İnce Memed - 3 - 28

"Ben ikisinden başkasını düşünemiyorum."
"Bunu bana niçin yapsınlar?"
"Onun orasını ben bilemem artık. Zatınız düşününüz."
"Bizim Ali Onbaşıya kertiş diyorlar, biliyor musun?" diye sözü başka yere
çeldi Yüzbaşı. Zülfü Bey de, Murtaza Ağa da olamazdı. Niçin olamazdı, çünkü
olamazdı da ondan...
Yüzbaşı makaraları koy vermiş gülüyordu. Epeyi bir süre güldükten sonra:
"Kertiş büyük kertenkele demektir. Hani başını kaldırır kaldırır indirir ya bizim
onbaşı, büyük burnuyla kertişe benziyor değil mi?"
"Benziyor," diye gülerek ona katıldı Asım Çavuş. "Çok benziyor. Başını tıpkı
öyle yapıyor. Çok sinirli bir onbaşı."
"Yazık bu adama," dedi Yüzbaşı. "Ona çok aeıyomm, bir adı da eellat."
"Evet eellat... Zavallı."
"Nerede kaldı aeaba?"
Yüzbaşı aeaba sözünü daha bitirmeden Kertiş Ali Onbaşı odaya girdi, hazır ola
durdu, dökülüyor, alnında da boneuk boneuk terler... Kulunçlan, koltuk altları da
ıpıslaktı. Göbeğe kadar da çamura batıp çıkmıştı. Giyitleri de buruş buruş...
Onu görür görmez önee Yüzbaşı, arkasından da Asım Çavuş, kasıklarını tuta
tuta gülmeye başladılar. Bir başını kaldırıp kaldırıp indiren Aliye bakıyorlar, bir



gülüyorlardı. Onlar güldükçe Ali hazır olunu pekiştiriyor, başını daha çok indirip
kaldırıyordu.
Sonunda Yüzbaşı zorla gülmesini tutabildi:
"Konuştu mu?"
"Konuştu kumandanım."
"Senee gerçeği mi konuştu?"
"Benee gerçeği konuştu."
"Kimlermiş?"
"Zülfüyle Murtazaymış ya..."
"O da nesi?"
Kertiş Ali kıvrandı, bir şeyler söyleyeeekti, beeeremedi.
"Yoksa öldü mü?"
"Az biraz."
"Ne demek az biraz..."
"Çok dayandı, ben de dayandım... Can çekişirken bu iki ismi ağzından aldım.
Hemen, onu eandarmalara bırakıp koştum."
"Demek öldü?"
"Az biraz."
"Otur da bir çay iç..."
Kapıdaki er koşup hemen sıeak bir çay ulaştırdı Ali Onbaşıya. Ali Onbaşı çayı
içerken bile yarı hazır oldaydı. Yüzünde mutlu insanların rahatlığı, iyi bir iş
görüp de yorulmuş insanların dinginliği vardı.
"Evet Onbaşım, Muhtar Kenan ölmüştür."
"Az biraz..."
"Ölmüştür Ali Onbaşı!"
"Baş üstüne Yüzbaşım, ölmüştür Yüzbaşım. Hani ben Kenana çok aeıdım da...
Ölmüş, ölmüştür Yüzbaşım."
Biraz sonra da eandarmalar Muhtar Kenanm ölüm haberini getirdiler.
"Gidip orada, ölünün başına zabıt tutaeaksmız. İsterseniz Müddeiumumiyi de.
Doktoru da götürebilirsiniz. Daktiloya geç Asım Çavuş, sen, bizzat... Yazıeıyı
istemem. Benim söylediklerimi aynen yazaeaksmız. Bana Kenanm künyesini
getirin.
Çankazık Muhtarı Kenanm künyesi zaten dün akşamdan beri masanın üstünde
duruyordu. Ali Onbaşı onu oradan kaptığı gibi Yüzbaşıya uzattı.
"Buyurun Yüzbaşım."
"Teşekkür ederim. Şimdi sen git istirahat et. Asım Çavuş zaptı bitirineeye
kadar."


Daktilo şakırdamaya başladı. Bu, çok eski, büyük, hantal, bir kısım harfleri
basmayan, ama Asım Çavuşun eline geçinee şıkır şıkır işleyen bir makinaydı.
