აველუმი - 22

რომანისთვის, გასართობად. მაგათ კი მართალი ეგონათ"), რამდენადაც უიმისოდ არც მის
შვილს გაუჩნდებოდა გაფრენის სურვილი, გაფრენის მოურეველი ჟინი თუ მოთხოვნილება,
რისი გაქარწყლება ვეღარც აველუმის დარიგებებმა შეძლო და ვეღარც მელანიას თხოვნამუდარამ. იმპერიის ყველაზე დიდი ბოროტება ის გახლდათ, განუსაზღვრელი ვადით
დატუსაღებულ ხალხს უცებ რომ განუცხადა: თავისუფლები ხართო. ხალხი დამდგარ,
დამყაყებულ, დაჭაობებულ წყალში ყვინთვას სწავლობდა გაჩენის დღიდან, წურბელებსა და
ბაყაყებზე სანადიროდ, ახლა კი - გაფრინდითო - და, რასაკვირველია, ვერ გაფრინდებოდნენ,
ვიდრე გადაგვარებული, გაკორძებული ფრთა ხელახლა არ გაეზრდებოდათ, ანუ, არ
მოიშორებდნენ, არ დაივიწყებდნენ მაინც, ძველისძველ, თანდაყოლილსა თუ თანდათანობით
შეძენილ ჩვევებსა და თვისებებს, რაც, მხოლოდ და მხოლოდ, სატუსაღოში გასაძლებად იყო
საჭირო, აუცილებელიც, და არა, ვთქვათ, ცაში სალივლივოდ. სატუსაღოში სხვებზე უკეთ ის
გაიტანდა თავს, ვინც საფუძვლიანად დაეუფლებოდა იქაურ წესებსა და მეთოდებს, რომელთა
მეშვეობით შედარებით მცირე დროში და მცირე დანაკარგებით შესძლებდა, ვთქვათ,
განათლების
მიღებას
წიგნის
გადაუშლელად,
გამდიდრებას
-
თითის
გაუნძრევლად,
გაკულტურებას (იხ. გათბილისელება), - თეატრში ცხვირის შეუყოფლად. მისაბაძ და
პატივსაცემ კაცად ის ითვლებოდა, ვისაც ნებისმიერ სალაროში ჰყავდა ნაცნობი მოლარე,
იოლად
ამყარებდა
ურთიერთობას
მატარებლის
გამყოლებთან
თუ
თვითმფრინავის
სტიუარდესებთან, სასტუმროსა თუ რესტორნის კარისკაცებთან, ადმინისტრატორებთან,
ოფიციანტებთან, ნოქრებთან, გადამყიდველებთან, რაიკომის, აღმასკომისა თუ მილიციის
წვრილფეხა ჩინოვნიკებთან და, რასაკვირველია, ყველაზე მეტი მეძავის მისამართი ან
ტელეფონის ნომერი ეწერა თავის უბის წიგნაკში, რომელსაც, სხვათა შორის, მხოლოდ ამ
მიზნით ყიდულობდა საერთოდ.
აველუმი ვერასოდეს იტყოდა უარს საკუთარ წარსულზე - საკუთარი წარსულის გამო არა
მარტო სძულდა, არამედ ეცოდებოდა კიდეც თავი და, მხოლოდ და მხოლოდ, ამ
სიძულვილითა და სიბრალულით შეეძლო მიეღწია იმისთვის, რისკენაც მიისწრაფოდა მთელი
არსებით, ლამის გაჩენის დღიდანვე, ლარს მომწყდარი ისარივით, რომელსაც უკვე ვერავითარი
გარეშე ძალა ვეღარ შეაკავებს, მიზანს შეიძლება ასცდეს, მაგრამ უკან დაბრუნებაზე ლაპარაკიც
ზედმეტია. ასე და ამგვარად, აქედან გაღწევის (თუნდაც, დროებით გაღწევის) ჟინი, სულის

მოთქმის, გონზე მოსვლის ტაქტიკური აუცილებლობით კი არ იყო განპირობებული, არამედ
თავდაცვის ცხოველური ინსტინქტით, სიცოცხლის დაუოკებელი, დაუშრეტელი სწრაფვით
სიცოცხლისათვის სასარგებლო და ჯერ ბოლომდე აუთვისებელი სივრცეებისკენ. ამდენად,
ვერც მარტო გონებით გადაწყვეტდი წასვლა-დარჩენის, ანუ, ყოფნა-არყოფნის მარადიულ
საკითხს. პირველ რიგში, საკუთარი ხორცისთვის უნდა დაგეგდო ყური, ანუ, ხორციელი
ცხოვრების გათვალისწინებით (სხვანაირად ცხოვრება უბრალოდ არ არსებობდა სატუსაღოში),
უნდა გეფიქრა საერთოდ მომავალზე, ანუ, ზოგადად ცხოვრების სულიერ, ზნეობრივ,
პოლიტიკურ თუ ეკონომიურ მხარეებზეც, რასაც, თავისთავად ცხადია, გარკვეული მომზადება
სჭირდებოდა და თუნდაც ამიტომ უნდა დაგეთმო ხორცისთვის, რომელსაც თანდაყოლილი,
ბუნებისაგან ნაჩუქარი ცხოველური ალღო, წინათგრძნობა და სიბრძნე წარმართავდა. აქედან
გამომდინარე, როგორც არ უნდა გაჯიუტებულიყავი, წინ აღსდგომოდი საკუთარ ხორცს, ის
მაინც თავისას გააკეთებდა, თავისას გაიტანდა, თავის კანს გაუფრთხილდებოდა უპირველეს
ყოვლისა და ნებისმიერი საშუალებით - კბილებით, ბრჭყალებით, ღრენითა და ღმუილით შენც თან წაგითრევდა სოროსკენ, როგორც სასიკვდილოდ დაჭრილი ნადირი - გამოფატრული
მუცლიდან გადმოყრილ შიგანს. ეს იყო ერთადერთი გზა გადარჩენისაც და დაღუპვისაც,
რადგან თუ კიდევ შეგრჩებოდა სული, მხოლოდ იქ, სოროში, წარსულში გაარკვევდი, რამდენად
გამართლებული იქნებოდა შენთვის ხელახლა გამოსვლა სოროდან, წარსულიდან; რამდენად
შესაფერი, მისაღები აღმოჩნდებოდი მომავლისთვის, უკვე ფერშეცვლილი და, რაც მთავარია, რა
თვალსაზრისით, რა მიმართულებით და რა დონეზე უნდა მომხდარიყო შენი "ფერისცვალება".
