İnce Memed - 3 - 29

ölmeseydi, bunlar bir iki sopada hiç itiraf ederler miydi sanıyorsunuz? Bu gece
en az beş kurban vermiş olurduk."
"Ne diyorlar?"
"Ne desinler Yüzbaşım, Zülfü Bey, Murtaza Ağa diyorlar da başka bir şey
demiyorlar. Bir kişi Taşkın Halil Beyin, bir kişi de Molla Duranın adını verdi.
Gerisi Zülfü de Murtaza da... Murtaza da. Zülfü de..."
"Biliyorum, biliyorum onlar," dedi Yüzbaşı, "ama bir şey gelemez ki
elimizden. Ne yapabiliriz ki onlara?" diye derinden çaresizlikle içini çekti,
ellerini umutsuzlukla açarak. "Keski Kenanı öldürmeseydin."
"Yalınkat çıktı Yüzbaşım. Öldürmek kastı mahsusum yoktu biliyorsunuz,
kendiliğinden öldü."
"Biliyorum Onbaşım, ama gene de... Bir daha..."
Başını önüne eğdi Yüzbaşı, önündeki çay bardağı tütüyordu, uzun bir
düşünceye daldı. Başını kaldırdığında gözleri bulanmış, yüzü allak bullaktı:
"Çok yalnızız Onbaşım, çok," dedi. "Dört bir yanımızdan kuşatmışlar, her şey
onlar, biz de... Bırak şu muhtarları da gitsinler... Demir çemberlerle sarmışlar her
bir yanımızı, yalanla dolanla. Bunlarla nasıl başa çıkarız ki... Bırak o adamları.
Üzülüyorum, kahroluyorum. Can pazarmdayız Onbaşı, biliyor musun? Bırak o
zavallıları gitsinler..."
"Baş üstüne Yüzbaşım."
Kertiş Ali Onbaşı her şeyi anlamış, öfkesi tepesine çıkmış. Yüzbaşısına o da
yüreği paralanarak acımıştı. Sevgi dolu gözlerle, onu tepeden tırnağa okşayarak
süzdü. Az daha beklese, çocuklar gibi hüngür hüngür ağlayacaktı, dışarıya
kendini dar attı. Ulan İnce Memed hakkın var oğlum, yerden göğe kadar hakkın
var. Keski ben de senin yanında olsam da şu Ağaların soluğunu kessem de, her
gün beş onunu... Sıküğı dişleri ağzında çatırdadı.

18
İnce Memed birkaç haftadan beri iyiydi. Dağdaki mağarasından ormana inmiş,
ormanın en kuytu yerinde küçük bir çadırda yaşıyor, Kasımla Temirin obalardan
ona getirdikleri yeni sağılmış taze sütleri içiyor, tereyağlarmı, balları, kızarmış
av etlerini yiyordu. Obalar sanki yarışa girişmişlerdi. Her önüne gelen kadın,
genç kız ona bir yiyecek pişiriyor, ne yapıp ediyor, sıcak sıcak ona
ulaştırıyorlardı. Küçük kara çadır bir gelin evi gibi kilimlerle, keçelerle
döşenmiş, işlemeli çuvallar, heybeler, atlas yorganlar, kuştüyü yastıklar, yün
döşeklerle donatılmıştı.
İnce Memedin iyileşmesi obalarda bitip tükenmeyen bir bayram sevinci
yaratmıştı. Herkes işi gücü bırakmış, bu olağanüstü sevgi seline kaptırmış
kendisini. Varsa da İnce Memed, yoksa da İnce Memed...
Kırkgözün Anacık Sultanının verdiği merhemler, içirdiği iksirler, daha ilk
günden etkisini göstermiş, bir hafta içinde de onun ateşini düşürmüş, yaralarını
sağaltmaya başlamıştı. Hürü Ana onun başında kuşlar gibi dönmüş, geceleri
uyku yüzü görmeden onun başını beklemişti. Yaralarını merhemlemiş,
iksirlerini, onu gece yarıları bile uyandırıp içirmişti. Sonunda İnce Memed
gözlerini açıp gülümseyince de, onun saçlarını okşamış:
"Hürü Anan senin kara gözlerine kurban olsun," demişti. İnce Memed ayağa
kalkınca da, "Şimdi artık bana izin İnce oğlum," diyerekten eşeğine binmiş.
