აველუმი - 31

თუ ნახმარ პრეზერვატივს, შიგ ჩამპალი მილიონი სიცოცხლიანად. ერთხელაც. ერთხელაც.
კედელი კედლად რჩება. ნაგავი - ნაგვად. ისე, ჩვენში რომ ვთქვათ, მართლა რა გზებით
დაგროვდა, მაინცდამაინც ეს ნაგავი, მაინცდამაინც, ამ აუზში? ტივტივ-ტივტივით მოქუჩდება
ერთხელ კიდევ, ერთიან მასად იქცევა - დაბუშტული, ქაფიანი, სუნიანი - და ერთხელ კიდევ
მიაწყდება კედელს. მაგრამ მაინც ვერაფერს მოიპოვებს, ვერაფერს მიაღწევს, რამდენჯერაც არ
უნდა სცადოს. მე რაღაცა მაინც მოვიპოვე, რაღაცა მაინც გამოვარჩიე ამ ნაგავში, თუნდაც, წყლის
ჭიქა, წამლის შუშა, სათვალე...
15
ფეხზე შალის მეორე წყვილი წინდა ამოიცვა, ტანზეც მიიმატა სქლად ნაქსოვი ღუნღულა
სვიტრი, მაგრამ მაინც ვერ გათბა. იმდენი ეცვა, მოძრაობა უჭირდა. ნელა, თითქოს გაუბედავად
მოძრაობდა, როგორც მყვინთავი ოკეანის ფსკერზე, ანდა - კოსმონავტი მთვარეზე. მაგრამ იმაზე
დიდ საოცრებას, რაც მან ეკაეკატერინეკატოს ოთახში იხილა, ვერც ოკეანის ფსკერზე იხილავდა
მყვინთავი და ვერც მთვარეზე კოსმონავტი.
ვიდრე კარს შეაღებდა, ჯერ კიდევ სჯეროდა, ღრმად რომ ეძინა მის შვილსაც და
შვილიშვილსაც. კარის შეღებამდე მაინც ჩაახველა, გასაფრთხილებლად, ვინძლო მართლა
სძინავთ, არ შეეშინდეთო. მაგრამ კარი რომ შეაღო, სახტად დარჩა, ყველა წეღანდელი ჩვენება
ერთბაშად გაუფერმკრთალდა, ერთი პირობა, ისიც კი გაიფიქრა სულელურად, კარი ხომ არ
შემეშალაო, თითქოს რომელიღაც სასტუმროში იყო და არა საკუთარ ბინაში, სადაც ოჯახის
ყველა წევრს, საბედნიეროდ, თავისი კუთხე ჰქონდა მიჩენილი და ეტეოდა კიდეც თავის
კუთხეში.
ბავშვი კედლისკენ გადაბრუნებულიყო, ზურგი შეექცია აქაურობისთვის, უფროსებისთვის და,
როგორც აველუმს წარმოედგინა აქ შემოსვლამდე, ეძინა. კისერთან გულისამაყუჩებლად
აბურძგნოდა
ოფლიანი
თმა.
მაგრამ
თავთით,
დედის
ნაცვლად
(რასაც
ვერაფრით
წარმოიდგენდა აველუმი), ვიღაც უცხო ბიჭი ეჯდა, უცხო კი არა, შემაძრწუნებლად,
წარმოუდგენლად ნაცნობი - ზუსტად იმ ბიჭის ასლი, მკვდარი რომ დაუხვდა სადარბაზოში ოღონდ, ამჯერად, ახალ ყაიდაზე წვერმოშვებული (რის გამოც, დაუბანლისა და გაუპარსავის
შთაბეჭდილებას უფრო ტოვებდა, ვიდრე წვეროსანი მამაკაცისა) და დიდ, მოფლაშულ,
იდაყვებგამოკერებულ სვიტრში ჩაკარგული.
მართლაც ძველი ნაცნობივით ეჭირა თავი - ვითომ არაფერიო, ვითომ საერთოდ აქ არის ჩემი
ადგილიო
-
კალთაში
შამპანურის
გახსნილი
ბოთლი
ჩაედგა
(პლასტმასის
საცობი,
ვერცხლისფერი ქაღალდის ნაგლეჯიანად და მავთულის სამაგრიანად, სკამის ფეხთან ეგდო
იატაკზე), ცალი ხელი ბოთლისთვის წაეჭირა ყელში, მეორეთი კი ჭიქა ეჭირა. ჭიქაში
სანახევროდ იდგა თეთრქაფიანი მოყვითალო სითხე. "მადლობა ღმერთსო" - შესძახა აველუმის
დანახვაზე. აველუმისგან განსხვავებით, არც არაფერს გაუკვირვებია, არც არაფერს შეუწუხებია.
"მეგონა, დილამდე არ გაიღვიძებდითო" - მოაყოლა, ალბათ, ცოტა არ იყოს, უჩვეულო
მისალმების განსამარტავად. მაგრამ აველუმს ერთი წამით მოეჩვენა, თითქოს რაღაცას
საყვედურობდა ის, ანდა სულაც დასცინოდა - ქვეყანა ინგრევა, თქვენ კი ყურზე გძინავთო.

ფეხები ბავშვის საწოლზე ჰქონდა მიბჯენილი და სკამი შეზლონგივით გადაეწვინა უკან.
მოკლედ,
"ქეიფობდა"
და
როგორც
ჩანდა,
ვერაფერი
შეუცვლიდა
საქეიფო
გუნება-
განწყობილებას. იმისმა ხაზგასმულმა შინაურულობამ და უტიფარმა უბრალოებამ, მართალია,
ერთბაშად გააღიზიანა აველუმი, მაგრამ უფრო მეტად იმ ამბავმა შეაწუხა, მაინცდამაინც აქ,
ბავშვის ოთახში რომ ხდებოდა, რაც ხდებოდა, ცხადი იყო თუ სიზმარი.
- აქ რა გინდაო? - წამოსცდა უნებურად. ვინ ბრძანდებითო კი არა, აქ რას უზიხარო, რადგან
მაშინვე მიხვდა, ვინც უნდა ყოფილიყო ის და, რაც მთავარია, გულის სიღრმეში ყოველთვის
ელოდებოდა მასთან შეხვედრას; მაგრამ თავი მაინც ისე დაიჭირა, ვითომ ვერაფერს ხვდებოდა.