აქ, საქართველოში, ალბათ კარგა ხანს აღარ შეიცვლებოდა აღარაფერი, თუკი საერთოდ
შეიცვლებოდა რამე როდისმე. სისხლის გუბეები მოიწმინდა, დახოცილნი დაიმარხნენ. "წმინდა
ადგილიდან" ზღვა ყვავილების გატანისას, ერთი პირობა, ისევ დაიწამლა ხალხი. ეტყობა,
ყვავილებმა თავიანთი ნაზი, გულუბრყვილო ღეროებით შეიწოვეს და "დააკონსერვეს" ის
საიდუმლო, დაუდგენელი ნივთიერება, რომელიც არათუ არსებობდა ჩვენს სინამდვილეში,
არამედ კვლავინდებურად ამართლებდა თავის პირვანდელ დანიშნულებას, მიუხედავად
ტრაგედიის
მიზეზთა
და
შედეგთა
გამომკვლევი
კომისიების
უშედეგო
ძიებებისა.
"დაზარალებულნი" სამკურნალოდ გერმანიაში წასვლაზე ოცნებობდნენ. დგებოდა სიები. იყო
ერთი აყალ-მაყალი. გაწევ-გამოწევაც. ჯანმრთელობის მინისტრს თითქმის ყოველდღე უწევდა
თავის მართლება ტელევიზიის მეშვეობით. ხალხმა, ხუმრობით, "უშტატო დიქტორი" შეარქვა
ზედმეტ სახელად. ჩიოდნენ მშობლები, ახლობლები. იბეჭდებოდა კოლექტიური წერილები.
იმართებოდა მჯდომარე თუ მწოლიარე გაფიცვები. ბევრი მათგანისთვის ეს იყო ერთადერთი
შანსი საერთოდ უცხოეთში მოხვედრისა. ფილარმონიის დიდ სცენაზე კი უცხოელი
გასტროლიორი,
"ტყავის
ამოტკეცილ
შარვალში
გამოწყობილი"
(შუქი
რომ
ეცემოდა,
ბრჭყვიალებდა), გაზეთს თუ დაეჯერება, თვითონაც ხარობდა და სხვებსაც ახარებდა. ჩემს
სამშობლოში ამგვარი წარმატება არც კი დამსიზმრებიაო - აღიარებდა გულწრფელად. ხოლო,
სტუმართმოყვარე, კეთილი და ზრდილობიანი მაყურებელი, კონცერტის დამთავრების
შემდეგაც, "დიდხანს არ ანთავისუფლებდა" თურმე დარბაზს. (გაზეთი, რა თქმა უნდა,
შეგნებულად ახსენებს მკითხველს "ეროვნულ თვისებებს", რომლებიც სინამდვილეში,
შეიძლება, არც არიან ეროვნულნი, ვიწრო, ლოკალური გაგებით, მაგრამ აშკარად შესწევთ ძალა,
ნებისმიერ ერს გადაატანინონ თავს დამტყდარი უბედურება და ჩვენც მადლობის მეტი

არაფერი
გვეთქმის
გაზეთის
მიმართ,
ამ
კეთილშობილური
განზრახვისთვის).
ჩვენი
კულტურის მესვეურებს მოულაპარაკიათ, მოდით, ჩვენ ჩვენი ვცადოთ, დავპატიჟოთ და, თუ
ჩამოვა, ხო კაი - რაც არ უნდა იყოს, უცხოელია და ცოტას გახალისდებიან თბილისელები - თუ
არა და, ო კეი - არც უიმისობა დაგვეტყობაო. ის კი, ჩამოვიდა კი არა, მგონი საერთოდ აღარ
აპირებდა წასვლას. ჩემი გოგონა, იცით, ხატავს და ამ სამფეროვანი (ქართული დროშის ფერები
უნდა ვიგულისხმოთ ალბათ) ბლომანჟესა და შოკმანჟეს დანახვაზე გაგიჟდებოდაო - აგიჟებდა
ადგილობრივ გოიმებს. მაგრამ, რასაკვირველია, ცხოვრების სხვა სფეროებშიც იგრძნობოდა
გარდაქმნა. მაგალითად, წიგნის მაღაზიები ახლა თავად ყიდულობდნენ წიგნს წიგნის
მოყვარულთაგან და მაკულატურად აბარებდნენ სადაც ჯერ არს, სადაც ყოფილი წიგნისგან
ტუალეტის ქაღალდი და ხელსახოცი მზადდებოდა, რაც, ჩვენში, რომ ვთქვათ, წიგნზე მეტად
სჭირდებოდა
მოსახლეობას.
სამაგიეროდ,
რუსთაველის
თეატრის
მცირე
დარბაზში,
იაპონელების წამხედურობით, ჰონკონგელ ბავშვთა გუნდი "სულიკოს" მღეროდა. ორბელიანის
ქუჩის მცხოვრებლებს კი (მაინცდამაინც ორბელიანის) სუნთქვა უჭირდათ, უკვე ისე იყო
გაბინძურებული იქაური ჰაერი. დიღომს დიდი დღე აღარ ეწერა. საიდან გაგვიჩნდა ეს
დაუოკებელი სწრაფვა უდაბნოსკენო - გაკვირვებული კითხულობდა გაზეთი, პარიზიდან
სტუმრად
ჩამოსული
ქართველი
ემიგრანტივით,
ვითომ,
თვითონაც
პირდაპირი
მნიშვნელობით არ ესმოდა მოსეს იგავი და, ორმოცი წელი რა გამაძლებინებს სხვის
უდაბნოშიო, შეგნებულად არ აუდაბურებდა საკუთარ სამშობლოს, შეძლებისდაგვარად.