Kısacık Mahmutla birlikte köyün yolunu sevinç içinde tutmuştu.
O İnce Memedin de, onun gözlerini bağlatarak yanma öyle götürttüğünü bir
türlü unutamamıştı. Hele daha iyileşip de eşkıyalığa başlasmdı hele. Hürü
Anacık da şu dünyanın kaç bucak olduğunu ona gösterirdi.
İnce Memed iyileşip de. Hürü Ana yola düşünce görenler onu
tanıyamamışlardı. Belki yirmi yaş gençleşmiş, 3mzündeki kırışıklıklar yitmiş,
gözleri genç kızların gözleri gibi parlamıştı. Yüzüne mutlu bir gülüş yerleşmiş,
sütbeyaz dişleriyle Hürü Ana bir sevinç gülü olup açmıştı.
"Seni daha bırakıp gitmezdim ama İnce Memed, benim daha çok işim var
köyde..."
Uzun uzun birikirlerine sarılmışlardı...
Köye geldiğinde, bir akşamüstüydü, hiç yorulmamış. Kısacık Mahmudun
eşeğinden, daha eşeği durdurmadan, yere usta, genç bir binici gibi atlamıştı. Eve
vardıklarında da İnce Memedin yağız atını kapısının ağzında öyle dimdik durur
bulmuştu. At başını kapıya dayar gibi etmiş, düşünceli, sessiz öyle durmuş
kalmıştı. Onu gören köylüler evden eve koşuşarak haberi herkese bir anda
ulaştırmışlardı. Kapısının önü de, daha o eve girmeden ana baba günü olmuştu.


"Hoş geldin Hürü Ana, Hürü Ana hoş geldin," sesleri kÖ3di bir anda
doldurmuştu. Bu kadar kalabalık bile bu yağız atı ürkütemiyor, at, olduğu yerde
kıpırdamadan duruyordu.
"Üç gündür bu at burada Hürü," dedi Hösük. "Üç gündür geee gündüz bu at ne
yiyor, ne de içiyor, burada böyle bekleyip duruyor."
Hürü Ana kalabalığı yardı, atın yanma doğru çekilerek, "Yol verin, yol verin,"
diye 3mrüdü, "benim ona söyleyeeeklerim var, o üç gündür beni neden böyle
kıpırdamadan bekliyor, ben onu biliyorum işte."
Köylü kalabalığı soluksuz kesilip sustu. Hürü Ana atın yanma usul usul
yanaştı, elini kaldırdı onun yelesini korkarak usul usul okşadı. Kulağına da
eğilip, "Güzel at, yağız at," dedi, "sen Hazreti Alinin Düldülü, Köroğlunun
Kıratı, Genç Osmanm Arabi, Peygamberin Burağı soyundansm. Sen soyluların
soylususun. Yoksa burada üç gündür yemeden içmeden durur da beni bekler
miydin... Dur şimdi..."
At huysuzlanmaya, kuyruğunu hızlı hızlı, sağa sola sallamaya başlamış, başını
kaldırmış kulaklarını dikmişti. Hürü Ana şimdi aneak onun göğsüne
yetişebiliyor, heyeeanlanmış, elleri titreyerek aneak oralarını okşayabiliyordu.
Kalabalık da durmuş onları büyümüş gözlerle seyreyliyordu.
"Şimdi beni iyi dinle," diye duyulur duyulmaz bir sesle konuştu Hürü Ana.
"Başını azieik indir de kör olası, bak sana ne güzel sözler söyleyeeeğim, beni
dinle."

Elini çekti, yukardaki atın gözlerine bakmak istedi, at gittikçe
huysuzlanıyordu, onun gözlerine gözlerini rastlatamadı. "Var dinleme beni,
verme kulağını bana. İstersem ben de sana onu söylemem işte!"
Ata söyleyeeeğini sesliee söyleyemezdi, şu mendebur kalabalık duyabilirdi. At
da bir hoş oluyordu. Şu at kaçıp gitmeden de iyi haberini ona bildirmeliydi ki, o
da duysun, mademki fıkara üç gün üç geee burada onun yolunu gözlemişti,
varsın sevinsindi.

