İnce Memed - 3 - 25

"Yok," dedi sapsarı kesilerek Murtaza. Onu nasıl da yakalamıştı bu hin oğlu
hin, insanın 3mreğinin içini okuyordu... Birden kendini toparladı: "Topal Aliyi
duydun mu?" diye sordu. Bu da, sözü başka yöne çekmesi de para etmedi.
"Bilirim onu," dedi Bayramoğlu. "Ben eşkıyayken benim öyle bir adamım
olsaydı, bütün dünyaya eşkıya değil, padişah olurdum."
"Eyvah!" diye inledi Murtaza Ağa. Ardından da çabuk çabuk, bir solukta Topal
Aliyle olan maeerasmı olduğu gibi, ne bir eksik, ne bir fazla anlattı.
"Ona iyi davranmamışsın," diye üzüntüsünü belli etti Bayramoğlu. "Öylesi
insanlar bu dünyaya bir kez gelirler. Hiç böyle insanlara kıyılır mı?"
"Kıydık işte," diye inledi Murtaza.
"Bak Murtaza, olmuş bir kere, benden bir öğüt istiyorsan, mademki bu dağ
başındaki evime zahmet edip gelmişsin, sana bir öğüt vereyim de sözümü iyi
dinle, sen înee Memedden korkma, bundan sonra, tatlı eanmı seviyorsan Topal
Aliden sakın. Molla Duran Efendi de eanmı sakınsın ondan. înee Memede
gelinee..."
Murtaza Ağa kulak kesilerek bekledi. Bayramoğlundan înee Memedi
dinlemeye ean atıyordu. Bu umut etmediği bir fırsattı.
"inee Memedi görmedim ya, duydum. Ben ona şaşıyorum Murtaza Ağa.
Dediklerine göre küçük de bir çoeukmuş. Ben kendimi bildim bileli bu adam
kadar milletin tapındığı bir insan görmedim. Bu millet ne Köroğlunu, ne
Çakırealıyı, ne Gizik Duranı, ne Kırkgözün şehit ermişlerini, hiç, hiçbir kimseyi
bu kadar sevip böylesine ermiş mertebesine yükseltmedi. Şaşıyorum, ne var bu
çoeukta, ne yaptı da millet onu bu kadar sevdi, anlamadım. Yaşlı, bir ayağı
çukurda Abdi Ağayı öldürdü, o da iş mi?"
Biz, diyeeekti, biz böyle kaç tane... Vazgeçti.
"Duydum ki, yıllarea bir delikte saklanmış saklanmış da geçende Ali Safa Beyi
öldürmüş, sonra da gene yitiklere karışmış gitmiş. Ne oluyor, ne bitiyor
anlamıyorum. Benim bildiğim bir eşkıya elinden silahını bırakır bırakmaz ya
öldürülür, uzun süre yaşayamaz, ya da Kürt Rüstem gibi, benim gibi elin diline
pelesenk olur, ırgat olur, ırgatlıkta da rahat bırakmazlar, maskara olur. Ben bu
küçüeük çoeuktaki sırrı hikmeti anlamadım gitti."




Bayramoğlu, tnce Memedi çok merak etmiş, onun yaşamını, eşkıyalık
maeerasmı baştan sona kadar öğrenmiş, onun gizinin içinden bir türlü
çıkamamıştı.
"Çakırealıyı biliyor musun?"
"Biraz duydum."
"On dört yıl dağlarda koea Osmanlı ordusuna karşı dövüştü. Ordular yendi.
Padişah onu dört kez bağışladı, düze indirdi. Çakırealı Efe düzde, her inişinde iki
yıl kalamadı, dağa çıktı. Millet onu rahat bırakmadı. Çakırealı eşkıyalık yapmak
istemiyor, eşkıyanın bir gün, önünde sonunda bir kurşundan gideeeğini
biliyordu. Onun için de en küçük bir fırsatta düze iniyor, ardından da gene dağa
çıkmak zorunda kalıyordu. Eşkıya dün j yaya hükümdar olmaz, onun sözüdür
derler. Ya da kadim sözdür. Doğrudur. Dağda her an bir çalının dibinden, bir
eandarma kuşatmasından, ya da bir arkadaşından kurşun beklersin. İnsan
dağdayken her an kelle koltuğundadır. Eğer ben silahı elimden bıraktığımda
Çukurovaya inseydim, bir çiftlik, mal mülk sahibi olsaydım, millete
karışsaydım, birkaç yıl içinde dağa çıkmak zorunda, erinde geçinde kalırdım.