თბილისის წყალსაცავებში უკვე დაწყებულიყო დამსვენებელთა დახრჩობა. მართალია,
მოსკოვის წყალსაცავებთან შედარებით, ჩვენთან ამჯერადაც ნაკლები ხალხი იხრჩობოდა,
მაგრამ სტატიის ენამოსწრებული ავტორისა არ იყოს, ეს სრულებითაც არ გვაძლევდა გულის
გატეხვის უფლებას. თბილისის ზღვის, ლისისა თუ კუს ტბის ეგრეთ წოდებულ პლიაჟებზე,
ჯერჯერობით,
მხოლოდ
ელემენტარული
პირობებიც
მთვრალები
(გასახდელი,
"ისვენებდნენ",
რამდენადაც,
საჩრდილობელი
ქოლგა,
ჯერჯერობით
სასმელი
წყალი,
ფეხსადგილი, საგუშაგო, მაშველი ნავი და სხვა) არ არსებობდა, არათუ მთვრალი, არამედ
ფხიზელი დამსვენებლებისთვისაც. სამაგიეროდ, ამასწინებზე, სამი ერთად დამხრჩვალა მარტო
ლისის ტბაზე. ერთი და იმავე ნავიდან ერთდროულად გადამხტარან წყალში და სხვადასხვა
დროს და სხვადასხვა ადგილას ამოტივტივებულან უკვე ტიკებივით გაბერილნი. ქართველი
იოგი
ძმები გრანპრის ეუფლებოდნენ კარლოვი ვარის საერთაშორისო ფესტივალზე. საბერძნეთში კი,
წყალმოთხილამურეთა ევროპის ახალგაზრდულ ჩემპიონატზე, ფოთელი გოგონა არავის
ანებებდა დიდ ოქროს მედალს - თუ არ გამატანთ, შინ არ შემიშვებენ, ისე გვიჭირს და
გვჭირდება ახლა ოქროცა და ვალუტაცო. ქალბატონი ნეჟნოვა კი, სკლეროზის ქანდარიდან,
უფრო ინტერვიუერის გულის მოსაგებად, ჩიოდა - თბილისში დაბადებული, ოციანი წლების
არეულობის შემდეგ, ხოფაში ჩავრჩი სამუდამოდო. ის კი აღარ "ახსოვდა", თავად ხოფა რომ
ჩარჩა თურქეთში, გარკვეული თვალსაზრისით, მისი მიზეზითაც. სოჭი მეწყერს მიჰქონდა.
ხოლო საინგილო ერთიანად დაეტბორა ადიდებულ წყალს. იქაც გაჩენილიყვნენ შიფერის
კუნძულები, თითქოს მხოლოდ იმიტომ, საქართველოს განუყრელი ნაწილი რომ იყო ისიც და
სხვანაირად ვერაფრით ვეღარ ამტკიცებდა ამას, თუმცა, სტიქიური უბედურების გარდა, სხვაც
ბევრი ჰქონდა სისხლხორციელად საერთო დანარჩენ საქართველოსთან - იქაც კოსმეტიკური

პატრიოტიზმით იკლავდნენ ძირითადად მამულიშვილობის ჟინს; იქაც უსწავლელად სწავლისა
და უშრომელად შრომის სენი შეჰყროდა ახალგაზრდობას და უკან მოუხედავად გარბოდა
უპატრონობითა თუ წყალდიდობით დაქცეული სოფლებიდან. ირღვეოდა ღობე-ყორე. ბღაოდა
შეშინებული საქონელი. ნიაღვარს მიჰქონდა სურსათ-სანოვაგე, ჯამ-ჭურჭელი, საბან-ლეიბი,
დამხრჩვალი, თვალგაყინული, ენაგადმოგდებული ძროხა, ღორი, ქათამი, თუ ინდაური. ფეხი
მუხლამდე ეფლობოდა ტალახსა და შლამში. კაცს თავი ერთბაშად დამშრალი ტბის ფსკერზე
გეგონებოდა. და მაინც, საქართველოდან (საბრალო საქართველო!) "მორალური მხარდაჭერის
იმედით" ისევ სოფლობდა კაკი, მეშაბაში, ქოთოქლო, ალიბეგლო, ალათემური, ალიაბათი,
მოსული, ითითალა, შოთავარი, თასმალო, ყორაღანი, ზაგამი - ალექსანდრე მეფის ყოფილი
რეზიდენცია - და კიდევ ბევრი, სიბერისგან დაყრუებულ-დაბრმავებული ძაღლისა და
სიჩუმისგან გაგიჟებული მამლის ამარა დარჩენილი ნასახლარ-ნაოხარი. ასე რომ, ახლა უკვე
ჩვენვე გვიჭირავს ჩვენი სადავე და სურვილისამებრ, გვინდა დავაგრძელებთ, გვინდა
დავამოკლებთ. მოსკოვს ნუღა დავაბრალებთ ნურაფერს (დაიბრალებს რო!). აი, მაგალითად,
მავანსა და მავანს, მართალია დაგვიანებით, მაგრამ გარდაქმნისთვის დამახასიათებელი
სიმტკიცით, გადაუწყვეტია თავის დროზე მიფუჩეჩებული და მაინც აქამდე ვერდავიწყებული
თვითმკვლელობების მიზეზთა გამოკვლევა. და მართლაც, ვისაც არ უნდა დაბრალდეს, განა
საინტერესო არ არის, გამარჯვებული სოციალიზმისა თუ კარს მომდგარი კომუნიზმის
გაუთავებელ ზარ-ზეიმში რატომ უნდა მოეკლა თავი, ვთქვათ, რესპუბლიკის პროკურორს,
საქალაქო კომიტეტის მდივანს, მაღალი ჩინის ოფიცერს, სახელოვან მწერალს, დამსახურებულ
მხატვარს, წამყვან მომღერალს, ცნობილ მოცეკვავეს, ორდენოსან ზეინკალსა თუ მოწინავე
მეჩაიეს?!
განა,
თუნდაც
ხალხის
უბრალო
(ბუნებრივი)
ცნობისმოყვარეობის
დასაკმაყოფილებლად, არ უნდა აღსდგეს სრული სურათი გადაშლილი, გაუქმებული
ცხოვრებისა?! ბოლოს და ბოლოს, ხომ უნდა ვიცოდეთ, როგორ გაუყარა ერთ-ერთმა მათგანმა
ყულფში თავი, როგორ მიიდო მეორემ საფეთქელზე რევოლვერი, როგორ გადმოხტა მესამე
ფანჯრიდან, დანაზე როგორ დაეხა მკერდით მეოთხე, როგორ ჩაისუნთქა გაბინძურებული
ჰაერი მეხუთემ და როგორ აღარ ამოისუნთქა, არაფრისდიდებით, ვიდრე დაძაბულობისგან
დახეთქილი თვალები სისხლად და ლორწოდ არ ჩამოეწუწა ლოყებზე. რატომ? რა მიზეზით?