Atı bırakıp kalabalığa döndü:
"Şimdi siz azieik uzaklasın bakalım, ben bu huysuz, deli ata gizli bir şeyler
söyleyeeeğim. Haydin kurban olduklarım, haydin güzel köylülerim. Kusuruma
bakmayın, gülden nazik gönlünüz de ineinmesin. Ben bu atı savdıktan sonra
teker teker evlerinize gelirim."
Kalabalık küskün, çıt çıkarmadan arkasını dönüp oradan uzaklaştı. Hürü Ana,
kalabalığın iyiee ortadan çekilmesini bekledikten sonra atın yanma vardı:
"Sana bu güzel haberi vermezdim ama, bu huysuzluğundan, deliliğinden
dolayı, ama neyleyim ki iyi kimselerdensin sen, sihirbaz bir atsın, bir de üç

gündür yolumu gözlüyorsun."
Kalabalık çekilince at biraz dinginlemiş, başını biraz indirmişti.
"İyi dinle beni, İnce Memed iyileşti, iyileşti, iyileşti."
Biraz öteye çekilip atın gözlerine baktı, onun tepineceğini, sevineceğini, başını
göğe kaldırıp dünyayı inleterek kişneyeceğini sanıyordu. Atta hiçbir değişiklik
görmeyince de kızdı, ona yaklaşmadan, olduğu yerden bağırdı:
"İyileşti, iyileşti, duymadın mı beni Allahm bin belası, gözü kör olup da bo3m
devrilesi, iyileşti, iyileşti... "
At gene aldırmıyordu.
"Hay sen Köroğlunun Kıratına, Alinin Düldülüne, Peygamberin Burağma
kurban olasın... Hay benim de, İnce Memedin de tırnaklarımıza kurban olasın..."
Öfkesi tepesine çıktı, kendini yitirip bağırdı:
"İnce Memed iyi oldu, kurtuldu, iyi oldu, kurtuldu, onu Anacık Sultan sağalttı,
duydun mu?"
Köylüler onun "İnce Memed sağaldı" sözlerinin kendilerine söylendiğini
sanarak hemen gerisin geri koşarak, sevinerek gürültüyle döndüler.
Hürü Ana da atın ön ayağına bir tekme attı, o anda da at şaha kalktı, uzun uzun
kişnedikten sonra Alidağma döndü aldı yatırdı, bir top kara bulut gibi köyün
içinden süzüldü çıktı.
"İnce Memede ne olmuş, ne olmuş ana?" diye sordular.
"Yaralı mıymış?"
"Hasta sayrı mıymış?"
Bu kör olası at yüzünden ok yaydan çıkmış, olan olmuştu.
"İnce Memed yaralıydı, iyi oldu," dedi Hürü Ana. Yanını yöresini bir iyice
keskin gözleriyle bir daha araştırdıktan sonra, "İnce Memed çok şükür Allahıma
iyi oldu," dedi. "Ağır yaralıydı, iyi oldu. İyi olmayıp da ne bok yiyecekti, elbette
iyi olacaktı. Ben gittim ona, kuruttuğum incirlerle. Delice koyağın narlarını
yedirdim ona. Elceğizimle götürdüğüm çorapları giydirdim ona. İyi olmayacaktı
da ne yapacaktı o İnce Memed! Kırkgöz Ocağının Anacık Sultanını ocağından
aldım da, ata bindirdim de, bin yaşındaki o kutlu kadını onun ayağına götürdüm.
Kim olsa onun yerinde iyi olurdu. O Kırkgöz Ocağı ki, kılıçlarla iki şak olmuş
insanı birikirine yapıştırarak diriltmiş ocaktır. O Kırkgöz Ocağı ki, kelle
kucağında Genç Osmanı üç gün üç gece Bağdadin içinde savaştıran ocaktır. O
Kırkgöz Ocağıdır ki, kendi şu iki gözümlen gördüm, duvarında Alinin
Zülfîkarmm asılı durduğu ocaktır. O kılıcı var ya, yedi bin yedi yüz yetmiş yedi
kişi gelse o duvardan söküp alamaz. O kılıcı var ya, yere düşse, dokuz bin dokuz
yüz doksan dokuz kişi gelse de yerden kaldıramaz, ama bir Anacık Sultan gelir.


bir kuştÜ3âinü kaldırır gibi onu yerden alıverir de yerine asar... O tnee Memed
iyileşmesin de ne yapsın!"