Düzde kalıp da doğru dürüst yatağında ölmüş eşkıya da yoktur. Ben düze
inseydim, insanlara karışsaydım, bir kişi bir kişiye haksızlık etmez miydi, ederdi.
İşte o zaman milletin gözü de benim üstüme dikilirdi. Bir eandarma bir köylüyü
dövmez miydi, milletin gözü senin üstünde olurdu, al başına belayı. Bu dünya
zulüm dünyası oldukça, böyleee de kaldıkça milletin gözü eşkıyalığa bulaşmış,
haksızlıklara, zulme dayanamadıklarma inandıkları kişilerin üstünde olur her
zaman. Şu beş evlik köyde bile koeasmdan dayak yiyen kadın, anasından gözü
korkmuş çoeuk, eandarmadan korkan delikanlı hep gelirler, hiç konuşmadan
benim gözümün içine bakarlar. Bu köyde bile dayanamadım, belki on kere tüfeği
alıp dağa çıkmaya davrandım, günleree kendi kendimle eebelleştikten sonra
şeytana lanet edip oturdum yerime. Şimdi artık rahatım. Şimdi yaşlandım. Şimdi
artık kimse gelip de melul mahzun gözlerimin içine bakmıyor. Benden
umutlarını kestiler. Sen sorsana Kürt Rüsteme şimdiye kadar kaç kere tüfeği alıp
dağa çıkmaya kalkmış. Bir keresinde bana geldi, tam karar vermiş, üç gün üç
geee ona diller döktüm de aneak yolundan döndürebildim. Üstelik o bir şerbetçi,
onun kim olduğunu kasabada bilmiyorlar, üstelik de çok dayanıklı bir adam o...
Gene de..."
"İnee Memed?" diye sordu Murtaza sıkılarak, bir açık vermemeye çalışarak.
"Onun işi bir tuhaf. Benim bu çoeuğa aklım ermedi. Gidiyor, yitip yitip
yeniden ortaya çıkıyor. Bir eşkıya, benim bildiğim, hiçbir yere saklanamaz. Bu
çoeuk nereye saklanıyor, kim saklıyor onu? Kimse bir eşkıyayı ondan bir şey


beklemeden saklamaz. Gitti bir yere çoban durdu diyelim, eşkıyalığa alışmış,
hele tnee Memed gibi ermişlik mertebesine çıkarılmış bir kişi kendisini silip de
bir köşede kalamaz. En küçük bir yanlışlıkta, falanea kediye taş attı diye, kapar
tüfeğini, soluğu dağda alır. İnsanlar insan gibi bir eşkıyayı düzde bırakmazlar.
Sana bir şey söyleyim mi, bu înee Memedin, tnee Memed de olsa sonu yok. Her
eşkıya da, ne kadar 3mrekli olursa olsun, sonunun olmadığını bilir. Geçende de
Ali Safa Beyi vurmuş, dağa kaçmış ortadan da yitmiş gitmiş."
"Bir daha ortaya çıkmayaeak mı dersin?"
"Çıkmamak için her şeyi yapaeak."
"Rahat bırakmayaeaklar mı dersin?"
"Benim anladığıma göre bu înee Memed öyle bir adam ki kendi kendini rahat
bırakmayaeak."
"Yani ne olaeak?"
"O Ali Safayı tanır mıydı?"
"Sanmıyorum."
"Onu öldürmesi için bir sebep var mıydı?"
"Bilemem. Benim bildiğim yoktu. Belki öldürdüğü ana kadar onun yüzünü
görmemişti bile."
"Böyle adamlar vardır, onlar meeburdurlar."
"Sen?"
"Ben onlardan değildim."
"Onlar..?"
"Onların içinde ayrı, bambaşka bir ateş yanar. Meebur ateşidir o. înee Memed
dağa çıkmaya, Abdi Ağayı, Ali Safayı öldürmeye meeburdu. Sonuna kadar
gideeektir. Bari aeele etmese..."
"Neye aeele etmese?"
"Dağa çıkmaya... Dağda teşkilat kurmadan bir eşkıya yaşayamaz."