ვითომ უსაზღვრო თავისუფლებისაკენ დაუოკებელი სწრაფვით აიხსნება ყველაფერი? არ ვიცი.
მაგრამ ესეც გაირკვევა როდისმე. მოვუსმინოთ მკვდრებს. ვისწავლოთ მკვდრების ენა. მაგრამ
როგორ? როდის? ვისღა სცალია მკვდრებისთვის?! კოლუმბიის მთელ რიგ ქალაქებში
ტერორისტული
აქციები
ჩვეულებრივ,
ყოველდღიურ
საქმიანობად
იქცა
ნარკომაფიის
წევრებისთვისო - გვაშინებს გაზეთი. ჩვენ კი ვუპასუხებთ, რომ მალე ჩვენთანაც ასე იქნება.
კარტახენი უნდა დაინგრეს. ჩვენ, ჯერჯერობით, აწმყოსაც ჩამოვრჩებით და ამიტომაც ვერ
ვხედავთ
მომავალს.
პერუსა
და
ბოლივიის
მთიანეთში
იატაკქვეშა
ლაბორატორიები
შეუსვენებლივ ამზადებენ თურმე კოკაინის პასტას. ჩვენ კი ისევ ოვანესას იმედზე ვართ
მხოლოდ. რაც შეეხება თეატრ "გოგის" მსახიობებს, წარმოუდგენლად მცირე დროში
ეუფლებიან, თურმე, ქართულ სიმღერებს და
წარმოდგენის დაწყების წინ, გრძნობამორეულნი უმღერიან "ჭრელო პეპელასა" თუ "ჟუჟუნა
წვიმას" ბედის სისასტიკით არაერთხელ გულმოკლულ მაყურებელს. ესეც მკურნალობის
ერთგვარი მეთოდია და ყოველგვარი მეთოდის უარყოფაც მეთოდია და, თქვენ წარმოიდგინეთ,

კარგ შედეგსაც იძლევა. რას მიქვია ცერებრალური დამბლა?! ამ მიხრწნილ ბებერს რომ
უყურებთ, საერთოდ წართმეული ჰქონდა ხელი, მაგრამ მესამე სეანსზე უკვე შეუთრთოლდნენ
მოკრუნჩხული თითები. მეოთხეზე - სიგარეტის ამოღება სცადეს კოლოფიდან. ხოლო
მეექვსეზე, ჰმ, ჰმ, ჩემს ასისტენტ გოგონას წაეტანენ ერთ ადგილას. არანაკლებ გადაყრუებული
ქალბატონი დარბაზის თვალწინ იძრობს ყურიდან ოქროს აკუსტიკურ პროტეზს და ჯადოქარ
მკურნალს გადასცემს მადლობის ნიშნად. ეგეც თქვენი ოტოსკლეროზი. "ოდიორი" აზრს
კარგავს და მხოლოდ წონას ინარჩუნებს. მართალია, სულ ექვს გრამს იწონის, მაგრამ ექვსი
გრამი ოქროც ოქროა. დარბაზი ფეხზე დგება პირობითად - დარბაზში ძირითადად ხეიბრები
სხედან - და მხურვალე, ხანგრძლივი ტაშით ეგებება ამ კეთილშობილურ აქტს. უფრო სწორად,
კეთილშობილების უჩვეულო გამოვლენას. გველის დაკბენილი ბავშვი აინუნშიც არ აგდებს
ვეგეტოვისცერალურ პაროქსიზმებს, ეპილეფსიას, და სცენაზე დავლურს უვლის. იცეკვე
ბიჭუნა, შენ ჯანმრთელი ხარ. მე ასე მიბრძანებია. აქ უკვე მიზანზეა ლაპარაკი და არა მეთოდზე.
აი, მაგალითად, სასწავლო კოოპერატივი "ცაიერადი" არც მეთოდს უარყოფს და არც მიზანს
მალავს. ესე იგი, მისი მეთოდიც და მიზანიც უთქმელადაც ნათელია - უკეთესად გაგვფცქვნას
და კიდევ უფრო გამოგვაშტეროს - თავის გაბრიყვებით ბრიყვთა გაბრიყვება, შეიძლება,
უშრომელი შემოსავლის ერთ-ერთი ყველაზე სტაბილური წყარო აღმოჩნდეს ბოლოს, ყველაზე
უკეთ მეწველი ძროხა, რამდენადაც ბრიყვები, იგივე აბითურიენტები, საბედნიეროდ
ყოველთვის მრავლად არიან ჩვენში (საქართველო, შეიძლება ითქვას, აბითურიენტების
რესპუბლიკაა) და არც არაფერს იშურებენ, ოღონდ თავი შეყონ სადმე. ამისათვის არსებობს
საერთოდ "ცაიერადიც". გაზეთის რეკომენდაციით, ის ნებისმიერ საგანში ამეცადინებს
აბითურიენტს (ხელმარდობის, ხელმარჯვეობის, ხელმრუდობის, ხელმრუშობის ჩათვლით) და
თანაც თითქმის უფასოდ, რადგან გამოცდებამდე კაპიკს არ ახდევინებს არავის, ხოლო
ნაგამოცდარზე
გარკვეულ
დათმობებზეც
მიდის
კოოპერატივის
საზიანოდ:
ჩაჭრილი
აბითურიენტისგან (ესე იგი, თითქმის ყველასგან), მოსამზადებლად საჭირო თანხის ნახევარს
იღებს მხოლოდ,რასაკვირველია, იმასაც არაფერში, არაფრის გამო - აბითურიენტი ხომ მისი