"Evet... înee Memed nam sergerde, dün geee kasabanın kıyısındaki kuru
dereye kadar inerek, hükümetimize çok kıymetli faydaları dokunmuş bulunan,
bütün at hırsızlarının yerlerini haber vermekle hırsızları yakalatmış bulunan,
dağlardaki bütün eşkıyaların yerlerini seneleree takip ederek bize göstermiş
bulunan Çankazık kö}^ Muhtarımız Kenanı darbeyleyerek katleylemiştir. Ve
Muhtarımızın yanında bulunarak bu feei sahneleri bize anlatarak, bu feei durumu
bize duyurmuş bulunan gene Çankazık köyünden Süleyman oğlu Haydar nam
köylü, bu feei manzarayı bize şöyleee arz eylemiştir. înee Memed nam sergerde
adamlarıyla..."
Asım Çavuş birden tuşlardan elini çekti:
"Yüzbaşım," dedi, "bu ifade çelişik bir ifade olmuyor mu?"
"Ne demek o?"
"Hem înee Memed kayıp, yok, diyoruz ve hem de kasabaya kadar indi,
diyoruz." Yüzbaşı Faruk güldü:
"Asım Çavuş," dedi, "bu zabıt bizde kalaeak, sonra înee Memed ifna edilinee
de bütün onun yaptıkları sahneye döküleeek. Anladın mı?"
"Anladım Yüzbaşım."
"Bütün bunlar sonra bizim sieilimize yazılaeak. Devam."
Adamlarıyla gelerek Muhtarımız Kenanı evinden alarak, kasabanın
kenarındaki kuru dereye getirerek, kasabamız eşrafından Karadağlıoğlu Murtaza
Ağanın yerini sormuşlardır. Sergerde înee Memed maktul Ali Safa Beyle birlikte
Murtaza Ağayı da öldürmek isteyerek onun evine de gitmişse de o tarihte
Murtaza Ağa evinde bulunmamakla bu badireden eanmı zor bela kurtarmakla,
ölümü atlatmıştır. Onu ille de katleylemek isteyen sergerde kasabaya kadar
inmek eesaretini kendinde bularaktan, müeehhez olaraktan Çankazık Muhtarı
maktul Kenanı geee buraya yatağından alıp getirmekle. Muhtara Murtaza
Ağanın yerini sormakla Muhtarımız da eanmı gözüne alarak Murtaza Ağanın
bilmekte olduğu yerini söylememekte direnerek ve înee Memed nam sergerde de
ve adamları da onu darbeyleyerek, sabaha kadar işkenee ederek öldürmekle ve
de işbu zabıt mahallinde şahitler huzurunda tespit edilerek...
"îyi mi?"
"Çok güzel Yüzbaşım."
"Cenazeyi hemen ailesine teslim edin. Cenazeyi kasabanın içinden geçirmeden
alsınlar gitsinler. Sen de Ali Onbaşıyı, birkaç eandarmayı, şahitleri... Şahitler
hazır mı?"

"Ali Onbaşı çoktan hazır etmiştir şahitleri. Böylesi işlerde o Şahitsiz, bir yere
bir adım bile atmaz."
"Doktoru, Müddeiumumiyi..."
"Beş dakikada her şey hazırdır."
Cenaze ikindiüstü Çankazıktan gelen ailesine, köylülere teslim edildi. Köylüler
kasabanın üstünden dolanarak ağlayamadan, çıt çıkaramadan ölülerini alıp
sessizee çekilip gittiler.
Haberi duyan Murtaza eli ayağı boşanmış, soluk soluğa eandarma
komutanlığına geldi, merdivenleri ikişer ikişer çıkarak Yüzbaşının odasına girdi:
"Aldığım haber doğru mu Yüzbaşım? Demek înee Memed nam serderge bu
geee dereye kadar inmiş, demek zavallı Kenan evladımızdan benim evimi
sormuş, o da aziz eanmdan vazgeçerek benim evimi ve de yerimi, çünkü benim
yerimi, ben her zaman evde yatmam, o sergerde Ali Safa biraderimizi
katlettikten sonra ben, her gün, her gün değilse de birkaç güne bir başka bir
hanede kalırım ya da bir köye azimet ederim... Demek, benim yerimi Kenan
evladımız kimseye söylememiş, aziz eanmı vererekten, beni kurtarmış? Ben de
onun evlatlarına, babalarını arattırmam. Babasını anasını kimseye muhtaç
etmem. Demek bu hadise doğru ha?"
"Maalesef doğru."
"Demek kasabaya kadar inmiş ha?"
"İnmiş."
"Demek ben şimdi yaşamıyor bulunabilirdim."
"Maalesef..."
"Demek..."
"Maalesef..."
"Şimdi ne yapaeağım ben?"
