İnce Memed - 3 - 38

"Çarşıda... Görme onu sen. Şimdi o geçerken bütün çarşı ayağa kalkıp onu
selamlıyorlar. Ağalar, Beyler bile o geçerken, Sarı Ümmet bir selam versin diye
ean atıyorlar."
"Demek işler yolunda."
"Yolunda ya, sen benim Ağam Molla Duran Efendiyi ne yapaeaksm?"
"Sen benim Ağam Murtazaya ne yapaeaksan..."
"Etme eyleme înee Memed bunu bana. Kendime güzel, iyi, insanlıklı bir Ağa
bulmuşum, onu da sen elimden alma."
"Sen beni ona götür. Ama daha öneeden senin elini bağlayaeağım."
"Bağlama," dedi Ali. "O ein gibi bir adam. Her şeyi, seninle benim
dostluğumuzu, kardaşlığımızı biliyor. O bizden birisi... Ağalara, Beylere
öfkesinden deli oluyor."
"Daha iyi ya... Haydi gidelim öyleyse."
"Ona bir kötülük..."
"Haydi gidelim Ali."
"Dur bre adam, şu sigaranı bitir."
"Bitmiyor ki... Çok kaim sarmışsın." Üst üste elindeki sigarayı birkaç kere
çekti tüketmek için, sonra yere, uzaklara attı. "Haydi kalk..."
Topal Ali kalkarken, karanlıkta bile lengerini fiskelemeyi unutmadı.
Topal Ali yampiri yampiri merdivenleri çok hızlı çıktığından soluk soluğa
kaldı.
"Ne oldu Ali, ne var?"
"Bir yanlışlık, uygunsuzluk yok. înee Memedi getirdim."
"Neee?"
"înee Memedi."
Duran Efendi onu karşılamak için ayağa kalktı.
"Buyurun, buyurun înee Memed evladım, ben de seni görmeyi çok arzu
ediyordum. Seni gördüğüme çok sevindim. Benim Peygamber sıfatlım, Hazreti
Ali Efendimizin, Köroğlu dedemizin kiheı oğlum, înee Memedim, tÜ3m bitmedik
yetimlerin intikamı... Senin kıliema suyu Allah vermiş, senin sırtını Hazreti Hızır
okşamıştır. Kılıeım nereye uzatırsan keseeek, meydan muharebesinin ortasında
kalsan sana kurşun değmeyeeektir. Buyur hele buyur, bir kahvemizi için."
Bu yaşlı adam sevineinden dört kol bir çengiye dönmüş, ne yapaeağmı, ne
söyleyeeeğini bilemiyor, înee Memedin yöresinde dönüp duruyordu.


"öldürdün o dinsizi, öldürdün o Ali Safayı. İnşallah geriye kalanını da
öldürürsün. Allah bundan sonra ne ömrüm kalmışsa alsın sana versin. Otur,
dinlen yavrum, aç mısın, susuz musun, burası senin evin, babanın, kardaşmm
evi..."
Bo3aın damarları şişmiş, 3mzündeki damarlar kıpkırmızı kesilmişti.
"Kahveler gelene kadar, sana bir sigara sarayım ki kokulu, kehribar bir
tütünden..."
Sigarayı sararken güldü:
"Şu Topal var ya, şu Topal, Allah bunun gibi bir adamı düşman başına
vermesin. Dedim ki ona, günlerdir diyorum ki ona, bana açıldığı günden bu
yana, ulan, diyorum, bizim înee eşkıya adamdır, dağda belde adamdır, onun
arkasında benim gibi bir adam gerek. Git sor, paraya pula, silaha eephaneye,
yatağa, adama bir ihtiyaeı var mı, yerini bilmiyorum, diyor da Topal şeytanı lain
başka bir şey demiyor. Kimseye, kendi gözüne bile güvenmiyor."
"Sana çok güveniyor Efendi."
"Şimdi anladım güvendiğini."
"Ferhat Hoea işini de sana söyledi mi?"
"Söyledi."
"Daha nasıl güvensin sana Efendi?"
"Güveniyor."
Memed başını önüne eğdi, bir süre daldı gitti. Arada bir başını kaldırıp bir
Kasıma, bir Temire bakıyor, sonra geri indiriyor, dalıp gidiyordu.
"Söyle Memed oğlum, bir zorun mu var, benden bir isteğin mi var?"
Memed başını kaldırıyor, bir onun yüzüne, bir Kasıma, bir Temire bakıp geri
indiriyordu.
