu kadar çok dolaşmıştı,
eşkıya desen eşkıyaya, imam desen imama, kaçakçı desen kaçakçıya, asker
kaçağına, şehirliye, köylüye benzemiyordu. Memed şaşkınlık içindeydi, bu yaşa
gelmiş buna benzer hiçbir adamı görmemişti.
Tanyerleri ışırken, bütün bir geee U3mmuşlar gibi dipdiri kalktılar, giyinip
gölün kıyısına indiler. Sabahın sisi içindeki gölün dibinin aydınlığında yıldırım
hızındaki kırmızı benekli alabalıklar oynaşıyorlar, bir anda bir yere toplanıp, bir
anda da ortalığa kıvıleimlar fışkırtarak kayıyor yitip gidiyorlardı. Suda balıklarla
ışıkların oyunu karmakarıştı.

"Eriş ya Dede Sultan, demiş, başka bir şey dememiş öyle mi, eellat palayı
çalarken öyle deyişi, kellesinin kanlar saçarak yere düşmesi olduğu gibi
gözlerimin önünde. Bu geee düşümde Pir Sultan oturmuş bir ak taşın üstüne
türkü söylüyor. Şeyh de durmadan, eriştin mi bana Dede Sultan, diyor, ışık gibi
arı, gök3mzü gibi duru gülüyordu."
"Bu dünya işte unlardaki mayanın yüzü suyu hürmetine duruyor, onlar olmasa
bu dünyayı zulüm, kötülük, pislik alır götürürdü çoktan."
"Götürürdü," diye onu onayladı Memed. Gözlerini suya dikmiş çok derin,
etiyle kemiğiyle, saçlarının köklerine, tırnaklarının uçlarına kadar bütün
bedeniyle düşüneeye kesmiş düşünüyordu. Suyun dibindeki çakıltaşlarmm
üstünde ışıklar dalga dalga genişleyerek kıyıda tükeniyorlardı.
"Demek kellesi uçarken, eriş ya Dede Sultan, demiş, başka bir şey dememiş,
ne yalvarmış ne de yakarmış, başkaea hiçbir şey dememiş?"
"Dememiş," dedi Ferhat Hoea gülümseyerek.
Kaldıkları eve döndüklerinde çoban Müslümü eşiğe oturmuş kendilerini bekler
buldular.
Onları görünee ayağa kalktı:
"Beni bildin mi înee Memed?" diye sordu.
"Bildim. Hani sen o Yüzbaşının köpeğini öldürdüğü çoban çoeuk değil misin,
kan işeyen?"
"Benim," dedi Müslüm. "O Kertiş Aliyi de, o Yüzbaşıyı da öldüreeeğim."
"Dur hele," diye gülümsedi Ferhat Hoea. "Dur hele, onları sonra öldürürsün,
şimdi sen buraya niçin geldin, onu söyle?"
"Amma da bulunmaz adamlarmışsınız siz de, hay yiğen. Sizi araya araya
ayaklarım şişti, çarığım delindi," diye güeenik konuştu Müslüm.
Ayağının altını gösterdi. Çarığının bütün tabanı aşınmış gitmişti.
"Sana yeni bir çarık alırım. Buraya niçin geldin?"
"Beni sizi bulmaya Topal Ali Ağa gönderdi." Ferhat Hoeaya, eğil işareti yaptı,
bu adamı înee Memedden daha çok gözü tutmuştu. Ferhat Hoea eğilip kulağını
onun ağzına dayadı: "Bakın, beni buraya Topal Alinin gönderdiğini sizden başka
kimse bilmeyeeek. Bilirse olmaz. Dünya ağzı gevşek adamlarla doludur. Olur
mu?"
"Olur," dedi Ferhat Hoea doğrulurken. "Sen getirdiğin haberi söyle."
Çoban Müslüm kuşkulu gözlerle yanma yönüne bakındı, kimseyi
göremeyinee, alçak sesle:
"Kuzgun Veli çetesi sizi öldürmeye geliyor." Sesini daha alçaktı. "Topal Ali
Ağa dedi ki, kasaba Beyleri ona çok para vermişler sizi öldürsün diye. Bir de




