İnce Memed - 3 - 14

"Almışlar da ellerinin üstüne, uçurmuşlar înee Memedi Düldül dağının
doruğuna..."
"Doruğunun tam üstüne."
"inee Memed de orada, yeşil donlu da, ela gözlü Kırkların ortasında, bir has
bahçenin de içinde gözlerini açmış da, ben neredeyim erenler, bana ne oldu, diye
sormuş da..."
"Erenler de demişler ki..."
"Ne demişler, ne demişler... Sen öldün de dirildin, demişler."
"Sen öteki dünyaya gittiydin de, seni oradan, kanadımıza aldık da biz getirdik."
"İnee Memed de ne demiş..."
"Sağ olun var olun, siz olmasaydınız, hele o bindirdiğiniz kır at olmasaymış,
ben şimdiye çoktan kara toprağın altında yılanlara çıyanlara yem olmuştum. Var
olun, sağ olun Kırk Ermişler, demiş."
"Sizi düzenbazlar sizi, ne olaeak şimdi?"





"Nasıl saklarsınız şimdi?"
"İnce Memed yarın dağlardan iner de, gene birinizin tam gözbebeğinin
ortasından çivilerse ne dersiniz ha, ne dersiniz?"
"İnce Memed Kırk Ermişlerin sarayından kurtuldu da Düldül dağının
tepesinden indi de..."
"Ne dersiniz ne?"
"Bütün bunlar o kamında kırk tilki dolaşan Molla Duran Efendinin başı
altından çıkıyor... "
"Ödü kopuyor İnce Memedden..."
"İnce Memed bir gün önce ölsün de..."
"Gerisi ne olursa olsun."
"İsterse yalancıktan ölsün..."
"Hahah, hahaaah..."
"Zülfü de korkuyor."
"Belli etmiyor ya, korkuyor."
"Ya Murtaza?"
"Topal Aliyi fellik fellik arıyormuş da bulamıyormuş."
"Deliye dönmüş korkudan, aramaktan."
"Ağaçoğlu çetesi de İnce Memede katılmış."
"Aydınlı Temir de..."
"Horoz Veli çetesi de ona katılmış."
"Yakında hepsi birleşip..."
"Yürüyeceklermiş kasabanın üstüne..."
"Korkmayıp da ne yapsınlar fıkaralar."
"Can bu!"
"Can dediğin bostan tarlasında bitmez ki..."
"Belki bu kasabayı bırakırlar da giderler."
"Belki bÜ3mk şehirlere kaçarlar."
"İnce Memed onları orada da bulur."
"Orada da bulur."
"Orada da..."
Değirmenci Kara Haşanın çırağı Çolak Sabri kasabadaki konuşulanları saati
saatma ustasıyla, geldi geleli değirmenden dışarıya adımını atmamış Topal Aliye
ulaştırıyordu. Her gelen haber Topal Aliyi biraz daha sevindiriyordu. Kara Haşan
da onu tepeden tırnağa bir güzel donatmıştı. Kırmızı postal, kara şalvar, çizgili
mintan ve bir de çok güzel, çizgili bir kasket... Yakında Topal Ali dışarıya
çıkacak, çarşıyı bir uçtan bir uca dimdik geçecekti. Artık kendine iyice gelmişti.

Arada da Murtaza Ağayı düşünmeden edemiyor, değirmeneiye soruyordu:
"O alçak ne yapıyor Ustam, şimdi o alçak korkusundan keçilerin tümünü
kaçırıp dağlara düşmeyeeek mi?"
Kara Haşan gülümsüyor, karşılık vermiyordu.
Değirmenei çırağı Sabri bir haber daha getirdi değirmene.
"Biraz geç gelmiş kulağıma nedense. Ne oldu bu kulaklarıma da hep geç duyar
oldum, Ali Ağa, bu günlerde?"
"Bazan öyle olur," dedi Ali. "Sen söyle haberin neymiş?"
"Haberim çok güzel," dedi Sabri.
"Söyle Sabri, söyle kardaşım. Söyle iki gözüm. Şu geç haberini söyle."
Önem verdiği haberlerde Sabri hep böyle nazlanıyor. Topal Aliyi çatlatıyordu.
"Seyran kim."
"İnee Memedin kadım."
"Nerede oturur?"
"Şu aşağıda Anavarza ovasında. Vayvay köyünde."
"İşte o gelmiş înee Memedin ölüsünü görmeye. Çok güzelmiş."
