აველუმი - 26

მთვარის სულ ერთი და იგივე ნახევრის ცქერას), ვიდრე მოზიარის, კონკრეტული მამაკაცის
(გინდაც დასაბმელი გიჟის) არსებობას, ანუ, იმის დაშვებასა და აღიარებას, ამ ქვეყნად კიდევ
რომ ჰქონდა ვიღაცას ნება (ბედნიერება), შესცილებოდა, წაერთმია მისთვის ფრანსუაზას მეორე
ნახევარი, სულერთია, ვინც არ უნდა ყოფილიყო ის, გარდა თავად მახინჯი ცხოვრებისა,
გულგრილი გეოგრაფიისა, ბრიყვული პოლიტიკისა, ესე იგი, ფრანსუაზასავით ორად
გაყოფილი მსოფლიოსი და, რასაკვირველია, გარდა მისივე საკუთარი, ოღონდ არანაკლებ
მახინჯი, გულგრილი და ბრიყვული შეხედულებებისა ყველაფერ იმაზე, რაც ზემოთ
ჩამოვთვალეთ. ხოლო, უფრო ნათლად, უფრო დაუნდობლად თუ ვიტყვით, გარდა მისივე
სისუსტისა, გაუბედაობისა, სიმხდალისა - რის გამართლებასაც და გაიდეალებასაც ცდილობდა
სულ, ოღონდ ამაოდ, პოეტურადაც და პროზაულადაც, რაკი შესანიშნავი პირობები არსებობდა
საამისოდ, თავად ხელისუფლებისგან შექმნილი, თითქოს საგანგებოდ მისთვის, უფრო
თავისუფლად (ღირსეულადაც) რომ მოეხერხებინა მას მარადიული ცნებებით შენიღბვა
ყოველდღიური, წარმავალი, წვრილმანი ვნებებისა და განცდებისა, ანუ, საკუთარი უზნეობისა
და უპასუხისმგებლობის გამართლება კონკრეტული პოლიტიკური სიტუაციებით. ამიტომ
უშლიდა ალბათ ფრანსუაზას საყვარელი მზეც ორივე თვალის ფართოდ, თამამად, ბოლომდე
გახელას და მთლიანად შესრუტვას ტკივილამდე ნაცნობი, მარად თითქოს მისი და მარად
სანატრელი, მარად საძებარი სიშიშვლისა, სიმკვრივისა, სიმხურვალისა, რომელსაც ნებისმიერი
ურდულის, ბორკილის, კედლისა თუ ჯებირის გალხობა ძალუძს. ამიტომაცაა ალბათ მის
წარმოდგენებში ყოველთვის ცალკე, ყოველთვის მისგან (მათგან) მოშორებით რომ დაცოცავს
ცხელ სილაში დედიშობილა პატარა გოგო, თითქოს მისი ნაშიერი კი არა, მისი უმწეობის, მისი
უზნეობის, მისი ორბუნებოვანობის დამადასტურებლად და დასაგმობად შექმნილი ბუნების
ჯადოქრობის წყალობით, რომელსაც ამ ორი დღის წინ ერთი ჭრელი ტრუსიკი უყიდა, თავისი
მშობლიური მზრუნველობის გამოსახატავად, და, ღმერთმა იცის, კიდევ თუ მიეცემა როდისმე
მსგავსი მზრუნველობის გამოხატვის შესაძლებლობა.
ერთი კი ცხადია: ამჯერად აშკარად არ შედგა დღესასწაული - აუცილებელი მხლებელი,
დამამშვენებელი და დამამშვიდებელი არა მარტო მათი შეხვედრებისა, არამედ განშორებებისაც.

და
მართლაც,
ის
ძველი
დღესასწაულები
იმდენად
მათ
გუნება-განწყობილებას
არ
გამოხატავდნენ, რამდენადაც ადასტურებდნენ მათი ურთიერთობის მარადიულობას.
დღესასწაულისა რა მოგახსენოთ, სასამართლოს განწყობა კი ნამდვილად სუფევს ტრიანონის
ბაღში, აყვავებული ცაცხვების სუნით დაბანგულ ჰაერში. შეფარვით, ქარაგმულად, გაუბედავად
უყენებენ ერთმანეთს ბრალდებებს და, რაც მთავარია, აღიარებენ კიდეც დანაშაულს, თამამად,
უყოყმანოდ. "ხო, მართალია, ასე იყოო" - უდასტურებენ ერთმანეთს. ასე რომ, არც სამხრეთ
საფრანგეთში
მანქანით
გასეირნება
მექანიზმში,
რომელიც
მათ
გამოვა
ნებისმიერ
ამჯერადაც.
შეხვედრას
რაღაც სერიოზული
თავისთავად
მოიშალა
გადააქცევდა
ხოლმე
დღესასწაულად. არადა, რატომ არ შეიძლებოდა ვითომ, ერთით მეტი დღესასწაული
გამოსვლოდათ?! ვის დააკლდებოდა, ან ვის მიემატებოდა, რაც მათ უნდა ენახათ, ეგრძნოთ და
განეცადათ ერთად ყოფნით, ერთმანეთის წყალობით, ერთმანეთის გამო და ერთმანეთის
მეშვეობით?! მართლაც ვის რა დაუშავდებოდა, რა ჩინ-მედლები დაეკარგებოდა, თუკი
აველუმი
ერთხელ
კიდევ
იჯდებოდა
მანქანაში
ფრანსუაზას
გვერდით,
ჭიპამდე
პერანგგაღეღილი, და თუკი მისი კმაყოფილად მომღიმარი და მაინც ძველ სამარხში ნაპოვნი
დოქივით ათასნაირად დაბზარული სახე ერთხელ კიდევ აირეკლებოდა ფრანსუაზას მზის
სათვალის დაბინდულ შუშებში; თუკი ქარით აფრიალებულ ტურისტულ რუკას ერთხელ
კიდევ დაუჭერდა ფრანსუაზას, რათა იმას მანქანის შეუჩერებლად დაეზუსტებინა, სწორად
მიდიოდნენ თუ არა, სადაც მიდიოდნენ იმჟამად; თუკი გზისპირა რესტორანში ერთხელ კიდევ
"წაიხემსებდნენ" მკლავის სიგრძე ფრანგულ პერში ბლომად ჩატენილი შაშხის ნაზი
ბურბუშელითა და ხასხასა, ხრაშუნა სალათის ფოთლებით; თუკი ღვინოსაც შეუკვეთავდნენ
თან,
რომელიც,
რასაკვირველია,
ცოტათი
უკეთესი
აღმოჩნდებოდა
ადრე
გასინჯულ
ღვინოებთან შედარებით და რომელსაც, ჩვეულებისამებრ, ალბათ მანქანაშიც მოიყუდებდნენ
მერე, პირდაპირ ბოთლიდან - არც ტანსაცმლის დალაქვისა მოერიდებათ და არც საგზაო
პოლიციისა, - იმიტომ რომ... იმიტომ რომ... და ასე შემდეგ და ასე შემდეგ... რადგან, ჩვენდა
სამწუხაროდ, ხშირი გამეორებით, კიდევ უფრო გასაგები კი არ ხდება ჩვენთვის ესა თუ ის
სიტყვა, არამედ საერთოდ კარგავს ჭეშმარიტ აზრსა და მნიშვნელობას.