Hürü Ana eoşmuş, atı, öfkesini, kendisini unutup înee Memedin başından
geçenleri bir eski zaman hikayeeisi gibi, evinin önündeki taşın üstüne çökmüş
anlatmaya başlamıştı. Köylüler de oldukları yere oturmuşlar onu dinliyorlardı.
Hürü Ana taa baştan, Ali Safa Beyin öldürülmesinden işe başladı.
Candarmalarm, înee Memed kasabadan çıkarken üstüne yağmur gibi kurşun
yağdırdıklarını söyledi. Değirmenoluk kÖ3mnü geçiyorum, dedi, siz onun orasını
benden de iyi biliyorsunuz. Kel Hamzanm köpek yemiş, kartallara pay olmuş
leşinin kemikleri daha aşağıda duruyor. Orasını geçti. Ormanı, ormana girerken
işte bu yağızın ürktüğünü, ormana girmek istemediğini, tnee Memedinse bu
kutlu, sihirli atı zorladığını, ormanın içinde eandarmalarm pusuya yattıklarını,
gene atın kulaklarını dikip direkleyip durduğunu, înee Memedinse bunu
anlamadığını, gene atı sürdüğünü, sürünee tam eandarmalarm ortasına
düştüğünü, geeenin karanlığında atın yere yatarak, kamının üstünde sürünerek
onu kurtardığını, ama o akılsız, at sözü dinlemez înee Memedin tam yedi tane
kurşun yarası aldığını, eşkıyaların nasıl gelip onu kurtardıklarını bir bir anlattı.
Eşkıyalar onu almışlar götürmüşler yüce dağ başındaki mağaralarına, eerrah
çağırmışlar, eerrahlar onun kanını durdump yaralarını sarmışlar ya, înee Memedi
de, yedi kurşun yemiş, kolay mı bu, bir ateş almış, fırın gibi yanmaya başlamış.
Hürü Ana da onu aramış. Aramış aramış da kimse onun yerini ona söylememiş.
Hürü Ana her şeyi en inee ayrıntısına kadar her şeyi anlatıyordu da ne bir yer adı
veriyor, ne de Yürüklerden söz ediyordu. Sonra onun yerini bir hayır sahibi
eşkıyadan öğrenmiş. Eşkıyalar da onu înee Memede götürürlerken gözlerini
bağlamışlar. Hürü Ananın kim olduğunu bilememişler de bu haltı o sebepten
karıştırmışlar. Hürü Ana da buna o kadar kızmış ki, o înee Memed sümüklüsünü
hasta halinde tepelemeye kalkmış. îyi olunea da bunu onun yüzüne vurmamış ya
Allah kerimdir, o sümüklünün yakası bir daha eline geçerse, yakası, Hürüeenin,
işte o zaman görürmüş dünyanın kaç bueak olduğunu...
Gün battı, karanlık kavuştu, yatsı oldu Hürü Ana şen satır anlatıyordu. Yeni
Kırkgözün Oeağma gelmişti.
"Yoruldum," dedi. "Kırkgöz Oeağmı da yarın öbürsü gün anlatırım. O Kırkgöz
Oeağı kırk gün kırk geee anlatmakla bitmez ki... Yalnız onu söylemeden
edemem, Kırkgöz Oeağmm karşısında ak çakmaktaşından 3mee, sivri doruklu bir
dağ var, geeede gündüzde, yağmurda karda bile başından gün eksik olmuyor,
kurşun geçmez karanlıkta bile dağın doruğu yalp yalp ediyor. îşte böyle."
Komşular onu o akşam yemeğe alıp götürdüler. Hürü Ana kimsenin evinde





yemek yemek istemezdi ama, ne yapsın, çok geç olmuştu, ister istemez bir
kereeik olsun, başka yerde yemek yemeyi kabul etti.
Sabahleyin uyandığında daha bir sevinçliydi Hürü Ana. Hemen oeağa bir
kazan su koydu, su ısmmea hamamlığa geçti, sandığından çıkardığı bir kalıp
kokulu sabunla bir iyiee yundu arındı. Komşu kızı çağırtıp saçlarını ördürdü,
beliklerinin arasına da birer küçük gök boneuk koydurdu. înee Memedin Hürü
Anasına nazar değmesin, diyerek güldü. Sandıktan, gençliğinden bu yana
giymediği kutnu fistanını, parlak kundurasını, inee, yalnız şehirli karıların
giydiği çorabını çıkardı. Başına da yeşil pullu ipeklisini bağladı. Burnuna
Durmuş Alinin askerden dönerken Arabistandan getirdiği altın hırızmasını taktı.
