İnce Memed - 3 - 06

Emekli yargıç Hüdai telaşlandı:
"Kolonya, kolonya..." diye.
"Bütün kasabadaki kolonyaları ölü evine taşıdılar."
Birden içerden böğürür gibi bir ses duyuldu.
"Uyandı," dedi Halil Bey. "Bu kokuyu Beyin burnunun almamasının
mümkünatı yok."
Hemen odaya koştu.



Bey uyanmış ortada don paça dönüyor, pijamasını çıkarıyor, yeniden giyiyor,
pantolonunu, gömleğini arıyor, bulamıyor. Şaşkın, perişan...
Kendine azieik gelinee bas bas bağırmaya başladı:
"Kokuyor, kokuyor, dayanamayaeağım, kokuyor! Bu böyle kokan şey nedir?
Kokan, kokan..? Bu koku ne kokuyor? Pantolonum nerede?"
"İşte, işte burada... Buyurun Bey."
"Kokuyor."
"Buyurun eeketinizi."
"Kokuyor."
Çabuk çabuk, elleri ayakları titreyerek giyinen saçı sakalı karmakarış Arif
Saim dışarı fırladı.
"Aman Beyler kokuyor! Ben ömrümde böyle bir kokuya rastlamadım. Bütün
dünya kokuyor. Kokudan öleeeğim. Kolonya, kolonya... Bir şey... Ne olursa
olsun kokuyor. Ne kokusu bu?"
"Ölü kokusu..."
"Ölü mü, kimin ölüsü?"
"İnee Memed eşkıyası," diye atıldı Murtaza Ağa, "Birkaç gün önee Ali Safa
Beyi öldürdü de, şimdi de dağa kaçtı. Dağdaki köylülerin hepsini de
öldüreeekmiş. Köylülerimizi kazığa çakaeakmış. Yılanın başı... Aman Beyim...
Kuyueu Murat Paşa... Yakında bu yılan ejderha olaeak..."
"Kolonya... Kokuyor..."
"İnee Memed... Yılan... Öldürdü... Kokuyor..."
"Kokuyor... Şoför... Derhal..." Arif Saim bel kemerini bağlarken merdivenlere
atıldı. "Çabuk çalıştır otomobili oğlum. Kumandan Bey, Vali Bey, arkadaşlar
çabuk olun, vedalaşmanın sırası değil. Ben öldüm bittim, bayılaeağım..."
Ötekiler hemen gelip otomobile doluştular.
"Çabuk, sür!"
Ve otomobil var hızıyla avludan dışarıya atılıp, ortalığı bir toz bulutu içinde
bırakarak kasabayı çıktı gitti.
"Kurtulduk," diye sevindi Arif Saim Bey," kurtulduk."
Otomobilin arkasından bakakalan kasabalılara Murtaza Ağa:
"Söyledim," dedi övünerek, "anlattım. Yakında bir büyük orduyu çeker gelirler.
Kuyueu Murat Paşa örneği."
O konuşurken, yöresine bir baktı ki kimse kalmamış. Herkes bir yana almış
yatırmış. "Ali," diye bağırdı, "Ali, haydi biz de gidelim. Her şeyi Beye söyledim.
Ölünün koktuğu iyi oldu, yoksa şu köpekler bana ağzımı açtırmazlardı. Haydi
koş, buradan kaçalım, kasabanın dışına çıkalım."

Köprüye aşağı koşmaya başladılar. Köprüyü geçtikten sonkumlukta, hayıtların
içinde durdular. Koku çayı geçememiş, öte yanda kalmıştı.
"Gördün mü Ali, kasaba bomboş kalmış. Bütün köylüler kaçmışlar. Kim
gömeeek ölü}^ dersin?"
"Bulunur Ağa."
"Dur bakalım. Biz gitsek olmaz mı Ali?"
"Olur ama, gitmeyelim Ağa."
"Beğendin mi tabaneayı?"
"Çok beğendim Ağa."
"Benim tabaneam."
"Sağ ol Ağam."
"At da yarın çiftlikten geliyor. Bana öyle geliyor ki, bu yavşak hükümet înee
Memedle başa çıkamayaeak, gayret bize düşeeek Ali kardaş."
"Kim bilir, belli olmaz."
"Bize düşerse?"
"O zaman da düşünürüz Ağam."
"Düşünür müyüz?"