- ალბათ კუნძულზე ამჯერადაც ვერ წავალთ - თქვა აველუმმა.
ფრანსუაზამ, რა თქმა უნდა, გაიგო, მაგრამ ყურადღება არ მიუქცევია მისი ნათქვამისითვის.
ვითომც,
არ
გამიგიაო.
ყოველ
შემთხვევაში,
გარეგნულად
არაფერი
შესტყობია.
ჩვეულებისამებრ, მოხდენილად ფეხი ფეხზე გადადებული იჯდა აველუმის გვერდით და
სიგარეტს ეწეოდა მშვიდად. აველუმი კი დარწმუნებული იყო, ძალიან შეაშფოთებდა
ფრანსუაზას მისი მოულოდნელი განცხადება და ახსნა-განმარტებასაც უფრო დაწვრილებით
მოთხოვდა. მაგრამ რაკი იმან არაფრად ჩააგდო ეს ამბავი, ცოტა არ იყოს, ნირწამხდარმა
გააგრძელა თვითონვე: სხვა თუ არაფერი, მრცხვენია, სირცხვილია, იმათაც ხომ არ გადავრევ
(ბატონ პოლსა და ქალბატონ მადლენს გულისხმობდა), იმათაც ხომ ვერ ავუხსნი ყოველ წუთას
ერთსა და იმავესო.
- იცით, მე კი არ ვმიზეზობ, ყლაპვა მიჭირს. არ ვიცი, რისი ბრალია. საყლაპავი მილი თითქოს
რიგზეა, სრულებითაც არ დამვიწროვებია, კიბოც არ უნდა მქონდეს, როგორც თქვენმა, ესე იგი,
უცხოელმა, პარიზელმა ექიმმაც დაადასტურა. მაგრამ... - გამოაჯავრა საკუთარ თავს. თან

ჯამბაზივით
იმანჭებოდა,
ვითომ
ასეთი
ამაზრზენი,
ასეთი
აუტანელი
ვარ,
როცა
ზრდილობიანად ვლაპარაკობო - მოკლედ, არ შემიძლია. ამას მირჩევნია... - მოამთავრა
ჩვეულებრივი ხმით. უფრო სწორად, ვერ მოამთავრა, ვერ თქვა, რა ერჩია "ამას".
- მართალი ხარ - არ აცალა ფრანსუაზამაც - ჯობდა სულ არ ჩამოსულიყავი, ასე თუ
დაიტანჯებოდი.
აველუმისათვის არ მიუმართავს. თავისთვის თქვა თითქოს. სიგარეტს ეწეოდა და ოდნავ
თვალმოჭუტული (ალბათ სიგარეტის ბოლისგან), ცაცხვის სურნელით დაბანგული ბაღის
სიღრმეში იყურებოდა.
- მე მირჩევნია... - სცადა სათქმელის დამთავრება აველუმმა, მაგრამ ფრანსუაზამ არც ახლა
აცალა.
- სხვათა შორის, მეც უშენობას უფრო ვარ შეჩვეული, ვიდრე შენთან ყოფნას. ისე მოიქეცი,
როგორც შენთვის აჯობებს, ყოველ შემთხვევაში, ჩემი გულისთვის...
- არა. ნუ გეშინია - გააწყვეტინა ახლა აველუმმა - მარტო შენი გულისთვის არ დავიტანჯები.
არავითარ შემთხვევაში. შენ მაგაზე ნუ იდარდებ. მეც კარგად ვიცი, უჩემობას უკეთ რომ იტან.
ხოლო, უფრო გულახდილები თუ ვიქნებით, ალბათ ხელსაც გიშლი ხოლმე ჩემი მოულოდნელი
გამოცხადებებით - თან შეძრწუნებული ფიქრობდა, რა სისულელეებს ვლაპარაკობო.
- ხა, ხა, - თქვა ფრანსუაზამ, ვითომ პასუხის ღირსადაც არ ვთვლი ამ სისულელესო.
მაგრამ, ეტყობა, ცოტათი მაინც აღელდა, რადგან სიგარეტი მაშინვე ქვაზე დაასრისა მთელი
ძალით და გადამეტებული გულმოდგინებით გადაწმინდა ქვიდან სიგარეტის ჭვარტლი და
ფერფლი. თუმცა, იმ ადგილას მაინც შესამჩნევად გამოშავდა ქვა.