Ayak bileklerine halhallarmı bağladı. Beline Trablus kuşağını sarıp püsküllerini
dizlerine kadar sarkıttı, giyindi kuşandı, ardından da uzun uzun şöyle bir aynaya
baktı. Sonra da, aynayı yerine koyarken, "Vay bre insanoğlu," diye kendi
kendine söylendi, "sen ne biçim yaratıksın böyle, bir geeede bin yaş koeuyor, bir
günde bin yaş geneeliyorsun."
Salınarak köyün içine 3mrüdü. Her eve giriyor çıkıyor, herkesi seviyor
okşuyordu.
Bir evden çıkmış, dudaklarında gülüeükler köyün ortasına geliyordu ki
karşısına bir atlı çıktı. Atlının bindiği at, înee Memedin yağızı gibi soylu,
görkemli al bir attı. Binieinin ayaklarında çizmeler, başında da tüylü bir lenger
şapka, baeağmda kılıç gibi ütülenmiş bir külot pantolon, sırtında bir yepyeni,
çarktan çıkmışçasına kırışıksız bir eeket vardı. Atlının omuzunda da pırıl pırıl,
menevişli bir Alaman filintası asılıydı. Yan yana geldiklerinde atlı atının başını
çekip durdu:
"Hürü Ana," dedi.
"Hürü Anan sana kurban olsun, buyur yavru," diye sevindi Hürü Ana. "Sen
kimsin de beni böyle hemeneeeik tanıdın da. Hürü Ana dedin bana yiğidim?"
"Ben Topal Aliyim, Ana," dedi atlı.
"Neee? Sen Topal Ali misin? Benimle taşkala etme yavrum. Topal Ali senin
tırnaklarına kurban olsun aslanım. O bana hiç Hürü Ana der mi, o beni eline
geçirse kanıma ekmek doğramaz mı?"
"Vallahi billahi ben Topal Aliyim, Ana."
Hürü Ana ona kurnaz kurnaz, gülümseyerek, sen benimle eğleniyorsun
dereesine baktı.
"Ana sen de bugün giyinmiş kuşanmiş üç günlük geline dönmüşsün, ne oldu
böyle sana, bir şey mi var?"
Hürü Ana buna karşılık vermedi.


"Hürü Ana sana kurban olsun atlı," dedi, "senin o Topala hiç benzer bir yerin
var mı?"
"Ana istersen, şu yana geç de topal ayağıma bir bak..."
Hürü Ana kuşkulanmıştı. Öbür yana geçti. Alinin üzengiye sıkıştırılmış, bir top
yumruk gibi topal ayağını gördü. Görür görmez de yerlere saldırdı, bir taş kapıp:
"Seni topal ayağına sıçtığımın topal domuzu seni..." diye taşı hızla ona fırlattı.
Taş Topal Aliye değmedi.
Hürü Ana, taşı ona değmeyinee çıldırdı, yerde ne kadar taş bulduysa Topalın
üstüne yağdırmaya başladı. Toprakta dönemiyor, atın üstünde şaşırmış kalmış
Topal Aliye basıyordu kalayı...
"Seni Çukurova zağarı seni. Başına da lenger şapka giymiş, adam olmuş da...
Seni kapıların yal köpeği seni! Seni de eandarmalarm boku seni! Senin o lenger
şapkanın içine çatır çatır sıçarım da, doldururum da sen de giyersin, seni! înee
Memedi ölmüş sandın da bu köye geldin, öyle mi, seni! înee Memed ölmedi,
ölmedi. O înee Memed de seni öldürmeyinee ben de gözü açık gitmez miyim
seni!"
"înee Memed iyi mi Ana? Çok şükür Ana... Müjden başım üstüne... O sağ
olsun da..."
Daha fazla konuşamadı, ensesine yediği bir taşla sallandı ama yere düşmedi.
"Seni de bütün köpeklerin ağzına sıçtığı da, bütün eşeklerin burnuna işediği...