დახმარების გარეშეც ჩაიჭრებოდა პირველსავე გამოცდაზე - მაგრამ ასევე არაფერში და არაფრის
გამო,
სავალდებულო
გადასახადის
ნახევარს
აბითურიენტს
უტოვებს
ჯიბეში,
რასაც
გაცილებით მეტი აღმზრდელობითი მნიშვნელობა აქვს, ვიდრე ნებისმიერი უმაღლესი
სასწავლებლის კედლებში გატარებულ წლებს, წინ და უკან უაზრო ბოდიალს, კევის ღეჭვას,
მზესუმზირის გაუთავებელ კნაწუნსა და გადამდებ მთქნარებას. აბითურიენტს ბოლოს და
ბოლოს, უჩნდება მადლიერების გრძნობა ვიღაცისადმი და, რაც მთავარია, ბოლოს და ბოლოს,
იგებს "საკუთარი ოფლით" მოპოვებული ლუკმის ფასსა და გემოს. სხვათაშორის, ახალგაზრდის
სწორად აღსაზრდელად სხვა არანაკლებ ეფექტური საშუალებებიც არსებობენ, მაგრამ, როგორც
ყველაფერს, მათაც ძებნა და მიკვლევა სჭირდება, რაშიც, დამეთანხმებით, დიდი დახმარების
გაწევა შეუძლია ჩვენს ტელევიზიას, მით უფრო რომ, თავადაც განსაკუთრებულადაა
დაინტერესებული ამ საკითხით - ჯერ კიდევ ეროვნული ნარკომანიის გარიჟრაჟზე გადაცემათა
მთელი სერიალიც კი მიუძღვნა ანაშას დამზადების წესებს ოჯახურ პირობებში, ხოლო ამას
წინათ, სულ რაღაც ორიოდე კვირის განმავლობაში, რამდენჯერმე წარუდგინა მაყურებელს
ფსიქოლოგიურ მეცნიერებათა ერთი საკმაოდ სიმპათიური კანდიდატი, რომელიც შინაბერა
ქალის კდემამოსილებითა და მეცნიერის შეუვალი მეთოდურობით გაესაუბრა ისედაც
დაბნეულ საზოგადოებას ჯგუფური სექსის დიდ აღმზრდელობით მნიშვნელობაზე. ამ

კოლექტიური
ღონისძიების
მონაწილე
გოგონებიცა
და
ბიჭუნებიც,
ერთმანეთის
წამხედურობით, კიდევ უფრო უკეთესები, კიდევ უფრო ადამიანურები ხდებიან თურმე და
უფრო სწრაფად და ბუნებრივად უვითარდებათ ერთმანეთის უსიტყვოდ გაგებისა და უანგარო
დახმარების, ანუ, საჭიროების მიხედვით, ერთმანეთის შენაცვლების სურვილი.
მოსკოვიდან კი საქართველო უქართველებოდ უფრო ლამაზი მოჩანს თურმე. ამიტომაც
გვაგინებენ, ჩვენ რომ რაღაცა გვგონია და ვბრაზობთ, ვღელავთ, გულს ვასკდებით - რა
დავუშავეთ, რა უნდათ ჩვენგან, რით ვერ მოვიგეთ იმათი გულიო. რა იმათი ბრალია, ჩვენ თუ
არ გვესმის? მაკიაველმა დამპყრობელს დაპყრობილის შესანარჩუნებლად სამი გზა დაუსახა.
ჩვენი დამპყრობელი კი სამივეს ერთდროულად იყენებს, სამიდან ერთს კი არა, სამივეს ერთად.
გვიზის შინ? გვიზის. გვატარებს თავის ჭკუაზე? გვატარებს. გვწველის ძროხასავით? გვწველის.
მე მაგალითად, ვგრძნობ კიდეც... და ყველაფერზე ვღელავ, დედა, განუწყვეტლივ ვღელავ. რას
იზამ შვილო, ასეთია ცხოვრება. ცოცხალი ადამიანი იღელვებს კიდეც, ოღონდ, ეცადე მშვიდად
იღელვო...
აველუმს კი ეგონა, ამოდენა ჯარი მხოლოდ მის გამოსავლენად და დასაფრთხობად
შემოეყვანათ
ქალაქში.
განუწყვეტლივ.
გარეთ
შინ
თუ
იყო,
დაძაბული,
კარზე
კონდახის
დაბორკილი
მობრახუნებას
დადიოდა
და
ელოდებოდა
სრულებითაც
არ
გაუკვირდებოდა, მის დანახვაზე, მთელ ქუჩას ერთხმად შეეძახა: აჰა, გამობრძანებულა,
როგორც იქნაო! არც ის გაუკვირდებოდა, ხელებსაც თუ გადაუტრიალებდნენ ზურგს უკან, იმ
სულელი გიჟივით, კოპენჰაგენის ფსიქიატრიული საავადმყოფოდან გამოქცეული, სრულიად
შემთხვევით რომ შეუპყრიათ საქალაქო ტრანსპორტში, რადგან იმ მართლა სულელს (ყოველ
შემთხვევაში, უფრო სულელს, ვიდრე გიჟს) გაჭედილ ავტობუსში ადგილი დაუთმია ფეხმძიმე
ქალისთვის. ამის შემდეგ, რასაკვირველია, აღარავის გაუჭირდებოდა მისი სიგიჟის დადგენა.