- მე პარიზს არ ვგულისხმობ. პარიზი ჩვენთვის შორს არის. ხელი ვერ მიგვიწვდება - უარესად
აღელდა აველუმი - გახსოვს? - დაჰყვირა მიწას, ისევ ხელებდაბჯენილმა სკამის კიდეზე - ერთი
დღით ჩამოვფრინდებოდი ხოლმე, კარტში მოგებული ფულით, შენ კი იპოდრომზე გარბოდი
შენს არისტოკრატ მეგობრებთან... ჩემი მიტოვება შეგეძლო, იმათი გაწბილება კი არა. ასე არ
არის?! ასე არ იყო?! - შეეშალა სახე აველუმს, ოღონდ, თვითონაც არ იცოდა მგონი, რას
ესწრაფვოდა, რას ელოდა ფრანსუაზასგან, უფრო სწორად, რა ერჩია თავად, დათანხმებულიყო
ფრანსუაზა თუ არ მიეღო, უარი ეთქვა ამ ბრალდებაზე. ეტყობა, ეს ფრანსუაზამაც იგრძნო და,
ამჯერად, ვეღარ მოერია თავს, ვეღარ შეინარჩუნა მოგონილი სიმშვიდე და ყოველგვარი
ქალური ფარისევლობისა თუ კოპწიაობის გარეშე, გულწრფელად, პატიოსნად დაეთანხმა
მაშინვე: მართალი ხარ, ძალიან ცუდად ვიქცეოდი, თვითონაც ბევრჯერ მინანია ამაზეო - რამაც,
კი არ დააცხრო, კიდევ უფრო გააცეცხლა აველუმი. თითქოს იქამდე თვითონაც არ სჯეროდა
მტკიცედ, რასაც ამბობდა, და რაკი სხვამაც დაუდასტურა, თანაც სწორედ იმან, ვისაც ამის
დადასტურებაც და უარყოფაც ყველაზე მეტად შეეძლო, მხოლოდ მაშინღა იწამა საბოლოოდ.
და თუ აქამდე მაინც ეწინააღმდეგებოდა, მაინც ებრძოდა თავს, ახლა მთელი არსებით, მთელი
მგზნებარებით ჩაჰყვა, ჩაიძირა დაგვიანებული თუ გულში დაძველებული ეჭვიანობის ვერაგსა
და გამაპამპულებელ მორევში. თუმცა, ეჭვიანობა ალბათ მაინც მეორადი გრძნობა იყო მისთვის

იმ წუთას და ესეც, რასაკვირველია, უარესად ურევდა თავგზას. თავად ფრანსუაზა არსი კი არ
იყო მისი გულისწყრომისა, გულისტკივილისა, თუნდაც, სიგიჟისა, არამედ მხოლოდ მიზეზი ამ
გულისწყრომის, გულისტკივილისა და სიგიჟის გამოსავლენად. და მართლაც, ფრანსუაზა
მხოლოდ ერთ-ერთ ნაწილს წარმოადგენდა იმ ცხოვრებისა, რომელიც, ახლა, ამ წუთას,
უიმედოდ, შეუმჩნევლად ადნებოდა ხელში, ეცლებოდა ფეხქვეშ და ემხობოდა თავზე. თვითონ
კი ახალშობილივით უმწეო იყო, რამე ეღონა, რამე მაინც გადაერჩინა, რამდენადაც იმ
ცხოვრების ყოველი ნაწილი, იმავე დროს, მთელსაც გულისხმობდა თავისთავში, მთელი კი,
უპირველეს ყოვლისა საკუთარ ნაწილებს განასახიერებდა, ოღონდ, წინასწარ დაუდგენელი და
ბუნებრივივით უმტკივნეულო მონაცვლეობით. ამით მთელის, ანუ, აველუმის ცხოვრების არსი
ისევე არ იცვლებოდა, როგორც სამყაროს არსი არ იცვლება წელიწადის დროთა ანდა ზოდიაქოს
თანავარსკვლავედთა მონაცვლეობით. მაგრამ იმ ცხოვრებიდან უკვე აღარაფერი დარჩენილიყო
და ამის შეგრძნება, ყველაზე მეტად სწორედ აქ, სიყვარულის ამ მარადიულ ბაღში იყო
მტკივნეულიც, დამაკნინებელიცა და გამაბითურებელიც. მაგრამ მაინც არ შეიძლებოდა
აველუმის გამართლება. იმ ცხოვრებიდან, შეიძლება, მართლა აღარაფერი დარჩენილიყო,
მაგრამ ხომ იყო ოდესღაც ყველაფერი?! იმათაც ხომ განეცადათ ის "ყველაფერი" ერთად, ან
ერთმანეთის მეშვეობით?! განა ეს ცოტაა? განა მარტო ამის გამო არ იმსახურებდა იგივე
ფრანსუაზა მისგან მადლობასა და თაყვანისცემას? ის კი... ის კი, კლინიკიდან გამოქცეული
გიჟივით გაჰყვიროდა, თვითონაც რომ არ იცოდა რას. თუმცა, ნურას უკაცრავად! კლინიკიდან
გამოქცეული გიჟები ქალებს კი არ ეჩხუბებიან, სკამს უთმობენ საქალაქო ტრანსპორტში. გიჟიც
კი არ იყო ის და ალბათ ვერასოდეს შეიტყობდა, რა იყო სინამდვილეში, რისთვის იყო, უნდა
ყოფილიყო თუ არა საერთოდ.
- ვერ უყურებთ ამას?! - შესძახა ყბააცახცახებულმა - მე ბნელში ვიჯექი ჭოტივით, ლიფტიორი
ქალის შიშით სინათლეც ვერ ამენთო, არ მომაგნოს, არ დამიფრინოს აქედან მეთქი, ეს კი,
როგორც იტყვიან, ევროპულად ერთობოდა, ან საელჩოში იჯდა იატაკზე და ვიღაცის ჭიქაში
ჩარჩენილ შამპანურს წრუპავდა ("ფიჰ! მეზიზღება შამპანური" - ჩაურთო ფრანსუაზამ), ან
რომელიღაც
მორიგი
დეგენერატი
გენიოსის,
ანუ
ჩემი
არ
იყოს,
ძალით
გააბსტრაქციონისტებული მხატვრის ("ოჰო! ეგ კი არ ვიცოდი!"- ისევ ჩაურთო ფრანსუაზამ)
ბინძურ ხავერაში... უკაცრავად, სახელოსნოში, ატელიეში, სტუდიაში დიასახლისობდა
გამოსული ქალის თამამი უშუალობითა და უშუალო სითამამით. თქვენ რას სვამთ? თუმცა,
სხვა მაინც არაფერი გვაქვს. "ნარინჯოვანი". ბრრრრ... ("სიღარიბე დასაცინი არ არის" - ჩაურთო
ფრანსუაზამ). მე მეუბნები? მე მხოლოდ სიღარიბითა ვარ მდიდარი. ყოველდღე ცოტას,
ერთხელ უხვად მირჩევნია. მაგრამ მაინც ვიტყვი ჩემსას, როგორც არ უნდა შემიშალო. თქვენ
ხომ ყველაფერზე თვალს ხუჭავთ, მშვენიერება რომ დაინახოთ?! ოღონდ "მშვენიერი"
ყველაფერი შეიძლება აღმოჩნდეს იმედისმომცემი და ყველაფრის მკისრებელი მხატვრის
სახელოსნოში. თქვენც ყველაფრისთვის მზად ხართ. დიახ, თქვენ, ფრანგები! ხელოვანთა
მფარველობა
არა
მარტო
თქვენი
სულიერი
მიდრეკილებაა,
არამედ
ხორციელი
მოთხოვნილებაც. ოღონდ ყველასი კი არა, არავითარ შემთხვევაში, როგორ გეკადრებათ! ბევრი
თქვენი სახელოვანი მხატვარი შიმშილითაა მკვდარი, ეთიოპელი ობოლივით. არამედ ვისიც...