Seni Çukurova zağarı da seni... înee Memed ölmez ya, ölür mü, ölür mü, ölür
mü o hiç, sizin gibi daha bin tane kokareayı öldürmeden ölür mü?"
"Etme Ana, sana sözüm var," diye yalvarıyordu Ali.
Bir yandan da gelen taşlardan kendini sakınmak için çabalar hareıyordu.
"Omuzuna mavzer takana da bakın köylüler, sakalına, bıyığına da çoeuklarm
bokunu sürdüğüme de bakın, înee Memedi öldü sanınea tüfekler kuşanıp, Arap
atlara binip köye gelene de bakın, kurbanınız kulunuz olayım. înee Memed öldü
diye de gerp gerp gerinene de bakın! înee Memed ölmedi, ölmedi..."
Hürü Ananın şamatasını duyan köylüler dışarıya uğramışlar. Hürü Ananın bu
güzel giyimli atlıya yaptıklarına üzülerek bakıyorlardı.
Sonunda Hürü Ana eline oralardan uzun bir süğen geçirdi. Alinin ona dönük
sırtına gelha eyledi. Topal Ali sarsıldı, atını sürmese ikinei süğeni yiyip yere
düşeeekti.
"Kaç," diye arkasından gürledi Hürü Ana, "kaç topal ayağına sıçtığım, kaç. O
înee Memed de bu sefer seni de öldürmezse, ben de ona hakkımı helal etmem."
Hırsını alamamıştı ondan, elinde taşlarla onun arkasından bir süre gitti ya
ulaşamadı. Evine vardı, damının üstüne çıktı, yönünü Alidağmdan yana döndü.


yağız atı çağırmaya başladı:
"Gel, gel, gel yağız atım gel. Kalem kulaklı da, inee de bellim, elma gözlüm
gel. Gel de şu Topalı ayaklarının altında eziver. înee Memedi ölmüş biliyor da
köye geliyor, gel! Köroğlunun Kıratı, Peygamberin Burağı, Alinin Düldülü
soylum, gel! Gel ha gel! Hürü Anan seni çağırıyor, soyunda küheylanlık,
soyunda azieik adamlık, mertlik, yiğitlik varsa gel! înee Memed uzaklarda, onun
yerine sen varsın, gel! Gel de şu uyuz, şu haym Topalı ayaklarının altında çiğne
de, un ufak eyle, gel!"
Ellerini havaya açtı, dualar okumaya başladı. Hem dualar okuyor, hem yağız
atı çağırıyordu.
Az sonra Alidağmm önündeki çakırdikenli düzlükten kopan at, süzüldü geldi
Hürü Ananın evinin önünde durur gibi etti, sonra da gündoğudaki kayalıklara
doğru doludizgin, kuyruğu havada çekildi gitti.
Atı görür görmez Hürü Ananın nutku tutulmuş, olduğu yere damın üstüne
dizlerinin bağı çözülerek oturmuştu. Yüreği, korkusundan, şaşkınlığından hızlı
hızlı atıyordu.
"Komşular," diye kısılmış, ürkmüş bir sesle aşağıdakileri çağırdı, "gelin de
beni buradan indirin, bu at benim halimi bırakmadı."
İki delikanlı merdivenleri ikişer ikişer çıkıp onu alıp aşağıya indirdiler.
"Amanın komşular, amanın köylüler, amanın kardaşlar, baeılar, amanın bu atın
işi de nasıl bir iş, hiç dünyada böyle bir şey görülmüş mü, şu dünya dünya olalı
beri?"
Yorulmuş, yüzü gerilmiş, dudakları kağıt gibi olmuş, ter içinde kalmıştı.
"Ana azieik yomuğunu al!"
Onu içeriye götürdüler, yere döşek serip, sırtına yastıklar ko3mp oturttular.
Hürü Ana gözlerini kapatıp bir süre öyle kaldı. Biraz kendine gelinee, gözlerini
açıp sordu:
"Dışarıya bakın bakalım, o at kapıda duruyor mu?"
Baktılar, içeriye dönüp:
"O at görünürlerde yok," dediler.
"O domuz, kafir nereye gitti?"
"Abdi Ağanın evine indi," dediler.
