აველუმი - 32

მატარებელშიც - მკაცრად და ჯიუტად, სპარტანელი აღმზრდელის დაუნდობლობითა და
მიზანდასახულობით. და აი, ისევ აქოშინებული მიუყვება დაუსრულებელ გზას, ერთი
ცივილიზაციიდან მეორეში, საუკუნეებზე გადავლით, სიძულვილის უდაბნოში, სიყვარულით
დამწვარი გულების ფერფლში, თითქოს არარსებულ, თითქოს გამონაგონ დროსა და გარემოში,
უკაცურობის, უგულობის, უგრძნობლობის თოვლით (არადა წელსაც უთოვლო ზამთარია)
გადათეთრებულ სივრცეებში. მიუყვება გრძელსა და მომქანცველ გზას, რომელიც ებრაელის
გზასავით, არც იქ დაწყებულა, საიდანაც მოდის, და არც იქ დამთავრდება, სადაც მივა. ჯერ
კიდევ შორსაა აღთქმული ქვეყანა, თუკი არის საერთოდ. შეიძლება იხილო, მაგრამ ვერ შეხვალ.
ხსოვნა კი სინამდვილეს ძველებურად ვერ ურიგდება და ეს მარადიული უთანხმოება ყოფილსა
და არსებულს შორის, მარადიული შეუსაბამობა ყოფილისა და არსებულისა, აიძულებს ებრაელ
ემიგრანტს გზის გაგრძელებას. მაგრამ ამ ქვეყნად ყველა მაინც მომავლისკენ მიდის. აველუმი
კი პირიქით, წარსულში შებრუნებას ცდილობს. დღეს კი არა, საერთოდ, მას შემდეგ, რაც
სიღრმე იხილა. მომავალს კი არ უარყოფს, აწმყოს კი არ გაურბის, აწმყოსა და მომავლის
გასარკვევად ეშვება წარსულში, როგორც მყვინთავი ოკეანის ფსკერზე, კოსმონავტი მთვარეზე,
როგორც რიგითი სანტექნიკოსი - სახლის სარდაფში, რადგან მხოლოდ იქ შეუძლია გაარკვიოს,
რატომ არ ამოდის, ვთქვათ, მეოთხე სართულზე წყალი. სარდაფშია თავმოყრილი ჩვენი ყველა
სასიცოცხლო სისტემა - გაზსადენისა, წყალსადენისა, კანალიზაციისა. აგრეთვე, სატელეფონო
თუ ელექტრო ხაზიც. რომელ სართულზეც არ უნდა დაზიანდეს რამე, მაინც სარდაფში
მოგვიწევს ჩასვლა, გასარკვევად, გასასწორებლად, შესაკეთებლად. ამ მიზნით მიიწევს
აველუმიც წარსულისკენ, წარსულში დაშვებული შეცდომა აწმყოსაც თრგუნავს და მომავალსაც
სათუოს ხდის. ამიტომ, მაღლა (მომავალში) ასვლა თუ გინდა (ჩვენთვის მომავალი იგივეა, რაც
ემიგრანტი ებრაელისათვის - ისრაელი), როგორც არ უნდა დაგვეზაროს, მაინც უნდა ჩავიცვათ
ძველმანები, ავიღოთ ჯიბის ფანარი (ჯიბის ფანარი თუ არ გვაქვს, ჩვეულებრივი სანთელი,
სულაც მარტო ასანთი) და ბუზღუნ-ბუზღუნით ჩავიდეთ სარდაფში, რა დროც არ უნდა იყოს,
დავუფრთხოთ ვირთხებს საიდუმლო სერობა, ფეხი ჩავდგათ აშმორებულ, კოღოდასეულ
წუმპეში (ანდა სხვა სიბინძურეში), ავიტანოთ სიძველის, სიდამპლის, ვირთხის ცურცლის
არასასიამოვნო სუნი, სახეზე აკრული აბლაბუდის ნაფლეთები, მოვითმინოთ ჟანგიან მილს
მოწყვეტილი და ზუსტად კისერში ჩავარდნილი ყინულივით ცივი წვეთი და ქედმოხრილნი,
პირში წყალჩაგუბებულნი გავძვრეთ ასევე მწვეთავი, ასევე ჟანგიანი და ასევე ბინძური ნაჭრის
ნაკუწებით უშნოდ შეფუთვნილი მილების ქვეშ, ვიდრე არ მივაკვლევთ, არ დავადგენთ და, თუ
შევძლებთ, არ შევასწორებთ, ზემოთ, მიწაზე, ნებისმიერ სართულზე მომხდარი ავარიის
მიზეზს. მიკვლევის, დადგენის, შესწორების ჟინი მიერეკება აველუმსაც წინ, წარსულისკენ, ანუ
სხეულით წინ და გონებით უკან. უკან შეცდომების ზღვაა, წინ ომია! ჰაერს უკვე დაჰკრავს
დენთისა
და
სიდამწვრის
სუნი.
ცარიელი
სადარბაზოები,
შესახვევები,
ჩიხები
-
სხვადასხვანაირად იმეორებენ ერთი და იგივე ავტომატის კაკანს. ზოგი უფრო ყრუდ, ზოგი
უფრო მჭახედ. ზოგი შენელებულად, ზოგი აჩქარებულად. ზოგი უხალისოდ, ზოგი ხალისით.
მაგრამ ხმა მაინც ერთია, ერთსა და იმავეს ამბობს. აველუმს ყურები უბზუის. თვალები
ებლანდება - გაყინული, გაქვავებული ცრემლის კრისტალებით ამოვსებია. ირგვლივ ჯიუტად,
მყარად დგას სიცარიელე - ხორკლიანი, მინასავით გამკვრივებული ჰაერით ამოვსებული.

საცოდავად აქსუტუნებს ცხვირს, მღელვარების სურდოშეყრილი. ცხვირსახოცის ამოსაღებადაც
ვერ შეჩერებულა, თითქოს სადღაც ელოდებიან, თითქოს დრო აქვს დათქმული და დაგვიანება
შეიძლება საბედისწერო აღმოჩნდეს იმისთვის, ვის გადასარჩენადაც მიიჩქარის თავისი ჭკუით.