"Düşünürüz Ağam."
Murtaza Ağa gözlerini Topal Alinin gözlerinin içine dikmiş, çok derinlerde,
uzaklarda bir şey arareasma gene bakıyordu. Aliyse onun ne aradığını biliyor,
içinden gülüyordu.
"İçinden bana gülüyorsun Ali."
"Vazgeç Ağam."
"Neden vazgeçeyim."
"Aramaktan. İnsanoğlu hiç belli olmaz Murtaza Ağam. Bugün böyleyse, yarın
şöyle. İnsan her gün yeniden doğabilir isterse Ağam. Ama her sabah anadan
yepyeni, başka bir insan olarak doğabilir, tyi de doğabilir, kötü de... Şimdi bu
baktığın, gördüğün benim. Aliyim, yarın bir iş yaparım ki senin de, benim de
aklımızın köşeeiğinden geçmemiş ola. Onun için tevekkül ol, daha çok arama,
üstüne varma. İnsanoğlunu anlamak o kadar kolay değil. Kuşlar da, böeekler de
göründükleri gibi değiller. Bu dünyada her eanhnm bir huyu vardır, insanın da
yüz bin huyu vardır. Bak Ağam, dünyada bir insanı, karımı, kardeşlerimi, kızımı
oğlumu, anamı babamı tanıdım dersen yalandır."
"Biliyorum, yalandır."
"İnsan, tanıdığını sandığı insanı kendisine benzeterek tanır.
"Doğrudur, benzeterek."
"Bir insan ne kadar sana benzerse, o kadar da benzemez. Hiçbir insanın bir



başka benzeri yoktur."
"Yoktur," diye düşündü Murtaza Ağa," olamaz da..."
"Öyleyse beni öğrenmeye çalışmaktan vazgeç."
Murtaza Ağa güldü:
"Al işte vazgeçtim gitti," diye sağ kolunu savurdu. "Vazgeçtim ama, seni
kimsin, nesin diye de bir merak ediyorum ki... Ben senin gibi bir adamı hiç
görmedim. Şu dünyada senin gibi bir adam yok."
"Var," dedi Topal Ali, "hem de çok. Bir hüner bir kişide varsa her insanda da
var demektir. Yeter ki merak et, 3mrekten merak et, insanoğlunun elinden hiçbir
şeyin kurtuluşu yoktur."
"Ben şimdi yürekten isteseydim senin gibi bir izei olabilir miydim?"
"Olurdun, eandan 3mrekten sarılmea, merak edinee olurdun."
"Sen neden bu işe merak sardın da, bütün ömrünü şu izeiliğe verdin de başka
bir şeye vermedin, şu izeilik, bu kadar bir hüner ya, ne işe yarıyor, yarayaeaktı
ya da... Hiç düşündün mü? Bu işe başlarken, izeiliği yani, yeni öğrenirken, bu
hünerin hiçbir işe yarayıp yaramayaeağmı hiç düşündün mü?"
"O zaman hiç düşünmemiştim. Şimdilerde, yaş kemale erinee düşünmeye
başladım."
"Ne düşünüyorsun, neye yaradı şu senin hiç kimsede olmayan inee hünerin?"
"Çok düşündüm, uzun bir süredir buna bir eevap bulamadım."
"Sonra?"
"Sonra birden aklıma geldi..."
"O gelen ne?"
"Yaşamak ne işe yarıyor diye sordum kendi kendime. Yaşamak ne işe yarıyor,
söylesene Murtaza Ağam?"
Murtaza Ağa sustu bir süre, gene gözlerini gözlerinin içine dikti uzun uzun
baktıktan sonra yürekten gülerek Alinin koluna girdi:
"Sahi bre Ali, yaşamamız, ölmekten bu kadar korktuğumuz, yaşamak ne işe
yarıyor? Uğruna bu kadar alçaldığımız, zulmettiğimiz, haram yediğimiz, insan
öldürdüğümüz yaşamak ne işe yarıyor? Sonunda işte böyle ya bir kasabayı, ya
da küçüeük bir mezarlığı kokuyla dolduruyoruz. Vay babam, insan ölüsü de ne
kadar kokarmış böyle, it leşinden de beter. Ben de böyle kokaeak mıyım?"
"Haşa."
"Kokarım, kokarım... Belki bundan da beter... Ali!"
"Buyur Ağam."