"Söyle arkadaş içindekini, sıkılma, beni baba, ağabey bil. Ne istersen bana her
şeyi açık açık söyle. Hiçbir boka yaramadım şu dünyada para biriktirmekten
başka, her şey, bütün öfkem içimde kaldı. Şu kasaba Ağalarına baktıkça
kusaeağım geliyor, şu insan müsveddelerine, merhametsiz, yalaneı, korkak
eanavarlara... Gittikçe ben de onlara benziyor, onlar gibi hileei, belki onlardan da
bin beter yalaneı, ikİ3mzlü, kendime, evime, çoeuklarıma, dostlarıma, sana. Aliye
bile ikİ3mzlü oluyorum, onlar gibi... Gözünü seveyim, benden ne istiyorsan
söyle. Açık konuş benimle."
"Yörüklerin kışlaklarını ver onlara," diye sert, bıçak gibi konuştu înee Memed.
Sesinin böyle gür, keskin, bu3mrueu çıkmasından da utandı, başını önüne eğdi.
"Veremem."
"Vereeeksin," diye öfkelendi înee Memed. Molla Duranın "Veremem" diye sert


çıkması işine yaradı. Artık o da ondan daha sert olabilirdi.
"Kimseye malımdan, tapulu toprağımdan, eanım gitse de bir avuç veremem.
İki gözüm înee Memede bile. Ben onları nasıl kazandım sen biliyor musun, bir
ean için, eanımdan korkup da ben toprağımı birisine verir miyim sanıyorsun înee
Memed?"
"Durun," diye söze karıştı Topal Ali. "Ortada bir yanlışlık olaeak. înee Memed
senin tarlalarının tapusunu istemiyor, Yörükler gene eskisi gibi konsunlar da
para vermesinler, diyor. Yörükler çok fıkara düştüler. O topraklar onların..."
"Allahım," diye güldü Molla Duran Efendi. "Onlardan da ben çil çil altınları
sayarak aldım. Söyle Yörükler gelsinler otursunlar. Sen yaşadığın süreee, dağda
da olsan, düzde de olsan, yatalak hasta da olsan onlardan otlakiye, toprak bastı
parası almayaeağım."
"Sen sağ ol Molla Duran Efendi."
"Sen de sağ ol înee Memedim, oğlum, yiğidim. Allah seni dağlarımızdan eksik
etmesin. Bundan sonra ne ömrüm varsa Allah onu benden alsın da sana versin."
Önee Topal Ali, sonra eşkıyalar ayağa kalktılar. Molla Duran Efendi onları
konağın kapısına kadar uğurladı.
"Dinle beni înee Memed, bu ovada her ne haeetiniz varsa tarafımızdan
görüleeektir. Sizden de bu Molla Duran Efendi hiçbir şey istemeyeeektir. Bes,
kimse tarafından ben sağ iken, topraklarıma el bile sürülemeyeeektir. Canımı
koyarak aldığım o topraklar da benim insanlığımdır, înee Memedlik nasıl senin
insanlığınsa... Allah yardımemız olsun ve de kihemız keskin... Ferhat Hoeaya
selam söyleyin."
Ali o sırada, onlar Duran Efendiyle konuşurlarken kılığını değiştirmiş eski
köylü donuna girmişti.
Onlar ev aralıklarından hapisaneye doğru 3mrürlerken, tepeden de
Sinemoğlunun eayırtısı başladı. Yalnız mitral yozu takırdatmakla yetinmiyorlar,
beş mavzer de beş yerden durmadan ateş ediyordu kasabanın üstüne.
Duvarın üstündeki nöbet yerindeki eandarmanm yere yattığını, "parola, yasak,"
dediğini duydular. Topal Ali bir kedi gibi duvara tırmanıp nöbetçiyi mengene
gibi elleriyle tuttu: "Sus ulan Sivash," dedi, "bana Sinemoğlu derler, kanını
içerim senin.
"Kıyma eanıma Sinemoğlu!"
Topal Ali eandarmanm tüfeğinin mekanizmasını çıkardı aldı.
"Bunu hapisanenin kapısının yanma koyarım giderken. Kötü bir şey
yapmıyoruz, iftiraya uğramış Allahm adamı Ferhat Hoeayı kurtarmaya geldik,
sana ne oluyor?" Duvardan kayarak aşağıya indi.

"Aç gardiyan kapıyı."
Gardiyan kapıyı açtı.
Bu sefer 3aıkardan, eandarma komutanlığından etkili, bilinçli bir ateş başladı.