ესე იგი, ყველასთვის, ვინც ნებსით თუ უნებლიეთ, ბედითა თუ უბედობით მასთან
დაუკავშირებია ცხოვრებას. თუმცა, უკვე
დააგვიანა. უკვე გვიანია. უკვე კი არა - რახანია! მოსახდენი მოხდა. განგაშის ზარი უბრალოდ
არ ისმის, იმიტომ რომ ვიღაცამ ენა ჩამოხსნა ხუმრობით (შეიძლება, თურქეთში გაიტანა
გასაყიდად). მაგრამ აველუმი მაინც ვერ შეჩერდება ცხვირსახოცის ამოსაღებადაც, რაც არ უნდა
შემაწუხებელი იყოს მკითხველისთვის მისი ცხვირის ქსუტუნი. ვერ შეჩერდება იმ მეტად
საპატიო მიზეზის გამო, თვითონაც რომ აშველებს ხელს წარმოდგენილი გვამის მტვირთავებს მისთვის სავსებით
უცხო
ადამიანებს
- რომლებმაც
დაუფიქრებლად,
დაუყოვნებლივ
მოირბინეს, როგორც კი მისი სისხლი და ხორცი მიწას დაენარცხა, როგორც კი მწიფე ლეღვივით
დაეტყლაპნა ხორკლიან ლოდებს (კდელებს აქეთაც და კედელს იქეთაც). ვინ მიწას ხნავდა, ვინ
ცხვარს მწყემსავდა, ვინ გაზეთის რიგში იდგა, ვინ ტრამვაის ელოდებოდა, ვინ ბაზრიდან
ბრუნდებოდა და გუნებაში ზეპირად ანგარიშობდა დანახარჯს, მაგრამ ყველამ მაშინვე მიატოვა
თავისი საქმე და აქეთ გამოიქცა. აველუმიც იძულებული გახდა, მიწაზე დაშვებულიყო, თუმცა,
ჯერ კიდევ შეეძლო ფრენა. მაგრამ, სადღა უნდა გაფრენილიყო?! ღმერთებმა ორჯერ
გამოსცადეს, ორჯერ დააყენეს არჩევანის წინაშე და იმანაც ორჯერვე შვილი ანაცვალა
თავისუფლებას. თავისი გიჟური განზრახვა დააყენა მშობლის მოვალეობაზე მაღლა. ახლა კი
თავისუფლებამაც ერთბაშად დაჰკარგა აზრი. ცარიელ, გაუგებარ, უაზრო სიტყვად იქცა. ვინმეს
რომ გაეჩერებინა და ეკითხა, ნამდვილად ვერ უპასუხებდა, რას გულისხმობდა ამ სიტყვაში ჯერ
კიდევ გუშინ - მარადიულ სიმარტოვეს? მარადიულ მოლოდინს? მარადიულ სევდა-წუხილს?
თუ რკინის წვეტიან კაუჭს, რომელზედაც მთელი სიცოცხლე ეკიდა თავად და უაზროდ
ფართხალებდა, ვიდრე ორად არ გაიხლიჩა, ორად არ გაიყო, ორ ნაწილად, ორ ბანაკად, ბოლოს
და ბოლოს, ორ მცნებად, ოღონდ, გაყოფისადმი გენეტიკური მიდრეკილების გამო კი არა, ისევ
და ისევ მისი მოშურნე იმპერიის სისასტიკის წყალობით. ახლაც იმ კაუჭზე ჰკიდია და მისი
ორივე ნაწილი ერთნაირად ფართხალებს, ერთი კედელს აქეთ, მეორე კედელს იქით. მართალია,
ისინი ერთმანეთს არ იცნობენ, ერთი კედელს იქით დაიბადა, მეორე კედელს აქეთ, ერთი
თავისუფლებისთვის, მეორე მონობისთვის, ერთი უკანონოდ, მეორე კი კანონიერად, მაგრამ
საერთო მაინც მეტი აქვთ (იმავე იმპერიის ჯიბრზე), ვიდრე სხვაობა. ყველაფერს რომ თავი
გავანებოთ, მოლოდინი აქვთ საერთო - ერთნაირად უღიმღამო და უაზრო - და, რაც მთავარია,
სიკვდილიც! ერთი და იმავე კაცის ხელით არიან დაღუპულნი, ერთნაირად, და არავითარი
მნიშვნელობა
არა
აქვს,
რომელი
გადაჩეხა
იმ
კაცმა
საკუთარი
გულის
ქარაფიდან
თავისუფლების თვალუწვდენელ უფსკრულებში და რომელს მიამაგრა მხრებზე ხელოვნური
ფრთები ცვილით, რომელი გააბრიყვა, საფრენად ხარ გაჩენილიო, თვითონ კი სოროში შეიმალა
(საწოლიც ერთგვარი სოროა), თხუნელასავით, როცა მისგან გაბრიყვებულმა ნაწილმა მართლა
სცადა გაფრენა და, როგორც მოსალოდნელი იყო, იმავე წამს ქვასავით დაენარცხა მიწაზე. და აი,
ერთ არსებად, უფრო ზუსტად, ერთ მთლიანობად ქცეულან ისევ და გაორმაგებული სიმძიმიით
აწვებიან ქედზე ხელისმკვრელს, წამქეზებელს, გამაბრიყვებელს, ანუ, ჩვეულებრივ მკვლელს.
ძალიან ცხელა და გვამიც ყოველ წუთას უფრო და უფრო მძიმდება, მიწასავით, რომელსაც

დაენარცხა და დააკვდა ზედ. აველუმი საფეთქლით ეხახუნება გვამის თეძოს და ნახევარი სახე
სისხლში აქვს ამოსვრილი. ოფლი სისხლს ათხელებს და ნაწილ-ნაწილ ჩააქვს მის საყელოში.