"Benden sana vasiyet, beni tnee Memed öldürürse, beni hemen, derakap
gömsünler."



"ince Memed seni öldürmeyecek."
"Öldürecek," diye inatlaştı Murtaza Ağa, hem de üç kere ayağını yere vurdu,
ayağının dibinden kumlar fışkırdı. "Öldürecek!"
"Orasını ben bilmem Ağam."
"Doğru sen bilmezsin. Bilmezsin ya öğreneceksin. Şimdi bu kasabada sıra
bende. Keski onunla o kadar uğraşmasaydım."
Ali susuyordu.
Uzun bir süre çayın kıyısında, portakal bahçelerinin içinde dolaştılar.
Aşağıdaki köye inip Murtaza Ağanın portakallarını, limonlarını, narlarını
gördüler. Dallardaki portakallar daha küçücük, yemyeşildi. Her birisi bir
güvercin 3mmurtası kadar. Murtaza Ağa söylemiyordu ya, bu bahçe de ona
Ermeni dostundan kalmıştı.
Uzaktan öğle ezanını duyunca oldukları yerde durdular. Kasabanın camlarına
gün vurmuş, ortalığı ışıltıya boğmuştu. Yalnız kasaba değil, yöreleri bile ta
uzaklara, yukardaki ormana kadar bu ışıltılardan ipiliyordu.
"Sela okunuyor."
"Az sonra Ali Safa Beyi gömecekler."
Ali Safa Beyin ölüsünü camiye kadar köylüleri, akrabaları zor taşımışlar, bir
ikisi salacayı taşırken bayılıp yerde kalmıştı. Zar zor camiye getirilip musalla
taşma yerleştirilen ölüyü imam yıkamak istememiş, yanaşmalardan yaşlı Hürrük
Ağa tabancasını çekip imamın ayağının dibine üç el ateş etmiş, bunun üstüne
titreyerek ölünün yanma giden imam Ali Safa Beye birkaç maşrapa su döküp işi
bitirivermişti. Namazı altı kişi kılmış, mezarlığa üç kişi gitmişti.
Kasabanın pencereleri, kapıları sıkı sıkıya kapatılmıştı. Kasaba ıpıssızdı onlar
kasabaya girdiklerinde. Ortalıkta ne bir kedi, ne de bir köpek vardı. Ortalık o
kadar sessizdi ki, burasını sanki bin yıl önce şu bitip tükenmeyen kokudan ötürü
bütün yaratıklar terk edip gitmişlerdi.
"Koku daha duruyor."
"Duruyor Ağa."
"Azalmış ama..."
"Azalmış."
"Senin giyitleri yarın alırız."
"Yarın Ağam."
"Atı da çiftlikten yarın getirirler. Şimdi adam gönderirim çiftliğe."
"Var ol Ağam."




4
On dört yaşındaki çoban çocuk Müslüm dün geceden beri bu yamaca oturmuş
kimi ûyuklayarak, daha çok da uyanık burada öylecene kendi kendine
bekliyordu. İşlemeli kızılcık değneğini önüne, ayaklarının ucuna uzatmış,
göğsünde turuncu bir güneş nakısı olan kepeneğini de yanma, bir keven
çiçeğinin üstüne sermişti. Yandaki kayanın dibinde de sarı kocaman çoban
köpeği büyük başını uzattığı ön ayaklarının üstüne koymuş uyukluyordu.
Boynundaki tohtun dikenleri bir hançer gibi uzundu. Koyunlar, aşağıdaki tek tük
ağaçlar bitmiş yemyeşil düzlükte u3aıkluyorlardı. Buradan dağın doruğuna kadar
pespembe keven çiçekleri yamacı örtmüştü. Doğan güneş bütün bolluğuyla
ışıklarını ortalığa salıvermiş, ormanı, kayaları, gökyüzünü pembe bir aydınlıkla
doldurmuştu.
Çoban çocuk Müslüm hiç de rahat değildi, arada bir ayağa kalkıyor,
günbatısmdaki uzun kayanın tepesine çıkıyor, gündoğusundan kıvrılarak akan
ince suyu, aşağıdaki binbir yeşilde kaynaşan, dalgalanan ormanı, günbatıdaki
karşı dağın çıplak yamacına tırmanıp öte yüze aşan yolu gözlüyor, sonra gelip
gene kepeneğinin yanma uzanıyordu. Yüzü de durmadan renkten renge
giriyordu. Dün gece, ormanın içinden, oradaki yüksek kayalığın ardından yaylım
ateşleri gelmiş, sonra da kesilmişti. Sabaha karşı da şu ko3aınlarm yayıldığı
düzlüğün alt yanında bir bağırtı olmuş, bağırtının ardından da üç el kurşun
atılmıştı.