"Siz hiç korkmayın, ben tedbirimi aldım. Gördünüz ya benim adamlarımı... O
Kenan bizim muhbiri hasımızdı. Sizin için eanmı verdi."
"Var olsunlar, var olsunlar öyle vatan çoeukları. Bu vatan onların naçiz
omuzlarında 3mkseleeek, arşu alaya ulaşaeaktır. Sizin ve onun gibi genç
yiğitlerin." Ayağa kalktı: "Bana müsaade..."
Ve çarşıya düştü, înee Memedin kuru dereye kadar gelerek, kendi evini maktul
ve mağfur Kenandan sorduğunu, o da eanı pahasına, babasından değerli saydığı
Murtaza Ağasının evini onlara göstermeyerek, ekmek yediği sofraya bıçak
sokmadığını eanmı vererek gösterdiğini, önüne gelene yanıp yakılarak, övünerek
anlatmaya başladı.
"înee Memed nam kafir adem, yakalamış bizim Kenanı, söyle Murtaza Ağanın

yerini, o bilmiyorum, demiş. O bilmiyorum dedikçe ötekiler basmışlar değneği,
hayasını burmuşlar, bizim Kenan da ölürüm, ölürüm de Murtaza Ağanın yerini
söylemem, ben onun evinde dünyaya, dosta da düşmana da açık sofrasında
yemek yedim, demiş. Pıravo, bin pıravo aslanıma da, şehit evladım Kenanıma..."
Kasaba olayı daha o Yüzbaşıya ulaşamadan çok önee duymuş, berber Kör
Salibin Nazikler adlı dükkanı, arı kovanı gibi işlemeye başlamıştı.
Yalnız Murtaza Ağa kasabada hem dolaşıyor, hem de korkuyordu. Adanaya
gitmeden önee Muhtar Kenana bir mektup yazdırıp Ankaraya, Adanadan
attırtmıştı. Aeaba Arif Saim Beyin getirdiği mektuplar arasında bu da var mıydı?
O zaman o mektuplar arasında Muhtar Kenanm iki tane mektubu olması gerekti.
Birisi avukatın Adanada yazdığı, öteki de Müddeiumuminin bizzat kendi eliyle
daktilosunda donattığı mektup... Ulan Müddeiumumi Bey, bir de mektup yazıyor
ki, ulan oğlum allameyi eihan mısm, her satırını yiyen köpek kudurur, vay vay!
Eğer iş böyleyse kıymetli kahraman Muhtar Kenan, înee Memedin değil de
Kertiş Alinin sopalan altında ean vermiştir. Bunu Yüzbaşıdan öğreneeeğim, hem
de bu geee, dedi kendi kendine. Öğrenmezsem merakımdan ölürüm.
Geee yarıyı iple çekiyordu. Belki de gelen înee Memeddir... O ki, bu kasabada
Ağa bırakmamaya ant içip yemin vermiştir. Niçin ilk öldüreeeği kişi Murtaza
Ağa olmasın, bu kasabada ondan görkemli, ondan yiğit, ondan zengin kim vardır
ki? O, Murtaza Ağanın nur içinde yatası babası Adanadan bu yana biltekmil
toprakları tapulayan kişi değil midir? O Murtaza ağanın her geee mübarek
mezarında yatası babası bu kasabaya Maraşlılarla birlikte ilk çeltik eken, ilk
pamuk yetiştiren kişi değil midir? O Murtaza Ağanın soylu Türkmen Beyi
babası değil midir ki, bu kasabanın ovalarını koyun sürüleri, inek, boğa sürüleri,
yılkı yılkı atlarla doldurmuş kişi?
Onun soylu, gök gibi gürleyen dedesi değil midir ki... Murtaza Ağa buraya
gelinee duruyor, dedesinin yaptığı bÜ3mk işleri kendi kendine bile söylemekten
ürküyordu. Ama o ne yapsın, ne yaparsa yapsın, bütün kasaba onun dedesini,
dedesinin neler yaptığını biliyordu. Her neyse bütün kasaba onun dedesini
bilsinler de hükümet adamları bilmesinler, ne olur ne olmaz. Onun dedesi
Fırkayı Islahiyede Kozanoğluyla birlikte olup Sumbas kolunu tutmuş,
koskoeaman Kozanoğlu Osmanlıya pes ettiği halde, onun dedesi Osmanlı ordusu
karşısında bir adım bile gerilememiş. Fırkayı Islahiyeyi kırmış geçirmişti.