ვითომ ამ უცხო ადამიანს მისი შვილის ერთ-ერთ "თანამებრძოლად" თვლიდა და, ამდენად,
ვალდებული თუ არა, იძულებული მაინც იყო, მოეთმინა, აეტანა მისი მოულოდნელი,
გაუთვალისწინებელი და არც მთლად სასიამოვნო სტუმრობა - ის სადღაა? - მოაყოლა
სასწრაფოდ (ეკაეკატერინეკატოს გულისხმობდა, რა თქმა უნდა), თუმცა, ესეც უკვე იცოდა და,
როცა იმან, "სტუმარმა", ვითომ ხუმრობით, სხვათაშორის უთხრა: დასტაცა ხელი ჩემს
ავტომატს და საომრად გავარდაო - არც გაჰკვირვებია, არც შეშფოთებულა. ეგ არის რომ,
შვილზე გაბრაზდა, შვილის უპატივცემულობამ და უყურადღებობამ ატკინა გული. მაგრამ ეს
რა "სტუმრის" ბრალი იყო?! შვილის საქციელმა ერთბაშად განაიარაღა თითქოს და საერთოდ
გაუნელა ყოველგვარი ინტერესი ამ ბიჭისადმი, რომელსაც იმპერიის საგანმანათლებლო
სისტემის მუშაკთა თავდაუზოგავი შრომის შედეგად, თავისუფლება და დამოუკიდებლობა
მოურიდებლობა და უპასუხისმგებლობა ჰგონია, რასაც აღწევს კიდეც, ოღონდ, უფრო სხვათა
ჯიბრით, ვიდრე საკუთარი მრწამსიდან, მიზნიდან, თუნდაც სურვილიდან გამომდინარე. ასე
რომ, შვილის უპატივცემულობითაც და "სტუმრის" უტიფრობითაც საკმარისზე მეტადაც
გახლდათ აღშფოთებული, მაგრამ ეს მაინც არ აძლევდა უფლებას, დაეჩემებინა, მე ვარ მარტო
მართალიო. ყველა თავის კიდობნიდან უყურებს ცხოვრებას და ყველა ერთნაირად საცოდავია.
აღშფოთებული კაცი კი, უნებურად, თავკერძა ხდება. რაც მას აღაშფოთებს, უნდა სხვებსაც
აღაშფოთებდეს. უფრო მეტიც, სხვანაირად ვერც წარმოუდგენია. მაგრამ ჩვენი აღშფოთება
ჩვენივე პირადული განცდებით, მიზნებით, მისწრაფებებითა და მოსაზრებებითაა აღძრული
და მისი გავრცობა, განზოგადება არ შეიძლება. უფრო სწორად, არ შეუძლია სხვებიც აიყოლიოს,
რადგან სხვები თავიანთი განსაკუთრებული გრძნობებით არიან შეპყრობილნი და თავიანთ
გრძნობებთან დაკავშირებით იგივე მოთხოვნას უყენებენ ცხოვრებას - მაინცდამაინც, მათი
გაიზიაროს და არა სხვისი, სულ ერთია, ვინ იქნება ის სხვა, აველუმი თუ მისი "სტუმარი".
ცხოვრება ყველა ჩვენგანის მიმართ ერთნაირად გულგრილია, ერთნაირად ყრუა და სწორედ
სიყრუეა ერთადერთი საშუალება პიროვნულ ამბოხებათა ჩასაქრობად. ამიტომ, ახლაც
შეგნებულად "ჩაქრა" აველუმი და უკვე ძალაგამოცლილი სიბრაზით გაიფიქრა: რა თქმა უნდა,
ეს აკაკუნებდაო.
- კი მაგრამ, არ აჯობებდა... - დაიწყო მოგონილი შინაურულობით, აგდებული თავაზიანობით.
უნდოდა ეთქვა, არ აჯობებდა შენ გეომა, იმას კი ბავშვისთვის მიეხედაო, მაგრამ ბიჭმა
გააწყვეტინა სიტყვა.
- მე ბავშვს ვყარაულობ... ხომ ხედავთ, ვყარაულობ! - შესძახა ხმამაღლა, თითქოს არ აცდიდნენ
ლაპარაკს - დალევთ? - მაღლა ასწია ბოთლიანი ხელი, უკეთესად დაანახვა, რას სთავაზობდა -

ისე, იცოდეთ, მაგარი მჟავეა. ნაღდი თერჯოლაა. სადგისივით ხვრეტს ნაწლავებს - გააგრძელა
სიცილით და ჭიქა მიიყუდა.
აველუმს მოეჩვენა, თვალი ჩამიკრაო, როგორც გვარდიელმა ჩაუკრა თვალი წეღან, სიზმარში.
მაგრამ შეიძლებოდა სტუმარს თავისთავად მოსჭუტვოდა თვალი, როგორც მთვრალებს
ემართებათ ხოლმე ჭიქის მოყუდებისას. სახე სიმთვრალის წითელი ლაქებით ჰქონდა
მოფენილი და სველივით ულაპლაპებდა, ალბათ, ნათურის ქვეშ რომ იჯდა იმიტომ. მაგრამ
მთვრალი იყო თუ გიჟი, აველუმს უკვე აღარ აინტერესებდა იმის პირადი განცდები. საკუთარიც
თავზე
გადასდიოდა.
"მაინც
უნდა
წავიდე,
მაინც
უნდა
მოვნახო,
ვიდრე
ბავშვი
გაიღვიძებდესო" - ფიქრობდა უკვე აყოლილი ჯერ კიდევ ბოლომდე ჩამოუყალიბებელ
განზრახვას.
- მე აქ კი არ ვიმალები, როგორც თქვენ იფიქრეთ წეღან, ბავშვს ვუვლი, საქართველოს
ხვალინდელ დღეს ვდარაჯობ... - თქვა ბიჭმა პათეტიკურად, მაგრამ თვითონვე გაეცინა და ახლა
უკვე მთვრალი კაცის მედიდურობით და მოურიდებლობით მოაყოლა: მე ამ ბავშვის მამა ვარ
და დროა ყველამ იცოდესო.