onun suçlarını bağışlayacakmış Hükümet, o da gidip çiftliğinde yan gelip
yatacakmış ölene kadar. Topal Ali böyle dedi işte."
"Sağ ol Müslüm," dedi Ferhat Hoca, onu kucakladı. Ardından da bir dua
oku3mp onun üstüne üfledi.
"Bildim," diye güldü Müslüm. "Sen Ferhat Hocasın. Hinim... Sen ne yaman
adamsın sen..." Müslüm onu tanıdığına sevinmişti.
"Sen beni nereden biliyorsun?"
"Ben seni bilirim, hem de çok iyi," diye övündü Müslüm.
"Sen bizi nasıl buldun Müslüm?" diye merakla sordu Memed.
"Ben bulurum," dedi Müslüm. "Sen onun orasına karışmasan iyi edersin.
Üzümünü ye bağını sorma. Şimdi ben Kuzgun Veliyi kovalamaya gidiyorum."
Sesini alçalttı, sağma soluna bakındıktan sonra: "Topal Ağa bana dedi ki, haberi
ver onlara, sonra da Kuzgunun yerini bul, onlara bildir dedi. Ben gidiyorum, bir
diyeceğiniz var mı, sizi neredeyseniz ben bulurum..."
"Bir yemek yeseydin ya Müslüm."
"Azığım var belimde. Cebimde de param var." Bir iki topallayarak 3mrüdü.
"İşte o dedi ki bana, gün geçirip fırsat verme zamana. Sağlıcakla kalın." Yürüdü,
bir elli altmış adım gittikten sonra döndü: "Senin at var ya, senin at? O delirmiş
yahu Memed Ağa. Çok bela bir at olmuş. Onu geçen gün Karsavuran düzünde
gördüm. Kendi kendime, bu İnce Memedin atıdır, dedim, yanma varayım da
azıcık boynunu okşayım, dedim, aman varmaz olsaydım, az daha beni
öldürüyordu. Yüzbaşı da emir vermiş, o at demiş, görüldüğü yerde, İnce
Memedden de önce vurulacaktır, demiş. Yaaa, duydun mu Memed, onun
hakkında da vur emri var. Benim köpeğimi de öldürdü o Yüzbaşı. Ben de onu
öldüreceğim. Senin atını öldürürse de... Köylüler de senin atma
yaklaşamıyorlarmış. Köylüler dediler ki, o ata yaklaşınca at görünmez
oluyormuş. Olmaz olsun öyle at, iyi huylu bir şey değil. Vururlarsa hiç üzülme.
Aaah, benim köpeğim öyle miydi ya..."
İçini çekti.


26

Yağız at yel gibi uçarak geldi geniş yeşil çayırlığın ortasında durdu. Başını
kaldırıp kulaklarını dikti. Düzlüğü çepeçevre sarmış orman uğulduyordu. Sarı
yapraklar yer yer yeşili örtmüştü. Uzaktaki yarı puslu dağın koyaklarına sabahın
gölgeleri düşmüştü. Dimdik at kımıldadı, gerindi, sağrısı inee inee kırıştı. Bedeni
upuzun uzamış, kamı yere değeeek kadar gerilmişti. Bir süre böyle durdu.
Dikeldiğinde kuşkuyla sağa sola bakındı, bir kayalık ayna gibi arada bir
şavkıyor, ışıklar atın gözüne geldikçe at bir irkiliyor, kulaklarını dikip sağa sola
bakmıyordu.
Çayırlığın ortasından yöresini mor çiçekli yarpuzlar almış, dibi ak çağşaklı üç
pınar kaynıyordu. Pınarlardan suların yüzündeki kaygan böeekleri son hızla
oradan oraya kayıyorlardı.
Yağız at çok ağır, 3mrümez gibi en yakınındaki pınara 3mrüdü, eğildi,
kuymğunu usulea sallayarak suyu içmeye başladı. Başını sudan bir türlü
çekmiyordu. Yukarda, gökte atmaealar, göğüslerini esen yele vermişler, öyle
süzülüyorlardı. Pınarın başına üç tane ardıç kuşu kondu. At bundan ürker gibi
oldu, başını kaldırdı, sonra geri indirdi. Az sonra bir ak bulut gibi bir kelebek
sürüsü geldi, pınarların yöresindeki mor yarpuzlara kondu. At, çayırlık, bir süre
ak kelebek bulutu içinde kaldı. At huylandı, başını aşağı 3mkarı, kuymğunu yana
yöreye hızla salladı. Kelebekler bir uçuyorlar, sonra gerisin geri yarpuzlara
konuyorlardı. Bir ara geliyor, at kelebeklerden gözükmüyordu. Durmadan başını
silkeleyen, kuymğunu da daha hızlı sallayan at aldı yatırdı. Kelebekler onu
bırakmıyorlar, onunla birlikte, onu sarmışlar uçuşup gidiyorlardı. Güneşte çok
ışıltılı, saydam, pul puldular.
At çayırlığı bir uçtan bir uea kelebeklerle gidiyor geliyor, dumyor eşiniyor,
çifte atıyor, alıyor yatırıyor, şaha kalkıyor, kelebeklerden bir türlü
kurtulamıyordu. Düzlüğün ortasında yomimuş, teslim olmuş durdu. Ak
kelebekler üstünde kaynaşıyorlar, o inatla öyle durmuş hiç kıpırdamıyordu. Üç
pınarın üçünün de suyu taştı, fokurdadı, ak köpükler kabardı yeşil çimenlerin
üstünden çağıldadı. Atın dizlerine kadar çıktı sular. Kelebekler atın üstüne
sıvanmışlardı. Sular ormana çekildiler gittiler. Güneş pınarların dibine vurdu.
Atmaealar orada, göğün mavisine yapışmış daha öyle dumyorlardı.
Aşağıdaki ormanın içinden bir yalım patladı sündü, at yalımı görür görmez
olduğu yerde bir süre pisti, kamı yere yapıştı, kulaklarını indirdi, perçemi