უცებ ყველაფერი აირევა (რისიც ყველაზე მეტად ეშინია აველუმს). გულისხმიერი, თუ
უბრალოდ სეირის მოყვარული ხალხის დაუდგრომელი, შეუკავებელი ნიაღვარი წებოვან
სითხესავით შემოადგება ოთხივე მხრიდან. არათუ განძრევა, სუნთქვაც ჭირს. მაგრამ აველუმი
მაინც გვამსაა ჩაბღაუჭებული. არაფრის დიდებით არ უშვებს ხელს. პირიქით, ლამის ზედ
ჩამოეკიდოს. თითქოს გვამს თუ მოშორდება, მხოლოდ მაშინ შეამჩნევენ და მაშინვე მიხვდებიან
კიდეც მის კაიკაცობას. ჯერ კი, ვიდრე სხვებთან ერთად მოაქვს გვამი, არავის არა აქვს უფლება,
ხელი აღმართოს მასზე, ანდა, დაუშალოს მადლის ქმნა, უკეთილშობილესი მოვალეობის
აღსრულება - გვამის ზიდვა. გარეშე თვალისთვის ის გვამის მხარეზეა, გვამის პატრონია,
ჭირისუფალია. რა თქმა უნდა, სინამდვილეშიც ასეა, მაგრამ მარტო სიტყვებით ამას ვერ
დაამტკიცებ. სიტყვაზე თუ მიდგა საქმე, შეიძლება ვერცკი გააგებინოს სხვებს თავისი
სიმართლე. მან არა მარტო ის იცის, რაც მოხდა
(რასაც სხვებიც ხედავენ), არამედ ისიც ახსოვს, რაც იქამდე იყო, რამაც განაპირობა ის, რაც დღეს
ხდება. საერთოდ, ყველაფერზე მეტად, მახსოვრობა ტანჯავს აველუმს - განუწყვეტლივ ახსოვს
რაღაც, რასაც სიამოვნებით დაივიწყებდა სხვებივით, მასზე რომ იყოს დამოკიდებული. მაგრამ
სხვებმაც მისი იმედით დაივიწყეს, რაც დაივიწყეს. აველუმს ყველაფრის დამახსოვრება ევალება
სწორედ. ამიტომაც ებღაუჭება ახლა გვამს და იდაყვებით იშორებს ყველას, ვინც შენაცვლებას
უპირებს. უცებ, მის აფორიაქებულ, აფუტფუტებულ გონებას, ბასრი ცულივით, ორად გააპობს
ქალის კივილი (შეიძლება მკვდარი მეუღლის, მიტოვებული საყვარლის, გაჩუქებული დის).
არადა, მართლა კივის ვიღაცა. ქუჩა კი ცარიელია, სახლები - ერთნაირად ჩაბნელებული. ქალის
კივილი კი აშკარად ისმის. ალბათ აუპატიურებენ, ანდა თან ძარცვავენ, თან აუპატიურებენ.
შეიძლება სულაც იტაცებენ, ძალით აშორებენ თავისიანებს, აველუმის დასავით. თუმცა არა, ის
თავისი ნებით წაჰყვა უცხოებს. თავისიანებზე გაბრაზდა, როგორ გამიმეტესო, და ხელი აღარ
გაუშვია უცხო ქალისთვის, ვიდრე მანქანაში არ ჩაისვა იმან. მაგრამ გასაკვირი არ იქნება ახლა
აკივლებულიყოს, დაგვიანებით, ახლა მოსწვოდეს გული ძმის უბედურებით. შენი სისხლი და
ხორცი შენი სისხლი და ხორცია, გინდაც ერთმანეთის ნავალზე დადიოდეთ სულ და გინდაც
საერთოდ არ გენახოთ ერთმანეთი. მაგრამ, ასეა თუ ისე, ვიღაცა ნამდვილად კივის. თანაც
თავგანწირულად. ჯალათის ცულად ქცეული კივილის შეგრძნება იმდენად მტკივნეულია,
აველუმი მაშინვე ფხიზლდება, ერკვევა. გვამს, რომელსაც აქამდე ეფარებოდა, როგორც მხდალი
მეომარი ფარს, გამოეცლება, თუმცა, მთელი გზა ეშინოდა, არ დაგვივარდესო. გაიდეს თუ არა
მხარზე დასახიჩრებული გვამი, მაშინვე აეკვიატა ეს შიში და ახლაც ეშინია. სისხლში არეულ
ოფლს სახელოთი მოიწმენდს და შემზარავად აზმუვლებულ ბრბოში აკივლებულ ქალს
(მეუღლეს, საყვარელს, დას, ანდა სამივეს ერთად) დაუწყებს ძებნას თვალგაფაციცებული. "ეს
რა მიყავიო" (რატომ დამამცირე, რატომ მიმატოვე, რატომ გამაჩუქეო) - კივის ქალი (მისი
მეუღლე, მისი საყვარელი, მისი და, ანდა სამივე ერთად). რა თქმა უნდა, თვითონაც არ იცის,
რას კივის, რას ამბობს კივილით, რადგან არ იცის და არც შეიძლება იცოდეს, ვინ არის
მკვლელი, ვინ არის დამნაშავე, ვის უნდა მოეკითხოს საერთოდ პასუხი ყველაფრისთვის. მისი
ენა უნებურად ამბობს სიმართლეს - უბედურებამ აუხილა გონების თვალი - მეუღლეა,
საყვარელია თუ დაა, უპირველეს ყოვლისა, ქალია, მაგრამ ჯერ საკუთარ თავსაც არ უჯერებს,

არ ენდობა. ჯერ მშველელს ეძებს მხოლოდ, მისი ჭირისა და უბედურების მოზიარეს. ჯერ
დამნაშავეზე არ ფიქრობს, არც მსხვერპლზე ფიქრობს. ჯერ თვითონაა ყველაზე მძიმე დღეში.
გაოგნებული, თავზარდაცემული ისვამს კეფაზე ხელს. ან, თითებათრთოლებულს, ახალი
სიგარეტი ამოაქვს ტყავის პატარა ჩანთიდან. ან უცხო ქალის მსუქან მკლავს ებღაუჭება
უარესად. ჯერ ყველაზე უბედურია და როგორც გაოგნებული, თავზარდაცემული ადამიანი,
ისიც, ბუნებრივია, ყველაზე ახლობლისგან ელის ნუგეშსა და მხარდაჭერას და ამით კიდევ
უფრო ამძაფრებს მომხდარის საშინელებასაც და უაზრობასაც. მხოლოდ ამას ნიშნავს მისი "ეს
რა მიყავი". აველუმი კი დარწმუნებულია, იმან (მეუღლემ, საყვარელმა, დამ, ანდა სამივემ
ერთად) უთქმელადაც გაიგო ყველაფერი, რადგან მოკლულიცა და მკვლელიც ერთნაირად
ახლობელია მისთვის (მათთვის). ორივე სისხლი სისხლთაგანი და ხორცი ხორცთაგანია.