Çoban Müslüm Sarıkeçili obasından olurdu. Oba her zamanki yaylağına dağın
gündoğusundaki bÜ3mk Kızılkartalh koyağına kurulmuştu. Yemyeşil koyağın
tam ortasından bir değirmen döndürecek kadar, dağın tam doruğunun altındaki
ulu kayanın dibinden ak köpükler saçarak bir su kaynardı.
Obada dün geceden beri bir sessizlik vardı. Herkes fısıltıyla konuşuyor,
çadırdan çadıra gidip gelmeler, bir telaş, biraz korku, daha çok sevinç. Çoban
Müslüm her şeyi biliyor, koyunlarmı buraya çekmiş dün akşamdan beri
bekliyordu. Obadaki korkuyu da, sevinci de ta 3mreğinin başında du3myordu.
Ona hiçbir kimse bir şey söylememişti ve hem de, hay Müslüm çocuk sen şöyle
yap, böyle yap dememişlerdi. Çimeni yeşil gözleri bir ışıklı sevinç, bekleme
içindeydi. Ara sıra yüreğine de bir korku, ardından da bir acı çökmüyor değildi.
Ama o ne yapması gerektiğini biliyordu. Şu aşağıdan, Çukurovadan, kim
nereden gelirse gelsin, işte şu ormanın içindeki, o küçük çayın dolandığı yeşil
yosunların tepeden tabana kadar örttüğü kayalığın dibindeki yoldan geçecek,
ko3mnlarm yayıldığı düzlüğün ortasındaki yola gelecek, oradan ya Kızılkartal
koyağına, ya da uzaktaki dağı aşan yola vuracaktı. Ve Çoban Müslüm yolların


ağzını tutmuştu, tçi alıp alıp veriyor, 3Ûireği durmadan atıyordu.
Uzun bir süre olduğu yerde keven çiçeklerinin ardında yattı. Diken öbeklerinin
altı, kırmızı kara benekli uğurböeekleriyle kaynaşıyordu. Bu yamaem keven
çiçekleri çok pembe olduğu gibi, dikenler bir billur ışıltısında çakarak gün ışığı
altında yanar söner, fışkırırlardı, buranın uğurböeekleri çok kırmızıydı, bir yalım
gibi kırmızı kırmızı çakarlardı.
Çoban Müslüm sabırsızlanmaya başlamıştı. Gözleri uzak bir karartıda,
kulakları ufak bir çatırtıdaydı. Ko3mnlar aşağıdaki düzlükte rahat otluyorlardı.
Köpekse yanda u3myordu. Biraz da aeikmıştı ya, sabırsızlığından kamını
do3mrmak aklına gelmiyordu. Sonunda belindeki çamçağmı alıp aşağıya,
ko3mnlarm yanma indi, mor büyük bir koyunu yakalayıp sağmaya başladı.
Çamçağı sıeak, köpürmüş sütle dolunea geriye güneşli kepeneğinin yanma geldi,
dağareığmdan ekmeği çıkarıp kokulu sütü içmeye başladı. Bir ak bulut ormanın
üstünden yukarı doğm ağıp geliyordu. îneeeik bir yel esti söndü, tik güz güneşi
gittikee aydmiığmı artırıyor, orman, pembe keven dikenlerinin çiçekleri derin bir
yeşilde, yoğun bir pembede biribirlerine karışmış tütüyorlardı. Orman, buradan
dağın yamaemdan ta aşa" lara, belki de Çukurovanm ueuna kadar inip gidiyor,
çıplak amaeı bürümüş keven çiçekleri de ormandan dağın domğuna kadar
balkıyarak, ışıkları savurarak, bir sırma ışığında, pembede, morda, kırmızıda
yukarıya çıkıyordu. Çok uzaklardan birtakım uğultuya benzer sesler geliyor,
yüeelerde kanatlarını iyiee germiş iri kartallar uçuyor, yerlerinden hiç
kıpırdamıyor, göğe yapışmışlar gibi oldukları yerde süzülüyorlardı. Uzun
bo3mnlu, kırmızı salkımıyla bir çiçek, bir çalılığın ortasından güneşe doğru
uzanmıştı. Kısaeık mavi, mor, sarı çiçekler kevenlerin aralarını doldurmuşlardı.