"Halk ona tapıyor ya... "
"Tapsın... Yüz bini tapar, bir tanesi düşman olur, işte o zaman yandı. Bir
eşkıyanın bütün otlar, çiçekler, kuşlar, her çalı, her yaprak gözü olmalı. Kırk
günlük yolda yaprak kıpırdasa, o burada duymalı, hile kapmalı. Köroğlu
böyleydi de sonuna kadar yaşadı."
"Onun da Topal Alisi var," diye Bayramoğlunun ağzını aramak için konuştu
Murtaza, tepeden tırnağa dikkat, onun hiçbir hareketini kaçırmayarak.
Bayramoğlu dingin, azieik düşündükten sonra:
"Onda bir Topal Ali varsa eğer. Topal Ali gibi bir insan onu eğer tutuyorsa,
înee Memede hiç kimsenin güeü yetmez."


o gece sabaha kadar U3aımadan konuştular. Sabah olup da gün açılınca
Murtaza Ağa getirdiği armağanları heybeden çıkardı.
"Bunlar Kürt Rüstemin," dedi, 3mzüne baktı Bayramoğlunun. Bayramoğlu
Rüstemin armağanlarını gülerek, gözleri yaşararak aldı. "Bunlar da benden..."
Bayramoğlu bu kadar güzel giyitlere, kırmızı postala çok sevindi. Çok mahcup
olmuştu.
"Ne zahmet, ne zahmet," diyordu da başka bir şey demiyordu.
Kasabaya dönen Murtaza Ağanın içi alıp alıp veriyor, bir ölüm korkusundan
güvene, bir güvenden ölüm korkusuna düşüyordu. Şunu iyice anlamıştı ki,
Bayramoğlu kolay kolay tnce Memedin takibine çıkmayacaktı. O, hiçbir şeyi
istemiyordu, kÖ3mnde rahat ölmekten başka. Ama gene de belli olmazdı böyle
adamlar. Bir bakmışsın tüfeği kaptığı gibi tutmuştur dağların yolunu.
O biliyordu ki insanın içinde bir kurt varsa, o kurt kolay kolay ölmez, uyur
uyur uyanırdı. Bayramoğlunun içindeki kurdun da ölmediğini gözlemlemişti.
Göz insanın aynasıdır. Bayramoğlunun gözlerinin çok derinlerinde bir şeylere
özlemi, yitirilmiş cenneti görür gibi olmuştu. Belki de yanılmıştı. Ama onun
gözleri insanı pek öyle de yanıltacağa benzemiyordu. Bir insan ölmeden,
kendisini, her şeyiyle böyle nasıl öldürebilirdi, bunu Murtaza Ağa hiçbir zaman
anlayamayacaktı.
Başını önüne eğmiş, yanma yönüne bakmadan, sanki yöresinde hiç kimse
yokmuşçasına çarşıyı bir uçtan bir uca gidip geliyordu. Tanıdığı bir sesle irkildi:
"Ne o Murtaza Ağa, ne bu hal, dalmış gitmişsin, üç seferdir önümden
geçiyorsun, gözün dünyayı görmüyor."
Karşısında durmuş ona bakan eli kırbaçlı adam Çiçeklideresinden Mahmut
Ağaydı.
"Vay Mahmut Ağa, sen misin? Ben de günlerdir nerededir Mahmut kardaşımız
diye seni düşünüyordum. Halil Beyin evinde seni bir gördüm, o hayhuy içinde
bir yitirdim. Nerelerdesin kaç gündür?" Koluna girdi, köprüye aşağı yürüdüler.
"Duydun, gördün olanı biteni. Ne oluyor, neler oluyor böyle? Bu adam, bir ayağı
çarıklı köylü çocuğu almış başını açmış kanatlarını yıkıp yakıyor, adamlarımızı
öldürüp gidiyor. Bu gidişle bu kasabada adam bırakmayacak. Önce Abdi Ağa,
ardından zavallı Ali Safa, onun arkasından Anavarza kaplanı Talip Bey, ne
olacak bu böyle. Talip Bey gibi bir kaplan nasıl öldürülebilir, arkasında bu kadar
eli aşireti, yanında kaplan gibi cengaverleri, ordusu varken?"
"Öldürülür. Bir insan o kadar zalim, ırz düşmanı, oğullarının bile karılarına
sülük ederse öldürülür. Onu öldürmekten de beter etmemişlerse yanlış etmişler.
O kendisini Anavarza kaplanı değil de, Anavarza Allahı ilan etmişti, öldürülür."