შამპანური კი არ მოსვა, ხმაურით მოხვრიპა ჭიქიდან. თავად უფრო მეტ მნიშვნელობას
ანიჭებდა თავის ნალაპარაკევს და, მიუხედავად სიმთვრალისა, მაინც ეტყობოდა, მისი აზრით,
თითქოს საიმედოდ შენიღბული მღელვარება. აველუმმა კი უცხო ბიჭის ეს განცხადებაც
მშვიდად მოისმინა. თუმცა, კაცმა რომ თქვას, არაფერი იყო მისთვის ახალი და მოულოდნელი
ამ განცხადებაში. ეგაა რომ, არ იცოდა, როგორ უნდა მოქცეულიყო ამ დროს. როგორ უნდა
დაეჭირა "იმასთან" თავი. რა ეთქვა, რა არ ეთქვა, ეთქვა თუ არა საერთოდ რამე. ამის თაობაზე
არასოდეს არავითარი "ინსტრუქცია" არ მიუღია შვილისგან. სხვათა შორის არც მელანიასგან.
თვითონ
კი
(რასაკვირველია,
ფიქრებსა
და
წარმოდგენებში),
უაღრესად
რთული,
არაერთსახოვანი დამოკიდებულება ჰქონდა შვილიშვილის მამასთან - ხან ამტყუნებდა, ხან
ამართლებდა. ხან მოსაკლავად დასდევდა ვითომ, ხან იმასთან ერთად იჯდა საბრალდებულო
სკამზე უხილავი მსაჯულის წინაშე. უფრო მეტიც, ამ არანორმალური, მხოლოდ და მხოლოდ
ფიქრისმიერი ურთიერთობის წყალობით, ძალაუნებურად გაიგივებული იყო იმასთან, რაც
იგივე თვითგვემას, თვითკრიტიკას, თვითმკვლელობას ნიშნავდა და სხვა არაფერს. ამდენად,
აღარც ეგონა მართლა თუ არსებობდა ბუნებაში ასეთი ადამიანი, მისგან დამოუკიდებლად საკუთარი ცხოვრებით მცხოვრები, საკუთარი სახისა და სახელის მატარებელი. ახლა კი წინ
ეჯდა
და
უტიფრად
უღიმოდა.
არათუ
შეგნებულად
უგულებელყოფდა
უნებლიე
უგულებელყოფის წილ, არამედ უკანონოდ და, ამავე დროს, აშკარად, მოურიდებლად იკავებდა
მის ადგილს, როგორც მისი "კანონიერი მემკვიდრე", როგორც მისი "შემცვლელი". "სხვათა
შორის, მე ამ ბავშვის მამა ვარ და დროა ყველამ იცოდესო" - განაცხადა წარბის შეუხრელად,
როცა აველუმი მთელი სიცოცხლე ცდილობდა ამის თქმის უფლების მოპოვებას, კედელს
აქეთაც და კედელს იქითაც. იმას არ სჭირდებოდა ამგვარი უფლება, უფრო სწორად, თვითონვე
აძლევდა თავს უფლებას, ასე იოლად, ასე მარტივად, "ამოეხსნა" ეს ურთულესი, უიდუმალესი
გამოცანა თუ საიდუმლო ადამიანთა ურთიერთობისა, საფუძველთა საფუძველი საერთოდ
სიცოცხლის მარადიულობისა. აველუმისათვის კიდევ უფრო გულსატკენი ის იყო, არავითარი
მნიშვნელობა რომ არ ჰქონდა მის აზრს ამ საკითხთან დაკავშირებით, აღარც შინ და აღარც

გარეთ. განსაკუთრებით, იმ ბიჭისათვის. იმ ბიჭის თვალში ალბათ ბევრი არაფერი
მოეკითხებოდა და აქაც, საკუთარ სახლში, შემთხვევით შემოხეტებულს ჰგავდა, დაღლილი,
დაბერებული, სიკვდილამდე ნებაზე მიშვებული ცხენი რომ შეეხეტება სადღაც და ან ჩიჩვირზე
ჩამოუსვამენ სიბრალულით ხელს, ან დაუტატანებენ, სად მოდიხარ, რო დაგიღერებია თავიო...
გაწუხებთ ხერხემლის დეფორმაცია? მოძრაობის შეზღუდვა? სახსრების ტკივილი? მაწუხებს,
ძალიან მაწუხებს, ბატონო ვანთუთრი. აბა, წასულხართ ხელიდან და ეგ არის. მაგრამ მაინც
მოგვმართეთ. ჩვენი კოოპერატივი ყველაფერს გააკეთებს, რათა... და ასე შემდეგ. თქვენც
სცადეთ. რა გენაღვლებათ? ძღინკიანი თუმანი ვითომც არ გქონიათ. თქვენ არ დაგაკლდებათ,
ჩვენ კი სულს მოვითქვამთ, ვიდრე დაგვხურავდნენ... თავისებურად "გაესაუბრა" გაზეთის
კორესპონდენტს გუნებაში და მისთვისაც მოულოდნელად, მარი ლუიზას რუსი მეგობარი
დაუდგა უცებ თვალწინ. თვითონაც რომ არ ელოდა, ისე ღრმად, ისე მტკივნეულად შესძრა ამ
მართლაც რომ მოულოდნელმა, თითქოს ყოვლად უსაფუძვლო ჩვენებამ, რამდენადაც
არასოდეს გახსენებია ადრე და არც თავის დროზე მიუცია, მაინცდამაინც, დიდი მნიშვნელობა
ტყვეობაგამოვლილი, ნაციმბირალი, ხელაკანკალებული და ყბაჩამოვარდნილი კაცისათვის,
რომელსაც დაცინვით თუ დაუძახებდა ვინმე შეყვარებულს და რომელიც მაინც პაემანზე იდგა,
სასტუმროს წინ, თუჯის მასიურ ლამპიონთან, პიჯაკის უბის ჯიბიდან ყვავილგამოჭყეტილი და
ოცდახუთი წლის უნახავ სატრფოს ელოდებოდა, ოღონდ წარსულის აღსადგენად კი არა,
წარსულთან სამუდამოდ გამოსამშვიდობებლად.
- როგორც საკუთარ სახლში - თქვა აველუმმა თავაზიანი ღიმილით და ხელი ჰაერში მოატარა.