"Çok güzeldir," dedi Ali, "Seyran baeım."
"Dünya güzeliymiş."
"Öyledir. Şu dünyadaki, oradaki dağlardaki kadınlar içinde bir tane Seyran
daha yoktur. Yüreklidir de... înee Memed gibidir o..."
"İşte o gelmiş eandarma kumandanlığına, usuleana, korka korka ölülere
yaklaşmış, teker teker hepsine baktıktan sonra..."
"Sonra?"
"Efendime söyleyim, orada durmuş, ellerini beline koymuş, gülmeye başlamış.
Ölülerin başında durmuş, gül babam gül ediyormuş. Öyle bir gülüyormuş ki,
gülüşüne oradaki seyirei kalabalığı da katılmış. Candarmalar bir bakmış bütün
millet gülüyor, onlar da gülmeye başlamışlar. Sonra çarşıya da geçmiş buradaki
gülmeler. Çarşıda da kim varsa, karınlarını tuta tuta gülmeye başlamışlar, neye
güldüklerini bilmeden. Oradan evlere de geçmiş. Bereket versin ki Seyran Hatun
gülmekten yorulmuş da millet de ölülere gülmekten kurtulmuş."
Seyranın înee Memedin başına gelmesi Topal Aliyi kıvanea boğdu.
"Ulan Sabri," dedi, "bu haberinden sonra sana... Ulan ahdim olsun, seni ben de
gümüşletmezsem... Demek öyle gülmüş ha, sevineinden..."
"Sevineinden," dedi Kara Haşan.
"Bütün kasabayı da, köyleri de güldürmüş."
"Böyledir," dedi değirmenei. "Bir kişi bütün dünyayı sevineine katar da
güldürür, ağıdma alır da ağlatır. Böyledir bu. Bir tuhaf yaratıktır şu insanoğlu."


"Çok tuhaf," dedi Ali.
"Ben gidiyorum," dedi Sabri.
"Haydi git," dedi Ali. "Aman ha kulağını dört aç. Bakalım tnee Memedden
başka bir haber var mı..."
Sabri çıktı, biraz sonra da bir yığın haberle geriye döndü. înee Memedin atı,
azieik uzaktan, kayalıklardan giderek Yüzbaşıyı, eandarmaları izliyormuş.
Yüzbaşı da ne biliyorsa bunun înee Memedin atı olduğunu biliyormuş. Onları
izleyen atı öldürmek istiyormuş. Kurşunu sıkıyor, sıkıyor, at orada, olduğu yerde
kuyruğunu sallıyormuş.
"înee Memedi tanımayan Yüzbaşı, o yağız atın înee Memedin atı olduğunu
nasıl biliyormuş?"
"O ünlü bir attır," dedi Topal Ali. "Ali Safa Beyin einli atıdır. Yani afsunlu.
Ona kimse kurşun değdiremez. Ben bile, înee Memed bile."
"Sonra da Yüzbaşı yataklara düşmüş..."
Yüzbaşı o günden sonra gerçekten yataklara düşmüştü. Asım Çavuştan başka
kimseyle konuşmuyor, u3mmuyor, doğru dürüst yemek bile yemiyordu. Karısı,
çoeuklarıyla Ankaraya, bir albay olan babasının evine gitmişti. Bu kasabayı
beğenmiyor, insanları çok kaba, yalaneı, deli buluyor, fırsatını buldukça
çoeukları kaptığı gibi soluğu baba oeağmda alıyordu. Koeasmm înee Memedin
karısını öldürmesini bir türlü 3mtamamış, o günden bu yana onu küçümsemeye
başlamıştı. Yüzbaşı da bunu biliyor, karısıyla bile arasını açan înee Memede deli
oluyordu.
"Asım Çavuş..."
Sesi çok usul çıkıyordu, du3mlur du3mlmaz.
"Buyur Yüzbaşım."
"O at înee Memedin atıydı, değil mi?"
"Evet Yüzbaşım. O atı iyi tanıyorum. Senin atını nasıl tanırsam. Kendimi,
karımı, kızımı nasıl tanırsam."
"Ben de tanıyorum o atı, unutamam."
"Unutulmayaeak bir at.
"O zaman niçin öyle başıboş bırakılmış o at? Ormanda vurduğumuz înee
Memed olmasın?"
"Ben de vurduğumuzu sanıyordum."
"Nereye gitti öyleyse?"
"Orada Yörük obaları var. Belki de yaralandı."
"Köyler yok mu?"
"Köyler de var, aşağıdaki düzlükte."