ვინც... ვისაც... - ვერ იპოვა უცებ საჭირო სიტყვა, ანდა, უკანასკნელ წამს მოერიდა პირზე
მომდგარი სიტყვის თქმა და უნებურად შეყოვნდა, მაგრამ საკუთარი დაბნეულობისაც შერცხვა

და ისევ მტკიცედ გააგრძელა - ვისიც გეშინიათ, თუნდაც, ვისიც გერიდებათ, თქვენივე
ევროპული პროვინციალობის გამო. ვისაც ერთ ხელში მდორედ, ზანტად მწვეთავი ფუნჯი
უჭირავს, მეორეში კი - მონური შურის, სიძულვილის, პატივმოყვარეობის მახვილი. და
თქვენც... და თქვენც, ავად მოლაპლაპე მახვილის შიშით, სიამოვნებით ულოკავთ მდორედ,
ზანტად მწვეთავ ფუნჯს - უცებ გაჩუმდა და ცალი თვალით გამოხედა ფრანსუაზას, თითქოს
შეამოწმა, მისმენს თუ არაო. ანდა, თითქოს ასე გააფრთხილა, სცენაზე შენი გამოსვლის დროც
მოახლოვდა და მოემზადეო. ფრანსუაზამ ენა გამოყო და სცადა ზედ დაეხედა. იმან კი წარბები
აწკიპა, ტუჩები უშნოდ მოპრუწა და ვითომ ფრანსუაზას ხმით გააგრძელა - იცით, როგორი
ორიგინალურია?! ისეთი უბრალოა... ისეთი ადამიანური... კი აბა, ბებიაშენისამ! - ჩაურთო
მაშინვე "საკუთარი" ხმით, ვიდრე ისევ შეიცვლიდა ხმას - იცით, იმ დღეს ოთხად გაჭრილი
გაუფცქვნელი ხახვი მოგვართვა, ეს არის მთელი ვახშამიო. წარმოგიდგენიათ?! - გაბრაზდა
ისევ. - აი, ამას ჰქვია ნამდვილი ბოჰემა! სიძუნწეზე რომ არაფერი ვთქვათ. ანდა, თუნდაც
სიბრიყვეზე. სიღარიბე აქ არაფერ შუაშია. თუ ხახვის მეტი არაფერი გაქვს, ვახშამს რატომ
მართავ სახელოსნოში?! ელოდები, რომ საჭმელ-სასმელს სხვები მოიტანენ?! ამას სხვა სახელი
ჰქვია. ვაზვიადებ რამეს? - მიუბრუნდა ფრანსუაზას. ფრანსუაზას ეცინებოდა, მაგრამ თავს
იკავებდა, აველუმს რომ არ შეემჩნია და უარესად არ გაბრაზებულიყო - რა გაცინებს? - მაინც
შეატყო აველუმმა - განა სასაცილოა?! მარტო ამისთვის ღირდა პარიზიდან მოსკოვს
გადასახლება. ამის გულისთვის. მარტო ამის გამო. მაგრამ მეც რომ გაუფცქვნელი ხახვი მეჭმია
შენთვის, მოგეწონებოდა? შეჭამდი? - უყვირა ისევ.
ერთი
წამით,
ცაცხვის
რომელიღაც
ხეზე
მოჟღურტულე
ჩიტი
ჩაჩუმდა,
იმდენად
მოულოდნელი, იმდენად შეუფერებელი აღმოჩნდა ეს მგზნებარე ორატორია იქაურობისთვის.
საერთოდაც, ალბათ მთელს დედამიწაზე, მარტო მათ თუ შეეძლოთ რაიმე აზრის გამოტანა
ნათქვამიდანაც და მოსმენილიდანაც, რაც ჩვეულებრივი აბდაუბდა, აბრაკადაბრა იქნებოდა და
მეტი არაფერი ნებისმიერი მესამე ადამიანისათვის, განსაკუთრებით კი აქ, ტრიანონის
სასახლეში,
სადაც
ვინ
სახეგაცისკროვნებულნი,
იცის,
საიდან
საქმიანად
არ
ჩამოსული
გაფაციცებულნი
ტურისტები,
და
ბედნიერებისაგან
ეშმაკურად
მომღიმარნი
(განსაკუთრებით აზიელები), დაჰყვებოდნენ კუდში თავიანთ გიდებს პიკანტური ჩვენებებით
გამოვსებულ ტალანებსა თუ ცაცხვის ყვავილით მოფენილ ბილიკებზე. სათქმელს აქ თვალები
ამბობდნენ
ძირითადად.
აველუმი
კი
ლამის
ღრიალებდა,
წყალქვეშა
კლდეებისაკენ
გაქანებული გემის ანძაზე შერჩენილი მეზღვაურივით. ხოლო დარცხვენილი ფრანსუაზა
თავჩაღუნული ეჯდა გვერდით, ჯერჯერობით ზერელედ დაეჭვებული (მეექვსე გრძნობის
წყალობით), რაღაცას, საბედისწეროდ ავსა და სახიფათოს, ბოლომდე ვერ ჩაწვდენილი, მაგრამ
მაინც კმაყოფილი და მაინც ბედნიერი. უფრო სწორად, კი მოსწონდა, რაც მათ შორის და მათ
გარშემო ხდებოდა, მაგრამ, იმავე დროს, შიგადაშიგ, მოულოდნელად, რაღაც სხვა, სრულიად
უცხო და ამიტომაც უსიამო გემოც დაჰკრავდა ყველაფერს - სიგარეტსაც, ჰაერსაც, მზესაც,
ცაცხვის სურნელსაც, ჩიტის ჭიკჭიკსაც და აველუმის ხმასაც - როგორც ერთ რომელიღაც ძალიან
გემრიელ კერძს, არანაკლებ გემრიელი, მაგრამ მაინც განსხვავებული და პირველთან ყოვლად
შეუფერებელი სხვა კერძის გემო.