"İnsin bakalım," diye Hürü Ana gülümsedi. Ardından da gene eski sevineini
buldu, yanmdakilerle şakalaşmaya başladı. Onlar evlerine dağılıp giderlerken de
arkalarından seslendi:
"Amanın millet, ben bu înee Memedin atından korktum," dedi.
Topal Aliyi unutmuş gitmişti. Kafası hep înee Memedin atıyla uğraşıyordu. Bu


at cin miydi, peri miydi, bu yaşa gelmiş böyle bir işle karşılaşmamıştı. Belki de
Köroğlunun don değiştirmiş ölümsüz Kıratı buydu. Kıyamete kadar sırtında çok
Köroğlu, çok İnce Memed taşıyacaktı...
Dişlerini sıkarak:
"Öldür Topal Aliyi öldür!" dedi hırsla.
Atı, gece yarısına kadar, dışarı çıkıp çıkıp gözledi ama at bir daha gözükmedi.
Hürü Ana, at tnce Memede gitmiştir, diye düşündü, tnce Memed de ona binecek,
daha Topal Ali köyden cehennem olup gitmeden yetişecek, o topal haymmı
öldürecekti. Hele gelsindi, hele, hele bir de Topal Aliyi öldürmesindi. Hürü Ana
o, gözlerini bağlatıp da kendisini kör gibi dağlardan aşıran o sümüklüye
gösterecekti.
İnce Memed sabah erkenden kalktı, şalvarını, kanlı abasını giyindi. Hürü
Ananın onun için ördüğü çorabı ayaklarına çekti, çarığını bir güzelce bağladı,
fişekliklerini kuşandı, dürbününü boynuna astı, fesini, öteberilerini heybeye
koydu, tüfeğini omuzuna taktı:
"Haydiyin arkadaşlar," dedi, "oba Çukurovaya inmeden gidip onlarla bir
helallaşalım."
Memed önde. Kasımla Temir arkada incecik orman yolundan 3mrüdüler.
Ormanı çıktıklarında öğle olmuş, sisler ormanın üstünden kalkmıştı. Bir süre
yürüdükten sonra Kızılkartallı koyağına vardılar. Battal Ağa onları taa aşağılara
kadar inerek karşıladı. Memedin yüzü asıktı ve alnı kırışmıştı, gözlerine de o
parlak ışık gelmiş yerleşmişti. Battal Ağa, "O dedikleri ışık bu olsa gerek," diye
kendi kendine mırıldandı eşkıyaların önünde Beylik çadırına doğru yürürken.
Çadırda yemekler çoktan hazırlanmış, açık sofra onları bekliyordu. Çadırların
önlerinde çatallara oturtulmuş alıcı kuşlar bugün çok telaşlıydılar, kanatlarını
açıyor, çırpınıyor, uçmak için kendilerini zorluyor, bağlı oldukları yerden
kurtulmak için iplerini gagalıyorlardı. Memed bu kuşların, böylesi durumlarının
sebebini çok iyi bilirdi. Göç hazırlıklarına başlandığında bunlar hep böyle
olurlardı. İnsanoğlunun bilemediği, hayvanlarda tuhaf bir önsezi vardı.
Yemeklerini hemen hiç konuşmadan yediler, bitirdiler. Sofra kalktı, kahveler
geldi. Kahve gelince Memed çok sevindi. O, ömründe çok az kahve içmişti ya.
Yürüklerin pişirdikleri kahveye bayılıyordu. Yörük kahvesinin tadı, kokusu uzun
bir süre damağından gitmiyor, nereye gitse onunla birlikte geliyordu.
"Yarın değilse öbürsü gün gidiyoruz biz çocuklar," dedi Battal Ağa. "Bundan
sonra artık bizim işimiz zor. Baba kışlağımıza gene etek dolusu para vereceğiz.
Ne elimizde kaldı, ne avucumuzda, şu Molla Duran Efendi olacak adam baba
dede kışlağımızı çiftlik yaptığı yetmiyormuş gibi her yıl da bizden altın para



istiyor, kağıt para olursa olmuyor. Şimdi aşağıya inince Adanaya gidip altın para
bulacağım. Biz bittik, biz tükendik. Şu Molla Duran Efendi gibi bir firavun yok
şu Çukurovada. Yakında bu yaylağa da sahip çıkarsa hiç şaşmayacağım. Şimdi
de Topal Aliyi kendisine kahya yapmış. Diyorlar ki..." Memedin gözlerinin içine
gözlerini dikip, bir şeyler bekler gibi baktı. "Diyorlar ki bu Topal Ali de bin
beter, ondan da insafsız bir adammış. Elinden çekeceğimiz var. Molla Duran
Efendi o Topal Alinin altına bir at çekip omuzuna bir mavzer vermiş."