"Köylüler, Yörükler bizim vurduğumuz İnce Memedin ölüsünü saklayamazlar
mı?"
"Saklarlar."
"İnce Memed bizimle alay etmek için Bakırgediği oyununu bize oynayamaz
mı, köylüleri kışkırtıp?"
"İnce Memed böyle 03mnlara düşmez."
"Kasabalılar da İnce Memedi çok bÜ3mttüler. Sanki Viyanayı almışız gibi bizi
karşıladılar. Ankaraya da İnce Memedin öldürüldüğü üstüne çok da telgraf
çekilmiş. Şimdi de İnce Memedi Kırk Ermişler almış götürmüşler!"
"Ben kulağımla duydum."
Murtaza Ağa, Zülfü Bey, Molla Duran Efendi, Taşkın Halil Bey, ötekiler
Yüzbaşıyı görmeye, ona geçmiş olsun demeye geldiler. Yüzbaşı hiçbirisini
istemedi.
Murtaza Ağa zaten öfkesinden deli oluyor, yay gibi gerilmiş, zangır zangır
titriyordu.
"Ulan Yüzbaşı," dedi yılan ıslığı gibi bir sesle, "ulan Yüzbaşı, yaktın bizi,
mahvettin. Ulan Yüzbaşı seni kahramanlar gibi karşıladık. Ulan Yüzbaşı,
Mustafa Kemal Paşa bile İstiklal Mücadelesini kazandığında Ankarada, dokuz
eylülde îzmirde böyle karşılanmadı. Ulan Yüzbaşı, Napolyon gibi girdin
kasabaya. Ulan, niye söylersin bu yalanı da, bizi bütün dünyaya, îstanbula,
Ankaraya rezil edersin? Ulan bütün gazeteler yazdı İnce Memedin
öldürüldüğünü, şimdi bunun altından nasıl kalkacaksın?"
"Onlar kalkar," dedi Taşkın Halil Bey. "ît iti ısırmaz."
"Isırır," dedi Molla Duran Efendi. "Isırır ya, biz ne yapacağız bu İnce Memed
belasıyla? Yüzbaşı ölse de gitse de o bizi ilgilendirmez, yalnız biz bu belanın
elinden nasıl kurtulacağız?"
"Kurtulamayacağız," dedi Halil Bey.
"Bir duruşu vardı muhterem Yüzbaşımızın, başparmağını çenesine ko3myor,
sağ ayağını ileriye atıyor, azıcık da belini kamburlaştırıyordu, tam Kocatepedeki
Mustafa Kemal Paşa gibi. Vay ocağm bata vay senin Yüzbaşı gibi! Koca bir
kasabayı yaktı da ocağımızı söndürdü. Biz böylesine iri bir yalanlardan sonra
iflah olur muyuz?"
"Olamayız," dedi Zülfü kesinlikle. "Sende de kabahat var Ağa. Sen de çok
heyecanlandın."
"Heyecanlanırım ya, heyecanlanmaz mıyım, hem heyecanlanırım, hem de
sevinçten deli olurum. Bakın ne olmuş, nasıl bir olay olmuş, bir halk, bir vatan,
bir aile düşmanı, bir Mustafa Kemal Paşa düşmanı, başı fesli bir hainin



öldürüldüğünün haberi gelmiş ve hem de... Sen olsan sevineinden delirmez
misin, en yakın arkadaşını tam gözbebeğinin ortasından vurup da, beynini
duvarlara yapıştıranın ölüm haberini... Siz olsanız benim yerimde ne yapardınız.
Zülfü Bey?"
"Ben olsam daha soğukkanlı davranırdım, Murtaza Ağa."
"Ben davranamam Zülfü, davranamam. Bak, şimdi de ne yapıyor, bizi, bu
bÜ3mk kasabanın eşrafını kabul etmiyor. İşte ben buna dayanamam. Çünkü bizim
yanımızda bu götü boklu adam kim oluyor?"
"Kim oluyor?" diye onu onayladı Molla Duran Efendi.
"Afurundan tafurundan yanından geçilmiyordu. Şimdi de yataklara düşmüş
milli kahramanımız!"
"Düşer, sen olsan, sen de düşerdin."
"Bu yalandan sonra, kasabamızın gül adını beş paralık ettikten sonra o bu
kasabada kalabilir mi, kalsın mı Zülfü Bey? Zatı devletleriniz Arif Saim
Beyefendiye bunun aslını astarını anlatmayaeak mısın, bu kadar yardımı olsun
kasabamıza, çok mu göreeeksin?"