სისხლმა და ხორცმა მოუყვა იმასაც (იმათაც) უცებ, ერთი სიტყვით, უსიტყვოდ, რის
მოსაყოლადაც აველუმს არც სიტყვა ეყოფოდა, არც სიცოცხლე. და მაინც, ძალით იკაფავს გზას
იმისკენ (იმათკენ), რომელიც (რომლებიც), ასევე ძალით, ბრძოლითა და კივილით მოიწევენ
მისკენ, აველუმისკენ, და როცა ისინი ხალხის ზღვაში შეხვდებიან, მიუხედავად სივიწროვისა
და განუწყვეტელი "წყალქვეშა" ბიძგებისა, აველუმი მაინც დაიჩოქებს, მუხლებზე მოეხვევა
იმას (იმათ) და მღელვარებისგან უარესად დავიწროვებულ ხორხში ძლივს გამოტეული,
დამშრალი, დამახინჯებული ხმით ეტყვის: მაპატიეო. აღიარებს დანაშაულს. თუმცა... თუმცა
არასოდეს სდომებია, ასე რომ მომხდარიყო. უცებ ისეთი სიჩუმე ჩამოვარდება, აველუმს
გაუკვირდება კიდეც და მაღლა აიხედავს. მაღლა, ძალიან მაღლა, სინათლის დამახინჯებულ
წრეში, მტკივნეულად ნაცნობს, მტკივნეულად ახლობელს, მტკივნეულად ძვირფას სახეს
დაინახავს (მეუღლის, საყვარლის, დის). თითქოს ის
(სამივე ერთად) უძირო ჭაში იმზირება, თითქოს მას დაეძებს და თითქოს ვერ ხედავს, მაგრამ
აველუმი უნებურად მაინც აიფარებს სახეზე ხელებს, უფრო შეუმჩნეველი რომ დარჩეს ჭის
ფსკერის წყვდიადში. სამუდამოდ უნდა ამ უძირო ჭაში ჩარჩენა. მართალია, ის ერთადერთი
სიტყვა, ძლივს რომ ამოღერღა წეღან, თავისუფლად შეიძლებოდა საერთოდ ჩაკარგულიყო
უთავბოლო ბზუილსა და ყაყანში, მაგრამ, ეტყობა გამგებმა მაინც გაიგო, გაიგო და შეიგნო
კიდეც და ამ მოულოდნელმა, ყოვლად გაუთვალისწინებელმა ცნობამ, საკუთარი სისხლისა და
ხორცის სიკვდილით გამოწვეული აღტკინება და სიგიჟე გამაშტერებელი დაბნეულობითა და
აშკარა, ნათელი უძლურებით შეუცვალა. აღარც კივის და აღარც გვამისკენ მიიწევს. უბრალოდ,
ცოცხალ ჭას ჩასცქერის, რომლის ფსკერზეც მისი ქმარი (საყვარელი, ძმა) თავს აფარებს, მას
ემალება. ჯიუტად ჩასცქერის, როგორც უდაბნოში გზააბნეული მგზავრი, რომელსაც არაფრით
არ უნდა დაიჯეროს, ჭაში წყალი რომ დამშრალა. გზის გაგრძელებას კი აზრი არა აქვს - აღარც
გაოგნებულ გონებას, აღარც დამბლადაცემულ გუმანსა და აღარც დაუძლურებულ ფეხებს აღარ
შეუძლიათ მისი წარმართვა. ისეთ დაღლილობასა და სიცარიელეს გრძნობს, თითქოს ძლიერი
ტუმბოთი ერთბაშად ამოქაჩეს მთელი სისხლი მისი სხეულიდან. კეფაზე ისვამს ხელს, თითქოს
თმის სამაგრს ეძებს და, აი, აქ, რაღაცაო - ამბობს დაბნეულად, დარცხვენილად მომღიმარი
(ანდა, ათრთოლებული თითებით, ბრაზიანად სრესს დაუმთავრებელ სიგარეტს - კმარა, აღარ
შემიძლიაო. ანდა, მოსწავლის ჩანთას უღერებს ძმას - აღარ იკითხო ჩემი ამბავიო) და
საყრდენგამოცლილი საგანივით, უცნაური ნეტარებისა და თავისუფლების შეგრძნებით სავსე,

ეშვება სადღაც, ძალიან ღრმად, ბრბოს ფსკერზე ჩაჩოქილი ქმრისკენ (საყვარლისკენ, ძმისკენ).
აველუმი კი, უნებურად, ახლა თავზე იფარებს ორივე ხელს.
"მუზის" ჯიშიან, უაღრესად მიწიერ ფეხებთან ზის, დამშრალი აუზის კიდეზე, და სულს
ითქვამს - დაღლილი, აგანგაშებული, აღელვებული, მარტოდ დარჩენილი შემზარავი, ავი
ჩვენებების ხროვაში. საიდანღაც ქალის კივილი ისმის, მაგრამ ახლა უფრო შორიდან, ვიდრე
წეღან ისმოდა. საერთოდ აქ, ამ ღია მუზეუმში, თითქოს მართლა სიმშვიდეა. პოეტების
დიასახლისს პოეტებისთვის უხილავი, გამჭვირვალე კედლებით შემოუზღუდავს საიმედო
თავშესაფარი. იჯექი შენთვის და გინდა იოცნებე, გინდა იშაირე - ხელს ვერავინ გახლებს.
ბრინჯაოს ქალბატონს ლაღად, თამამად გაუშლია ხორციანი მკლავები სივრცეში - აქ მე ვარ
ყველაფრის ბატონ-პატრონი. შეიძლება, საოცნებოდ და საშაიროდ ვერ განგაწყოს, მაგრამ ბევრ
მიწიერ სიამეს გაგახსენებს თვალის ერთი შევლებითაც. აველუმიც სიამოვნებით ზის მის
ფერხთით,
ცოტა
სულმოთქმული,
ცოტა
დამშვიდებული,
მაგრამ
ჩვეულებისამებრ,
მოღუშული, მოწყენილი, ღრმად დანთქმული საკუთარ არსებაში, როგორც ზღვაში გასული
პატრონის მომლოდინე ბებერი ძაღლი - ზღვის პირას. ოღონდ, ამჯერად ზღვა არ არის. წინ
ქალაქია, ყრუდ მოგუგუნე, შემცბარი, შემკრთალი, შელახული, შეგინებული... შინაურთა მიერ.
რის
გამოც,
რასაკვირველია,
საგონებელშია
ჩავარდნილი
და,
როცა
მოულოდნელად
განახლებულ სროლის ხმაზე ფიქრი უწყდება, ხვნეშით, ტაატით იცვლის გვერდს საწოლში.