Altı yedi kişi kadar vardılar.
"Asım Çavuş," diye bağırdı Memed, "kasabayı kırk kişiyle sardım. Faruk
Yüzbaşıyı da Vayvaya gönderdim, kötü bir şey yapmıyorum. Sen de biliyordun
Ferhat Hoea adam öldürmedi. O, karmeayı bile ineitmez. Onu alıp götüreeeğim,
ne var bunda... Eğer kurşun sıkmayı sürdürürsen, şimdi seni de alır dağa
götürürüm. Anamın ve hem de Hatçenin ruhu, Kırkgöz Oeağmm başı için
söylüyorum ki, bilirsin beni, seni alır götürürüm. Sen de koea Çavuş, dosta
düşmana rezil olursun."
Asım Çavuş kurşunlarını kesti.
Gardiyan Ferhat Hoeayla Yobazoğlunu içerden aldı getirdi înee Memede
teslim etti. "Sizi gördüğüme çok sevindim înee Memed Bey. Sizi görmek beni
saadete gark eyledi. Hoea Efendiye karşı hörmette kusur etmedik zannedersem.
Kendileri bizden zannedersem memnundurlar..." Eğildi Ferhat Hoeanm elini
öptü. "Güle güle Hoeam, geçmiş olsun. Bakın, ne güzel, înee Memed Bey sizi
bihakkın tahliye ettiler. Ben size, buraya düştüğünüzden bu yana hiçbir suçunuz
yok, kurtulaeaksmız demiyor muydum, kurtuldunuz işte, gözünüz aydın. Biz de
sizin sayenizde înee Memed Beyefendiyi tanımış, görmüş olduk. Güle güle
efendim. Kusurumuz olmuşsa, biz kulunuzu bağışlayınız efendim..."



23
Feleksiz Fazlı Yüzbaşıya şikayet ediyordu.
"Ben bu köyde kalamam Yüzbaşım. Beni öldürmediler, dövmediler bile ya,
öldürmekten beter ettiler, benimle köyde hiç kimse konuşmuyor, kimse 3mzüme
bakmıyor, köyün köpekleri bile. Anam, kardeşlerim bile benimle konuşmuyorlar.
Kertiş Ali Onbaşımız, köyde dayaktan geçirmediği kimse bırakmamış, anamın
bile kaburga kemiklerini kırmış. Köylü dayak yediğine, zulümlere,
aşağılanmalara kızmamış da düğünlerinin bozulmasına kızmış. Ben ne bileyim
onun kimin düğünü olduğunu. Ben kasabaya koşarken köyde düğün müğün
yoktu. Sonra da öğrenemedim bu düğünün nereden çıktığını, kimse benimle
konuşmuyor ki, kime sorayım da öğreneyim o düğünün nereden çıktığını? Ben
İnee Memedi bilmez miyim, onu senden de, kardaşımdan da, anamdan da daha
iyi tanırım. Şu gözlerimle gördüm. Köylü onu yitirdiyse suç benim mi
Yüzbaşım?"
"Suç senin," diye gürledi Yüzbaşı. "Köylü seni bilmemeliydi. Öğrendikten
sonra, sen de ortadan kaybolunea înee Memed de kaçtı. Sen bana başka adamı
göndermeliydin."
"Adam bulamıyorum Yüzbaşım. Hepsi, yediden yetmişe bütün köylüler,
Çukurovalılar ve hem de dağlılar onu ermiş eylemişler de bastığı toprağı
öpüyorlar. Onun geldiğini size haber verdim diye anam bile konuşmuyor
benimle. Bir şey yap Yüzbaşım, ben o köyde yaşayamam artık."
"Pekiyi, yerine adam buldun mu?"
"Bulamadım."
"Köye gideeeksin."
"Gidemem."
"Emrediyorum."
"Gidemem Yüzbaşım. înee Memed bir daha köye gelirse ilk işi beni öldürmek
olur."
"Köye gelemez o bir daha."
"Gelir Yüzbaşım. O hiçbir şeyden korkmaz. Hem gelir, hem de beni öldürür."
"Sen köye gideeeksin, o kadar. Haydi çık şimdi, benim işim var. Murtaza
Ağaya git, sana para versin. Sen bugünden tezi yok köye git ve benim emrimi
bekle. Seyrandan da gözlerini ayırma."
Feleksiz Fazlı boynunu büktü ve yavaş yavaş Yüzbaşının odasından çıktı.