"Bu Yüzbaşı Faruk Bey çok yakında tnee Memedin hakkından geleeektir!"
Zülfü Beyin sesi çok kızgındı. "Ben, ben, ben bu Yüzbaşı Faruk Beye çok
güveniyorum."
"Var sen güven! Sana mübarek olsun böyle bir yalaneı."
"Çok onurlu bir delikanlı. Bak, onurundan yataklara düştü. Kimsenin yüzüne
bakamıyor. Bir kalkarsa yataktan..."
"Vay başına gele Çiçeklideresi köylülerinin! Hepsinin kemiğini kıraeak, un
ufak edeeek. Vay gele başına şu koskoea Toros dağları köylülerinin..."
"Köylü yalnız dayaktan anlar," diye gene kesin bir sesle konuştu Zülfü.
"Sen öyle bil," diye kızarak onlardan ayrıldı Murtaza Ağa. Evine geldi. Daha
kapıdan girer girmez sordu: "Ne haber? TopalAli..?"
Hüsne Hatun:
"Hiçbir haber yok," dedi.
"Onu bulmalıyım. Başka hiçbir çarem yok. Hiç kimse anlamıyor bundan sonra
neler olaeağmı. tnee Memed onların evlerini başlarına yıkaeak, haberleri yok.
Bir tek, meseleyi Molla Duran Efendi anlıyor. Onun da başında bir eşkıyalık
belası var da ondan. Oğlunu öldüren Ağaçlı çetesi Toros dağlarının
kayalıklarında kılıeım keskinleştirip durur, onu da boğazlamak için Şimdi
anlaşıldı ki Hükümetten hiçbir fayda yok. Yüzbaşımız yarın bize tnee Memeddir
diye bir yabandomuzu ölüsü getirirse hiç şaşmamalıyız Hatun. Getirir de, aaah,
ben tnee Memedi vurmuştum, yolda gelirken, çıplak atın üstünde. Kırklar


Yediler înee Memedi yabandomuzuna çevirmişler, derse, şaşmam."
"Vilayet eandarma kumandam geliyor mu?"
"Yarın öğleden evvel burada."
"Konuş onunla, her şeyi anlat."
"Anlatırım. O eski bir adam, baba adam. Belki derdimizi anlar. Şu Zülfüye deli
oluyorum."
"Ne yaptı gene?"
"Arif Saim Beye, öteki Ağalara Beylere, bu, şu koskoeaman ovaları verdiği,
kendisinin de bir dünya kadar çiftliği, bahçeleri aldığı yetmiyormuş gibi, bir de
benim tekerime taş koyuyor." "Ne diyor, ne diyor o sümsük köpek, o adama
benzemez?" "Bu işi sen büyüttün, înee Memedi sen bu hale getirdin, diyor. Sanki
înee Memed işi küçükmüş gibi! Aaah, Topal Ali aaah!"
"Onun gibi başka bir adam bulamaz mısm?"
"Bulamam, bulamam, aah bulamam. Bulabilsem, bulabilsem o köpeğe hiç bu
kadar müdahane eder miydim, o Topal ite. O înee Memedin düşmanı, înee
Memedden de daha yürekli bir adam. înee Memed ondan korkuyor. Ben kendi
oeağımı kendi elimlen yıktım. Ben kendi idam fermanımı kendi elimlen kendi
boğazıma taktım."
"Belki bulunur."
"Aaah, gözüm onun gözünü bir görse, ne yapar yapar suçumu ona bağışlatırım.
Aaah, onu bir kereeik, bir an için görebilsem... Ben ona büyük suçumu
bağışlatmasını bilirim. Ben onu sınadım vallahi Hatun. Ne bilirdim ben onun
onuruna bu kadar düşkün birisi olduğunu, aaah ne bilirdim! Keski sınamaz
olaydım."
"Bulaeağız onu. Bütün kasaba onu on dört koldan arıyor."
Ali kardaşı bulana bir armağan mı versem, bin lira gibi bir para mı koysam onu
bulana..."
"Aeele etme Ağam, bugün yarın bulurlar onu. Sen Vilayet eandarma
kumandanına her şeyi, bir yolunu bul da anlat."