მოძრაობა უჭირს, ჩაცმული წევს და არა მარტო სიცივისგან თავის დასაცავად, არამედ
განუწყვეტელი საფრთხისა თუ საფრთხის განუწყვეტელი მოლოდინის გამოც - არ იცის,
როდის, რა წუთას მოუწევს საწოლიდან წამოვარდნა, პირველი რომ შეეგებოს (ესე იგი,
შეაკვდეს, არ ნახოს შვილისა თუ შვილიშვილის აბუჩად აგდება) შემთხვევით შემოხეტებულსა
თუ შეგნებულად მოსულ მოძალადეს. თავისუფლება ჯერ მხოლოდ იწყება და გაურკვევლობის
ბინდ-ბუნდში მოსრიალე პირველი მერცხლები, ადვილი შესაძლებელია, უკანასკნელი
ნაძირალები აღმოჩნდნენ ბოლოს, ერთბაშად, თითქოს ერთ ღამეში გამრავლებულნი, სოკოებისა
თუ მღრღნელების მსგავსად. ამ დღეში იყო აველუმიც, სულ რამდენიმე წუთის წინ. ისიც ასე
იქცეოდა - ჩაცმული იწვა საწოლში - რადგან სულ რამდენიმე წუთის წინ ქალაქის "მერყევ"
ნაწილს ეკუთვნოდა ისიც, ძალაუნებურად, ახლა კი ომის წინა ხაზზეა ლამის და ასევე
ძალაუნებურად ქალაქის "მეომარ" ნაწილს ეკუთვნის უკვე. მშვიდად კი ზის "მუზის"
ფერხთით, მაგრამ ჩასამუხლად შეყოვნებული ჯარისკაცივით, მოჩვენებითია მისი სიმშვიდეც.
"რაღას უცდისო" - თქვა უცებ ვიღაცამ მის ზურგს უკან, მისი ხმით, ისე მკაფიოდ, ისე ცხადად,
უნებლიეთ მიიხედა და, მართლაც, ვიღაცა კი არა, თავისი თავი დაინახა, ოღონდ, თორმეტი
წლისა, "ყაჩაღად გავარდნილი" - რამდენიმე "თანამებრძოლთან" ერთად, გამოქვაბულის წინ
ზის, თუშეთის მთებში, და მოუთმენლად ელოდება, როდის მოიკლავს თავს გამოქვაბულში
მათი დარბეული რაზმის მეთაური, რათა ახლა სხვა გზა ეძიოს, სხვა გამოსავალი ნახოს თავისი
პირადი და არც მთლად ბავშვური უბედურებიდან. ლოდზე ზის (როგორც დამშრალი აუზის
კიდეზე) და სროლის ხმის გაგონებას ელოდება, რაც მათ საერთო ცხოვრებას ერთბაშად
დაუსვამს წერტილს და იმავე წამს ყველა საკუთარ თავზე დაიწყებს ფიქრს, ანუ, ყველა
საკუთარი კიდობნის გამოჭედვას შეუდგება. და რაკი სროლის ხმამ არ დააყოვნა, აველუმიც
წამოდგა, თავს ძალა დაატანა და, როგორც იქნა, გამოვიდა, გამოაღწია "მუზის" უნებლიე
ტყვეობიდან.

ეპოქები კი, ტანსაცმელშემოხეულნი, ცხვირპირდაჩეჩქვილნი, კიდევ უფრო ზნეწამხდარნი
ენაცვლებიან ერთმანეთს. ისიც მიდის - აველუმი - თავისუფალი, სრულუფლებიანი მოქალაქე
არარსებული სახელმწიფოსი. მიდის საკუთარი სისხლისა და ხორცის გადასარჩენად. მაგრამ
გააზრებული,
მიზანდასახული
საქციელი
კი
არ
არის
ეს,
არამედ
თანდაყოლილი,
ღმერთისმიერი მოთხოვნილება შიშნაჭამი, დაღლილი, გაოგნებული სულისა, რომელსაც
ადამის დროიდან კლავენ, მაგრამ ვერ მოუკლავთ და ვერც მოკლავენ, ვიდრე უყვარს საკუთარი
სისხლი და ხორცი, ანდა, ვიდრე სწამს მაინც საკუთარი სისხლისა და ხორცისა. ამიტომაც
მიდის სულ ბნელში, გაჩენიდან აღსასრულამდე, სიბნელიდან სიბნელემდე. სინათლე ოცნებაა,
სიზმარია, გნებავთ, პოეზია - ნებისმიერი სახით გამოვლენილი - მაგრამ მისი დანახვა მხოლოდ
სიბნელიდან შეიძლება. რამის დანახვა თუ გინდა, ბნელში უნდა იჯდე. ხოლო, სინათლეში
ყოფნა თუ გირჩევნია, აღარ უნდა დაინტერესდე, რა ხდება სიბნელეში. რაც უფრო დიდ
სინათლეში გადახვალ, მით უფრო გაგიჭირდება საერთოდ რამის გარჩევა. სინათლით
მთავრდება ყველაფერი ამქვეყნიური - ცხოვრებაშიც და წიგნშიც - ოღონდ საბედნიეროდ,
არავინ იცის, რამდენი დარჩა იქამდე, აღსასრულამდე, სინათლემდე - წამი თუ საუკუნე. წამები
თუ საუკუნეები. არადა, ქრისტეშობიდან ჯერ მხოლოდ მეოცე საუკუნე იწურება და პომპიდუს
მოედანზე საგანგებოდ საამისოდ შექმნილი ელექტროსაათი ოცდამეერთე საუკუნემდე
დარჩენილ წამებს ითვლის. მოთმინება აღარ ყოფნის ადამიანს, ერთი სული აქვს, როდის
ჩამოთავდება დრო, იგივე სიცოცხლე, იგივე აზრი სიცოცხლისა. სული წინ უსწრებს. ან
მობეზრდა ცხოვრება, ან ცხოვრების რცხვენია, მაგრამ ასეა თუ ისე, კეთილი უნდა ინებოს და
მაინც ბოლომდე იცხოვროს, ბოლომდე მოიხადოს, ვალია თუ სასჯელი. ეს მისი ცხოვრებაა,
მისი შესაფერია, მისგანაა დამსახურებული და სხვა არავინ იცხოვრებს მის მაგივრად. ცხოვრება
თვითონვეა. ამიტომ, უნდა გაძლოს კიდეც ბოლომდე, ვიდრე მის შემდგომ მომავალთა ჯერი
დადგებოდეს. ისინი (მომავალნი) თავიანთი ცხოვრებით მოვლენ, ოღონდ, ჩვენ ადგილი უნდა