Kaim, kara, güçlü arılar çok sesli, gürültüyle vızılayarak çiçekten çiçeğe
uçuşuyorlardı. Küçüeük, bir başparmak kadar küçüeük, renkli kuşlar kevenden
kevene konuyorlardı. Kamını doyuran Müslümün eanı sıkılıyordu. Oysa onun
eanı hiç sıkılmazdı. Bir küçüeük kuşa, bir karmeaya, bir arıya, böeeğe, kartala
dalar, onların yaşamına katışır, kendini unutur giderdi. Gökyüzü de onun için bir
tuhaf, koeaman mavi bir çiçek, koskoeaman, kanatlarını açmış bir kuştu. Kamını
do3mrduktan sonra hep çiğdem soğanı çıkarmaya gider, çiğdemin çiçeklerinden,
yeraltmdaki en koeaman soğanları bulur çıkarırdı. Solgun, kummuş çiçeklerin
soğanları büyük ve çok sütlü olurdu. Müslüm köküeüyle bir abanmada bir kökü
dışarıya alıverirdi. Bu işte çok ustalaşmıştı. En iri çiğdemler de taş dipleriyle çalı
aralarında, kevenlerin altlarında biterlerdi. Ko3m sarı, kısa saplı çiçekleri göz
kamaştırırdı. Öylesine parlak, öylesine sarı. Müslüm çiğdem köklerini kazarken
hiç bilmediği taze, buğulu bir kokuyla toprak kokar, onun başını döndürür.




sarhoş ederdi.
Çiğdem çıkarması epeyee uzun sürdü. Günbatıya yıkılıp gitmiş, o çiğdem
çıkarma telaşesinden her şeyi unutmuştu. Torbası soğanlarla dolunea, birazieik
ağrımış belini doğrulttu aşağılara ormana, ardından da 3mkarıya, dağın
doruğundaki süzülen kartallara baktı. Sonra da oturdu, somurtarak çiğdem
soğanlarını soymaya başladı. Soğanların üstünü zar gibi açık kahverengi bir ağ
kaplardı. Ağı soğanın üstünden sıyırıp ahnea iri bir nohut tanesinden biraz daha
iri soğan apak ortaya çıkardı. Çiğdem çiçekleri ister çiğ, ister sütle kaynatılıp
yenirdi. Her derde deva sayılır, kokusu uzun bir süre insanın genzinden gitmezdi.
Müslüm bir yandan usul usul çiğdemlerini so3myor, bir yandan da ağır ağır
çiğneyerek yiyordu. Yüzü terlemiş, keven çiçekleri gibi pespembe olmuş, çimeni
yeşil gözleri kartal gözleri gibi yöreyi araştırıyordu durmadan. Bir ara köpeğinin
başını kaldırıp, kulaklarını diktiğini gördü. Ayağa kalktı, bir yandan soyduğu
çiğdemleri avuç avuç atıştırıyor, bir yandan gözleri ormanı, yöreyi araştırıyordu.
Sonra köpek ayağa kalkıp ormana doğru ürmeye başladı, sonra da ko3mnlara
doğru ürerek koştu. Tam bu sırada da ormanın içinden ilk eandarmanm
şapkasının altındaki pirinç ay yıldızı parlayıp söndü. Ardından da kır bir ata
binili Faruk Yüzbaşı çıktı. Yüzü azgındı. Onun ardından da tüfeklerini
omuzlarına asmış eandarmalar gözüktü. Düzlüğün sağ yanındaki pınarın orada
Yüzbaşı atından indi. Göğsündeki dürbün ilk anda göze çarpıyordu. Tabaneasmı
manevra kayışının tam altına bağlamıştı, koeaman bir tabaneaydı. Parlayan
çizmeler giymişti. Bıyıklarını da sipsivri burmuştu. Bu bıyıklar ona heybet
veriyordu. Giyitleri yeni ütüden çıkmış, az önee giyilmiş gibiydi. Candarmalar
da pınarın üst başına tüfeklerini çatıp sırasıyla çam oluktan mataralarını
doldurup su içtiler. Onlara üren köpeğini durdurmak için Müslüm yıldırım gibi
koşmuş, düzlüğe inip köpeğini tutmuş, bomboş, şaşkınlık dolu gözlerle orada
dikilmiş kalmış, onlara bakıyordu.