başının ucundaki sarı çiçekli çalıya değdi. Üstünde kelebekler, nereden geldikleri
belirsiz gittikçe çoğalıyorlar, at da gözükmüyordu. Güneş ortalığı kavurdu,
gözleri kör eden tozlu bir sarı sıcak aldı ortalığı, otlar, pınar, mor çiçekli
yarpuzlar kurudu. Bir toz tabakası ormanı, otları, çiçekleri, suları kapladı. Kar
yağmış gibi her yer tozlar altında kaldı. Yağız at silkindi, tozlar, kelebekler
döküldü. Bir ara Hürü Ana elinde bir urgan, bir tutam ot ata yaklaştı. Bir yalım
patladı aralarında at şahlandı ileriye sıçradı, yöresini sarmış yalımlarla birlikte
kendi yöresinde hızla döndü. Hürü Ana, atın ötesinde durmuş yalımlarla birlikte
dönen atı seyreyliyordu. Ormandan elleri urganlı, bir tutam otlu bir sürü köylü
çıktı. Yalımlarla birlikte dönen ata doğru geldiler. Hürü Ananın arkasında
döndüler. Ormandan çıkıp geliyorlar, çıkıp geliyorlar Hürü Ananın arkasında
toplanıyorlardı. Sonra ortada yalımlarla dönen atın yöresinde halkalandılar.
Kalabalık büyüyordu atm yöresinde. Yalımlar söndü. At gene ak kelebek bulutu
içinde kaldı. O döndükçe de kelebekler savruluyor ama onu bırakmıyorlardı.
Urganlar sağıldı ata doğru. At döndükçe atılan urganlara dolanıyordu.
Dizlerinin üstüne çöktü. Bu anda da gözden yitti gitti. Köylüler şaşırdılar. Atm
döndüğü yere geldiler. Otlar bir harman yeri kadar ezilmişler, at izleri toprağı
çakur çukur etmişti.
Sert bir yel esti, sarı yaprakları savurdu. Köylüler yaprakların altında kaldılar.
Hürü Ana gülerek, ata söverek yaprakların altından çıktı elindeki urganla.
Köylüler de yapraklan yararak onu izlediler. Hürü Ana bir kayanın üstündeki atı
görünce ona koştu. Köylüler de onun arkasından... Kayalığı çevirdiler. At hiç
aldırmıyor, kayanın sivrisinde, yönünü güneşe dönmüş, uzun gölgesi kayayla
birlikte toprağa serilmiş orada dimdik duruyordu. Köylüler kayalığa tırmanmaya
başladılar. Dik kayayı yarıya kadar tırmanıyorlar, oradan öteye bir karış bile
çıkamıyorlardı. Kaya sallandı, tırmanan köylülerin hepsi yere döküldüler. Eli
mavzerli, kara yüzlü bir adam çıktı ortaya, durun siz, dedi. Diz çöküp toprağa,
ata nişan aldı, arka arkaya beş el ateş etti, at yerinden kıpırdamadı bile. Onun
ardından Yüzbaşı Faruk geldi kayanın dibine, köylüler süklüm püklüm, elleri
karınlarının üstüne kavuşturulmuş yana çekildiler. Azgın yüzlü Yüzbaşı Faruk
ata bakınca 3mzünü geniş bir gülümseme kapladı, yere diz çöktü, ata nişan aldı,