უგუნებობა საერთოდ აველუმის ერთ-ერთი გამოსარჩევი თვისება გახლდათ - ხანდახან ისე
მოულოდნელად, ისე უმიზეზოდ მოიწყენდა ხოლმე, ფრანსუაზა საგონებელში ვარდებოდა,

ვარაუდებით იტკიებდა თავს, ვიდრე უკეთ გაიცნობდა და შეეჩვეოდა მის ცვალებად ხასიათს.
ამჯერად კი წინასწარ, აველუმის ჩამოფრენამდეც იცოდა, ხალისიანი მოსაუბრის, უბადლო
კულინარის, შეუმცდარი ჭაშნაგირის, შეუცვლელი მეინახისა და გამოუსწორებელი მუსუსის
ნაცვლად, ავად მოღუშული, წარბებშეჭმუხნული, კრიჭაშეკრული საშინელება შერჩებოდა
ხელში - ასკეტი რაინდისა და ორთოდოქსი მეუდაბნოეს ხელოვნური ნაჯვარი, ოღონდ
თვითჩასახვისა და თვითშობის გზით მიღებული - და ეს რომ ასე იქნებოდა, ჯერ კიდევ
ტელეფონით საუბრისას შეატყო ხმაზე (როცა იმან მოსკოვიდან დაურეკა და გააფრთხილა, ამა
და ამ დღეს ვიქნები პარიზშიო). თითქოს დაინახა კიდეც ის ხმა (და ამან შეზარა სწორედ),
რაღაცნაირი მკვდრული სიჯიუტით, მხოლოდ და მხოლოდ გარდუვალობის ძალით დაძრული
სატელეფონო კაბელში, როგორც ტკივილით გაოგნებული და შხამიანი ნერწყვით გაგუდული
ბაჭია მახრჩობელა გველის ნაწლავში. მაგრამ მისდა გასაოცრად და მისდა გასახარად, მოკრა თუ
არა შორიდან თვალი (აეროპორტში), მაშინვე დამშვიდდა - ზედმეტად მხიარული და
ზედმეტად ხალისიანიც კი მოეჩვენა ერთი შეხედვით, თუმცა, ამგვარი შთაბეჭდილება, ალბათ,
იმანაც შეუქმნა, ვიღაც ლამაზ ქალს რომ მოაცილებდა ის და, ჩვეულებისამებრ, თავაზიანობად,
ყურადღებად იყო ქცეული, რაც ყოველთვის ძალიან მოსწონდა ფრანსუაზას და ძალიანაც
აფასებდა. ქალი კი ნამდვილად ლამაზი იყო - აზიური ყვრიმალებითა და ირიბად გაჭრილი
თვალებით ქალბატონ შოშას ჰგავდა. კი არ ჰგავდა, ქალბატონი შოშა იყო ნამდვილად, ეს წუთია
გადმოსული წიგნიდან. მაგრამ იმდენად არ გააკვირვა ამ ამბავმა (აველუმის მგზავრობამ
ლიტერატურულ გმირთან ერთად), რამდენადაც დაავალდებულა ჩვეულებრივი ადამიანური
ყურადღება და გულისხმიერება გამოეჩინა სწორედ ლიტერატურული გმირის მიმართ, რაკი
ისიც
იძულებული
გაეხადა
ცხოვრებას
მიეტოვებინა
თავისი
მარადიული,
საიმედო
თავშესაფარი (წიგნი) და, ვინ იცის, რა მიზნითა და რისი იმედით, ჩამჯდარიყო ჩვეულებრივ
(ანუ ნამდვილ) თვითმფრინავში, ჩვეულებრივი (ანუ, ნამდვილი) ადამიანივით. ვიდრე
აველუმი გამოეთხოვებოდა, ფრანსუაზა მხოლოდ იმ ქალს უყურებდა და უცხოდ აღარ
ეჩვენებოდა, თუნდაც მხოლოდ იმიტომ, მისთვის ყველაზე ახლობელი, ყველაზე საყვარელი,
რაც მთავარია, ყველაზე ნამდვილი, ყველაზე რეალური ადამიანის გვერდით რომ ხედავდა.
აველუმისა და იმ უცხო ქალის ცქერამ არა მარტო დაამშვიდა, უკვე გაბზარული რწმენაც
განუმტკიცა იმისა, ყველაფერი ძველებურად რომ იქნებოდა ისევ და არავითარ შემთხვევაში არ
შეეხებოდა მათ ურთიერთობას ბოროტების იმპერიაში და, აქედან გამომდინარე, მთელს
ქვეყანაზე მიმდინარე ცვლილებები. ის კი არა, რაღაცნაირი (ოღონდ, უფრო მშობლიური,
ვიდრე ქალური) სიამაყითაც კი გაიფიქრა - ტყუილად შემაშინა ტელეფონზე, მშვენივრად
გამოიყურება და რაც მთავარია, თავისას მაინც არ იშლის, ძველებურად არ უშვებს შემთხვევას
ხელიდანო. აველუმსაც განგებ წარბშეკრული შეეგება, "ეჭვიანობის სცენა" გაითამაშა,
აველუმისათვის რომ ესიამოვნებინა და, დოინჯ-შემოყრილმა, სალმის მაგივრად ჰკითხა: რაო,
ქალბატონმა შოშამ, რა მინდაო? - ვითომ მაინც ვეჭვიანობ, თუმცა, თვითონაც კარგად
მომეხსენება, ლიტერატურულ გმირზე ეჭვიანობა სისულელეა და მეტი არაფერიო. აველუმს კი
ელდა ეცა: რის ამოხსნასაც მთელი გზა ამაოდ ცდილობდა, ამოხსნილი დაახვედრა
ფრანსუაზამ. აველუმსაც სულ ენაზე ედგა ქალბატონ შოშას სახელი, მაგრამ ვერ იქნა და ვერ
ამოთქვა.