Memed kendinde olmayarak güldü, bu da Battal Ağanın gözlerinden kaçmadı.
"Sanırım ki bu Topal Ali, Abdi Ağanın adamı izci Topal Alidir."
"Odur," dedi Memed gülerek, sevinerek.
"İyi bir adam mıdır?" diye sordu Battal Ağa ortaya.
"Çok iyi adamdır," dedi Memed. "Onun gibi yiğit, yürekli, akıllı bir adamı
daha analar doğurmamıştır."
"Öyle de diyenler var," dedi Battal Ağa. "Her neyse bizim işimiz artık zor. Bizi
şu Çukurovalılar soya soya bitirdiler. Kerimoğlunun da başı belada."
"O nasıl?" diye sordu Memed. "Onu yıllar var ki göremedim. Şu dünya
gözüyle onu bir görsem de elini öpsem. Allah ölmeden bunu da bana nasip eder
inşallah."
Memed Kerimoğlundan söz ederken utangaç suçlu bir çocuk gibiydi.
"O da," dedi Battal Ağa Memedin içinden geçenleri sezerek, "seni çocukları
kadar, canı kadar seviyor."
Memed biraz daha sıkılıp önüne baktı. Kerimoğluyla karşılaştıkları günleri hiç
anımsamak istemiyordu.
"Onun obası da perişan oldu. Onların da kışlaklarına birisi, yeni yetme bir Ağa
sahip çıkmış. Kışlaklarının yanından bile geçirmiyormuş onları o Ağa... Durun
hele, ne idi onun da adı?" Düşünceye daldı, alnı kırıştı, bıyıklarıyla oynadı. "O
da bir İstiklal Harbi kahramanıymış. Kılıcının hakkı olaraktan, ona da
Kerimoğlunun kışlağını vermişler. O da, onları kışlağın yanma
yaklaştırmıyormuş. Molla Duran gene insaflı, altın alıyor ya gene de bizi
kışlağımızdan kovmuyor." Durdu, bıyıklarıyla oynadı: "Hah," dedi, "onun adı da
Sabit Bey. Hiç duydunuz mu böyle bir adamı?"
"Duymadım," dedi Memed boynunu bükerek.
"On yıla kalmaz artık biz biteriz. Bizim oba şimdiden bile dağılmaya başladı."
Gözleri doldu. "Ben ölürsem," diye kekeledi, "Yörüğün mezarlığı olmaz ya,
mezarı da olmaz ya," acı acı güldü, "beni getirin de şu pınarın başına, o ağacın
altına gömün."
"Allah geçinden versin," dedi Memed, onun da gözleri dolmuştu.


"Buradan başka bizi kabul edecek toprak yok. Bari tez günde öleyim de, burası
da elimizden gitmeden şu pınarın başına gömüleyim."
"Ağa etme," dedi Memed sesi titreyerek.
Bu sırada genç kızlar, gelinler, yaşlı kadınlar, küçük, büyük nakışlı bohçalar
getirip çadırın eğmesinin dibine ko3myor, durmadan. Memede bir göz atıp
gidiyorlardı. Bir delikanlı da birkaç sırmalı fişeklikle, bir Alaman filintası
getirdi, işlemeli çuvalların dibine koydu, ayakta, elpençe divan durup bekledi.
Arkasından bir dürbün, iki Çerkeş hançeri, bir nagant tabanca getirildi, sapı
fildişinden... Memed bütün bu gelenlerin ne için olduğunu anlamıyor, şaşkınlıkla
bir filintaya, bir bohçalara bakıyordu.
Battal Ağa uzun, ince bo3myla ayağa kalktı, çimeni yeşil gözleriyle bir erkek
güzeliydi, birinci bohçayı aldı, açmadan Memedin önüne koydu. Sırasıyla öteki
gelen bohçaları da Memedin önüne dizdi.