Dedesinin Türkmen tarafından çok ayıplanan, Osmanlı tarafından da çok
övülen bir davranışı daha olmuştu. Kozanoğlu yenilinee Torosa kaçmış, yanında
da Aşık Dadaloğlu, Toroslarda köy köy, dere kovuk gizlenmiş, ama onları dağlar
kabul etmemiş, Kozanoğlu Ahmet Paşa da Karadağlıoğlunun yedi göbekli



çadırına sığınmıştı sonunda... O gece Dadaloğlu sabaha kadar, sazı kucağına
çekmiş, yenilginin türküsünü söylemiş, bütün Türkmen eli de onunla birlikte
ağlamışlardı. Sabah olunca da o soylu Karadağhoğlu olan dedesi, Kozanoğlu
Ahmet Paşanın ellerini arkasına bağlayarak götürmüş, Osmanh kumandanı
Derviş Paşaya "Paşa, al sana Kozanoğlunu getirdim, getirdim ya, sen onu
öldürmeyesin, yoksa bu dünya başına yıkılır," demişti. Ama Aşık Dadaloğlunu
Osmanlıya teslim etmeye içi elvermemişti ya, buna karşın bile, Türkmen onun
soylu dedesinin Kozanoğlunu Osmanlıya teslim edişini bağışlamamış, bunu
insanlığa, törelere aykırı bulmuş, obadan aşiretten, bir sabah bir de bakmıştı ki,
yöresinde bir tek kişi kalmamış, ondan sonra da soylu dedesinin aşiretinden bir
tek kişi, kardeşleri, akrabaları bile yanma uğramamıştı. Hala eski Türkmenden
kalan kişiler, onun dedesinin adını anarlarken, şeytana lanet okurlardı.
Gece yarısı olana dek dedesini, babasını düşündü nedense... Ne yapıyor, ne
ediyorsa bu gece dedesini, babasını düşünmekten kendisini ahkoyamıyordu.
Ama dedesi Kozanoğlu Ahmet Paşayı teslim etmişti de hükümete. Aşık
Dadaloğlunu teslim etmemiş, onu korumuştu. O koruduğu, canını kurtardığı
Dadaloğlu bile, o günden sonra ona sırtını dönmüş, bir daha evine ne uğramış, ne
de yüzüne bakmıştı.
"Hüsne Hatun," dedi, çoktan beridir konuşmadan, onun yüzüne bakıp
düşüncelerini okumaya çalışan karısına, "dedemi düşünüyorum. O iyi ki
Türkmen Beyi olarak kalmamış. O, Türkmen Beyi olarak kalsaydı, biz de bugün
öteki baldırıçıplak, açlıktan nefesi kokan Türkmen Beylerinin çocukları gibi
olurduk. Böyle yarı göçebe, yarı aç yarı tok... tyi ki, iyi ki..."
Karısı ona karşılık vermedi ve bir tuhaf baktı. Çünkü karısının S03aı o yarı aç
yarı tok dediği Türkmen Beylerindendi.
Derviş Paşadır, cömert adam, yiğit adamdır, haza Osmanlıdır, dedesinin
Osmanlıya yaptığı bu iyiliğin karşılığı olarak, dile benden ne dilersen, istersen
atının ayak basabildiği kadar toprak senin olsun, demişti. Dedesidir, Derviş
Paşanın huzurunda kıyama varmış, kanlı yaşlar dökerek, ben ne yapayım malı
mülkü, ben ne yapayım dünya malını, elim aşiretim beni bir cüzzamlı gibi bu
dünyada yek başıma bırakarak gittikten kelli, demişti. Derviş Paşadır, onu teselli
etmiş, şu Ceyhan ırmağının bu yanı şenindir diye bir ferman yazıp eline vermişti.
Bozgunda Türkmenden kalan sürüler, atlar, develer, çadırlar, altınlar da
dedesinin olmuştu. Babasına gelince o da bu malları iyi idare edip malının
üstüne mallar katmıştı. Gün geçmiş devir dönmüş onları yalnız bırakmış
aşiretleri biraz toprak, biraz otlak için onların ayaklarına düşmüştü. Fakat onun
soylu babası Nuh demiş de Peygamber dememiş, onları bırakıp giden aşiretini


bağışlamamış, onlardan bir tekinin bile yüzüne bakmamıştı. Ama Murtaza Ağa
öyle mi, Murtaza Ağa sıeakkanlıdır, eline aşiretine düşkündür, elsiz aşiretsiz
hiçbir şeyin 3mrümeyeeeğini, kaba ağaem dal ile gürlediğini bilendir.