სამაგიეროდ,
თვითმფრინავში,
ახლა
როგორც
კი
ისიც
კი
თვალი
გაახსენდა,
მოკრა
კარიც
იმას,
რომ
გაჯახუნდა
თვითმფრინავშიც
თითქოს
თავისთვის
განმარტოებულსა და წერით გართულს. მაგრამ თავისი გაოცება აღარ გამოუხატავს. ხმაში აჰყვა,

მხარი აუბა ფრანსუაზას და თვითონაც ისე, სხვათა შორის მოაყოლა: რა ვიცი, რა უნდა. ალბათ
წიგნში ჯდომა მობეზრდა და გადაწყვიტა თავად ეახლოს მკითხველს, რაკი მკითხველი აღარ
მიდის მასთანო. ფრანსუაზასაც ეს უნდოდა - მაშინვე დარწმუნდა, სწორედ ის აველუმი იდგა
მის წინ, ამ ოცდახუთი წლის წინ რომ იხილა პირველად, როცა ვანის საგანძურის
დასათვალიერებლად შუშის ვიტრინებზე დახრილმა, ერთი წამით, უნებლიეთ თავი
წამოწია და თითქოს ლითონის ჯართისგან შეკოწიწებულმა სახემ უმალ გააოგნა, ვიდრე
განაცვიფრა, უმალ დააფრთხო, ვიდრე აღაფრთოვანა.
უგუნებობა მოგვიანებით შეეტყო აველუმს, როცა შვილი მოიკითხა. უფრო სწორედ, როცა,
ბოლოს და ბოლოს, ორივეს გაახსენდათ შვილიც რომ ჰყავდათ (ღმერთო, როგორ შეცვლილიყო
ამ ორი წლის განმავლობაში!), და ისიც ზანტად, უხალისოდ წამოიზლაზნა კედლის სიგრძე
სარკმლის დაბალ რაფაზე ჩამომჯდარი, თითქოს მონატრებულ მამას კი არ უნდა შეჰგებებოდა,
დედამისს უნდა წარედგინა ის თავისი მეგობრისათვის, რომლის არსებობის შესახებ გაგებული
კი ჰქონდა, მაგრამ თავისი ბავშვური მრწამსითა და თვალსაზრისით, მკვდარი მამის ღირსების
შებღალვად თვლიდა საერთოდ იმის არსებობას; ანდა, შეიძლება კიდევ უფრო მოგვიანებითაც,
როცა დაბნეულ, დაძაბულ მისალმებასა და მოკითხვებს მორჩნენ და მანქანისაკენ დაიძრნენ,
უნებურად
დაბორკილნი
მიუჩვეველი
სიახლოვით.
მართლაც,
მამა-შვილის
პირველ
შეხვედრასთან შედარებით, იმდენად უღიმღამო, იმდენად თვალშისაცემად "ნელთბილი"
აღმოჩნდა მათი მეორე შეხვედრა, ფრანსუაზა თვითონვე შეწუხდა და მანქანაში ჩასხდომამდე
შეფარულად ანუგეშა თუ თავისებურად მოუბოდიშა აველუმს: ისეთ ასაკშია, არაფერი არ უნდა
ეწყინოს მაგისგან კაცსო.
- წარმოგიდგენია, კარავში აპირებს ცხოვრებას, ზღვის ნაპირზე, დობილთან ერთად - დაამატა
ღიმილით, თითქოს უკვე გამოთქმული მოსაზრების კიდევ უფრო განსამტკიცებლად.
ის კი (მათი შვილი) უკვე მანქანის უკანა სავარძელზე გადათხლეშილიყო, სპორტსმენივით.
ასე რომ, როცა ის (შვილი), დეიდებთან და ბებია-ბაბუასთან ერთად, კუნძულზე გაისტუმრეს,
სადაც ვითომ თვითონაც უნდა ჩასულიყვნენ მოგვიანებით, ფრანსუაზამ, ცოტა არ იყოს, შვებით
ამოისუნთქა - მისი აზრით, მესამე შეხვედრამდე, მამაც მოასწრებდა დამშვიდებას და შვილიც
მოეგებოდა გონს. მაგრამ ფრანსუაზამ არ იცოდა, ყველაზე ნაკლებად ეს ამბავი რომ აწუხებდა
ახლა აველუმს. უფრო სწორად, სრულებით არ გაუკვირდებოდა, "ნელთბილად" კი არა,
საერთოდ თუ არ მიესალმებოდა შვილი, რადგან პირველი შეხვედრისგან განსხვავებით,
ამჯერად, არათუ უნებლიე დამნაშავედ, არამედ პირწავარდნილ გარეწრად თვლიდა თავს მის
წინაშე და ამაზრზენ უსინდისობად მიაჩნდა თავისი ამჟამინდელი საქციელიც, ანუ,
თანაგრძნობის, ყურადღების მოთხოვნა იმისგან, ვინც თავად უყურადღებოდ, უპატრონოდ
ჰყავდა მიგდებული და წლების განმავლობაში თითს თითზე არ აკარებდა, არავითარ ღონეს არ
ხმარობდა, რამე შეეცვალა, უკეთესობისკენ თუ არა, უარესობისკენ მაინც. თუმცა, უარესი რაღა
უნდა ყოფილიყო! გარდა სიტყვებისა, გინდაც გარდა სიტყვებით გამოთქმული გრძნობებისა,
სხვა არაფერი ჰქონდათ საერთო, არც სამშობლო, არც ენა, არც წარსული და არც მომავალი.
არაფერი! თავსაც იტყუებდნენ და ერთმანეთის მოტყუებასაც ცდილობდნენ საყოველთაოდ
მიღებული, მაგრამ ყოვლად უფესვო, გუდაფშუტა, ცაში მოტივტივე თეორიებისა და კანონების

მოშველიებით ან უარყოფით. ამის დადასტურება იყო მათი ორივე შეხვედრაც - პირველი
თავისი
გადამეტებული
გულითადობით
და
მეორე
ასევე
თავისი
გადამეტებული
გულგრილობით. რასაკვირველია, დიდი მნიშვნელობა აქვს, ვისგან იღებს ქალი მუცლად,
მაგრამ მნიშვნელობა აქვს თავად ქალისთვის, ქალის ცხოვრებისთვის, თუნდაც ქალის
საიდუმლო ცხოვრებისთვის და არა მისი საიდუმლოს ნაყოფისთვის, მისი შვილისთვის.