"Bu baş belası, bu İnce Memed ne olaeak, o bizi, dağlardan insin de teker teker
öldürsün diye, böyle bekleyeeek miyiz kurbanlık koyunlar gibi?"
"Kim, kim?"
"İnee Memed."
"Eeee, ne olaeak înee Memed?"
"İnee Memed işte... Hepimizi öldürmeye ahdetmiş. Seni bile öldüreeekmiş."
"Beni mi, nasıl?"
"Bayağı. Abdi Ağa, Ali Safa Bey, Talip Bey gibi gözlerinden, hem de tam
gözbebeğinin ortasından kurşunlayarak... Ben Talip Beyin, o Anavarza
kaplanının ölüsünü gördüm, iki gözü de paramparçaydı. Her iki gözünden de
birer kurşun girmiş, ensesinden çıkmıştı. Aman Allah... Aman Allah göstermesin
böyle bir ölümü, düşman başına vermesin. Ali Safamn da beyni duvara
yapışmıştı olduğu gibi."
Mahmut Ağa onun sözünü kesti:
"Dur Murtaza," dedi. Durdular, karşı karşıya geldiler. "Talip Beyi înee Memed
öldürmedi. Bunu böyle bil."
"Ya kim öldürdü?"
"Oğulları... Bir de Kerem. Köylülerle bir olup babalarını öldürdüler. Bunu da
herkes biliyor. Bütün köylüler, Anavarza ovasında övünüp duruyorlar, kaplanı
öldürdük diye. Sizin de korkunuzdan işinize geliyor înee Memedin üstüne
atmak. Kim înee Memed de onun üstüne atıyorsunuz her şeyi, büyütüyorsunuz.
Ali Safa Beyi de înee Memed öldürmedi."
Murtaza Ağa pantolonunu çekiştirdi, bıyıklarıyla oynadı:
"Sen, sen, sen ne diyorsun Mahmut Ağa? O înee Memed ki... Ben Talip Beyin
ölüsünü gördüm, tam iki gözlerinden... Bunu yalnız înee Memed yapar, huyudur.
Bu da mı yalan?"
"Yalan," dedi Mahmut Ağa soğukkanlı. "O înee Memed dediğiniz bir çoeuk.
Eşkıyalık nerde, o nerde, bir gariban o."
Murtaza Ağa öfkeleniyor, öfkesini belli etmemek için de elinden geleni
yapıyordu.
"Yahu, yahu Mahmut Ağa, sen nasıl bir sözler söylüyorsun öyle? Ağzından
çıkanları du3myor musun öyle? Bütün kasaba, bütün Adana, şu dağlar, ovalar, o
eanavarm korkusundan u3myamıyor. Herkes yedisinden yetmişine ean
telaşesinde, sen ne diyorsun..."
"Siz korku hastalığına tutulmuşsunuz."
Murtaza Ağa artık ona kızdı, ağzına geleni söyledi. Mahmut Ağa da onun
kızgınlığına ondan daha da sert bir öfkeyle karşılık verdi. Birikirlerine ağza



alınmayacak sözler söyleyerek köprünün üstüne kadar geldiler.
Köprünün üstüne gelince sustular, korkuluktan eğilip aşağıdaki suya baktılar.
Murtaza Ağa yavaş yavaş yatışıyor, kızgınlığı diniyordu. Mahmut Ağa da ona,
bu can telaşındaki adama acımıştı.
"Gerçekten sen bu adamdan bu kadar korkuyor musun?"
"Herkes korkmalı ondan sağdıcım, yılanın başı küçükken ezilmeli. Yoksa iş
bÜ3myecek. Bu adam yarın öbür gün başına ipten kazıktan kurtulmuş ne kadar
adam varsa toplayacak... Bütün dağlar, bütün ova yoksulluktan, açlıktan
kırılıyor, aç köpekler de fırınları yıkarlar, sen bunu bilmiyor musun?"
"Bilirim."
"Benim korkum, benim derdim bu işte. Ben her zaman derim ki yılanın başı
daha küçükken ezilmeli."
"Bu yılan İnce Memed değil, o bir hiç, bir zavallı, başı belaya girmiş bir
adamcık."
"Öyleyse Kozan mahpusanesinin kapısını bir gece açıp da bütün mahpusları
dışarıya kim salıverdi, salıverdi de arkasından mahpusaneyi kim ateşledi?"
"İnce Memed olamaz."
"Ya kim?"
"Onun orasını sen bilemezsin."