Onbaşı Kertiş Ali, çoban çoeuğu Yüzbaşıya gösterip:
"Bir çoban," dedi, "ilk olarak buralarda bir insanla karşılaşıyoruz."
Yüzbaşı az ötedeki çoeuğa başını kaldırıp baktıktan, elindeki sapı gümüş
savatlı kırbaeıyla oynadıktan sonra, başını önüne geri indirdi:
"Bu bir çoeuk," dedi yavaşça.
Kertiş Ali, şu karşıki kıraç dağların koyağına yerleşmiş, ot bitmez, verimsiz,
fıkaralıktan eanı çıkmış bir köyden olurdu. Askere gidinee tezkere bırakmış,
uzatmalı olmuştu. Birçok karakolda komutanlık yaptıktan sonra kendi
kasabasına atanmıştı. Çok kıvançlıydı bundan. Burada karakollardaki gibi fazla
rüşvet alamıyorsa da, şimdiye kadar kazandıkları yeterdi de artardı bile. Daha


şimdiden kasabaya büyük, Ermenilerden kalma bir bahçe içerisine bir ev
yaptırmıştı. Kendisini göstermek, kÖ3mndeki ününe ün katmak, bütün
Çukurovaya namını salmak istiyordu. Onun için para pul hiçti. Onun naçizane
düşüneesine göre insana nam gerekti. Bu nam için de onun înee Memedi
yakalaması, ya da vurması gerekti. înee yakalansa, ya da vurulsa bütün nam
Yüzbaşının olurdu ya, küçük de olsa ona da bir pay düşerdi. Asım Çavuşu
dersen, o ne nam istiyordu, ne de şan. O zaten eanmdan bezmişti. Üstelik de înee
Memede, o kan içieiye, Abdi Ağamızı, Hamza Efendimizi, Ali Safa Beyimizi,
çiçeği burnundaki Cumhuriyetimizin daha niee kıymetlisini gözlerinin yaşma
bakmadan ta gözbebeklerinin ortasından kurşunlamış, beşikteki bebekleri
süngülemiş, ben Ağayım, ben Beyim diyenlerin dillerini kökünden kesmiş,
ardından da bu insan insanlarımızı kazığa oturtmuşa hayrandı. Şu dağlar eşkıya
doluydu. Kertiş Ali Onbaşı iyi biliyordu ki, dağlardaki birçok eşkıya çetesine
dokunulamazdı. Mustafa Kemal Paşa benzeri Yüzbaşı Faruk Bey değil, îsmet
Paşa bile dokunamazdı. Çünkü onların birçoğu aşağıdaki Çukurova Beylerinin,
Ağalarının adamlarıydılar. Bir de kimsesiz eşkıyalar vardı. înee Memed
namlıydı, onu gene fakir fıkaralar, köylüler tutuyorlar, eanları gibi, onu
gözbebekleri gibi koruyorlardı. Ya ötekiler, hiç kimseye yar olamamışlar... Ne
Beylere, ne köylülere... îşte onları kırıp geçiriyorlardı. Onlar da o kadar çoktu ki
dağlarda, her ay beş onunu öldürüyorlar, gene bitiremiyorlardı. Kertiş, eşkıya
öldürmekte, kurşunu gözlerinin içine sıkmakta ün yapmıştı. Ona daha şimdiden,
eşkıya kasabı Allahsız Kertiş Ali diyorlardı. Şu eandarmalar içinde köylüleri
dövmekte de onun üstüne yoktu. Hele dağ köylülerini... Karakollarda öyle bir
dayak uzmanı olmuştu ki, Ankaradakileri on yıl okuturdu. Onun karşısında kurt
kuş, yılan çıyan, taş bile dile gelirdi, değil köylü yaratığı. "Bu köylüler sadeee
dayak atılmak, donlarına işeyineeye, altlarına sıçmeaya kadar dövülmek için
kurban olduğum yüee Tanrı tarafından halk edilmişlerdir," derdi. Birkaç yılda
uzatmalı onbaşılıktan istifa edeeek, Anavarza ovasında Akçasaz yakınlarında bir
çiftlik sahibi olaeaktı. Daha şimdiden yolunu yapmıştı. Bunun için de Zülfü
Efendiye, Arif Saim Beye yanaşmak gerekti.