Murtaza Ağa o geee hemen hemen hiç uyuyamadı, u3mduğunda da olmayaeak
düşler gördü. Bir sürü insanı arka arkaya tirkemişler, bir ırmak bo3mnea
dolaştırıyorlardı. Hepsinin de gözlerinden, oluk gibi kanlar akıyordu. Akan
kanlar süzülüp gidiyor ırmağa karışıyor, ırmak kıpkızıl oluyordu. Bütün bu insan
sürüsünün en önünde de Murtaza Ağa, kendisi, gözbebeklerinden kurşunu
yemiş, kurşunlar ensesinden çıkmıştı.
Sabahleyin doğru Kaymakamlığa gidip Î 1 Candarma Komutanı olan Albayı
Kaymakamla birlikte beklemeye başladılar. Komutan fazla geeikmedi. Albayın



otomobili ilçe konağının önünde dumnea, ikisinin de gözleri peneeredeydi,
hemen koşareasma aşağıya inip onu karşıladılar.
Murtaza Ağa boşandı, bu halkın eşkıyalardan çektiklerini bir bir, dili
döndüğünee anlattı. Babaean bir adam olan Albay çok duygulanmıştı. Neredeyse
ağlayaeaktı.
"Bu çoeuğa da çok üzülüyorum. Kahrolmuştur Yüzbaşı. Gençler böyle işlere
hiç dayanamazlar. O yüzden hasta olmuştur. Demek ki eşkıyalar, bu înee Memed
halkımıza bu kadar zulüm ve işkenee ediyorlar?"
"Bu kadardan da fazla."
"Bizim gençliğimizde," diye güldü Albay, "eandarma kumandanlığına her gün
bir Çakıreah Efe ölüsü getirirlerdi. Halk bizi aldatırdı. Ben o zamanlar çok çok
gençtim. Bir gün bizim Yüzbaşı, Çakıreah yerine bir kaçakçıyı öldürmüş, ölüyü
de köylülere göstermiş, onlar da amenna, bu kişi Çakıreahdır, demişlerdi.
Yüzbaşı îzmire gelip de ölünün Çakıreah olmadığını anlaymea kendini
öldürmeye kalkmıştı. Hay gençlik hay! Bizim Yüzbaşı Faruk Bey nasıl, onun
hastalandığını duydum da, meseleyi hemen anladım ve de koştum geldim."
"Kimseyle görüşmüyor," dedi Kaymakam.
"Dün biz, kasabanın eşrafı, on beş, yirmi kişi toplandık, ona geçmiş olsuna
gittik, bizi kabul etmedi."
"Edemez, edemez," diye gene güldü Albay. "Daha o, bir süre de kimsenin
yüzüne bakamaz. Ben kalkayım da onu görmeye gideyim de..." Ayağa kalktı:
"Yine görüşürüz."
"Baş üstüne Miralayım."
Yüzbaşı evinde giyinmiş kuşanmış, tıraş olmuş Albayı bekliyordu. Albayı
aşağıda, kapının önünde, çakı gibi selama durarak karşıladı.
Albay:
"Geçmiş olsun Yüzbaşım, evladım," dedi.
O önde Yüzbaşı arkada, onun da arkasında Asım Çavuş yukarıya çıktılar.
Albay salonda bir koltuğa çöktü oturdu. Epeyee şişman bir kişiydi, merdivenleri
çıkarken soluk soluğa kalmıştı. Ayaktaki Yüzbaşıyla Asım Çavuşa:
"Buyurun oturun," dedi.
Oturdular.
Albay gülmeye başladı:
"Geçmiş olsun," dedi gene.
"Sağ olun kumandanım."
"Böyle işler her eandarmanm başına gelir Yüzbaşım."
"Köylüler beni kandırdılar."




Kandırırlar Yüzbaşım. Siz daha çok ince Memed öldüreceksiniz, çok ince
Memedi yakalayacak, teslim alacaksınız. Bu bizim işimizde yasadır. Halkın
sevdiği, koruduğu bir eşkıyayı ele geçirmek, öldürmek zordur."
"Biliyorum komutanım."
"Halk şimdiden bu adamı ermiş mertebesine çıkarmış. Bizim îzmirde Çakırcalı
Mehmet Efe hala bir ermiştir. Onun mübarek mezarını ziyaret edenler, mezarının
toprağından bir tas suya koyup içenler cümle hastalıklarından piripak olurlar. Bu
sizin İnce Memed de..."
"Evet komutanım." "Anlattıkları doğruysa... Ermiş..."
"Doğrudur komutanım ya, ben onun kellesini size, zatınıza getireceğim."
"İnşallah Yüzbaşım. Ama siz böyle küçük olaylara bu kadar çok üzülür şeniz...