შვილისთვის მთავარია, ვინ დაისვამს მკლავზე, ვიდრე სიარულს ისწავლიდეს; ვინ გავარდება
მისი წამლის საშოვნელად, გიჟივით, როცა ავად გახდება; ვინ მოუყვება ზღაპარს ძილის წინ,
თუნდაც მთქნარებითა და ბუზღუნით; ვინ წაიყვანს, ვთქვათ, ზოოპარკში და ვინ აახევს ყურს,
ვთქვათ, რაიმე უზნეო საქციელისთვის, ანდა უზრდელური სიტყვა-პასუხისთვის. რაც
მთავარია, არავითარ შემთხვევაში აღარ ეპატიებოდა თავისუფალ აველუმს ის, რაც მონობაში
ალბათ ღირსებადაც ეთვლებოდა. ამიტომ, ნამდვილად აჯობებდა, თუკი ყველაფერს თავისი
სახელი დაერქმეოდა. თუკი აღარც თვითონ ითვალთმაქცებდა (თუნდაც მისდაუნებურად,
გარემოებებიდან გამომდინარე, ანდა თუნდაც სიყვარულის სახელით) და, თავისთავად ცხადია,
სხვებსაც, ანუ, ძალაუნებურად მასზე დამოკიდებულ ხალხსაც დააცდიდა საღად აზროვნებასა
და
სწორი,
უფრო
ზუსტად
კი
მათთვის
გადაწყვეტილებების
მიღებას.
რა
თქმა
უფრო
უნდა,
ხელსაყრელი,
ვითომმამის
მათთვის
ყოლას
უმამობა
უკეთესი
სჯობს.
ვითომმამისგან ყველაფერი ვითომაა, ცარიელია, ფუჭია - სიტყვაც, საჩუქარიც, თანაგრძნობაც,
სიყვარულიც! - როცა თავიდანვე ჩანერგილმა, შეგნებულმა და გაცნობიერებულმა უმამობამ,
შეიძლება, ბევრ რამეში ბიძგიც კი მოგცეს, სხვებზე მეტი გაგაკეთებინოს. ასე რომ, არათუ
"ნელთბილი" შეხვედრა, აველუმს არც ის გაუკვირდებოდა ვითომშვილისგან, მოურიდებლად
თუ მიახლიდა პირში (ოღონდ, საკითხავია, რომელ ენაზე!) - სატანჯველად და საწამებლად შენ
დედაჩემის გაპამპულებაც გეყოფა, მე კი, ღვთის გულისათვის, თავი გამანებეო.
მაგრამ ვიდრე ამას ეტყოდა ვითომმამას, ჯერ კეთილი ენება და დედისთვის ეკითხა, რა აზრისა
იყო ამის თაობაზე, თვლიდა თუ არა თავს გაპამპულებულად მისი ვითომმამისგან. არავითარ
შემთხვევაში! "არავითარ შემთხვევაშიო" - ბობოქრობდა გუნებაში აველუმი, და ასევე
აბობოქრდებოდა ალბათ ფრანსუაზაც, ასეთი რამ მართლა რომ ეკითხა ვინმეს მისთვის. თუკი
ვინმე იყო გაპამპულებული, მხოლოდ - აველუმი და მისი "უმიზეზო" მრისხანებაცა და
"უსამართლო" ბრალდებებიც ფრანსუაზას მიმართ, უპირველეს ყოვლისა, სწორედ იმით იყო
განპირობებული, მაინცდამაინც, აქ, ტრიანონის სასახლეში რომ გრძნობდა ამას. გნებავთ, აქაც
რომ ვერ გაერკვია, რომელი უფრო აწამებდა, წარმოდგენილი თუ ნამდვილად ჩადენილი
ღალატი. ჩვენში რომ ვთქვათ, თუკი ვინმეზე ეჭვიანობდა საერთოდ აველუმი, ფრანსუაზაზე
ეჭვიანობდა ყოველთვის - ფრანსუაზას, არა თუ მიზეზი და საშუალება, უფლებაც მეტი ჰქონდა
ღალატისა. ყველაფერს რომ თავი გავანებოთ, სხვა სამყაროს ეკუთვნოდა, სხვა ქვეყანაში
ცხოვრობდა, სხვა ადათ-წესებით, და ეჭვიანობისგან გინდაც ჭიპი გადმოგვარდნოდა, როცა
მოგეპრიანებოდა, ანდა როცა მორიგი სიგიჟე წამოგივლიდა, მაინც ვერ ჩააკითხავდი შენს
ნებაზე იმ სამყაროში და იმ ქვეყანაში, მით უფრო შენი სამყაროდან და შენი ქვეყნიდან - და
ხანდახან, მისთვისაც მოულოდნელად, ისე მწარედ, ისე დაუზოგავად გაჰკრავდა ხოლმე
გულში უსაფუძვლო, მხოლოდ და მხოლოდ მისივე გამძაფრებული ფანტაზიის დაუდევრობით
ჩასახული და ბოლომდე დაუბადებელი ეჭვი, მზად იყო მგელივით ეღმუვლა, გველივით თავი
კედელზე მიენაყა და მუცელმოწყვეტილი ქალივით ეგორა მიწაზე, იმდენად აუტანელი,

გაუსაძლისი იყო ეს ხელოვნური, გონებისმიერი გრძნობა, თვითგვემის უმარტივესი და
უსასტიკესი იარაღი, რომლის მარწუხებსაც იოლად ვეღარ დააღწევდი თავს, რაც არ უნდა
გეღონა. მაგრამ როცა სონიას წყალობით, სინამდვილეშიც განიცადა ის, რასაც მხოლოდ
საკუთარ წარმოდგენებში განიცდიდა ფრანსუაზასთან დაკავშირებით, წარმოდგენილმა და
დასაშვებმა გარკვეული თვალსაზრისით მაინც გაანელა ნამდვილისა და დაუშვებლის
დამანგრეველი ძალა და, ამავე დროს, სერიოზული ფერისცვალება განიცადა თვითონაც, უფრო
ზუსტად, თავისთავად, ძალდაუტანებლად (შეიძლება, აველუმის ფარული სურვილითაც),
შეერწყა, შეუერთდა ნამდვილსა და დაუშვებელს და, მასთან ერთად, ასევე თავისთავად და
ძალდაუტანებლად, პასუხისმგებლობაც იკისრა ყველაფერზე, რაც სინამდვილეში მოხდა, ან არ
მოხდა, მაგრამ შეიძლებოდა მომხდარიყო.