"Kim?"
"Yakında kim olduğunu sana öğrenirim."
"Demek sen İnce Memedi hiçbir şey saymıyorsun?"
Mahmut Ağa onun koluna girdi, okşarcasma, dingin bir sesle:
"Yahu Murtaza, siz aklınızı yitirmişsiniz korkudan. Dağlar eşkıya dolu. Her
birisi kaplan gibi adamlar. Her birisi bin tnce Memed eder, siz varsa da İnce
Memed, yoksa da İnce Memed... Yanlış, olmaz, olmaz böyle bir şey."
Kasabaya yöneldiler, taş köprünün yokuşundan ağır ağır aşağıya indiler.
Mahmut Ağa hep asık suratlı, zamanından önce kırışmış, uzun 3mzlü, çok
konuşmayan bir kişiydi. Onun yüzünü ilk görenler bir ürperti geçirirlerdi.
"Bak Murtaza, sana bir şey söyleyim mi, şu İnce Memed var ya, şimdi ata
biner, yanıma da kimseyi almadan dağa çıkar, onu yarın kulağından tutar alır
sana getiririm."
"Ne? Doğru mu söylüyorsun?"
"Niye şaştın o kadar?"
"Şaştım. Çok şaştım hem de."
"Neden?"
"Dünya biribirine girdi. Ankara karıştı. Adana ayağa kalktı. Yüzbaşı yataklara



düştü, Arif Saim Bey bile bunun için kasabaya geldi, eandarma alay kumandanı
bile... Günlerdir Türkiyede înee Memedden başka bir şey konuşulmuyor,
neredeyse ordu çekileeek Toroslara, sen de tutmuşsun, înee Memedi yarın
kulağından tutar alır getiririm diyorsun!"
"Alır getiririm, hem de yarın."
"Öyleyse niye alıp getirmedin şimdiye kadar?"
"Yapma Murtaza," dedi Mahmut Ağa. "Yapma be kardaŞim, hiç olmazsa sen
böyle söyleme. Bir gün olsun beni anımsayıp da, bu înee Memed işi ne olaeak
diye bana bir Allanın kulu sordu mu? Ben mi gidip onlara yalvaraeaktım, înee
Memedi kulağından tutup getireyim diye? Şu kasabada bir haftadır dolaşıp
duruyorum, bir kişi geldi de bana bir şey sordu mu înee Memed hakkında,
söyle?"
"Sormadık. Demek bu înee Memed işi bu kadar kolay."
"Bana bak Murtaza," diye onun kolunu tuttu Mahmut Ağa, "sen beni taa
eskilerden tanırsın, daha çoeukluktan... Babamla sizin eve geldiğimiz günlerden
bu yana. Söyle, şimdiye kadar ben hiç zort attım mı?"
Murtaza Ağa biraz düşündü.
"Hayır, haşa... Sen..."
Kasabaya geldiler, çarşının ueunda durdular.
"Sen bu geee bizde kalaeaksm. Hüsne Hatun seni yemeye bekliyor. Bizde
geeeleyeeeksin. Atın nerede bağlı? Atını da al getir. Hem konuşur, hem de
dertleşiriz. Sen haklısın. Biz seni hiç düşünmedik. Biz adam olmayız. Korku
bizim hepimizi delirtmiş. Sen duydun mu hiç Arif Saim işini?"
"Ne olmuş Arif Saime?"
"O, Paşayı öldüreeekmiş. Öyle bir hazırlık içindeymiş. Dağlardaki Çerkeslerle
birleşmiş, îngilizlerle, Fransızlarla anlaşmış. Olaeak iş mi bu? Sen Arif Saimi
yakından tanırsın, böyle bir işi yapabilir mi?"
O hiç gülmemiş, gülme nedir bir kere bile bilememiş adamın yüzünden bir
gülümseme gölgesi geçti:
"Geç," dedi, "kim bilir, hangi düşmanı uyduruyor bunu Arif Saimin... Akşama
konuşuruz."
Elini Murtaza Ağaya uzattı, arkasını döndü, az ilerdeki saraem dükkanına
girdi.