მერე ბნელ ქუჩაში მიძუნძულებდა სიცივეს აყოლილი, აუცილებლად უნდა მოენახა
ეკაეკატერინეკატო და აუცილებლად უნდა დაებრუნებინა შინ, მკვდარი ან ცოცხალი, ვიდრე
მისი შვილიშვილი გაიღვიძებდა და ქვეყნისკენ გადმობრუნებულს, შამპანურის სმისგან
სახედალაქავებული უცხო კაცი დახვდებოდა დედის ადგილზე. ქვეყნისკენ გადმობრუნებულ
ბავშვს აუცილებლად დედა უნდა დახვდეს, თუნდაც მკვდარი, რადგან მკვდარი დედის
დუმილი გაცილებით მეტის მთქმელიცაა და მნიშვნელოვანიც, ვიდრე უცხო კაცის (გინდაც
მამად
გეკუთვნოდეს)
გაუთავებელი
ლაქლაქი
უფლებამოსილებაზე...
გარდა
ამისა,
ეკაეკატერინეკატო იმიტომაც უნდა დაებრუნებინა შინ, მხოლოდ და მხოლოდ, მამისა და იმ
"უცხო ბიჭის" ჯიბრით რომ აკეთებდა იმას, რისი გაკეთებაც არ უნდოდა, არც შეეძლო, რისი
წინააღმდეგიც იყო თავად და არც არასდროს გააკეთებდა, თუკი ჩვეულებრივი, ადამიანური
ურთიერთობა ექნებოდა ან ერთთან და ან მეორესთან. ირგვლივ კი სროლის ხმა ისმოდა
მხოლოდ. მაგრამ საბედნიეროდ (თუ სამწუხაროდ), ეს საზეიმო, სადღესასწაულო სროლა
გახლდათ და არაფერი ჰქონდა საერთო ძმათა ომთან. უფრო სწორად, მიუხედავად ძმათა ომისა,
თბილისელები მაინც ვერ ღალატობდნენ წეს-ჩვეულებას და ლამის ძირს ჩამოეღოთ ტყვიებით
დაცხრილული ცა.
თამარის ხიდზე რომ გადავიდა, უკვე ცხელოდა. ცირკისა და აკადემიის გორაკებს კიდევ უფრო
ჩაემუქებინათ წყვდიადი. ვიდრე ხიდს გადავიდოდა, მოაჯირის რიკულებს შორის ერთიორჯერ მწვანედ იელვა მაშხალის შუქით განათებულმა, თითქოს შიშისაგან გაქვავებულმა
მდინარემ. "საჭაშნიკომდე" არმისული უკვე ოფლად იყო გახვითქული, როგორც სიზმარში.
გაუჭირდა პატარა, უმნიშვნელო აღმართის დაძლევა. ძლივსღა სუნთქავდა, თავისივე

რომელიღაც გმირივით. ყველა მისი გმირი ერთი და იგივე პიროვნებაა, ოღონდ სხვადასხვა
ეპოქაში მცხოვრები და დროის შესაფერისად ფერშეცვლილი. ხოლო ის "ერთიდაიგივე
პიროვნება" თვითონვეა, რამდენადაც ყველა მწერალი, ყოფილიც და არსებულიც, როგორც არ
უნდა მიუკიბ-მოუკიბოს ახალგამომცხვარ ინტერვიუერს თავისი შემოქმედებითი ბიოგრაფია,
მაინც იმას აღწერს, რაც უნახავს და მაინც იმას ხატავს, ვისაც კარგად იცნობს. ერთი კია,
ცხოვრებაშიც და წიგნშიც წინასწარვეა ბედს შეგუებული, ანუ, აქაც და იქაც ვერასოდეს
გამოდის წყვდიადიდან, რასაც ავტორის პესიმისტობას აბრალებდნენ საბჭოთა კრიტიკოსები,
სინამდვილეში კი ვერავინ შეძლებს შეუძლებელს, ვერც ცხოვრებაში, ვერც წიგნში - წყვდიადის
შვილი, წყვდიადის ბინადარი, წყვდიადშივე უნდა გაქრეს ბოლოს. წყვდიადი ფეხმოუცვლელი
მარადისობაა, სინათლე კი წასულ-მოსული ქერქეტა ქალია - მოეპრიანება მოვა, მოეპრიანება
წავა
-
ჩვენ
კი
იმის
ჭირვეულობასა
ვართ
მიჩერებულნი,
მხოლოდ
და
მხოლოდ,
წყვდიადისადმი თანდაყოლილი შიშის გამო, რომელიც დედის მუცელშივე გვეუფლება და
რომელსაც ჩავყავართ სამარეშიც. ამიტომაცაა, ყველა ლიტერატურული გმირი, ავტორივით,
ყოველთვის მიუღწევლისკენ, არარსებულისკენ რომ მიისწრაფვის და წყვდიადიდან კი არ
გამოდის (რაც მიზნად დაუსახავს), კიდევ უფრო ღრმად შედის წყვდიადში (რაც ცხოვრების
კანონზომიერებაა).
ცხოვრებისგან
დაკნინებული,
მაგრამ
სიყვარულით
ამაღლებული
ნებისმიერ ცხოვრებაზე, იმ ზღაპრული მღვიმისკენ მიისწრაფვის, რომელიც მის ოცნებაში
არსებობს მხოლოდ და რომელშიც მთელი კაცობრიობისათვის საკმარისი სიყვარულის მარაგი
აქვს
გადამალული
ჯერ
კიდევ
უხსოვარ
დროს,
იმ
ბედნიერი
დღისათვის,
როცა
გაპირუტყვებული, საკუთარი ხორცის მჭამელი ადამიანი მოულოდნელად გამოფხიზლდება და
ერთხელ კიდევ მიხვდება, ასე ცხოვრება რომ აღარ შეიძლება, უსიყვარულოდ აზრი რომ არა
აქვს არაფერს - არც დაბადებას, არც სიკვდილს.