"Babam yanlış yaptı Hatun, öyle değil mi?"
"Yanlış," dedi Hüsne Hatun.
"Elin aşiretin olmaymea servetin hiçbir kıymeti yok."
"Olamaz," dedi Hatun sevinerek.
"Şimdi elimiz aşiretimiz yanımızda olsaydı, biz de eller gibi... Bak
Bozdoğanhlara, kimse gözün üstünde kaşın var diyebiliyor mu? Onlar
fıkaradırlar, benim servetimin binde birisi onlarda yok ama, alem onlardan
korkuyor."
"Korkaeak."
"Onların hiç kimsesi, hiçbir şeyleri yok ama, aşiretleri var. Ha deyinee yüz kişi
ve hem de bin kişi Bozdoğanh Beyi için ölür."
"Ölür," dedi Hatun.
"Bir tnee Memed dağa çıkmea benim gibi ean telaşına düşüp bir sıçan deliğini
bin altına aramazlar."
"Aramazlar."
"Ben varayım da Yüzbaşıya gideyim bakayım devran ne göstereeek... Benee
Muhtar Kenanı Kertiş Ali Onbaşı öldürdü."
"Belki înee Memed öldürmüştür, hiç belli olmaz."
"Hiç belli..." Murtaza Ağa saatma baktı, merdivenleri indi.
Daha uzaktan Yüzbaşının gaz lambasını görünee sevindi. Bu anda da içi
Yüzbaşıya kaynadı, tyi çoeuktu, mert adamdı. Tam bir Cumhuriyet zabitiydi.
Hilesi hurdası, yalanı dolanı yoktu, dobra dobra bir adamdı. Ama ne yazık ki,
Zülfüye tapmmıştı. Zülfü de onun ku3msunu kazıyordu. Bu anda onun için
yazdırdığı mektuplara çok pişman olmuştu. Yazık değil mi, diye düşünüyordu,
böylesi bir genee, geeesi yok, gündüzü yok, yıl on iki ay eşkıyaların ardında,
hem de kurşun yağmurları altında. Bu alçak köylüler onu aldatmışlarsa, kadınlar
onun yolunu înee Memedden çevirip de Kara Osmanm üstüne döndürmüşler.
Kara Osman öldürülünee de ona înee Memeddir, diye ağıt yakmışlarsa ne
yapsın...
Kapıyı çaldı, bir er:
"Kimdir o?" diye sordu.
"Yavrum benim, ben Murtaza Ağa, Yüzbaşıya haber ver."
Kapı açıldı, er:
"Yüzbaşım seni bekliyor," dedi.


Yukardan Yüzbaşı kıvançlı bir sesle:
"Ben bilirim, ben adamımı bilirim," diye gülüyordu. "Seni bekliyordum Ağa.
Çay da hazırlattım. Geç kaldın."
"Geç kalmadım, tam geee yarısı, ortalıktan el ayak çekilsin de dedim hani."
"Hoş geldin, iyi yaptın. Zülfü Bey de burada."
Zülfüyle kueaklaştılar.
Çay hazırdı.
Zülfü hemen konuya girdi:
"Şu mektup ve telgraflar... Arif Saim Bey deli oluyor bu işe. Gördün ya, benim
yüzüme bile bakmadı. Mektupları yazanı istiyor. Dün de bir dedikodu geldi
kulağıma, tuh tuh, oeaklardan uzak, güya ki Arif Saim Bey Mustafa Kemal
Paşamıza, yerine geçmek için suikast hazırhyormuş, Çerkeslerle birlikte. Düveli
muazzamayla işbirliği içindeymiş. Böyle şey olabilir mi hiç?"
"Olamaz, haşa!" diye bağırdı Murtaza Ağa. "Amanın Arif Saim Bey bunu
duymasın, bu kasabayı yıkar. Ateşe verir de yakar."
"Dur heyeeanlanma Ağa," dedi Zülfü, olgun, gün görmüş ağırbaşlı haliyle.
"Dedikodunun menşei bizim buralar değil, Adanada dolaşan bir dedikodu bu.
Onun için bizi pek o kadar alakadar etmez. Ama ne dehşet bir dedikodudur bu
ki. Arif Saim Bey..."
"Haşa, bin kere haşa..."
"Evet, iyi konuştun Murtaza Ağa, haşa. Evet, ne biçim bir dedikodudur ki bu
çıkan. Arif Saim Bey Allahtan önee Mustafa Kemal Paşaya tapar. Ben bilmez
miyim, tapar. Mustafa Kemal Paşa, Allah göstermesin, şimdi ölse. Arif Saim
Bey de duyduğu anda onun ölümünü çeker tabaneasmı kendi ağzına boşaltır.