Murtaza Ağa, Çiçeklidereli Mahmuda karşı takındığı tavırdan dolayı
kıvançlıydı. O, înee Memedi kulağından tutup yarın sana getiririm, dediğinde
eoşmamış, onun üstüne gitmemiş, soğukkanlılığını yitirmemişti. Doğruydu, bu
kasabada înee Memedin işini bitireeek bir kişi varsa o da Mahmuttu. Şimdiye


kadar onu niçin hiç kimse, o cin fikirli Zülfü bile akıl edememişti? Oysa böyle
bir yiğit, gözü kanlı bir kişi karşılarında durup duruyordu. Hem de haphazır İnce
Memedi öldürmeye, şanına şan katmaya gönüllü.
Eve vardığında Hüsne Hatun onu merdiven başında karşıladı:
"Hoş geldin Ağa... tyi haberler mi?"
Yüzü rahatlamıştı. Son günlerde de Hüsne Hatun onu hiç böyle dingin
görmemişti. Odasına girdi, sedire yayıldı.
"İyi haberler Hatun."
Derin bir soluk aldı. Neredeyse dinginliğinden U3m3mverecekti.
"Biz eşeğiz Hatun. Gözümüzün önündeki koskoca dağı görmüyoruz da, gidip
Arabistan çölünde çöp arıyoruz. Yaprağı görüyor da ulu ağaçlı ormanı
görmüyoruz. Biz eşşeğiz. Hem de eşşeoğlu eşşekleriz..."
"Ne oldu Ağa?"
"Biraz önce Çiçeklideresinden Mahmutla konuştuk. İnce Memedi o, bir kibrit
çöpü kadar bile görmüyor. Bu kadar korktuğumuzdan dolayı bizimle alay ediyor.
O İnce Memed mi, diyor, yarın giderim dağa, kulağından tutar alır getiririm,
diyor."
"Alır getirir."
"Bize gücenmiş."
"Gücenir, hakkı da var."
"Ben hiç oralı olmadım, üstüne de varmadım. Anladım ki İnce Memedi
öldürmeye, namına nam katmaya can atıyor. Biz istemesek de o İnce Memedi
yakalamaya gidecek. Anladığıma göre hazırlıklarını bile yapmış. Onun dağda iki
de eşkıya çetesi var, öl dediği yerde ölen, kal dediği yerde kalan. Anlamıyorum
Hatun, bu adamlar bu işleri nasıl beceriyorlar. Üstelik Mahmut Ağa benden de,
bu kasabada herkesten de çok mürekkep yalamış bir kişi."
"Onlar doğduklarından bu yana can pazarmdalar. İşleri bu, adam öldürmek,
adam korkutmak. Ona göre yetişmişler. Bilmiyor musun şimdiki çiftliğini nasıl
aldığını. Kim yapabilirdi bu ovada onun yaptığını."
"Öyleyse bu adam için iyi hazırlan. Öyle bir şölen çekelim ki ona, gözleri
kamaşsın."
"İnce Memedden de ona hiçbir söz etmek yok, öyle mi? Kendi açarsa onun
lafını, ne ala, öyle mi?"
"O duramayacak, kendiliğinden açacak. Can atıyor İnce Memedi öldürmeye."
Mahmut Ağa Toroslarm en soylu ocaklarından birisinden olurdu. Babası onu
okusun bÜ3mk adam olsun diye, Adanalara, îstanbullara göndermişti. O da elhak
okumuştu. Kasabada hiç kimse onun Toroslara, bu çetin yaşayışa, bu kadar


okuduktan, büyük şehirlerde yaşadıktan sonra döneeeğini hiç sanmıyordu. Oysa,
babası ölür ölmez o hemen kÖ3mne dönmüş, aradan bir hafta geçmeden de
arkasından dişlerine kadar silahlanmış on beş atlısıyla kasabaya inmişti. Daha o
gün kasabada, babasının mezarına sövdüğü söylenen birisini atma çiğneterek
öldürmüş, hiçbir şey olmamış gibi de atını sürmüş, kasabadan çıkmış gitmişti.
Bu olay kasabada hiçbir zaman unutulmamış, bundan sonra o, atma adam
çiğneten Mahmut Ağa olarak anılmıştı. Atma adam çiğneten Çiçeklidereli
Mahmut Ağaya babasından çok para, çok mal mülk kalmış, o da bunların üstüne,
babasından da, dedesinden de çok servet yığmıştı.