"Çoeuklar bu iş için daha iyidir Yüzbaşım," dedi Kertiş Ali. Yüzbaşının
karşısında taş kesilmiş dimdik, göğüs ilerde, karın içerde, başı 3mkarda hazır
olda duruyordu. "Çoeuktan al haberi."
"Çağır öyleyse..."
Kertiş Ali koşarak Müslümün yanma gitti. Çoeuk daha orada durmuş,
köpeğinin tohtundan tutmuş eandarmalara bakıyordu. Kertiş Alinin koşarak
kendisine doğru geldiğini görünee çok sevindi ya sevineini belli etmemeye

çalıştı.
"Çabuk gel! Bırak o köpeği de gel, Yüzbaşım seni istiyor." Alnı kırışmış,
bo3mn damarları şişmişti. "Kov o köpeği de çabuk gel."
Müslüm boynundan tuttuğu köpeği bırakıp ko3mnlara doğru saldı. Köpek onun
buyruğunu dinleyip sürünün yanma gitti.
Kertiş önde, Müslüm arkada Yüzbaşının yanma vardılar.
Yüzbaşı başını kaldırdı, tepeden tırnağa Müslümü süzdükten sonra:
"Sen buralarda ne yapıyorsun?" diye oralı olmayarak sordu.
"Çobanım," dedi Müslüm kıpkırmızı kesilip eli ayağı titreyerek.
"Nerede oturuyorsun, hangi kabiledensin?"
"Sarıkeçili oymağmdanım."
"Kimin oymağı o?"
"Bizim oymağımız."
Yüzbaşı gülümsedi.
"Sen ne kadardır buradasın?"
"Bir geee, iki gündüz oluyor."
"Buradan geçen bir atlı, bir adam, bir silahlı, bir yaralı kişi gördün mü?"
"Hiç kimseyi görmedim. Buralara hiç kimseeikler gelmez ki... Ben burada hiç
adam görmem, kaç yıldır koyun güderim burada. Siz adam arıyorsanız o
aşağılardadır."
"Anladım Yüzbaşım, bu it yalan söylüyor."
Yüzbaşı elindeki kırbaeı ona doğru, sus, diye kaldırdı.
"Sen bu geee hiç kurşun sesi duydun mu?"
"Duymadım."
"Nasıl olur, nasıl duymazsın, bütün orman kurşun sesinden birikirine girdi,
çarpışma oldu, nasıl duymadın?"
"Uyuyordum. Benim uykum ağırdır."
"Sen nasıl bir çobansın ki u3myorsun, koyunları kurt kapmaz mı?"
"Kapamaz," diye övündü çoban çoeuk. "Sen o sarıyı görüyor musun, on tane
kurdu yer. Onun gibi bir köpek yok."
Onun köpeği, o sarı tıpkı insan gibiydi. Her şeyi bilir, anlar, düşünürdü. Bir tek
konuşamıyordu. Meram etse belki de konuşurdu.
"Benim bu sarı var ya, hiç çobana bir gerek olmadan bu sürüyü alır bir hafta,
on gün, bir ay dağlarda güder. Benim bu sarı var ya, küçüeük tehlike olsun, bir
yılan, bir akrep, bir insan, ben de u3myor olayım, gelir beni usulea kolumdan
tutar uyandırır."
"Bu geee seni uyandırmadı mı, kurşun seslerini duymadı mı?"



"Kurşun seslerini duysa o beni uyandırırdı."
"Uyandırmıştır," diye bağırdı Kertiş Ali, "ama o duymadım diye yalan
söylüyor."
"Uyandırırdı," diye karşılık verdi Müslüm. "Demek ki duymamıştır. O kurşun
seslerini bilir. Eşkıyayı, eandarmayı, iyi adamı, kötü adamı birikirinden ayırır.
Geçenlerde bir adamın boynunu kaptı şu aşağıdaki ormanda az daha adamı
boğuyordu. O adam var ya, bir kızın başına çöktükten sonra da onu
parçalamışmış. Ya benim sarı öyle bir sarıdır. O, köpeklerin ağası, piridir."
"Çok mu seversin köpeğini?"