აველუმი აღგზნებული ლაპარაკობდა, უკვე "როლში შესული", უკვე სიტყვას აყოლილი,
საკუთარ ნალაპარაკევს მიტმასნილი, მიკედლებული, როგორც რომელიღაც პატარა, პარიზიტი
მწერი, ბევრად დიდი ცხოველის სხეულს, მაგრამ, იმავე დროს, ალალბედზე მძებნელი
გამოსასვლელი გზისა ამ უაზრობიდან, ამ გაუთვალისწინებელი, გაუმართლებელი სიგიჟიდან,
რასაკვირველია, მათთვისაც (ამ შემთხვევაში, ფრანსუაზასთვისაც), ვინც კიდევ ითვლებოდა
მისი იმპერიის შემადგენლობაში, ანუ, ვისაც ჯერ ვერ დაეღწია მისი სიყვარულისგან თავი.
აწრიალებული თვალებით სივრცეს მიშტერებული და სკამის კიდეზე ხელებდაბჯენილი
ლაპარაკობდა, თვითონაც რომ არ იცოდა რას.
- კმარა, ხმა არ ამოიღო - გააჩუმა უცებ ფრანსუაზამ.
სკამიდან წამოდგა და, თავადაც აფორიაქებულმა, რამდენჯერმე უაზროდ გაიარ-გამოიარა
სკამის წინ. იმასაც გადასდებოდა აველუმის მღელვარება.
- ყველაფერში მართალი ხარ, აკი გითხარი, აკი ვაღიარე... - გააგრძელა მღელვარებისგან
ხმაშეცვლილმა - მაგრამ სხვანაირადაც არ შემეძლო. იმიტომ რომ... იმიტომ რომ, მეშინოდა...
შეიგნე ერთხელ და სამუდამოდ - წინ გაუჩერდა და თავზე ხელი დაადო - შენსავით, შენსავით
მეშინოდა - უთხრა დაყვავებით, როგორც ბავშვებს უყვავებენ ხოლმე საკუთარ სიმართლეში
დაეჭვებული უფროსები - შენც ხომ მარტო დარჩენისა გეშინია და იმიტომ მლანძღავ ასე
დაუნდობლად, ასე უსამართლოდ, ასე დაგვიანებით - უცებ გაჩუმდა, თითქოს ამოწმებდა,
რამდენად სამართლიანი იყო თავად, რამდენად შეეფერებოდა საერთოდ სიმართლეს, რასაც
ამბობდა, ანდა, იმდენად მართალი ეგონა თავი, უნებურად შეაწუხა ამის შეგრძნებამ, შეეცოდა
თანამოსაუბრე, ყველა გზა რომ მოუჭრა ერთბაშად, კედელთან რომ მიაყენა და, მართლაც, რა
განსხვავება იყო, კაცმა რომ თქვას, დავუშვათ, ფრანსუაზას მოსკოვურ "თავქარიანობასა" და
აველუმის ამჟამინდნელ "თავდაჭერილობას" შორის? არავითარი. ერთი და იგივე მოვლენა,
თუნდაც, გრძნობა, ერთი და იმავე მიზეზით განპირობებული, სხვადასხვა დროსა და
სხვადასხვა გარემოში სხვადასხვანაირად ამჟღავნებდა თავს და, მხოლოდ და მხოლოდ, შიში
ედო საფუძვლად, მარტო დარჩენის შიში, როგორც ფრანსუაზამაც თქვა, ოღონდ უფრო ქალური
გუმანის კარნახით, რამდენადაც სხვა არავითარი საბუთი არ არსებობდა ამის დამამტკიცებელი.
უბრალოდ, ფრანსუაზას აველუმზე ადრე გაუჩნდა ამ შიშის გრძნობა და აველუმზე მეტსაც
ფიქრობდა საერთოდ ამასთან დაკავშირებით, თუნდაც იმიტომ, არასოდეს რომ არ სჯეროდა

აველუმისა, არასოდეს მოუტყუებია თავი, ერთხელაც იქნება, აღარ დაბრუნდება შინ და
სამუდამოდ დარჩება ჩემთანო. როგორც ერთხელ უკვე ვთქვით, ფრანსუაზა იმდენად კარგად
იცნობდა აველუმს, ისიც ყოველთვის წინასწარ იცოდა, თუ როდის დამთავრდებოდა მათი
კიდევ ერთი დროებითი "ოჯახური" ცხოვრება. საკმარისი იყო ზემოთ ნახსენები უგუნებობა
დაუფლებოდა აველუმს, ფრანსუაზაც უკვე მომავალ შეხვედრებზე იწყებდა ფიქრს, მომავალი
შეხვედრებისთვის ემზადებოდა, არსებობდა თუ არ არსებობდა ამის რეალური საფუძველი,
განსაკუთრებით კი მოსკოვში ცხოვრებისას, რათა მთელი მისი არსება, მხოლოდ და მხოლოდ,
ამ საფიქრალით, ამ საზრუნავით, ამ იმედით ყოფილიყო გამსჭვალული და უბრძოლველად არ
ჩავარდნოდა ხელში ლანდივით ადევნებულ სიმარტოვეს - საკუთარ გამოსახულებასავით
უსხეულო, უწონო და მოუშორებელ ქალბატონს, ერთდროულად ჩასაფრებულს ყველა სარკეში,
ყველა შუშაში და საერთოდ ნებისმიერ პრიალა საგანში, საიდანაც კუშტი თავაზიანობით
გამოეგებებოდა ხოლმე მაშინვე, თუკი წამით მაინც გაუშტერდებოდა ფრანსუაზას თვალი.
ფრანსუაზას არ შეეძლო აველუმივით, როცა მოეპრიანებოდა მაშინ დაეკრა ფეხი და
გადახვეწილიყო თავის პარიზში. ასე იოლად ვერ მიატოვებდა იქაურობას, რადგან ის იყო