Zenginliğini babasından, dedesinden gelen ekonomik düzene borçluydu. O, bu
düzeni daha da geliştirerek sürdürmüştü. Bu düzen ovada, özellikle Akdeniz
kıyılarında pek bilinmeyen bir düzendi. Örneğin, Ağa bir köylüye genç bir
kısrak veriyordu. Anası ölmez, karı yarıya oluyordu. Köylü kısrağa bakıyor,
yemliyor, tımar ediyordu evinde. Diyelim ki bu kısrak zamanla altı tay
kulunluyordu, bu altı tayın üçü köylünün üçü de Ağanın oluyordu. Anası da her
zaman Ağanındı. Ana kısrak öldü, diyelim. Köylü bunu ödemek zorundaydı.
Böylelikle Ağa, bir sürü köye, yüzleree, binleree kısrak, inek, koyun, keçi
dağıtıyordu. On yıl, on beş yıl sonra Ağanın köylerde at yılkıları, ko3mn, inek,
keçi, tosun sürüleri oluşuyordu. Köylü kendi payına düşeni de Ağadan başka
kimseye satamazdı. Ağanın istediği pahaya ona vermek zorundaydı.
Mahmut Ağa, okumuş adam, bu düzeni geliştirmişti. Köyler üstünde
düşünmüş, nerede en güzel at yetiştiriliyor, o köylere kısrak vermiş, nerede en
güzel keçi, ko3mn, inek yetiştiriliyor, oraya keçi, ko3mn, inek vermişti. Ondan
önee babasının, dedesinin devrinde işler başkaydı ve kısraklar, inekler, keçiler
karmakarışık dağıtılıyordu. Böylelikle Mahmut Ağa soylu atlar, boğalar, inekler,
keçiler yetiştirmişti. Dağlarda, Çukurovada yılkı yılkı atları, ko3mn sürüleri, inek
sürüleri vardı. Ve her yıl bu sürüler Halebe, Adanaya, îstanbula götürülüp
satılıyor, altın olarak da Mahmut Ağanın kasasına dönüyordu.
Bu ovada en soylu atlara binen, en çekinilen, en eömert kişi oydu. Astığı astık,
kestiği de kestikti. Atma adam çiğnetmeyi huy edinmişti. Bundan dolayı da
kimse ondan hesap soramazdı. İsterse, öldürdüğü kişinin karısına, çoeuklarma,
akrabalarına bir kan pahası öderdi.
Sonra Adana Valilerinden birisi onun bu ününü duymuş, Mahmut Ağayı, bu
nasıl bir adamdır diye, yanma çağırmış, o da gitmemişti. Vali, isteğini birkaç
kere yinelemiş, Mahmut Ağa aldırmamıştı. Buna çok kızan Vali de, bir
Yüzbaşının komutasındaki eandarmalan Çiçeklideresine göndermiş, o da evde
Mahmut Ağayı bulamamıştı. Yüzbaşı dağlardan Adanaya dönerken bir konakta



Mahmut Ağa onu çevirmiş, yakalamış, "Bu3mr Yüzbaşım, ben Mahmut
Ağayım," demişti. Yüzbaşıyı birkaç gün yanında alıkoymuş, ona görülmedik
şölenler düzenlemiş, biraz da eebine diş kirası koyarak, "Vali Beye selam söyle,
ben Devlete asi değilim, kendi isterse buraya gelsin, birkaç gün bu eennet
dağlarda konuğumuz olsun, başım üstünde yeri var," demiş yollamıştı.
Bundan sonra da Vali Adanadan ayrılmış, bu iş de burada kalmıştı. Ama
Mahmut Ağa bir kere kuşkulanmış, bundan sonra hep tetikte kalmış, bir subayı,
tahsildarı, hükümet adamını, kuşkulandığı kişileri öyle kolay kolay dağlara
sokmamıştı. Birinei Dünya Savaşma kadar kendi dağlarında, kendi halinde
yaşamını alçakgönüllü sürdürmüştü.
Birinei Dünya Savaşında çok zorluk çekti Mahmut Ağa. Az bir sürede dağlar
asker kaçakları, eşkıyalarla doldu. Bunlar köyleri basıyor, talan ediyor, karşı
gelenleri öldürüyorlardı. Bu 3mzden Mahmut Ağa adamlarını çoğaltmak zorunda
kaldı. Bunun için de çok para gerekiyordu, bir kısım adamlarını ayırıp. Çok
yazık ki, hiç istemediği halde soyguneuluk yaptırdı. Bu işten sıkılıyordu ya, ne
yapsın... Adamları Maraş, Kayseri, Çukurova yörelerine kadar sarkıp ona çok
ganimetler getirdiler.