Biz çok şeyler gördük Yüzbaşım. Size bir bölük candarma, üç tane zabit
gönderiyorum. Ne kadar gedikli çavuş isterseniz o kadar da gedikli gönderirim.
Bütün bu bölgenin mesulü sîzsiniz, gönderdiğim bölük de sizin emrinizdejjr "
Ayağa kalktı. "Geçmiş olsun, üzülmeyin Yüzbaşım."
"Sağ olun komutanım."
Albay ağır ağır merdivenleri indi:
"Allahaısmarladık," dedi, otomobiline bindi.
O gider gitmez de Yüzbaşı cana geldi, dirildi, daireye koştu, masasına
otururken:
"Kan kusturacağım o Çiçeklideresi köylülerine," dedi dişlerini sıkarak.
Öğleyin Albayla birlikte Kaymakamın evinde yemek yerlerken, kapı çaldı,
Murtaza Ağanın adamlarından birisi gelip karşılarında durdu. Murtaza Ağa her
şeyi anlamıştı, kalktı, ayakları biribirine dolanarak ona gitti.
"Buldunuz mu?" diye sordu.
"Bulduk."
"Neredeymiş?"
"Kara Haşanın değirmeninde."
"Onu hemen alıp eve götürün. Ben Miralay gider gitmez evdeyim. Hatuna
selam söyle. Ali kardaşıma iyi baksın, ben gelene kadar."
Murtaza Ağa döndüğünde onun 3mzünde birdenbire açan sevinç
yemektekilerin ilgisini çekmişti.
"Buldum," diye şakıdı Murtaza Ağa. "Onu buldum. Topal Aliyi! İnce
Memedin can bir düşmanını. Topal Ali kardaşım candarmamıza çok bir yardımcı
olacaktır. Ona küçük bir şaka yapmıştım. Ne onurlu adammış! Onu sınamıştım,
anlamayıp hemen evi terk etmişti."
Albaya Topal Alinin kim olduğunu coşmuş anlatıyordu. Önündeki yemeği


unutmuş gitmişti. Anımsayıp da önündekileri görüp de bir lokma bile almıyordu.
Onun izeiliğini, yerdeki karmeanm, gökteki bulutun izini bile sürebildiğin!, izine
bakıp "ir insanın ne düşündüğünü, ne yaptığını, ne yapaeağmı ve naSll bir adam
olduğunu, onun bilgeliğini, nişaneılığım, uçan tumay! gözünden, kaçan tavşanı
art ayağından vurduğunu, onun elaha niee hünerlerini sayıp döküyordu.
"Tevatür diyeeeksiniz ya, tevatür değildir. Onun hünerine yalnız bu kasaba
değil, biltekmil Toroslar şahittir."
"Evet," diye onu onayladı Kaymakam, "doğrudur."
"Vardır," dedi Albay gülerek, sevinerek, "vardır böyle on parmağında on hüner
adamlar. Böyle adamların bizimle işbirliği yapmaları çok iyi olur."
Ayağa kalktı. Murtaza Ağayı bugün daha yakından tanımış, daha çok sevmişti.
Bunun için Kaymakama teşekkür etti.
Albayın otomobili daha kalkmadan o, evinin yolunu tutmuş koşuyordu. Soluk
soluğa kalmıştı. Merdivenleri hızla çıktı:
"Nerede, nerede, nerede benim kardaşım? Özürler dilerim yahu. Hani sen de
ne onurluymuşun bre kardaşım! Narıbeyza imişsin, yani beyaza kesmiş ateş,
yalım gibi imişsin. Biz seni sınamaya kalkmadan..." Odalara giriyor çıkıyordu:
"Hüsne, Hüsne," diye bağırdı, "Hüsne, sen nerelerdesin böyle, Hüsneee!"
Hüsne Hatunla, ötekiler salona bir anda doluştular. Yanaşmalar, seyisler,
katipler, çoeuklar da geldiler. Hepsi de öyle süklüm püklüm, sus pus
duruyorlardı.
"Ne susuyorsunuz öyle? Nerede Ali Ağa kardaşımız?"
"Gelmedi," dedi Hüsne Hatun. "Sabahtan beri ona göndermedik adam
komadım, gelmiyor. Giden hiçbir adamla da, ağzını açıp bir tek sözeük
konuşmuyormuş."
"Allah Allah, ne demek bu, niyeymiş o, Allah Allah! Ne olaeak şimdi?" Sedire
oturdu, başını önüne eğip düşünmeye başladı. "Siz gidin," dedi ayakta duran ev
halkına. "Hüsne, sen kal!"