"Söyle Asım Çavuş," diye masasından, palaskasına parmaklarını sokmuş
Yüzbaşı kalktı. "Söyle, bu geee de geleeek mi o mitralyozlu eşkıya kasabayı
kurşunlamaya?" "Geleeek Yüzbaşım."



"ince Memed mi bu adam?"
"İnce Memed olamaz Yüzbaşım. O ciddi bir eşkıyadır."
"Sen seviyorsun onu, değil mi?"
"Severim Yüzbaşım. O da beni sever."
"Biliyorum Asım Çavuş. Düşman ama..."
"Düşmanın yiğidine can kurban."
"Bu kim olabilir?"
"O küçüklerden, nam yapmak isteyenlerden birisi olabilir. İnce Memed ondan
kasabayı bir gece basmasını istemişse..."
"O da meydanı boş bulup... Onu bu gece pusuya düşürelim de... Şu işi
bitirelim. Kasabanın eşkıyalarca basıldığı Ankarada bir du3mlursa... Ferhat
Hocayı, Yobazoğlunu da kaçırdı İnce Memed mahpusaneyi basarak, bu da
duyulursa seninle ben ondan sonra ancak bir iş görebiliriz, o da Belediyeye,
Muhacir Muradın yerine çöpçü yazılabiliriz."
"Doğru Yüzbaşım, ben çarşıya insan içine çıkamaz oldum. Herkes bizimle alay
ediyor gibime geliyor."
"Alay ediyorlar. Görmedin mi Vayvay köyünü, herkes bizimle alay ediyordu.
Bunlar, bu köylüler bize ne kadar düşmanlar böyle... Korkuyorlar bizden. Sadece
korkuyorlar. Bizi hiç sevmiyorlar. Eşkıyadan da korkuyorlar ya bizi hiç
sevmiyorlar. Ne yapacağız şimdi?"
"Ferhat Hocanın kaçması?"
Kasaba hiç konuşmuyordu. Sanki hiçbir şey olmamıştı. Üç gecedir, eşkıyalar
geliyorlar, kasabayı kurşunluyorlar, sabaha karşı da çekip gidiyorlardı. Murtaza
Ağa bile telaş etmiyordu. îki gündür de ortalıkta yoktu. Yüzbaşı soruyor,
adamlar çıkarmış araştırıyor, onu kimse bulamıyordu. Kaymakam da. Belediye
Başkanı da sus pus olmuşlardı. Zülfü Beyinse ağzı kulaklarındaydı. Emekli
yargıç Hüdai Beyin dilinin altında bir şeyler vardı da söylemiyor,
konuşmuyorlardı. İnce Memed, Molla Duran Efendinin evini basmış, onun
adamı Topal Aliyi yakalamış, elini ayağını bağlamış, öldürecekken. Molla
Duranın yalvarması üstüne vazgeçmişti. Topal Ali de bu utanç verici olaydan
sonra evden çıkmıyordu. Onurlu adamdı Topal Ali. İnce Memed gibi bir
çocuğun onu yakalaması çok ağırına gidiyordu. Böyle bir adamın bu hale
düşmesi, aşağılanması onun biraz da ölümü demekti. Bundan sonra Molla Duran
ona niçin iş versindi.
"Topal Ali bize bundan sonra yardım edebilir, onu iz sürmekte kullanabiliriz,
değil mi Asım Çavuş?"
"Benim bu adamı hiç gözüm tutmadı Yüzbaşım. Bana bı adam her zaman el


altından bir şeyler çeviriyor gibi geldi. İkil yüzlü bir adam. Ya da înee
Memedden çok korkuyor."
"Herkes bu adamdan çok korkuyor ya, ben onu kendi elimle öldüreeeğim."
"Şevket Yüzbaşı da onun ardındaymış."
Yüzbaşı güldü.
"Ardında," dedi. "O hiçbir zaman beni çekemedi, şimdi de înee Memedi
elimden alaeak. Biz onunla sınıf arkadaşıyız. O kadar eşkıya temizledi, yakaladı
daha doymuyor."
"Bazı insanlar doymaz," dedi Asım Çavuş.
"Ağır Ceza Reisiyle görüşmeliyiz."
"Sert bir adam Yüzbaşım..."
"Ferhat Hoeanm hiçbir suçu yoktu ki... Biliyorsun Adem kayboldu gitti. Kim
öldürdü Ademi biliyor muyuz? Belki de ölmemiştir. Biz sırf Ali Safa Beyin
hatırı için onu tevkif ettirdik. Adil bir mahkemenin onu beraat ettirmesi gerekti.