"საჭაშნიკეს" ვიტრინა ჩაუმტვრევიათ - მღვიმესავით იყურება სიბნელეში. აველუმის ფეხის
ხმის გაგონებაზე, იქიდან ვიღაცები გამოხტებიან, დაფეთებულნი აირბენენ აღმართს ფიქრის
გორისკენ და იქ ჩაწყნარდებიან, ჩაინთქმებიან უფრო დიდ წყვდიადში. ალბათ ბავშვები იყვნენ,
დამწყები ვირთხები, თორემ რატომ უნდა შეშინებოდათ აველუმისა?! და საერთოდ, ვისი რა
საქმეა, ვინ დაეპატრონება უპატრონო მაღაზიას, ღვინისა იქნება ის თუ რძისა?! ერთი მთავრობა
ქვესკნელშია, მეორე ჯერ არ შექმნილა და, აქედან გამომდინარე, რაც მიწის ქვეშაა მთავრობისაა, რაც მიწის ზემოთ - არავისი. მიდით, დალეწეთ, დაიტაცეთ, ვისაც რამდენი
შეგიძლიათ! წყვდიადი გამდნარი ფისივით ლაპლაპებს (ალბათ სიცივისაგან). სხეულზე
ეკვრის, ეტმასნება აველუმს, მართლა გამდნარი ფისივით. აბრკოლებს, არ უშვებს თითქოს. ის
კი ჯიუტად მიიწევს წინ, გულამოვარდნილი, აქოშინებული, აგანგაშებული. ბავშვობაში
ბნელოდა ასე. მაგრამ მაშინ პატარა იყო და ნაკლებად ეშინოდა. უფრო ზუსტად, სიბნელისა
ეშინოდა მხოლოდ. მხოლოდ იმისი, რასაც ხედავდა. ახლა კი იმისი უფრო ეშინია, რაც არ ჩანს,
რაც სიბნელეშია დანთქმული. ბავშვობაში შეიძლება უკეთესად ხედავდა, მაგრამ ახლა
უკეთესად ესმის სიბნელისაც და სიჩუმისაც. წინ რაღაც გდია, წილკნის ასახვევთან,
სამკერვალო ატელიეს წინ. შალითაჩამოცმული საკერავი მანქანები მოთმინებით ელოდებიან
მაროდიორებს. ყველაფერი უცხოური უცებ ვრცელდება თბილისში. ანდა შეგნებულად
ვავრცელებთ, ჩამორჩენილობა რომ არ დაგვწამოს ვინმემ. ჰმ, ჰმ. თუმცა, "საჭაშნიკეს" თუ არ
მივიღებთ მხედველობაში, სადაც ჩვენი ღრმა რწმენით ძირითადად ლოთებისგან წაქეზებული

დამწყები ვირთხები ეუფლებიან მაროდიორობას, ამ თვალსაზრისით, აქეთ შედარებით
წესრიგია. ტროტუარზე კი აშკარად რაღაც გდია, გვამივით. სიბნელეზე უფრო ბნელი. აზრი არა
აქვს შეჩერებას, გეზის შეცვლას. თვალები თუ აქვს იმ "რაღაცას", უკვე ხედავს აველუმს. ან
მთვრალია, ან მკვდარი. ღმერთმა იცის, რომელი უარესია. მთვრალმა შეიძლება ფეხში გტაცოს
ხელი და თავი შინამდე გათრევინოს. მაგრამ არც ყველა მკვდარია უწყინარი. ვთქვათ, არ
მიაქციე ყურადღება და წახვედი შენი გზით, ჩაუარე გვერდით - სამშვიდობოს რომ გეგონება
უკვე თავი, მაშინ მოგაძახებს უკნიდან, შე უსინდისო, ეგ არის შენი კაცთმოყვარეობაო?!
ნატამალიც აღარ დაგრჩა ჩემთვის ადამიანური სითბოსიო?! რაც მართალია, მართალია, არავის
ეპატიება ამგვარი გულგრილობა მოყვასის მიმართ. ღვინითა და ზეთით თუ არ მობან
დავრდომილ მოყვასს იარებს (თუნდაც იმ უბრალო მიზეზის გამო, ჩვენს დროში, აღარავინ რომ
აღარ დაატარებს თან ღვინოს და ზეთს - რა ღვინო და ზეთი აუვა! - ვინძლო ნაგვემ-ნაცემი
შემხვდეს ვინმე გზაშიო), ღვინისა და ზეთის ფული მაინც უნდა ჩაუკუჭო მუჭში. მით უფრო, ამ
გაგანია ომის დროს, როცა არაფერი იშოვება და ყველაფერს ცეცხლი უკიდია. ყველა ომის
მიზეზი ერთნაირად სასაცილოა შედეგთან შედარებით. ასე რომ, მნიშვნელობა არა აქვს,
რისთვის ვომობთ, რა ვერ გაგვიყვია. მთავარია, ამ ომს ისიც არ გადავაყოლოთ, რაც არ იყოფა,
ანდა განუყოფლად იყოფა მხოლოდ. შენიც იმდენია, რამდენიც ჩემია. ასე რომ, რასაკვირველია,
აველუმიც
გამოიჩენდა
ყბადაღებულ
კაცთმოყვარეობას
სიბრიყვისა
(რომელსაც
თუ
უკიდურესი გაჭირვების გამო, დროებით, ლოკალურ მნიშვნელობას ვანიჭებთ და საერთოდ
ვუკარგავთ მნიშვნელობას), მაგრამ ნუ დაგავიწყდებათ, რომ ესეც ერთგვარი სისუსტეა,
გნებავთ, სუსტი, ფუტურო ჯოხია, გამძვინვარებულ მხეცთაგან თავის დასაცავი. ერთი-ორი
კაპიკი ალბათ აველუმსაც ედება ჯიბეში, მაგრამ ამოღება არ გინდა?! ხომ შეიძლება მწოლიარე
მიცვალებულმა (თუ კიდევ უარესს არ გადააწყდი) ითაკილოს?! ანდა ეცოტავოს შენი წყალობა?!
მერე სად მიდიხარ?! როგორღა უნდა იმართლო თავი?! ანდა, როდემდე უნდა იმართლო თავი
საერთოდ?! თუ მიცემას არ აპირებდი, რატომ ამოიღე შენი ტილიანი მანეთი?! ხოლო, თუ
გასაკითხად ამოიღე, ვინ არის შენი მათხოვარი?! შენი დაყვერილი მანეთის გულისთვის არავინ
ჩასაფრდება დღეს ამ ჩაბინძურებულ სიბნელეში. დღეს ფულს აღარ თვლიან და თუ თვლიან,
მხოლოდ
ტომრობით.
განვთავისუფლდით.
გათავდა.
მაგი
პატრონი
დედაც.