Korkuyorum Murtaza Ağa, çok korkuyorum, bu dedikodunun altından bir şey
çıkar diye."
"Korkma," diye güldü Murtaza Ağa. "Ateş olmayan yerden duman çıkmaz,
diye korkma. Biz öyle insanlarız ki ateş olmayan yerden duman çıkarırız. Bunu
da dünyalar kahramanı, akıllı, o güneş başlı Paşamız bilir. Bilmez mi?"
Zülfünün gözlerinin içine gözlerini dikip bir süre deliei bakışlarla ona baktı, o
susuyordu.
"Bilir," diye bağırdı Murtaza.
Yüzbaşı masanın bir köşesine oturmuş, bir yandan onlara çay dolduruyor,
kuşkulu, rahatsız bir ona, bir ötekine bakıyor, endişeli bir 3mzle onların
konuşmalarını dinliyordu. Murtaza Ağa da sözü değiştirmek için kıvranıyor, bu
da Yüzbaşının gözünden kaçmıyordu.
Bir ara, uzun bir sessizlik oldu. Kimse sessizliği bozamıyor, öz konuya kimse

dokunmak istemiyordu. Sonunda Yüzbaşı:
"Bu gece buraya ne için toplandığımızı üçümüz de gayet iyi biliyoruz," diye
söze başladı. "Edindiğimiz gizli malumata göre bu mektupları, haşa
huzurunuzdan, sizin ikinizin yazdığı tebe3^n etmiş bulunuyor. Ben sizlere toz
kondurmadığımdan dolayı bunu sizlere sormak lüzumunu bile duymadım. Siz
bunu duyarak zahmet ederek buraya kadar geldiniz."
"Duydum," dedi Zülfü gülümseyerek.
"Duydum," dedi Murtaza Ağa çok üzgün.
"Gene de size bir şey sormak benim haddim değil. Siz Zülfü Bey, Arif Saim
Beyin cephe arkadaşısınız, böyle işleri yapmanızın lüzumu yok. Siz de Murtaza
Ağa, benim en yakın dostumsunuz, ağabeyimsiniz, siz de bana..."
"Haşa, haşa, bin kere haşa... Siz benim en kıymetlimsiniz. Arif Saim Bey için
Mustafa Kemal Paşa neyse, siz de benim için osunuz."
"Sizden benim ricam, üçümüz, hep beraber bu mektupları kimin yazdırdığını
bulacağız. Ben de bu adamların cezalarını kendi çapımca, elimden geldiğince
verdikten sonra Arif Saim Beye bildireceğim. O artık ne yapacağını kendisi bilir.
Yalnız benim elimde kati deliller gerek. Ben yarından tezi yok yirmi köyün
Muhtarlarını sorguya çekeceğim. Belki onlar bir itirafta bulunabilir. Arzuhalci
Deli Fahri şu anda nezarette, bana telgrafları Murtaza çektirdi, diyor. Siyasetçi,
Ali Onbaşının elinde, o dayanıyor."
"Yüzbaşı, bırakın o adamları, o, ilk telgraflardı, Ali Safa Bey maktul düştüğü
gün çekilen... Ben sizin iyiliğiniz için size kuvvet gönderilsin diye yazdırmıştım.
Siz de biliyorsunuz. Yazık demek Siyasetçi dayanıyor, rica ederim Yüzbaşım
onu Kertiş Alinin elinden alınız. Öldürür o, o garibi şimdi."
"Öldürmeyecek."
Murtaza Ağa üzgün, boynunu büktü:
"Benim bildiğim Kertiş Aliyse onu çoktan öldürmüştür."
"Bana söz verdi, öldürmeyecek."
"Eğer sen onun imdadına beş dakika daha ulaşmazsan, yarın sabah buyurun
cenaze namazına... Rica ederim Yüzbaşım, çok rica ederim. Siyasetçinin çok
çocuğu var. Siz onu bırakırsanız, ben de size söz veriyorum, mektupçuları
bulacağım."
Yüzbaşı hemen ayağa kalktı gülümseyerek, aşağıya bir şeyler söyledi, kapının
oralardan tüfek şakırtıları geldi.
"Tamam. Şimdi bırakılacaklar." Sandalyasma oturdu, çayları tazeledikten
sonra: "Yarın yirmi üç Muhtarın ifadesini alacağım. Ne yazık ki bu yirmi üç
Muhtardan birisini İnce Memed katleyledi, döve döve..."