O korkak, ağlayan inatçı adamın adı neydi?"
"Yobazoğlu."
"Hah, o. Adam öldürebilir mi?"
"Öldüremez."
"Öyleyse beraat etmeleri gerek."
"Adil bir mahkeme onları çoktan beraat ettirmeliydi, delil kifayetsizliğinden."
"Taşkın Halil Beyin..."
"Siz kendiniz gidin Ağır Ceza Reisine, her şeyi anlatın. Kaçmış değil de,
beraat etmiş de bırakılmış gibi."
"En iyisi bu ya... Ya Ferhat Hoea da eşkıya olursa?"
"Onu da sonra düşünürüz."
"Bir de başımızda imam, eşkıya imam! Bir aeayip iş."
Akşamüstü eandarmalar tam teçhizat hazırlandılar. Domuz tepesindeki
çalılıkta pusuya yataeaklar, bu geee kasabayı kurşunlamaya gelen eşkıyaları
pusuya düşüreeeklerdi.
"Topal Aliyi de yanımıza alalım."
"Alalım Yüzbaşım. Onu bir de böyle deneyelim. Belki bir faydası dokunur."
Bir eandarma gitti Topal Aliyi Molla Duran Efendinin yanından aldı getirdi.
Odaya giren Topal Ali, elinde lenger şapkası, çizmeleri, külot pantolonuyla
hazır ola geçti.
Yüzbaşı ona otur demeden doğrudan doğruya soruna girdi:
"Şimdi, bu geee Asım Çavuşla pusuya yataeak kasabayı kurşunlamaya gelen
eşkıyaları yakalayaeaksmız. Otur."


Topal Ali yandaki boş sandalyaya ürkek, sağına soluna bakınarak çöktü.
Şapkasını dizlerine geçiriyor, ellerini baeaklarının üstüne koyabilmek için, şapka
bir türlü dizlerinde durmuyor, düşüyordu. Asım Çavuş yerdeki şapkayı aldı
sonunda, duvardaki çiviye astı.
"Sağ ol Çavuşum."
Çavuşun elindeki yara izi Alinin gözlerinden kaçmadı, tnee Memed onu
demek ki bu elinden vurmuştu. Bu Asım Çavuş kadar akıllı, yürekli bir adamı
görmedim, diye düşündü. Bu Çavuş böyle eandarma olup sürüneeeğine eşkıya
olmuş olsaydı eğer şu dağlarda înee Memedden de daha çok nam verir, adı
dillere destan olur, bütün Türkiye Cumhuriyetinin eandarmaları bir araya
gelseler onu yakalayamazlar, vuramazlardı.
"înee Memed sana çok kötülük etti mi?"
"Etmedi. O beni öldüreeek. O bana kötülük etmez. Molla Duran Efendiyi, din
adamıdır ya, saydı da beni öldürmedi."
"Kimler bu kasabayı kurşunlayanlar, hiçbir fikrin var mı?"
"Benee küçüeük, genç çoeuklar bunlar. Aklı başında kimseler bunu
yapmazlar."
"înee Memedin parmağı var mı bu işte?"
"Var. O, Ferhat Hoeayı kurtarmak için eandarmayı kasaba dışına çıkarmak
istedi... Bunların da kasabayı kurşunlamak hoşlarına gitti. Durmadan
kurşunluyorlar her geee. Çoeuk dedim ya... Nam için. Yakında kim olduklarını
dünyaya ilanat verirler."
"Eğer bu geee biz onları yakalamazsak... Bu geee gelirler mi?"
"Eğer öteki çeteler onların önüne geçmezlerse..."
"Kasabamız için 3Ûizkarası."
"Öyledir Yüzbaşım."
"Sen ne diyorsun, gelirlerse yakalayabilir miyiz?"
"Asım Çavuş geliyor mu?"
"Geliyor."
Ali gülümsedi:
"Öyleyse yakalarız. Ben de bir silah alabilir miyim?"
"Alabilirsin. Hem de kendi silahını..."
"Baş üstüne Yüzbaşım."
"Ben kasabada kalıyorum bu geee. Siz istediğiniz kadar eandarma alın
yanınıza."
Ali sevindi.
O geee Domuz tepeye gizliee çıktılar, çalıların arasına yerleştiler, sabaha kadar



beklediler, kimseler gelmedi.
Gün doğunea Ali eşkıyaların izlerini sürdü bir süre.