შევუნახოთ ქვეყანაზე. ქვეყანა უნდა დავახვედროთ ადგილზე. თუნდაც ძროხა და ფუტკარი
უნდა გადავურჩინოთ როგორმე, თავიდან რომ არ დაჭირდეთ ყველაფრის
დაწყება,
ერთმანეთის სისხლის სმა და ერთმანეთის ღვიძლის წუწვნა. დანარჩენი თვითონ იციან - ან
შეგვრისხავენ, ან შეგვინდობენ. მაგრამ ვერავითარ შემთხვევაში ვერ დარჩებიან გულგრილნი
ჩვენი გიჟური ვნებების, ძველმოდური გრძნობებისა თუ გულუბრყვილო განცდების მიმართ,
რადგან სხვათა შერისხვაცა და შენდობაც მხოლოდ იმას ძალუძს, ვისაც თავადაც უწვნევია
იმედის სიმწარეცა და შხამის სიტკბოც. ამიტომ, შენ ხარ ჩემი ბატონი, ნაადრევ სიკვდილს
ყველაფერი სჯობს. გარდაიცვალეთ, ოღონდ ნუ მოკვდებით. მშვიდად მღელვარებისა არ იყოს,
ესეც ძალიან ძნელია, მაგრამ შესაძლებელია. ბოლოს და ბოლოს, გარდაქმნა იგივე
გარდაცვალებაა. ბუნებაშიც და ცხოვრებაშიც აუცილებლად დგება ჟამი, როცა რაღაცა უნდა
გარდაიქმნას, ანუ, გარდაიცვალოს. აქედან გამომდინარე, უნდა თუ არ უნდა, მოსწონს თუ არ
მოსწონს, აველუმიც დროისგან თავსმოხვეულ ცვლილებებს ექვემდებარება და არა მისგანვე
შემუშავებულსა და დაგეგმილს. დრო ჰქმნის შეგნებას. დრო სიცოცხლეა და ყოველი წამი
ძვირფასი საჩუქარია, განუმეორებელი შემთხვევაა - მოიხედავ და აღარ დაგხვდება, სამუდამოდ
გაგისხლტება ხელიდან. დაბეჯითებით ვეღარც იტყვი, მართლა იყო თუ არა, მაგალითად,
ორმოცდათექვსმეტის ცხრა მარტი თუ ოთხმოცდაცხრის ცხრა აპრილი (მარტო აქედანაც ჩანს,
ცხრა რომ ქართული ციფრია). მათ შორის ქრისტეს მთელი ცხოვრება ეტევა, მაგრამ დრო მაინც
გადის! მაინც თავისას აკეთებს - უსასრულოდ ქმნის ახალ შეგნებებს. მისი წყალობაა, სიცოცხლე

თუ გრძელდება, მიუხედავად ყველაფრისა, ზემოთ ნათქვამის ჩათვლით. მამალი მაინც ყივის,
ძაღლი მაინც ყეფს, ცხენი მაინც ხვიხვინებს, კამეჩი მაინც ყოყინებს, საქართველო კი მაინც
ომობს. მომიკიდე, თუ კაცი ხარ, ამ ჩემოდანს ხელი. ქვა ჩამიწყო, მგონი, ვიღაცამ. ნახა იმანაც
ხუმრობის დრო. არაა ჩვენი საშველი. საით გაგიწევიათ, ბატონო, ამ დილა უთენია, ჯერ
კონსტანტინეპოლსა და მერე პარიზს. სადაც უკეთესად ვიქნები. კი მაგრამ, რატომ ჩქარობთ ასე?
იქნებ არ ვაგებთ ომს?! მაგ იმედზე იყოს ჩვენი ავადმახსენებელი. ბოლოს და ბოლოს,
რამდენჯერ შეიძლება წააგოს ერთმა და იმავე ქვეყანამ ერთი და იგივე ომი, ყოველთვის
გამოუცხადებელი და ყოველთვის წინასწარ ამოხსნილი, საჭადრაკო ეტიუდივით. თეთრები
(იგივე წითლები) იწყებენ და იგებენ. დღესაც ეს ომი გრძელდება, ჩვენში რომ ვთქვათ. აველუმი
კი უკვე ზემელს გასცდა, მეორე ძეგლი მოიტოვა უკან, ამჯერად პოეტისა. საინტერესოა, ჯერ
მუზა იყო თუ პოეტი? მაგრამ ახლა ამის გასარკვევად არ სცალია აველუმს. ისიც არ იცის, სად
უნდა ეძებოს ის, ვის საძებრადაც გამოვიდა შინიდან. არ იცის, მაგრამ მიდის, რადგან არ
შეუძლია არ წავიდეს. ალალბედზე მიდის. ბედნიერი შემთხვევის იმედით. როგორც მთელი
სიცოცხლე დადიოდა. ცხოვრება ის არის, რაც შემთხვევით გარდაგვხდება თავს და არა ის, რაც
წინასწარ ვიცით. წინასწარ მხოლოდ ერთი რამ იცის კაცმა - ადრე თუ გვიან, ისიც მოკვდება...
ხან სამშობიაროს ეზოს ძაღლები მოსდევენ თითქოს ყეფით - დააბრუნე ბავშვიო - ხან პარიზის
თოლიები სცემენ თითქოს სახეში სველი ფრთებით - რამ გაგახსენა ჩვენი თავი, რატომ
წამოგვშალე ამ სიცივეშიო - მაგრამ ის მაინც მიდის, მაინც არაფერს ეპუება. ირგვლივ კი სრული
სიბნელეა. კაციშვილი არ ჭაჭანებს. თითქოს მთელი ქალაქი ერთ დიდ ორმოში ჩავარდნილა და
ხელის ჩამწოდებელიც არავინ დარჩენილა, მის მეტი. თუმცა, არა! ორი ბიჭი დგას წინ,
სპორტულ მაღაზიასთან. სიცივისაგან აწურულნი, მოუთმენლად იყურებიან მისკენ. ყველაფერს
უნდა ელოდოს კაცი მათგან. თავისუფლება მოძალადეებსაც ამრავლებს. "ასანთი ხომ არ
გაქვსო" - შორიდანვე ეკითხება ერთი. "არა მაქვს... სამწუხაროდო" - ფეხს ანელებს აველუმი და
უნებურად ხელს ირტყამს ჯიბეზე, თითქოს თავს ამოწმებს, ანდა, კიდევ უარესი, თითქოს იმათ
უმტკიცებს, აი, მართლა არა მაქვსო. "აუ, წამო რა დეიდაშენთან, გავიყინე" - ამბობს მეორე ბიჭი.