არც გასჭირვებიათ. გადაუტრიალეს ზურგს უკან ხელები და ჩაათრიეს ავტობუსიდან. გიჟის
ადგილი საგიჟეთშია და არა საქალაქო ტრანსპორტში. აველუმის ადგილიც თბილისში იყო და
არა პარიზში. პარიზში სეირნობა არც გმირობად ჩაეთვლებოდა, არც საზოგადო მოღვაწეობად,
მაგრამ თუ ასე ვიმსჯელებთ, არც შინ დარჩენას დაუფასებდა ვინმე. სხვათა შორის, არც
მელანია. პირიქით, ყველაზე მეტად მელანია არ დაუფასებდა სწორედ. ხანდახან დანახვაც აღარ
შეეძლო მისი და გულში მხურვალედ ლოცულობდა, ნეტავი სადმე წავიდოდეს, თუნდაც ერთიორი დღითო. აფრთხობდა, თავ-გზას ურევდა მისი უთქმელი ტანჯვა-წვალება. საბეჭდი
მანქანის ხმაზეც ხვდებოდა, კარგად რომ ვერ იყო მისი ქმრისა და, აქედან გამომდინარე,
საერთოდ მათი საქმე. "შენთვის სიყვარულიც უბედურებაა და შენს ხელში ყველა ერთნაირად
ცოდოაო" - ეუბნებოდა შემრიგებლურად მომღიმარი. მაგგრამ აველუმი მაინც გრძნობდა, რა
ძვირი უჯდებოდა მელანიას ეს ღიმილი. უპეები ამოშავებოდა, ყელი დანაოჭებოდა, შიში და
დაბნეულობა ჩასდგომოდა თვალებში. დაღლილიყო, გამტყდარიყო. ბუნებრივობის იერი
დაჰკარგვოდა მის მოთმინებასაც და სიკეთესაც, უფრო შესამჩნევი, უფრო ხელშესახები გაეხადა
ამ ყალბ ღიმილს, გადამუშავებული მადანივით, და ამდენად, უფრო დამთრგუნველიც,
დამამადლებელიც სხვებისთვის, რასაკვირველია, მისდაუნებურად, მის ნება-სურვილთან
შეუთანხმებლად, ისევ და ისევ, მის არსებაშიც შეუმჩნევლად შეღწეული და უკვე მყარად
ფეხმოკიდებული შიშისა და დაბნეულობის გამო. თითქოს კი არ ცხოვრობდა, ანუ,
ჩვეულებისამებრ, განუსჯელად, დაუფიქრებლად, შეუმოწმებლად კი არ მიჰყვებოდა საკუთარ

სურვილებსა და მოთხოვნილებებს, არამედ ვიღაცისგან, ღმერთისგან თუ მისთვის უაღრესად
ანგარიშგასაწევი
ადამიანისგან
კეთილსინდისიერად,
მაგრამ
დაკისრებულ
უხარისხოდ;
მოვალეობას
მოვალეობა
ასრულებდა,
აშკარად
მართალია
აღემატებოდა
მის
შესაძლებლობებს, რადგან დაშრეტილიყო წყარო სიხალისისა, რწმენისა, იმედისა და ალბათ
სიყვარულისაც. ყოველ შემთხვევაში, ახლა გაცილებით მეტს ფიქრობდა შვილზე, ვიდრე
ქმარზე, შვილის ბედით უფრო იყო შეძრული, ვიდრე ქმრისა, შვილის ჯანმრთელობა უფრო
ადარდებდა, ვიდრე ქმრის დაკარგვა-შენარჩუნება. ქმარსაც თუ რამეს ავალებდა, მხოლოდ
შვილზე ზრუნვას, შვილის მოვლა-პატრონობას. "შენი სჯერა, დაელაპარაკე, ჭკუა დაარიგეო". შეევედრებოდა
ხოლმე
აგანგაშებული.
მაგრამ
აველუმს
როგორ
დაერიგებინა
ჭკუა
პოლიტიკური მოწინააღმდეგისთვის?! ბოლოს და ბოლოს, შვილი სდებდა სწორედ ბრალს
გვერდზე გადგომისთვის, ანუ, სწორედ შვილი აღიქვამდა მის "დუმილს" დუმილად და მის
"უმოქმედობას" უმოქმედობად. აველუმს, ცოტა არ იყოს, ეშინოდა კიდეც მისი, უფრო ზუსტად,
ეშინოდა თავად არ გამოსულიყო მოთმინებიდან, არ აჰყოლოდა შვილს კამათში (რადგან
კამათში არც შვილს დაინდობდა
ჭეშმარიტების
საზიანოდ), არ გაეღიზიანებინა, არ
გაემწარებინა, არ დაეჭრა უარესად, რადგან შესახედად გულუბრყვილო, მაგრამ არსით ვერაგი
და ძირითადად მშობელთან დასაპირისპირებლად ჩანერგილი რწმენა (რა მნიშვნელობა აქვს,
შენით ჩაინერგე თუ სხვამ ჩაგინერგა?!), ასე თუ ისე, მაინც ასატანს, მეტ-ნაკლებად
საინტერესოსაც ხდიდა მისი შვილისთვის ცხოვრებას, ხოლო უიმრწმენოდ დარჩენილი ალბათ
საერთოდ აიღებდა ცხოვრებაზე ხელს, აღარც დროშას შეკერავდა, მხდალი დედაბრების
დასაფრთხობად (მაშინვე ცეკვას რომ იწყებდნენ მის დანახვაზე) და აღარც მჯდომარე გაფიცვას
გამოაცხადებდა საკუთარ ოჯახში. როგორც კი მოერეოდა თავის უაზრო პატივმოყვარეობას (რა
თქმა უნდა, ასაკობრივს), როგორც კი უყოყმანოდ ჩაჰყვებოდა
მამის სიტყვას ცხოვრების სიღრმეთა სახილველად და მკვდართა ენასაც შეისწავლიდა,
მამამისივით, ისიც თავისთავად აღმოჩნდებოდა ზედმეტი, ზედმეტი თუ არა, არასასურველი
ნამდვილად,
უპირველეს
ყოვლისა
კი
იმ
საქმისათვის,
ასეთი
თავგანწირვით
რომ
ემსახურებოდა ახლა; იმ ხალხისთვის, რომლის ნაწილადაც თვლიდა თავს, ვისი სიცრუეც
სხვათა სიმართლეს ერჩია და, რასაკვირველია, იმ რწმენისთვისაც, რომელსაც პირობისამებრ,
სიბნელიდან სინათლეზე კი არ გამოჰყავდა, კიდევ უფრო ღრმად შეჰყავდა სიბნელეში,
რამდენადაც მშობლის მაგივრობა უნდა გაეწია ვითომ მისთვის, თავად ლაბორატორიული
მეთოდით შექმნილს და, ამდენად, უმწეოს, უძლურს, ყველაზე უვარგისი, ყველაზე
უპასუხისმგებლო მშობლის ადგილის დასაკავებლადაც კი. მშობელი ის ხიდია, რომლის
მეშვეობითაც სიკვდილიდან სიცოცხლეში და სიცოცხლიდან სიკვდილში გადადის ადამიანი.