Hüsne Hatun geldi onun yanma oturdu. Yan yana, öyle bir süre kaldılar, hiç
konuşmadılar.
"Ne diyorsun Hüsne, ben mi gideyim o Topal ayağına sıçtığımın ayağına, her
şeyi bütün kasaba biliyor, onu giydirip kuşattığımı, sonra da nasıl kovduğumu şu
kasabada duymayan kaldı mı? Kalkar da onun ayağına gidersem, şimdi bütün
kasaba üstümüze gülmez mi?"
"Varsın gülsünler," diye gülümsedi Hüsne Hatun. "Varsın gülsünler, kim onlar,
bir sürü baldırıçıplak. Can pazarı bu. Bizim eanımız sırat köprüsünde. Biz kılıeın
ağzı üstünde 3mrüyoruz. O baldırıçıplaklara da ne oluyor? Duydun mu sen.


duydun mu hiç, İnce Memed ne olmuş?"
"Allah belasını versin onun."
"On iki yeşil donlu, on iki kır ata binip gelmişler. Onun ölüsünü bir yeşil
ipekliye sarıp gene yeşil bir kır ata bindirmişler alıp gitmişler. Bütün bu işler
olurken de eandarmalar bakıp kalmışlar, ağızlarını bile açamamış, öyle
lalüebkem oldukları yerden kıpırdayamayıp onları seyretmişler."
"Yalan. O iş başka..."
"Biliyorum yalan, yalan ya... înee Memed Düldül dağındaki Kırk Ölmezlerin
arasına götürülmüş. Çok değil, yakında, yalınkılıçlı, yeşil donlu bin kişiyle zuhur
edeeek... Zuhur ve huruç edeeek, ineeek Çukurovaya, bütün Çukurovayı ele
geçireeek. Malı çok olandan alıp, malı olmayanlara vereeekmiş. Zuhur ve huruç
ettikten sonra Çukurovada, ve hem de koea Toroslarda kurt ile kuzu birlikte
yayılaeakmış. Herkes çalışaeak, herkes eşit kazanıp, eşit yiyeeekmiş. Kimsenin
kimsede gözü kalmayaeakmış. O înee Memed zuhur ve de huruç edinee değil
insanın insanı en küçük bir biçimde ineitmesi, en küçük bir biçimde de kimse
kimsenin gönlünü bile kırmayaeakmış. O, zuhur ve huruç edinee insan değil
insanı, yerdeki karmeayı bile ineitmeyeeekmiş... O zuhur..."
"Yeter, sus allahaşkma, sus Hüsne Hatun, yalan, bütün bunlar külliyen yalan...
O Molla Duranın başının altından çıkıyor bütün bunlar. Ona uydur dedik ya, bu
kadar da demedik. Adam şimdiden înee Memedi bir de ermiş ederse, yandık
bittik. Bir eşkıya yetmedi de, bir de biz ermişle mi uğraşaeağız? Hay Allah
belanı versin Molla Duran, vur dedik diye bu kadar da öldür demedik!
Durumumuzu biraz kurtaraeak bir şey uydur da halkın ağzına ver, dedik. Bakın
hele şimdi... Biz ne söyledik, o ne yapmış!"
"Doğru," dedi Hüsne Hatun. "Bütün bu söylediklerim doğru. On iki yeşil
donlu, kır atlı, biribirinin tıpkısı, hepsi de birikirinin burnundan düşmüş gibi,
hepsi de înee Memede benziyorlar. înee Memede de... îstersen çağır da
bizimkilere sor, onlar gözleriyle görmüşler. Bizimkiler niye yalan söylesinler,
hem de sabaha karşı, ıhıreik karanlık yiter, tanyerleri ışırken... Bir iyiee
görmüşler."
"Yalan!"
"Yalan olamaz, kurban olduğum Murtazam. Yalan olamaz bu. Çöldeki
devekuşu gibi başımızı kuma sokmayalım. Molla Duran Efendi, taaa Mısırlarda
okumuş, o diyormuş ki, înee Memed zuhur ve huruç edeeekmiş."
"Allah bin belasını versin o Molla Duranın... Şimdi biz bu Topal Ali işini ne
yapaeağız, sen onu söyle bana?"
"Bir adam daha gönderelim. îstersen hatırlı birkaç adam gönderelim. îstersen



cami imamını gönder."