"რა დროს დეიდაჩემია, დებილო, ხო გაგიჟდა!" - პასუხობს პირველი.
ორი წუთის შემდეგ კი აველუმი ძლიერმა, მოულოდნელმა ბიძგმა შეაჩერა. ჯერ ეგონა,
გაჭიმულ მავთულს გადავაწყდიო - უკან გადაქანდა მთელი ტანით და არა მარტო გაუკვირდა,
რაღაცნაირად ეწყინა კიდეც, შეურაცხყოფილად იგრძნო თავი, ასე ვერაგულად რომ გააჩერეს
მისიანებმა. - მახეში გააბეს მტრის მზვერავივით - როცა შეეძლოთ უბრალოდ ეთქვათ, ამის
იქით აღარ შეიძლება წასვლაო და ისიც გაჩერდებოდა, გამობრუნდებოდა. მაგრამ ვის უნდა
ეთქვა, როცა კაციშვილი არ შეხვედრია (იმ ორი ბიჭის მეტი, ასანთი რომ სთხოვეს თუ
მოთხოვეს წეღან), არც "იმელამდე" და არც "იმელთან", სადაც პირობითად მთავრდებოდა
"მერყევთა" და იწყებოდა "მეომართა" ქალაქი. ბეტონის ლოდებით დატვირთული კამაზები სამ
მწკრივად კი იდგნენ, მაგრამ არავის გაუჩერებია ის, არავინ მდგარა სიახლოვეს ხმისგამცემი,
ანდა, ყველანი ისე მოხერხებულად ისხდნენ სამალავებში, ქაჯიც ვერ აღმოაჩენდათ,
დაქირავებული
სნაიპერებივით.
იმანაც
დაუკითხავად,
უნებართვოდ
შეაბიჯა
ომის
სამფლობელოში, მაგრამ უცებ (სწორედ მაშინ, როცა ცეცხლწაკიდებული "თბილისის"
დანახვაზე უნებურად კიდევ უფრო აუჩქარა ფეხს), უჩინარ, შენიღბულ წინააღმდეგობას
გადააწყდა და მთელი ტანით გადაქანდა უკან, ერთდროულად შეძრწუნებულიცა და

გაოცებულ-შეურაცხყოფილიც. ეტყობა, გულის სიღრმეში, მაინც არ ელოდებოდა, მის მიმართაც
თუ გამოიყენებდნენ მისიანები "გაჩერების" ასეთ ვერაგულ მეთოდს, თუნდაც იმიტომ...
თუნდაც იმიტომ, ერთნაირად რომ თანაუგრძნობდა მეომარ მხარეებს, როგორც ადამიანი. ანუ,
ერთნაირად ეკუთვნოდა ორივეს და არც ერთისა სჯეროდა ბოლომდე. მაგრამ არც ისაა
გამორიცხული, ორივე მეომარ მხარეს სწორედ ამის გამო შეერაცხა ის მტრად და ეს ომი,
გარკვეული თვალსაზრისით, მის წინააღმდეგაც ყოფილიყო მიმართული, მის მოსასპობად,
როგორც მესამისა და, ამდენად, ზედმეტისა.
ცალ ფეხზე სცადა თავის შემაგრება. ხელები თავისთავად გაეშალა, ფრთებივით, მაგრამ, ასე
ფრთებგაშლილი და ცალფეხაწეული, თითქოს რაღაცას (რამაც შეაჩერა) უნდა გადააბიჯოსო,
პირქვე დაენარცხა ცარიელი გილზებითა და შუშის ნამსხვრევებით დაფარულ ასფალტზე.
"კიდევ კარგი თავში არ მომხვდაო" - გაიფიქრა გაუაზრებლად. უფრო სწორად, თავისთავად
ამოუტივტივდა ერთ-ერთი უძველესი შიში, სულის ფსკერზე საგულდაგულოდ ჩამარხული,
მაგრამ ვერდავიწყებული და არაერთხელ განცდილი პირველყოფილი ძალით, როგორც ბავშვმა
განიცადა, დენთის სუნითა და ბოლით უარესად ჩახუთულ გამოქვაბულში, ტყვიით
თავახდილი გვამის დანახვაზე. ჩვენების დასაფრთხობად, გადმობრუნება სცადა, თუმცა,
ყველაფერს ერჩია ასე წოლა, გაუნძრევლად, პირქვე დამხობილს რკინასავით მკვრივსა და
გათოშილ ასფალტზე. სხეულის რომელიღაც ნაწილი თანდათანობით უხურდებოდა და ესეც
სიამოვნებდა. რაღაცა, თბილი და წებოვანი, ზანტად, მდორედ, უსასრულოდ და სამუდამოდ
გამოდიოდა მისი არსებიდან. მერე უაღრესად ნაცნობი ხმა ჩაესმა - "მიშველეთ, ცოცხალიაო" და გაუხარდა, გაურკვეველი, ძირფესვიანად შემარყეველი იმედი ჩაესახა და თვითონაც
უნდოდა დაეყვირა: "მიშველეთ, ცოცხალი ვარო" მაგრამ ენა არ დამორჩილდა. დიდი ხანია
იცოდა, რაღაც ამის მაგვარი უნდა მომხდარიყო, დაღუპვის წინათგრძნობა გიჟივით
დაარბენინებდა წინ და უკან (პარიზშიც კი ჩააფრინა), მაგრამ ახლა, რაღაცნაირად ამშვიდებდა
კიდეც წინათგრძნობის გამართლება და თავს ვალდებულად თვლიდა, მშვიდად, ღირსეულად
დახვედროდა იმას, რასაც ამდენი ხანი შფოთვითა და მღელვარებით გაურბოდა. როგორც იქნა,
დადგა ჟამი სიმშვიდისა, ნეტარებისა, განცხრომისა, სინათლისა... და მადლობთ შენ უფალო!
მაგრამ დას რა აკივლებს? ან საიდან გაჩნდა აქ, ასე მოულოდნელად? ახლა გაახსენდა, ძმა რომ
ჰყავდა? სად იყო აქამდე? თუ ახლა გაიგო მხოლოდ, მის მეტი არავინ რომ დარჩა მის ძმას
დამტირებელი? ჯერ მოიკვეთა, ახლა კი, მიშველეთო, კივის. თუმცა, განა ისიც არ მოიკვეთეს?