"Bunlar altı kişiler," dedi. "Altısı da aeemi çaylak. Bugün de gelmelilerdi, niçin
gelmediler? Öteki eşkıyalar ya onları vurmuş, ya da kulaklarını çekmiş
olaeaklar."
"Keski onları yakalasaydık," dedi Asım Çavuş. "Senin için de, benim için de
iyi olurdu."
"İyi olurdu," dedi Ali.
"Bu înee Memedi ne yapaeağız?"
"Onu yakalamak zor."
"Zor ama yakalamalıyız. Yüzbaşı kederinden öleeek. înee Memed diyor da
başka bir şey demiyor."
"Herkes bir înee Memed."
"Atını bile evliya ilan ettiler."
"Ben biliyorum o atı," dedi Topal Ali. "Ali Safa Beyin soylu atı. înee Memedin
değil ki..."
"Bütün dağlara emir verdik, yakalayın da getirin diye, kimse yaklaşamıyor o
ata, niçin anlamıyorum. Vuramıyorlar da..."
"Attan korkuyorlar. Bizim köylüler böylesi hayvanlardan ürkerler. Onu
yakalar, onu vururlarsa başlarına bir felaketin geleeeğinden korkarlar."
"Sen de korkar mısın?"
"Korkarım. înee Memedi vururum da o atı vuramam."
O gün Asım Çavuş, Topal Ali eandarmalarla birlikte yakın köylere kadar çıkıp
geriye döndüler, kasabayı basanların kim olduklarını köylerde herkes biliyordu.
Kasabaya geldiklerinde bütün kasabanın da bildiğini gördüler. înee Memedin,
üstelik de kasabayı bastırarak Ferhat Hoeayı hapisten aldığı halde adından kimse
söz etmiyordu. Varsa da eşkıya Sinemoğlu, yoksa da eşkıya Sinemoğlu.
Asım Çavuşla Topal Ali kasaba yöresinde bir hafta daha pusuya yattılar, o
yörelerde kuş bile uçurtmadılar, ne gelen oldu ne de giden.
Yüzbaşı Asım Çavuşa:
"îşler karıştı Asım Çavuş. Ağır Geza Reisine, çok düşündüm, ben gidemedim.
Hiç kimse de Ferhat Hoeanm kaçınhşı üstünde durmuyor. Murtaza Ağa
uğraşıyor şimdi bu işlerle... Bundan sonra seninle biz halledeeeğiz bu işi. îşler de
çok karıştı. Bir izei daha bulduk. Zülfü Bey de înee Memedin bir arkadaşını
getireeek bana. Onu înee Memede göndermemizi istiyor. Kaneıklayarak înee
Memedi öldürsün diye. Biliyorsun Çavuş, ben bunu yapamam. Biraz ağınma
gider bu iş. Yıllardır ben înee Memedle karşı karşıyayım. Onu ben yakalamak.

öldürmek isterim. înee Memed de benden bunu beklemez."
"Beklemez Yüzbaşım."
"Çok aeayip bir insan bu înee Memed."
"Bir eski zaman adamı."
"Çok da genç. Ölümün ötesine geçmiş. Belki de yiğitliği, temizliği, mertliği
bundan. Zülfü Beyin çiftliğinde çalışan eşkıyanın adı Cabbar. Onu sen hatırlıyor
musun?"
"Hatırlamaz olur muyum..."
"Af çıktığında ilk teslim olanlardan birisi. Hani hep înee Memedi anlatmıştı da
bize, kendisinden hiç söz etmemişti. Deli Durdu3aı da söylemişti. înee Memedi
niçin sevdiğini de... Biz înee Memed çetesini çok sanıyorduk, sadeee iki kişi
olduklarını ondan öğrenmiştik. Hoş bir adamdı, temiz, çoeuk yüzlü. Şimdi Zülfü
Beyin çiftliğinde çalışıyormuş. Bugün de Reise Taşkın Bey gideeekti. Diretiyor
Reis. Varsın diretsin. Ama suçsuz Ferhat Hoeaya aeıyomm. O da çok hoş bir
adam. Adalet yerini bulsun istiyorum. Yoksa öbür kısmını, biliyorsun kolay
hallettik. Bu Murtaza yaman adam. Kasabayı istediği gibi konuşturuyor, istediği
gibi herkesi düşündürüyor, inandırıyor. Kaymakam çok pasif. Müddeiumumi
ateş gibi. Ben Cabbarm înee Memedi kaneıklamasım nasıl kabul ederim?
Biliyorum başımıza bela."