თქვენ
გადმობრძანდით, ჩვენ უნდა ჩავბრძანდეთ. ხელახლა უნდა გადანაწილდეს ყველაფერი. ის ამას
სამასი იმას სამი ასი ისა. გინდა წაღმა წაიკითხე, გინდა უკუღმა. უცხო სხეული კი
(საბედნიეროდ), წაქცეული ლამპიონი აღმოჩნდა. არქიტექტურული ზედმეტობა. ფულის
წყარო. მთელი წელი
ვდგამთ და ერთ დღეში იქცევა. სხვათა შორის, სწორედ დღეს წაიკითხა გაზეთში, ამ ერთი
საათის წინ, ამა და ამ ქუჩაზე (ესე იგი ნებისმიერ ქუჩაზეა მოსალოდნელი), ელექტროლამპიონი
აგდია
ტროტუარზე
მოსიარულეებიც"
და
"ფეხით
არსებობენ
ჩვენს
მოსიარულეებს"
ხელს
ქალაქში
იმათთვის
და
უშლისო.
ცალკე
თითქოს
"ხელით
კეთდება
მსგავსი
განცხადებები. მაგრამ ეს კი არ არის მთავარი, მთავარია სულ ბნელში რომ დავდივართ, გაჩენის
დღიდან აღსასრულამდე, მაგრამ ან ვერ ვამჩნევთ, ან ვამჩნევთ და არ ვიმჩნევთ, ვერ გვითქვამს,
გვეშინია, რადგან არ ვიცით, რა სჯობს, ვამჩნევდეთ თუ არ ვამჩნევდეთ, რა უფრო მომგებიანია
დროის ამა თუ იმ მონაკვეთში.

მაწანწალა ძაღლების საკმაოდ მრავალრიცხოვანმა ხროვამ საქმიანი ძუნძულით გადაჭრა ქუჩა
ვერის ბაღისკენ. ორი ერთნაირი ცხოველი არ ერია ხროვაში და მაინც ყველანი ერთნაირად
ძაღლები იყვნენ. ყურადღების ღირსადაც არ ჩაუთვლიათ მარტოხელა აქოშინებული კაცი. არც
ერთს არ შეუღრენია, თუნდაც საკუთარი ძაღლობის გამოსახატავად ამ გაძაღლებულ
ცხოვრებაში. ეტყობა, თავიანთი ძაღლური გუმანით იგრძნეს, არავითარ საშიშროებას,
არავითარ დაბრკოლებას და არც არავითარ ღირებულებას არ წარმოადგენდა მათთვის, არც
არავისთვის, ერთნაირად დავიწყებული, ერთნაირად მიტოვებული ღმერთისგანაც, კაცისგანაც
და ძაღლისგანაც. თუმცა, ძაღლები - რაკი საშუალება მისცემოდათ, რაკი მაინც გადაჰყროდნენ
შემთხვევით - თავიანთი მოჩვენებითი უყურადღებობითა და დაძაბული გულგრილობით,
უმალ ამხნევებდნენ, უმალ გულს უკეთებდნენ ადამიანურ სიმარტოვეში გამომწყვდეულ
ადამიანს, ვითომ, ჯერ საჩვენოდ არ გაგხდომია საქმეო. ვითომ, აქ ჯერ კიდევ ქვეყანაა, ხალხი
ცხოვრობს და იქნებ რომელიმე მათგანმა შეგიფაროს კიდეც, თუკი ჩვენთან ერთად წანწალი,
ჩვენი ხროვის წევრობა არ გირჩევნიაო. ისიც (აველუმი), გამხნევებული, გულმიცემული,
ოფლისგან გაბრწყინებული სახით, კიდევ უფრო ჯიუტად მიაპობდა წყვდიადს, როგორც
გუთანი - მიწას და აუღელვებლად გუნებაშიც არ შეეძლო აღენიშნა, თუ რა დიდი იყო მსგავსება
რეალურად არსებულ ცარიელ ქუჩასა და წარმოდგენილი ლაბირინთის ტალანს შორის.
თითქოს
მინოტავრის
ნეხვის სუნიც სცემდა
საიდანღაც.
დაღლილობისაგან
ძლივსღა
სუნთქავდა. თავფეხიანად გაწუწულიყო ოფლით. მაგრამ ახლა უფრო სჯეროდა, მთლად ამაო,
მთლად უაზრო, მთლად ჩვეულებრივი მოვლენა რომ არ იყო მისი სწრაფვა, მისი
სულისკვეთება, თუნდაც მისი სიგიჟე. შეიძლება, წესიერად თვითონაც ვერ ერკვეოდა საკუთარ
განზრახვაში, მაგრამ მთელი არსებით გრძნობდა, წინააღმდეგობა არ უნდა გაეწია ამ
განზრახვისთვის, თუკი სურდა ადამიანად დარჩენილიყო ბოლომდე.
გამოვიდა თუ არა შინიდან, გააწნა თუ არა პირველივე სილა დეკემბრის ბოლო ღამის სიცივემ,
მაშინვე გაუნათდა გონება (შეიძლება, უარესად დაუბნელდა), რადგან მაშინვე ერთხელ კიდევ
ნათლად დაინახა ის პატარა ზღაპრული მღვიმე, სადაც ოდესღაც, უხსოვარ დროს, ბავშვობისას
აფარებდა თავს (უფრო სწორად, სცადა თავის შეფარება) და ალბათ მაშინ უფრო ახლოს იყო
საერთოდ მიზანთან, რომელიც მაშინ ჯერ კიდევ ყალიბდებოდა და რომელიც დღეს, ადვილი
შესაძლებელია, აღარც კი არსებობდეს, რადგან დღეს უსიყვარულოდაც იოლად გააქვს ხალხს
თავი, ყოველ შემთხვევაში, ჰგონია რომ გააქვს, მაგრამ, საბედნიეროდ, მღვიმე მაინც არსებობს,
სადღაც, თუშეთის მთებში, ანდა სულაც ერთი კაცის წარმოდგენაში, ზღაპრულ, არარსებულ
სამყაროში (სხვებისათვის არარსებულ სამყაროში) - ბავშვის ნაფიქრალით გაუტანია თავი და
როგორც ხელოვნურად (იაპონური მეთოდით) გაღიზიანებულ ნიჟარას, მარგალიტად უქცევია
იმავე ბავშვის გულუბრყვილო რწმენა და ოცნება: დედაც დაბრუნდება, მამაც, დაც, შვილიც...