და ვინც ამ ხიდს თავისი ხელით წვავს, ვთქვათ, სივიწროვის, სიძველის ან ნაკლები სიმყარის
გამო, შეგნებულად წყვეტს კავშირს ყველაფერთან, რამაც მისი დაბადება, მისი აუცილებლობა
განაპირობა ამ ქვეყანაზე, ხოლო შეუგნებლად - საკუთარ თავთანაც. ამიტომ, ამ ეტაპზე
მხოლოდ ყალბი, არაგულწრფელი ურთიერთობა შეიძლებოდა ჰქონოდა აველუმს საკუთარ
შვილთან (კანონიერთანაც) და ისევ შვილის (კანონიერის) ინტერესებიდან გამომდინარე უარესად რომ არ აერია იმისთვის გზა-კვალი, მთლად არ გაესწორებინა მიწასთან ჭეშმარიტი
მშობლის დაუნდობლობითა და სისასტიკით.

აველუმი არც მატეო ფალკონე გახლდათ, არც ხევისბერი გოჩა. ანდა, უკეთესი იქნება, ასე თუ
ვიტყვით: რაკი კანონიერი შვილის მამაც იყო და უკანონოსიც, ვერც უკანონობას აღუდგებოდა
წინ და ვერც კანონიერებას, ანუ, უკანონობაც კანონიერების ტოლფასი იყო მისთვის - ერთით
ამართლებდა მეორეს - მაგრამ ცხოვრებას თავისი წესი ჰქონდა და ერთნაირად სჯიდა ყველას,
მისი წესის დამრღვევს, აველუმი იქნებოდა ის, თუ სხვა. ამას, რასაკვირველია, აველუმიც
გრძნობდა და სხვებიც - სწორედ ცხოვრების წესის დარღვევის გამო, აველუმის კანონიერი
შვილი უარს ამბობდა საკუთარ წარმომავლობაზე, გვარს იცვლიდა (სხვისი გვარით წვებოდა
საავადმყოფოში, ესე იგი, გადარჩენის შემთხვევაში, ვიღაც სხვა, არარსებული გადარჩებოდა და
არა ის), ხოლო უკანონო, მხოლოდ ნამდვილი გვარის მოპოვებას ცდილობდა და ამაზე
ოცნებობდა სულ, გნებავთ, ევროპული თავაზიანობით ელოდებოდა, როდის გაბედავდა
მამამისი და როდის აღიარებდა სახალხოდ, - დიახ, ნამდვილად არსებობს, ხელებიც
ნორმალური აქვს, ტან-ფეხიც და, რაც მთავარია, ნამდვილად ჩემი სისხლი და ხორციაო. განა
ერთი ადამიანის არშემჩნევა და არაღიარება ნაკლები ბოროტებაა, ვიდრე მთელი ქვეყნისა?
ეკაეკატერინეკატომაც უკანონო შვილი რომ გააჩინა, ფარხმალდაყრილმა მელანიამ თქვა:
ღმერთი გვსჯის, ღმერთი გვიხდისო - და, რა თქმა უნდა, ისიც ფრანსუაზასა და მის უკანონო
შვილს გულისხმობდა, აველუმისგან გადარჩენილ, ყოველ შემთხვევაში, მისი თავგამოდებული
მეცადინეობით შექმნილ კიდევ ერთ მარტოხელა დედა-შვილს. თითქოს მის გარდა, სხვა
ვერავინ შესძლებდა იგივეს გაკეთებას, თანაც ამ სექსუალური დაბნეულობის საუკუნეში.
მაგრამ ღმერთი, ეტყობა, ასე არ ფიქრობდა. ღმერთს ქრესტომათიულ დანაშაულად მიაჩნდა
ქალის დაორსულება და მერე უპატრონოდ მიტოვება. ასე რომ, აველუმს თუ ეგონა, ჩემი
სიყვარულიც ეყოფა ფრანსუაზას (ამ შემთხვევაში ფრანსუაზას) საამაყოდაც, საჭმელადაც,
ჩასაცმელადაც, დასახურადაც და შვილის გასაზრდელადაცო (სხვათა შორის, უკანონოს
ყოველთვის მეტი სჭირდება, უფრო მეტი უნდა ემლიქვნელო და ებოდიშო გაჩენისთვისაც,
ვიდრე კანონიერს), ძალიან სცდებოდა. ფრანსუაზასაც, სონიასი არ იყოს, გულის სიღრმეში,
საყვარელს ალბათ ქმარი ერჩია და თანაც "ის", ანუ ნორმალური, ჩვეულებრივი ადამიანი უკვდავების ბალახისა თუ უკვდავი სულის ნაკვალევის მძებნელი კი არა, სიღრმეთა მხილველი
თუ ვარსკვლავთა მწყემსავი კი არა, ვთქვათ, ინჟინერმშენებელი, ეკონომისტი, ქიმიკოსი,
ფიზიკოსი, რომელიმე სამოქალაქო ავიაკომპანიის პილოტი, მეხანძრე, ხუროთმოძღვარი,
თუნდაც ფილოლოგი, კი ბატონო, ოღონდ მცოდნე და მოყვარული არა მარტო თავისი საქმისა,
არამედ ქალის სულელური, მაგრამ უწყინარი მიდრეკილებებისაც, ჩასვრილი ჩვილის გახსნაშეფუთვისაც,
ნათესავებში
(განსაკუთრებით
ცოლეურში),
ნაცნობ-მეგობრებში
მისვლა-
მოსვლისაც; ოჯახის უფროსის მოვალეობათა კეთილსინდისიერად აღმსრულებელი და არა
საკუთარი ხუშტურების ამყოლი; ყოველდღიური ცხოვრების მიმდევარი და არა წინამასწარა
მეოცნებე; თუნდაც მცირე, მაგრამ მყარი ხელფასის შემომტანი ყოველთვიურად და არა ათასში
ერთხელ, ერთბაშად ნაშოვნი თუ მოგებული ფულის ერთბაშადვე გამნიავებელი; თავადაც
მშვიდი და სხვათა დამამშვიდებელიც და არა ფეთიანი, ყველგან და მარად ხიფათისა და
განსაცდელის
მომლოდინე
(შეიძლება,
მოსურნეც!);
ოჯახის
წევრებისათვის
ხელის