სიმართლე თუ გინდათ, ჯერ ის მოიკვეთეს მისიანებმა, ანუ, გადაარჩინეს საბჭოურად. უფრო
თუ დავაზუსტებთ, შიმშილისგან გადაარჩინეს, ოღონდ უკვე სხვა ადამიანად გარდაქმნილი.
კატო იქცა ეკად. ანდა, ეკამ შეჭამა კატო, რის შედეგადაც თავისთავად გადაიჭრა შიმშილის
პრობლემაც. კატოს აღარ შიოდა, რადგან აღარ არსებობდა. ხოლო კატოთი გამძღარ ეკას
საჭმლისკენ გახედვაც აღარ უნდოდა. ასე რომ, უფრო მარტივად მოხდა ყველაფერი, ვიდრე
ითქმის. ეს კი, უპირველეს ყოვლისა, ხელისუფლების დამსახურებაა, მან არ დაუშვა
წონასწორობის დარღვევა, არც ცხოვრებაში და არც ბუნებაში. ვიღაცას კი დააკლდა, მაგრამ
ვიღაცას მიემატა. ღრმა, ამოუვსებელი ორმო კი გაჩნდა, ვთქვათ, აველუმის გულში, მაგრამ
ვიღაცის გულში ისეთივე ორმო ამოივსო შესაბამისად. და მაინც, როგორც არ უნდა გავიცინოთ,
მართლაც ეს იყო ალბათ ერთადერთი გზა ხსნისა, ოღონდ, რასაკვირველია, ბავშვობაში, როცა
ვერავინ გაბედავდა მშობლებგადასახლებული და-ძმის გამოქომაგებას, ვერავინ შეიფარებდათ,

ბებიის მეტი, რომელსაც ვერც ხელისუფლება შეაშინებდა და ვერც მამაზეციერი, მაგრამ,
როგორც არ უნდა ეომა, მაინც ვერ გასწვდებოდა დედ-მამიანი ობლების სიცოცხლეს კალიის
გადაძოვილ ქვეყანაში, მაინც ვერაფერს გახდებოდა, ვერც ხელისუფლებასთან და, მით უფრო,
ვერც შიმშილთან, უბედურებისგან, უმწეობისგან, უიმედობისგან ჭკუიდან გადამცდარი
დედაბერი.
გაზაფხულზე
ჭინჭარს
კრეფდა
ღობის
ძირებში.
სოფლის
გიჟსა
ჰგავდა,
თავსაფრიდან თმაგამოჩეჩილი, დაძენძილი ხელთათმანიდან თითებგამოყრილი. ზამთარში კი
ტყის
ხილს
აგროვებდა,
ნადირს
ართმევდა,
ნადირივით
დაბღორტნილ-დაკაწრული,
ერთნაირად განწირული ღმერთისგანაც და კაცისგანაც. ისიც ერთნაირად წყევლიდა ღმერთსაც
და
კაცსაც.
სასოწარკვეთილებისგან,
მრისხანებისგან
თვალებგადათეთრებული,
ყბააცახცახებული. აღარ იყო საშველი, მოსვენება, ყურთასმენა... და ისიც, გაჩუქებული,
წყალწაღებულივით წაეტანა თბილისიდან ჩამოსულ დეიდას, უშვილობით დახავსებულსა და
მაინც დედობის ჟინით შეპყრობილ ქალბატონს, რომელსაც საკუთარი ჟინის მოკვლა
სხვებისთვისაც მადლი ეგონა და ღვთისნიერ საქმედ თვლიდა სხვისი ნაოხრის საკუთარ
ნაშიერად გარდასახვას, გადაკეთებას, გარდაქმნას. ასე ფიქრობდნენ სხვებიც. ყველა. თვითონაც.
ბოლოწუთას უკვე მანქანიდან, ენაც კი გამოუყო ძმას, ნიშნი მოუგო, ვითომ, შენ იკითხე,
თორემ მე გამომიჩნდა პატრონიო. ხელი არ გაუშვია იმ უცხო ქალისთვის, ვიდრე ის ბებიას
"ურიგდებოდა" მის თაობაზე, უფრო სწორად, უკან უბრუნებდა პატარა ბოხჩად გამოკრულ მის
"გამოსასვლელ"
ნიფხავ-პერანგს,
ვინ
იცის,
რამდენჯერ
გარეცხილსა
და
დაკემსილს
თვალგაწყალებული და თითებდაკრუნჩხული ბებიის ოხვრა-წუწუნით. იმ დღის მერე
აველუმმა მხოლოდ ერთხელ ნახა საკუთარი და - ჩუმად ჩააკითხა თბილისში (ვიდრე ყაჩაღად
გავარდებოდა) და სკოლასთან დახვდა დილით, მაგრამ გაჩუქებულმა დამ მოსწავლის ჩანთით
სცემა, ახლოს არ გაიკარა, და როცა მილიციაც ჩაერია საქმეში, არც მაშინ მოსწვია გული, არც
მაშინ შეუწუხებია ჯიგარს, არც მაშინ წამოსცდენია, არ დაიჭიროთ, ჩემი ძმააო. რა თქმა უნდა,
აველუმმაც შეუნახა ნამუსი, არ გასცა, არ ამხილა, სახალხოდ უარყო იმანაც მისი ძმობა. ის კი არ
თქვა, ყაჩაღად ვაპირებ გავარდნას, მაგრამ მეშინია, არ მინდა, ყველანაირად ვითრევ ფეხს და
დასაც იმიტომ ჩამოვაკითხე, იქნებ როგორმე შემაფერხოს, არ გამიშვას, სხვა გზა მასწავლოს
რამეო, არამედ, პირველად ვხედავ საერთოდ და ჩანთა მინდოდა წამერთმიაო - განუცხადა
მილიციას. ოღონდ, ამას რომ ამბობდა, ისე გულდათუთქული ტიროდა თან, მილიციაც
დაეჭვდა, რაღაც სხვანაირად ტირის ეს შობელძაღლიო. იმის მერე აღარც უცდია დასთან
შეხვედრა. პირიქით, ყველანაირად არიდებდა თავს (ახლა უკვე ნაყაჩაღარი). ეშინოდა, ჩემს
გამო რაიმე უსიამოვნება არ შეხვდესო. ეგ იყო, რომ შვილს დაარქვა მისი სახელი, უფრო