Zülfü anlamlı anlamlı güldü:
"Demek kasabanın içine kadar gelebilmiş, çok eesur bir adam olaeak bu înee
Memed."
"Çok eesur, delieesine eesur," dedi Yüzbaşı.
"Benim evi sormuş."
"Sormuş."
"Kenan oğlum da söylememiş..."
"Sizin uğrunuza eanmı vermiş. Halbuki Kenan bilseydi ki siz her geee başka
bir yerde yatıyorsunuz... Sizden ne istiyor bu adam?"
"Benden çok istediği var. O biliyor, benim ona ne yapabileeeğimi, o biliyor
benim... Yüzbaşım, bilmelisiniz ki bu eşkıyaların her yerde gözleri, kulakları
vardır. Onlar, hele înee Memed, Bayramoğlu gibi çalışanlar..."
"O kadar bÜ3mtmeyin Murtaza Bey..."
Murtaza Ağa boynunu büktü, somurttu:
"Ben de sandımdı ki Muhtar Kenanı Onbaşımız Ali öldürmüştür. Eğer înee
Memed öldürmüşse... Ben öldüm, hakkınızı helal edin."
"O kadar değil Murtaza Ağa."
"Şimdi gelir, isterse beni şu anda burada öldürür."
"Riea ederim Murtaza Ağa."
"Öldürür," diye inledi Murtaza.
Zülfü bir yolunu bulup masanın altından onun baeağma bir tekme vurdu.
Murtaza da sözünü değiştirdi.
"Ben kimden şüphe ediyorum bunu size açıkça söylemeliyim."
"Buyurun Zülfü Bey..."
"Ben o molla bozuntusu, yalan kumkuması Duran Efendiden şüphe ediyorum."
"Doğrudur," diye ayağa fırladı Murtaza Ağa. "Çok doğru, o saman altından su
yürütendir."
"Bu kasabada, muhterem Yüzbaşım, sizin aleyhinize böyle mektupları yazaeak
bir tek kişi vardır, o da..."
"O Molla Duran karmeayla eima edip belini ineitmeyenlerdendir."
"Doğru..."
"Delil gerek arkadaşlar."
"Bulunur," dedi Zülfü.
"Buluruz," dedi Murtaza Ağa. "Ama onu derdest edip de mahkeme huzuruna
çıkartmak, üstelik de böylesi muhataralı günlerde, kimin işine yarar?"
"Ben kimseden çekinmem," diye gürledi Yüzbaşı. "Yarın onun ifadesini
alaeağım." Ayağa kalktı, beli ağnmıştı, gerindi. "Taşkın Halil Bey?" diye sordu.


"O çok tehlikelidir," dedi Zülfü. "Onun ifadesini lütfen almayın Yüzbaşım."
"Neden?"
"Olmaz Yüzbaşım. Başınıza iş açarsınız."
"Ben kanundan başka kimseden korkmam."
"Onun da sırası geleeek."
"Zülfü Beyi dinleyelim Yüzbaşım. Yanlış bir iş yapmayalım. înee Memed..."
"Siz ondan hiç korkmayın Murtaza Ağa. Bir daha o bu kasabanın kıyıeığma
değil, o Torosun kıyıeığma bile gelemeyeeek. O yakında..."
Yüzbaşı öylesine kesin, öylesine kendine güvenmiş konuştu ki, Murtaza Ağa
içinden, senden önee Çiçeklidereli Mahmut Ağa, diye onunla alay etti.
Bundan sonra da kasaba ileri gelenlerini, kim bu mektupları yazar, ya da
yazamaz, diye teker teker gözden geçirdiler. Sabaha karşı da bir olumlu sonuea
yaramadan dağıldılar.
Zülfü dışarıya çıkar çıkmaz:
"Ahmak," diye Murtazanm kulağına bir yılan ıslığı gibi fısıldadı. "Ulan ahmak
adam, anlamadın mı. Yüzbaşı Kertiş Aliye Muhtar Kenanı öldürtmüş, anlamadın
mı, Kenandan da bizim adımızı almış, anlamadın mı, Kertiş Ali koşarak bana
geldi, her şeyi anlattı, anlamadın mı? înee Memed nerede, eşkıyalar nerede, sen
hiçbir eşkıyanın döve döve adam öldürdüğünü duydun, gördün mü be ahmak
adam, bunu, bu kadareik şeyi anlamayaeak ne var?"