წართმეულიც, გაჩუქებულიც, დაკარგულიც... და ისიც (აველუმი), ამდენი ხნის მერე, ისევ
ბრმად, ისევ ალალბედზე მიიკვლევს გზას, ისევ საკუთარ წარსულში აპირებს შებრუნებას,
თუნდაც იმიტომ, მხოლოდ იქ რომ არის შესაძლებელი ამგვარი რწმენისა და ოცნების არსებობა,
მხოლოდ იქა აქვს ადგილი წართმეულსაც, გაჩუქებულსაც, დაკარგულსაც. მაგრამ წარსულის
ქვიშა და ღორღი ვერაგულად, უხმაუროდ ეცლება ფეხქვეშ. წარსულის ეკლიანი, გაფარჩხული
ტოტები დაუნდობლად სცემენ სახეში, თითქოს აფხიზლებენ, გონში აგდებენ, ახსენებენ დროის
დინებას, აჩვენებენ დროის მიმართულებას, ანდა, მისი სიჯიუტით, მიუხვედრელობითა და

გულუბრყვილობით
გაღიზიანებულნი,
უმხედრდებიან,
უკან
დასახევ
გზას უკეტავენ,
სინამდვილეში უპირებენ დატოვებას, არსებულს სთავაზობენ არარსებულის ნაცვლად. ის კი
ჯიუტად მაინც იმათკენ იშვერს ხელებს, მაინც წარსულის ტოტებს ებღაუჭება, რადგან მაღლა
უნდა ასვლა. არც წინ, არც უკან. მხოლოდ მაღლა, რადგან მაღლაა, რაც სინამდვილეში არ
არსებობს, ან აღარ არსებობს. ცაში იმარხება ოცნება, იმედი, სიყვარული და ცაშია მისი ოცნების,
იმედის, სიყვარულის საფლავიც, იგივე საგანძური, განძთსაცავი და როგორმე უნდა მიაღწიოს
იქამდე, მიაღწევს კიდეც, თუნდაც კიდევ ორმოცი საუკუნე მოანდომოს გზას, იმიტომ რომ,
ადამიანია და სხვა გზა არა აქვს, თუკი ხვალაც ადამიანად აპირებს დარჩენას. უსასრულო
გზებზე ნათრევი, ნაწანწალები, მრავალგზის ხელმოცარული, ათას განსაცდელში გამოვლილი,
ათასი ყულფიდან ჩამოხსნილი, ყველანაირი ტყვეობიდან თავდაღწეული - იმ განძის
მოსაძებნად მიდის, მისდაუნებურად რომ დამარხა ოდესღაც, ალბათ კიდევ უფრო შავი
დღისთვის,
და
ის
რომ
ეგულებოდა,
იმიტომაც
არ
ეთელვინებოდა,
იმიტომაც
არ
ეკვლევინებოდა აქამდე ცხოვრებას. ახლა მთავარია, გზა არ დაებნას ამ მშობლიურად უცხო და
უცხოდ მშობლიურ ქალაქში. ამაზე შავი დღე აღარ გათენდება. მთავარია, საფლავიც
ხელუხლებელი დახვდეს - მაროდიორებს მიასწროს იმ საფლავამდე მისვლა. და აი,
გამგელებული მიისწრაფვის ყველაზე დიდი განძისკენ, რისი მოპოვებაც საერთოდ შეუძლია
ადამიანს, ყველაზე საპატიო ჯილდოსკენ, რაზეც ვერავინ ამბობს უარს, ვერც მაწანწალა, ვერც
გარეწარი, ვერც ლოთი, ვერც ქურდი, ვერც მკვლელი, ვერც კანონიერი და ვერც უკანონო.
ეკუთვნის თუ არ ეკუთვნის, ყველა ერთნაირადაა დარწმუნებული, ყველაზე მეტად მას
სჭირდება ის, ჰაერივით, ჰაერზე მეტადაც. საბედნიეროდ, მხოლოდ შენზეა დამოკიდებული,
მიიღებ თუ უარს იტყვი ჯილდოზე, რომელიც არ დაგიმსახურებია და შეიძლება არც
გეკუთვნის, მაგრამ გჭირდება და მხოლოდ იმიტომ გჭირდება, ადამიანობა რომ შეინარჩუნო,
მიუხედავად ყველაფრისა, ძაღლივით არ იყეფო, გველივით არ იხოხო, თუთიყუშივით არ
იმეორო ერთი და იგივე უაზრობა და ღორივით ყველგან არ შეჰყო დინგი. მაგრამ ჯილდოს
აღებაცა და ჯილდოზე უარის თქმაც ერთნაირად ძნელია, მძიმეა, რამდენადაც, გარკვეული
თვალსაზრისით, ასევე დიდი პატივია (თუნდაც ხელსაყრელია) ძაღლობაც, გველობაც,
თუთიყუშობაცა და ღორობაც, როცა საერთოდ ადამიანობაა საფრთხეში. ამავე დროს, არც ისაა
გამორიცხული, ადამიანობის შესანარჩუნებლად გამოვლენილი სიმტკიცე და სიჯიუტე, ერთ
მშვენიერ დღეს, ჩვეულებრივი საარსებო საშუალება აღმოჩნდეს მხოლოდ, ვიღაცისთვის მაინც,
ცხოვრების არსად კი არ ჩაითვალოს, არამედ წესად, რაც ყველაზე
დიდი უბედურება იქნება შენთვის და უფრო მეტიც, საერთოდ დაეკარგება ყოველგვარი აზრი
და მნიშვნელობა შენს არსებობას. მართლაც, რიღათი უნდა იმართლო თავი, თუკი ტკივილიც,
სიმტკიცისა და სიჯიუტის მარადიული თანამგზავრი, რომელსაც დაფარული, ბოლომდე
გაურკვეველი სიამაყით, საკუთარ დამღად, ხელშეუხებლობის საბუთად და აველუმობის
დროშად თვლიდი, ყალბი და ხელოვნური აღმოჩნდება. გამოვლილი საუკუნეები კი ახლა
უკუსვლით ენაცვლებიან ერთმანეთს. ირგვლივ დამწვარი კაცის სუნი დგას. მარადიულ
სიმშვიდეს, მარადიულ კეთილდღეობას დახარბებული ადამიანი უკვე წყევლა-კრულვით
დასდევს უკან შეყვარებულ გოგო-ბიჭს. უკვე ისევე ეშინია სიყვარულისა, როგორც მძიმედ
სნეულს - ძლიერი, მაგრამ უცნობი წამლისა. და არც მთლად უსაფუძვლოდ. შეიძლება, უმალ
მოკლას, ვიდრე უშველოს იმ წამალმა, თუკი ზუსტად ვერ დაიცვა მიღების წესი, თუკი დოზაზე

ოდნავ მეტი ან ოდნავ ნაკლები მოუვიდა. სამოთხიდან გამოყოლილი შიში აკნინებს ადამიანს,
თუმცა, თვითონ არ შეუძლია ამის შეტყობა. ამიტომაც კნინდება დღემდე, მახინჯდება,
ჩლუნგდება, გინდა ოქროში ჩასვი, გინდა განავალში. შარვალჩახდილი დგას პარიზის ქუჩებში;
უპარტნიორო სექსის გაკვეთილს ატარებს სცენაზე, მუსიკის თანხლებით; აუპატიურებს
დავრდომილ მოხუცს; ობლების სახლში მოპარულ კარაქს კომერციულ მაღაზიაში ყიდის.