Taşkın Halil Bey, o geee Ağır Ceza Başkanmm evine gitti. O da eski bir
hukukçuydu. Gençliğinde mahkemelerde çalışmış, sonra da kasabada bir süre
davavekilliği yapmıştı. Ceza Reisiyle de sevişirlerdi.
"Buyurun Halil Bey, hoş geldiniz."
Çok inee, saygılı bir adamdı Başkan. Dazlak kafalı, zeki görünüşlü, parlak
gözlü, çok görmüş olduğu her halinden belli olan bir kişiydi. Kartal burnu,
güçlü, geniş çenesi ona sert bir insan görünümü veriyordu. Babası da, dedesi de
yargıçtı. Yargıç olmakla, bir yargıç S03mndan gelmekle övünürdü. Babasının
yargıç eüppeli karakalem resmi evinin duvarında asılı tek resimdi.
Halil Bey, gevşemiş eski taban tahtalarını gıeırdatarak gitti yargıem gösterdiği
çok eski, kumaşı solmuş, eprimiş bir koltuğa çöktü. Bu evdeki tek koltuğun
yıllardır, ülkenin birçok ilini, kasabasını dolaştığı belliydi. Ağaç kısımlarını da
yer yer kurt yemişti.
"Ne haber Halil Bey, çoktandır görüşemiyoruz?"
"îşler," dedi Halil Bey. "Memleket yeniden kuruluyor, işler başımızdan aşkın.
Hem memleket işleri, hem şahsi işlerimiz. Şu çiftliği biraz yenileyelim, şu
yıllardır boş kalmış toprakları biraz işleyelim, bir traktör, birkaç makina alalım
dedik, mahsul hiç para etmiyor. Pamuklar da ambarlarda yığıldı kaldı, kimse


satın almıyor. Adanadaki fabrikalar daha yeni yeni açılıyor. Ziraat Bankasının
kasaları tamtakır, bir kuruşluk kredi vermiyor. O boş topraklara baktıkça
yüreğim sızlıyor. Bir hasta, sakat işsizler ordusu ki ovada sürünüyorlar aç susuz.
Tekmil ovada sıtmalanmamış bir tek kişiye rastlayamazsınız. Millet açlıktan
yıllardır ot yiyor. Ot da olmamış olsaydı halimiz dumandı. Sapır sapır dökülüyor
insanlarımız. İşler karmakarışık, ne yapaeağımızı bilemiyoruz. Bir de başımızda
bu eşkıyalar... Kasabayı bile keyifleri için basıyorlar, kurşunluyorlar. Murtaza
Ağanın bu kadar korkmakta hakkı varmış, geçen gün înee Memed sergerdesi
Molla Duran Efendinin evine gelmiş, onun yeni bir adamı var. Topal Ali, onu
öldürmek istemiş. Molla Duran Efendi riea etmiş de adamın eanmı kurtarmış. O
da hapisaneden Ferhat Hoea nam kişiyi kaçırmış. Yüzbaşı Faruk Bey benden..."
"Yapamam Halil Bey!" Yargıç kızdı. "Hiçbir zaman böyle bir şey yapmadım,
gene de yapamam..."
"Ama hiçbir suçu yokmuş Ferhat Hoeanm."
"Hiçbir suçu yoktu da peki niçin adamı idamlık iddialarla karşıma çıkardılar,
kati surette böyle bir şey yapamam. Adaleti oyuneak haline getiremem.
Biliyorum, çok teerübem var, bundan sonra bu kasabada beni rahat bırakmazlar
ama ne yapalım, ben dededen bu yana hakim olan bir ailedenim, benim için
adalet mübarektir, hiçbir şekilde onu kirletemem. Ferhat Hoea suçluydu da
kaçmea mı suçsuz oldu? Bırakın bunları Halil Bey. Siz bu memleketin halasına
kanıyla iştirak etmiş bir kişisiniz. Bunu benden istememeliydiniz. Eğer adalet
zedelenirse biz bu memleketi zor ayakta tutarız. Bu Müddeiumumiyi de benim
gözüm hiç tutmuyor. Hiç suçu olmayan bir adamı benim karşıma nasıl, nasıl
getirirler deliller uydurarak, şahitler göstererek? Kederimden kahroluyorum
Halil Bey... Biliyorum, memleket yeni kuruluyor, çok hatalar oluyor, ama adalet
fikri, insan viedanı çok eskidir. Ben onların arzularını maalesef yerine
getiremeyeeeğim. Ferhat Hoea, benim önüme getirilen delillerle mahkum
edileeekse edileeek, beraat edeeekse edeeektir."