"Anlamıştım," dedi Murtaza sıkılarak. "Anlamıştım ya, gene de ne olur, ne
olmaz diye... "
"Haydi sana gidelim. Sen Hüsne Hatunu uyandır."
"O uyumamıştır. O bizi bekliyordur şimdi."
"Katmerli, yağlı ballı bir kahvaltı yapalım. Taze tereyağı istiyorum, hem de bu
sabah yayılmış. Hem de üstünde ayran kabareikları olan. înee Memedi de takma
o kadar kafana. Altı üstü zavallı bir köylü. Bu ateş gibi Yüzbaşı onun hakkından
gelir yakında."
"Yapma Zülfü, alay eyleme. O, dağ gibi Ali Safa Beyi yedi. Seni de, beni de...
O bizim kanımıza susamış. O înee Memedin akıbetini yakında göreeeksin. O
Yüzbaşı bir hiç."
"Yakında görürsün Yüzbaşıyı. Belki de öldürülmüştür înee Memed. Belki de
öldürülen dokuz eşkıyanın arasındaydı. Benim dağlardan aldığım istihbarata
göre, dağlarda şu anda böyle bir eşkıya, înee Memed yok. Bu istihbaratım
yanılmaz, katidir."
"Öyleyse nerededir bu şeytan?"
"Yakında öğreniriz."


"Ne zaman, ne zaman? Tez ol aman Zülfü. Benim uyku dünek gördüğüm yok.
Şu anda bile bir yerden geleeek kurşunu bekliyorum, tnee Memed yakında
öldürüleeektir. Gene de korkuyorum."
"Korkma!"
Kol kola Murtaza Ağanın konağına döndüler. Neredeyse gün ışıdı ışıyaeaktı.
Hüsne Hatun onları konağın alt kapısında karşıladı:
"Hoş geldin Zülfü kardaşımız," dedi, "sen de olmasan... Murtaza Ağanın bir
tek dostu var bu kasabada, o da sensin. Gün geçmez ki Ağa bir kere senin o
güzel adını ağzına almasın. Zülfü Bey kardaşım şöyle de, böyle, diye..."
Yüzbaşı onların ardından, hiç beklemeden doğru Candarma Komutanlığına
koşmuştu. Düşüneeli, öfkeli, gergindi. Eşkıyalar kolaydı da, bu hin oğlu hinlerle
nasıl başa çıkaeaktı. Her Şeyi biliyorlardı. Zülfü ona, înee Memed sözünü
edinee, onu küçümseyerek, nasıl da 3mzüne bakmış, ben böyle saçmalıkları 3mtar
mıyım, hey kumandan bey, demek istemişti. Öldürttürdün Kenanı, onun
ağzından da bizim adımızı aldın ya, sana helal olsun, değer, diye anlamlı,
öldürüeü gülümsemişti.
Kertiş Ali Onbaşı onu daha, o eski kabartmalı taşın yanmdayken karşılamıştı.
"Gel Ali, işler karıştı ki arapsaçına döndü. Gel odama da konuşalım."
Odada, masanın üstünde tüten semaver onu bekliyordu.
Yüzbaşı:
"Yaşa be Onbaşı," diye sevindi, "çayı da hazırlamışsın. Ne biliyordun
geleeeğimi?"
"Bilmez olur muyum Yüzbaşım..."
Yüzbaşı inee belli kadehe tavşan kanı çayını doldurdu, şekeri atıp arkasına
kaykılarak koltuğa dayandı.
"On dokuzunu itiraf ettirdim Yüzbaşım."
Yüzbaşı tepeden tırnağa onu süzdü. Kertiş Alinin gözleri şişmiş, kan çanağına
dönmüştü. Pantolonu düşmüş, yüziı sarkmış, gömleği de yırtılmış, elleri kan
içinde kalmıştı. Yüzbaşı ona aeıdı. Nedense bu adama sonsuz bir aeima
du3myordu. Bir de onun enerjisine olağanüstü hayrandı.
"Kimse ölmedi ya."
"Ölmedi. Bunlar sağlam çıktı."
"Keski Kenan da ölmeseydi..."
"Ölmezdi Yüzbaşım ya, Kenan çok yalınkat bir adammış. Hem yalınkat, hem
de inatçı. Oluverdi."
"Keski ölmeseydi. Bütün kasaba onu bizim öldürdüğümüzü sanıyor. Zülfü de,
Murtaza Ağa da öyle sanıyorlar. İtiraf edenler ne diyorlar?"



"Önce direndiler, sonra da bülbül gibi öttüler. Kenan o kadar yalınkat çıkıp da