"Herkesten çok... O benim arkadaşımdır."
"Anasıdır Yüzbaşım, babasıdır," diye alay etti Kertiş Ali.
Müslüm de ona sert çıkıştı. Onun kim olduğunu iyi biliyordu. Onbaşı olunea
on beş eandarmayla kendi köyüne gitmıŞ, bütün kö}^ üç gün üç geee sopadan
geçirmişti.
"Ne sandın ya..."
"Yalan söylüyor Yüzbaşım. Bu adam tnee Memedin ne yana gittiğini biliyor.
Şunun ifadesini alayım."
"Al," dedi Yüzbaşı soğukkanlı.
"Burada mı, ormanda mı?"
"Burada," dedi Yüzbaşı. "Şu aşağıda. Bakalım bu de3^su nasıl
konuşturaeaksm? "
Kertiş, Müslüme yumuşaeık, seveeenlikle yaklaştı:
"Bak yavrum," dedi, "dün sabah ortalık ışırken, bir yağız ata binmiş, hem de
çıplak bir yağız ata, doludizgin önünden geçen tüfekli adamı görmedin mi? Atın
üstündeki adam senden az iriee... Söyle yavrum, tam ormandan çıktı, senin
üstüne geldi, at ayaklarının tapırtısından da sen uyandın, ya da seni köpek
uyandırdı. Sen de uyamnea o doludizgin atlıyı gördün. Hangi yana gitti o atlı?"
"Görmedim."
"Görmedin mi?"
"Hiç görmedim."
"Yavrum, senin adm ne?"
"Müslüm."
"Müslüm yavrum, söylemezsen senin için iyi olmaz."
"Hiçbir atlı görmedim."
Dört eandarma çoktan hazırlanmışlar bekliyorlardı. En iriyarısmm elinde kalın
bir sopa vardı.
"Yıkın şunu."



Hemencecik Müslümü yıkıp tüfeğin kayışını ayaklarına geçirdiler.
"Çıkarın çarıklarını."
Çabucak çarıklarını, çoraplarını çıkarıp öteye, bir keven öbeğinin üstüne
attılar. "Başla."
İriyarı candarma bütün gücüyle sopayı Müslümün ayaklarına durmadan
indiriyor, çocuktan hiçbir ses şada çıkmıyordu. Yüzbaşı gözlerini şaşkınlıkla
açmış bu tansık işe bakıyordu.
"Devam, daha sert."
Yüzü gözü ter içinde kalmış Müslüm salt dişlerini sıkıyor, sopa her indikçe
bedeni bir geriliyor, hopluyor, ardından da çözülüyordu.
Aradan epey bir süre geçti, Müslümden çıt çıkmadı. Yüzbaşı gözlerini faltaşı
gibi açmış şaşkınlıkla ona bakıyor, o ses çıkarmadıkça öfkeleniyordu.
"Ali, sen al sopayı eline," diye sert bir komut verdi. "Bu da nasıl bir iş böyle!"
İriyarı candarmadan sopayı eline alan Ali, bütün gücü, hüneri ustalığıyla
abandı çocuğun üstüne. Müslüm, gene gık demiyordu.
Köpek de gelmiş az ilerde, dört bir yanını mavi çiçekli yarpuz almış pınarın
ayakucunda duruyor, kaygılı gözlerle yere yıkılmış, ayaklarına boyuna sopalar
inen Müslüme bakıyordu başını dikmiş, tetikte bir hali vardı. Ama Müslümden
en küçük bir çıt, bir işaret gelmiyordu.
Yüzbaşı dayanamadı, yerinden kalktı, gitti çoban çocuğun başucunda durdu.
Kertiş Ali kapkara kesilmiş, dişlerini sıkmış, kaim sopayı kaldırıyor, bütün
gövdesiyle abanarak indiriyor, çocuktan, hoplayıp gerilmekten başka en küçük
bir tepki gelmiyordu.
Sonunda çocuğun ayakları kanamaya başladı.
Yüzbaşı:
"Olamaz Ali Onbaşı, olamaz. Sen hiç böyle bir mahlukata rastlamış miydin?"
Soluk soluğa, ter içinde kalmış Kertiş Ali, "Yok," diye karşılık veriyordu ona,
var gücüyle, hıklayarak sopasını indirirken, "yok Yüzbaşım, ben ömrümde böyle