"Ben onu biliyorum, tanıyorum, kimi göndersek gelmez."
"Öyleyse sen git de gönlünü al!"
"Olur mu, bu yaştan sonra nasıl giderim o ayağına sıçtığım itin topal ayağına?
Aaah, ah, ah," diye dişini sıktı, çenesi çatırdadı. "Yazık, çok yazık ki Topal
Aliden başka çaremiz yok. Ne yapmalı?"
"O senin kardasın değil mi, kardaşmı sen gücendirmedin mi, bÜ3mk de olsan
onun ayağına gitmelisin."
"Ağırıma gidiyor Hatun, ağırıma gidiyor, o Topal bokun ayağına gitmek.
Ölsem daha iyi."
"Allah göstermesin."
"Görenler bana ne diyecekler? Bütün kasabanın diline düşeceğim. Buradan
kaçıp gitsek de, bu beladan sıyrılsak mı? Birkaç yıl Adanada olursak mı, şu İnce
Memed belası ortadan kalkana kadar, ne diyorsun Hatun?"
"Sen bilirsin."
"Ya bu işler, bu atlar, bu çiftlikler... Herkes dünya kadar tarla kapatır, şu ovayı
yağma ederken ben ne olacağım? Başka çaresi yok... Aliyi geri getirmekten
başka mümkünümüz çaremiz yok. O benim canımı korurdu. Ne gereği vardı,
onu sınamanın, böyle bir şakayı yapmanın, her adam her şakayı kaldırabilir mi?"
Susup başını önüne eğdi, uzun bir süre öylece kaldı. Hatun da yanında öyle
kalakalmış, o da düşünüyor, İnce Memedin zuhur ve huruç edeceğine, bir gün
gelip hanumanlan söndüreceğine inanıyordu. Kızlığında, babasının evindeyken,
yeşil donlu bir ermişin bir gün ortaya çıkacağını, doğruluğu, iyiliği, eşitliği,
kardeşliği yayıp pekiştireeeğini, kimsenin kimsede hakkının kalmayaeağmı, kısa
çöpün bile uzundan hakkını alaeağmı, herkesin, dünyadaki her yaratığın mutlu
olacağını, yüzü gülmeyen kişinin, yaratığın kalmayaeağmı, bütün dağların,
ovaların, köylerin, kasabaların, şehirlerin ağzına kadar çiçekle dolacağını, bütün
dünyanın bir çiçek bahçesine döneceğini, ölümden başka hiçbir kaygının
kalmayaeağmı, bu adam sayesinde, çok duymuştu. Neden o adam înee Memed
olmasmdı? Kanlı bir kişiden, yeşil donlu ermiş olur mu, diye sormaktan da
alamıyordu kendini. Beş kÖ3mn üstüne kendini tanrı yapar da Abdi Ağa gibi, beş
kÖ3mn insanına da zulüm ederse, her kim ki o Abdiyi öldürürse ermiş olur ya...
Ali Safa Bey gibisini... Ermiş olur ya...
"Ermiş olur ya..."
"Ne diyorsun?" diye sordu Murtaza Ağa, yüzü allak bullaktı.
"Sen git Topal Aliye. Çok düşünme öyle. Nasıl olsa gideeeksin."
"Doğru, gideeeğim." Ayağa kalktı. "Alinin giyitleri, postalı, fötür şapkası


nerede?" "Bir tek postalı evde, ötekilerin hepsini sen seyis Şaban Ustaya
vermedin mi?"
"Eeee şimdi ne yapaeağız, o sevinçle amma işler yapmışız ha!"
"Canın sağ olsun, geçer."
"Geçer," dedi Murtaza. "Geçer ya şimdi ne yapaeağız şu giyit işini?"
"Şaban Usta burada, aşağı evde çalışıyor, şimdi ben bir adam gönderir o
giyitleri aldırır getirtirim. Şaban Ustaya da bunun tıpkısı giyit, şapka alırsın.
Kundurası da eaba."
"Hemen," dedi Murtaza Ağa, sevindi.
Hüsne Hatun bir yanaşma çağırdı. Şaban Ustaya gitmesini, giyitlerini alıp
gelmesini, usul usul, en inee ayrıntısına kadar anlatarak bu3mrdu. Biraz sonra
giyitler, kırmızı postal, fötr şapka ipekli bir bohçaya sarmalanmış, Murtaza
Ağanın yanma konmuştu.
"Başka hiçbir mümkünüm çarem yok, benim bu Topal ırzı kırığına ölüm