ყიდის სამშობლოსაც, სხვებზე მეტი კარაქი რომ იყიდოს; საერთო ქვაბში ხარშავს დიკენსის
"დიდ იმედებსა" თუ მარქსის "კაპიტალს", ერთი გამოხოცვა ქაღალდი რომ მიიღოს... ოღონდ,
მარტო დღეს კი არ არის ასეთი, ასეთია საერთოდ, ასეთად შექმნა შემქმნელმა და თავად
ნაკლებადაა დამნაშავე საკუთარ სიგლახეში. საკუთარ სიგლახეს, რა თქმა უნდა, თავადაც
ამჩნევს, თავადაც განიცდის, მაგრამ ვერაფერი გაუწყვია, ვერაგულადაა მოწყობილი: გვიან
ამჩნევს და მალე ივიწყებს. დღეს, შეიძლება, გუშინდელზე უარესი არ იყოს, მაგრამ უკეთესიც
არასოდეს ყოფილა. არც აველუმია გამონაკლისი, ანუ, არც ისაა სხვებზე უკეთეს დღეში. ისიც
მარტოა, ისიც ძალაუნებურადაა გამოყოფილი სხვებისგან, რადგან იმასაც სხვებივით ჰგონია,
მაინცდამაინც, მე ვარ ასეთიო, მარტო მე ვიცი, რატომ ხდება, რაც ხდებაო. ეს უკარგავს
მოსვენებას, ამის გამოა გამოკეტილი თავის მტანჯველ სიმარტოვეში, რითაც, არათუ
აღიზიანებს სხვებს, ანუ, დანარჩენებს, არამედ მათი დასაცინიც ხდება. დასაცინი კი
ნამდვილად არის: დანარჩენებისთვის არარასებული, დანარჩენთა გადარჩენას ცდილობს, ანუ,
ათვისებული წიაღისეულივით, ერთხელ და სამუდამოდ ამოწურული გრძნობების აღდგენას
აპირებს, მაგრამ საჭიროების შემთხვევაში, ძალიანაც რომ მოინდომოს, მაინც ვერ მოიქცევა
სხვებივით, დანარჩენებივით. მაგალითად, ვერც ბარიკადის აქეთ დადგება და ვერც იქით,
რადგან არც აქეთ სჭირდება ვინმეს და არც იქით, აქეთაც და იქითაც ერთნაირად ჰგონიათ (ასე
ჰგონია თვითონ), მაინცდამაინც, მათ გასამტყუნებლად, მათ დასანამუსებლად რომ არსებობს
საერთოდ. ამიტომაც დგას შუაში, ბურიდანის ვირივით. არც აქეთ და არც იქით. და ყველა
ტყვიამ, აქედან იქნება ნასროლი თუ იქიდან, ჯერ მის გულში უნდა გაიაროს, ვიდრე მიზანს
მიაღწევდეს. აველუმს საკუთარი სიმართლე აქვს და ეს არის მისი მთავარი დანაშაული. შენი
სიმართლე ვიღაცისთვისაც სიმართლე უნდა იყოს, ანდა, ვიღაცამაც უნდა იცოდეს მისი
არსებობის შესახებ, სწორი წარმოდგენა რომ შეექმნას შენზე. მაგრამ ერთი კაცის სიმართლე
გინდ ყოფილა, გინდ არა. სჯობს არ იყოს, რადგან ხელის შეშლის მეტს მაინც არაფერს აკეთებს.
აბანოში ჩაცმული არავინ ბანაობს. და თუ ბანაობს, მხოლოდ აფრთხობს და აეჭვებს
დანარჩენებს. ან რაღაცის გამოჩენა რცხვენია, ან რაღაცის გამოჩენა ეშინია. ერთიც და მეორეც
სახიფათო თუ არა, საჩოთირო ნამდვილადაა სხვებისთვის, დანარჩენებისთვის, რომლებიც
ერთნაირად გატიტვლებულან და ერთნაირად გასაპნული თავები ქაფქაფა წყლისთვის
შეუშვერიათ. შენც გაიხადე, კეთრი თუ არ გჭირს, ანდა ბებიის ბიბილოებიანად მოგლეჯილი
ბრილიანტის საყურეებს არ მალავ უბეში. აველუმს კი ისეთი გრძნობა აქვს, თითქოს დიდი
გარდაქმნის მიჯნაზე დგას მართლა და ერთი ნაბიჯიღაა საჭირო სრულიად ახალ, მისთვის
სასურველ სამყაროში რომ აღმოჩნდეს უცებ და იმ სამყაროს კანონიერი ბინადარივით, ბოლოს
და ბოლოს, თვითონაც მოიპოვოს მარადიული სიმშვიდისა და ყოველდღიური ცხოვრებით
ტკბობის უფლება. თუმცა, არც ერთზე აქვს სწორი, სრული, დანარჩენებისთვისაც გასაგები
წარმოდგენა და არც მეორეზე. მაგრამ, სამწუხაროდ თუ საბედნიეროდ, არაფრით არ ადგება
საშველი, არ ხერხდება ამ ერთი, ამ თითქმის უმნიშვნელო, მაგრამ ბევრი რამის გადამწყვეტი

ნაბიჯის გადადგმა.. არადა მთელი მისი არსება მზადაა საამისოდ, საამისოდ იწვრთნებოდა
საუკუნეთა მანძილზე - სარდაფშიც, ქუჩაშიც, სასტუმროშიც, რესტორანშიც, თვითმფრინავშიც,