Yargıç o kadar sert, kesin, inanmış konuşmuştu ki bir anda ter içinde kalmıştı.
İkide birde de mendiliyle alnını siliyordu.
Karısı:
"Bu kadar öfkelenme Bey, kendini öldürüyorsun," diye ona bir bardak su
getirdi, seveeenlikle onun omuzuna okşareasma dokundu.
"Kahroluyorum Hanım, şu memleketin haline kahroluyorum. Biliyorum, bu
günleri de atlataeağız ama... Çok zor olaeak... Karşıma gelen, suç işlemiş
köylüleri bir görseniz, kendimden, insanlığımdan utanıyorum."
"Zor meslek sizinki," dedi Halil Bey. "Çok zor. Allah yardımemız olsun."


"Zor" dedi kıpkırmızı kesilmiş Yargıç. "Şimdi ben önüme getirilen delillere
bakarak Ferhat Hoeayı eezalandırsaydım, ne olaeaktı? Şimdi de aynı adamlar
karşıma gelmişler, suçu yok, diyorlar. Ben ne yapayım ben? Ben kanun
adamıyım. Biz mesleğimizde babamızdan, dedemizden böyle gördük.
Kahroluyorum Halil Bey... Beni anlıyor musunuz? İnsanın içindeki adalet
duygusunu köreltirsek, insanın insana saygısı kalmaz. İnsanın insana itimadı,
hürmeti kalmaymea da bir yerde insanlık çok şey kaybeder, hayat çirkinleşir."
Yargıç eoşmuş konuştukça konuşuyordu.
"Biz yeni bir memleket kurarken çok adil olmalıydık."
Başını kaldırdı, bir tuhaf Taşkın Halil Beye baktı.
"Şimdi bu Ferhat Hoea eşkıya mı olaeak?"
"Belki de," dedi Halil Bey. Çok utanmıştı, elini koyaeak yer bulamıyordu,
yanma, koltukla baeağmm arasına sakladı elini.
"Şimdi adam eşkıya olur da bizden görmediği adaleti kendisi dağıtmaya
çalışırsa, köylüler de înee Memed gibi onu evliya mertebesine 3mkseltirlerse biz
ne yapaeağız, bu adam haksız mı, diyeeeğiz?"
Halil Bey bilgiç bir tavırla:
"Bu adam eşkıya olaeak, hem de kanlı bir eşkıya."
"Biz onu beraat ettirsek de... Bu duruma göre suçsuz olduğu anlaşılıyor, gene
eşkıyalıkta devam eder mi?"
"Belli olmaz ki insanoğlu, belki de hiçbir şekilde eşkıya olamaz."
Yargıç bir su daha içerek düşüneelere daldı. Sonra da güldü.
"Bu insanoğlu hiç belli olmuyor. Şu Yüzbaşıya da doğrusu aeıyomm. Burada,
bu kadar eşkıyanın, asker kaçağının karşısında tek başına bırakılmış. Bir de
karşısında bu kasaba eanavarları... Küçüeük bir menfaatleri için, Halil Bey,
yapmayaeakları yoktur. O da öfkelendikçe, sıkıştıkça öfkesini köylülerden
alıyor. Karşıma getirilen köylülerin hallerini görüyorum, görüyor ve de
kahroluyorum."
Taşkın Halil Bey ayağa kalktı, o da terlemişti.
"Kasabayı bile bastılar, üç geee mitralyozla taradılar. Durumumuz müşkül."
"Müşkül," dedi Yargıç. "Allah yardımeımız olsun."
Taşkın Halil Beyi kasaba ileri gelenleri. Kaymakam, Belediye Başkanı
belediyede bekliyorlardı.
Altın dişli, yakışıklı, eski bir kunduraeı olan Belediye Başkanı onu daha yolda
karşıladı.
"Ne oldu?"
"Ne olaeak. Reis yağdı gürledi, ağzına geleni söyledi ama Ferhat Hoeayı beraat


ettirecek."
"İsterse ettirmesin," dedi Murtaza Ağa. "Ferhat Hoca yok. Ne hapse girdi, ne
de çıktı. Hiç kimse bilmiyor bunu, bilmeyecek de... Kasabayı da kimsecikler
basmadı. O kurşun sesleri var ya, candarmalarm kaçakçılarla giriştikleri
müsademelerin kurşun sesleriydi. Bunları da bugün öğrendik."