წამშველებელი, ჭკუის დამრიგებელი და არა თვალებდაყვლეპილი, ყბამოღრეცილი ქადაგი,
მისანი, წინასწარმეტყველი, მკითხავი თუ მჩხიბავი, რომელსაც ძალაც შესწევს და სურვილიც,
ერთი და იგივე იმეოროს სულ, ერთი და იმავე ხალხის გასაგონად: "ჯერ სადა ხართ, ეს
მხოლოდ დასაწყისიაო" ან "არასწორად ვიცხოვრეთ და არასწორად დავიხოცებითო". წყალნი

გადმოვლენ ნაპირებზე. სამყაროც სამეგრელოსავით, აჭარასავით, საინგილოსავით დაიტბორება
და ყოველდღიურად თუნუქისა და შიფერის ახალ-ახალი კუნძულები გაჩნდებიან მსოფლიოს
ხვალინდელ რუკაზე. ცას ვარსკვლავი დასცვივა ყუნწზე დამპალი ლეღვებივით, მიწა განიპობა
გრუხუნ-გრუხუნით და ქალაქებს შთანთქავს, მიკრორაიონებიანად. მკვდრები აღსდგებიან
ცოცხალთა შესამუსრად - რატომ არ გეყოთ მოთმინება, რატომ დაგვმარხეთ ასე უცებ, რატომ არ
გვადროვეთ გონზე მოსვლა, იქნებ გამოვბრუნებულიყავით სიკვდილიდანო (ერთ ქვრივს
უთქვამს, მთელი ხმით რომ დამეყვირა, მთელი გულით რომ შემეცხადებინა, იქნებ ჩემი
უბედური ქმარი კიდევ
მოსულიერებულიყოო). თუჯის საშო დაბადებს თუჯის კაცს. ახალი ენქიდუ მოევლინება
ქვეყანას, მაგრამ ვეღარ გაადამიანდება - უკანასკნელ შამხატს, უკვე კბილებჩაცვენილს,
უკანასკნელ ტრამვაის ცარიელ, აბლაბუდაგაბმულ ვაგონში იპოვნიან კონდუქტორის სკამზე,
სიბერისაგან (იქნებ სიმარტოვისაგანაც?!) მშვიდად გარდაცვლილს. კისერზე, გაბურძგნული
თოკით, გაუყიდავი ბილეთების რულონი ექნება ჩამოკიდებული, საბავშვო ველოსიპედის
ბორბლისხელა, დრო-ჟამისგან ფერშეცვლილი (აღარც ვიცი, ახლა რა ფერის ბილეთი იყიდება
ჩვენს ტრამვაიში, თუკი იყიდება საერთოდ), ჩრჩილით გამოჭმული. მაგრამ როცა ვიღაცა (რა
თქმა უნდა, სხვა პლანეტელი, ოთარი ან ლუბა, დედამიწის დასალუქად ჩამოფრენილი გმოთი
თუ გამოთი), თოკიანად შეაწყვეტს კისრიდან და სამუდამოდ გაჩერებული ვაგონის
შუშაჩამტვრეული სარკმლიდან გადმოაგდებს, რულონი მაინც გაიშლება, მაინც გაიწელება
უსასრულოდ, კანკალ-ფრიალით, და რაკი აღარც ხეები იქნება, აღარც ლამპიონები, აღარც
მანქანები, აღარც ჩვეულებრივი გამვლელები და აღარც სკოლიდან გამოცვენილი ბავშვები ნაქუჩარზე გიგანტური ფალოსივით ასვეტილ თუჯის გოლიათს შემოეხვევა თავზე, კისერზე,
მხრებზე, გულ-მკერდზე, წელზე, თეძოებზე, ბარძაყებზე, წვივებზე, კოჭებზე და დაუხარჯავი,
გამოუყენებელი, ოხრად დარჩენილი ბილეთების უწყვეტი, უსასრულო ლენტით, მუმიასავით,
შეფუთვნილი თუჯის გოლიათიღა დარჩება ერთადერთ ბომონად, სვეტად, ობელისკად,
ძეგლად ჩვენი (ყოფილი ადამიანების) პატარ-პატარა, წვრილმანი, მარადიული, ამოუწურავი
საზრუნავებისა, საფიქრალებისა, სატკივრებისა თუ ასევე პატარ-პატარა, ასევე წვრილმანი, ასევე
მარადიული,
ასევე
ამოუწურავი
ვნებებისა,
გრძნობებისა,
სიხარულებისა,
იმედებისა,
ოცნებებისა, განცდებისა... მაგრამ ვიღასთვის? ვის დასანახად? ლიდას, ოთარისა და
მისთანათა... "კარგი, აღარ შემიძლია შენი მოსმენაო" - ყურებზე აიფარებდა ხოლმე ხელებს
მელანია. ეკაეკატერინეკატო კი დამცინავად იღიმებოდა, კუთხეში დასმულ თოჯინასავით,
ფეხებგაფარჩხული და გულხელდაკრეფილი.
12
აველუმმა გაქცევა რომ გადაწყვიტა, რა თქმა უნდა, ჯერ მელანიას გაანდო თავისი განზრახვა,
მელანიამ კი მხოლოდ მხრები აიჩეჩა - შენ იცი შენი საქმისაო - როგორც ჩვეულებისამებრ
იქცეოდა ხოლმე ასეთ დროს, ანუ აველუმის მორიგი გაქცევის წინ. რაკი ვერც განზრახვაზე
ააღებინებდა ხელს და ვერც გეზს შეაცვლევინებდა, ამაო გაბრძოლებასა და გაწბილებას, ისევ
დათმობაზე წასვლასა და ისევ ბარგის ჩალაგებაში მიხმარებას ამჯობინებდა ყოველთვის.
აველუმი, როგორც არ უნდა ეყოყმანა, ეშფოთა და ეწვალა, ბოლოს მაინც სწორედ იქ წავიდოდა,
სადაც თავიდანვე აპირებდა წასვლას, მაგრამ, თავისთავად ცხადია, მხოლოდ სატუსაღოს

შიგნით, იმპერიის ტერიტორიაზე შეეძლო ყოფილიყო ასეთი "თავისნათქვამა". რაც შეეხება
საზღვარგარეთ მოხვედრას, ამას სულ სხვა ძალები ახორციელებდნენ, სხვა ხალხი წყვეტდა, ვინ
სად უნდა წასულიყო, როდის და რამდენი ხნით და, ამ შემთხვევაში, აველუმის სიმტკიცეცა და