Köylülerle de başı belaya girmişti. Kimi köyler, ellerindeki keçileri, ko3mnları,
sığırları yemiş bitirmişler, onu da asker kaçaklarının üstüne atmışlardı. Mahmut
Ağa, geniş bir araştırma yaptırdı. Eşkıyalar, kaçaklar birkaç hayvan almışlardı
ya, onun hayvanlarını yiyenler çoğunlukla aç kalan kendi köylüleriydi. Bu
olaylar düzenin bozulması demekti, bu da onu deli divane ediyordu. Sorunu
kökünden kesmek gerekiyordu.
Bir gün atma bindi, arkasındaki silahlı adamlarıyla dağların yükseklerinde bir
koyağa kurulmuş ormanlık Sakızlı kÖ3mne gitti. Köye girdi, köy sanki bomboş,
onu ne bir kimse karşılamaya çıktı, ne de bir kimse köyün içinde gözüküyordu.
Köy yıllar önee bırakılmış gibiydi. Sakızlı köyü soylu keçiler yetiştiren bir
köydü. Mahmut Ağa buranın kırmızı, uzun tüylü keçilerinin damızlığını taa
uzaklardan, kueak dolusu paralar dökerek getirtmişti. Her birisi iri, çok sütlü
keçilerdi. Ve köylüler bütün bu değerli keçileri kesmiş yemişler, bu güzel, altın
rengindeki keçilerin kökünü kurutmuşlardı.
KÖ3mn ortasındaki bÜ3mk kamalak ağaemm altında atından indi, ağaem
dibinden kaynayan su3mn kıyısındaki bir kayanın üstüne oturup filintasını
kueağma aldı. Yüzü eehennem gibi olmuştu.
"Bana Muhtar Musayı alın getirin."
Muhtar Musa iki silahlı adamın ortasında süklüm püklüm, ellerini kamının
üstünde kavuştump öne bükülmüş geldi. Ağanın, hiç kimsenin 3mzüne



bakamıyordu. El dokuması şalvarı yama içindeydi, mintanının yırtıklarından
kılları dışarıya fırlamıştı. Ayağındaki çarıksa yepyeniydi ve kırmızı keçi
derisinden yapılmıştı.
"Köyde hiçbir keçi kaldı mı, bir tane bile?"
Musa başını kaldırmadan büzülmüş, duyulur duyulmaz bir sesle:
"Kalmadı," dedi.
"Bir tane bile?"
"Kalmadı."
"Hepsini siz mi yediniz, benim keçilerimin?"
"Biz yedik."
"Eşkıya, kaçak?"
"Sayende bu köye kimse uğrayamaz."
"Niçin yediniz?"
"Çok dayandık yememek için. Aç kaldık. Bir ay, iki ay, üç ay dayandık. Sonra
bir tane kestik... "
"Ondan sonra?"
"Gene aeiktık."
"Sonra?"
"Gene kestik."
"Sonra?"
"Bütün keçiler tükendi. Son keçiyi de üç gün önee kestik."
"Şimdi?"
"Açız."
Mahmut Ağa ayağa kalktı, oradakiler onu atma bineeek. Muhtar Musayı
çiğneyerek öldüreeek sandılar. Oysa, hiç öyle olmadı. Mahmut Ağa yumuşaeıktı,
ne kadar 3mmuşak olabilirse böyle bir adam, o kadar yumuşaktı. Usulea yerinden
kalktı, Musanm yanma gitti.
"Başını kaldır!" diye buyurdu soğuk bir sesle.
Musa korkuyordu, usul usul başını kaldırdı.
"Bugün, bu köyden çıkıp gideeeksiniz. Bir tek kişi kalmayaeak. Yarın gene
geleeeğim, eğer bir tek kişi bile kalmışsa bu köyde atıma çiğneterek
öldüreeeğim. Anladın mı?"
"Ağam kıyma bize. Bizi yerimizden yurdumuzdan etme. O keçileri yetiştiren
bizdik. Gene yetiştirir, bir keçinin yerine üç keçi veririz. Bağışla bizi."
"Yarın bu köyde kimseyi görmeyeeeğim."
Buyruğu kesindi.
Mahmut Ağa üç gün sonra köye döndüğünde köy bomboştu. Adamlarına evleri

teker teker arattı. Köyde üç yaşlı köpekle, yaşlılıktan ayağa bile kalkamayan bir