აველუმი - 03

ეს ამბავი ერთგვარად ნათელსაც ფენდა და ამართლებდა კიდეც მის ამჟამინდელ საქციელს,

ანუ, ჩვეულებრივ ღალატს. აველუმმა რომ უთხრა (რესტორანში შესდგა ეს საუბარი,
რასაკვირველია, "ცედეელში"), ზრდილობისთვის მაინც გეკითხათ, ვიდრე წერას აუგებდით
ჩემს ნაშიერსო - არაო, - ჯიუტად გააქნია თავი სონიამ - რომც შემხვეწნოდი, მაინც არ
დავიტოვებდიო - და ბოლოს ისეთი უსინდისო თანაგრძნობით მოაყოლა, არ აკლია მელანიას
შენს ხელში საფიქრალი და საზრუნავიო, აველუმს გულიანად გაეცინა.
თუმცა, სასაცილოდ ნამდვილად არ ჰქონდა საქმე. მისი ასაკის კაცისთვის, სხვა თუ არაფერი,
სამარცხვინო
იყო,
შეუბრუნებლად,
რაც
ახლა
გაუაზრებლად
ჭირდა.
სადესანტო
აფრინდებოდა
ნაწილის
ნებისმიერი
ჯარისკაცივით,
აეროპორტიდან
სიტყვის
ნებისმიერ
აეროპორტში დასაფრენად. სონიას წყალობით, მართლაც ისეთ "განზომილებებში", ისეთ
"სფეროებში" (სონიას სიტყვებია) იმყოფებოდა, სადაც ასაკის ცნება ძალიან პირობითია, ანდა
საერთოდ არ არსებობს. სამაგიეროდ, ჯერ კიდევ პირველყოფილი, კლასიკური მნიშვნელობა
ენიჭება ყველა გრძნობას, ყველა სიტყვას, განსაკუთრებით კი იმას, რომლის გაგონებასაც
(რასაკვირველია, აველუმისგან, აველუმის პირიდან), მისივე სიტყვებით რომ ვთქვათ, ამ ათი
წლის განმავლობაში, სულმოუთქმელად ელოდებოდა სონია. თუმცა, როგორც ჩანს, გადამწყვეტ
მნიშვნელობას მაინც არ ანიჭებდა ამას, თუკი, რაღა თქმა უნდა, მაინცდამაინც აველუმისგან
ელოდებოდა "გულის გახსნას" და არა ნებისმიერი მამაკაცისგან, ოცდაათიდან სამოცდაათ
წლამდე, რომელიც "მეტნაკლებად ასატანი იქნებოდა ყოველდღიურ ურთიერთობებში" (ესეც
მისი სიტყვებია) და, რაც მთავარია, კანონიერი ქმარი ერქმეოდა. ძვირფასო, ვთხოვდები, იქნებ
ჩამოხვიდე. მოკლედ, მოხდა ის, რაც უნდა მომხდარიყო. არჩევანი უაღრესად სუბიექტური
თვისებებისა და მონაცემების საფუძველზე კეთდება - ან "იმას" ირჩევ, ან "იმას". მესამე გზა არ
არსებობს. მაგრამ უბედურება ისაა, რომ აველუმი არც "ის" აღმოჩნდა და არც "ის". აველუმი
სხვა განზომილებას ეკუთვნის, მაღლა ფრენს ცაში (ვიდრე სხვები მიწიერი საქმეების
მოგვარებით არიან დაკავებულნი), ცოტას ალბათ უსტვენს კიდეც, როგორც ყველა ფრთოსანი
და, შეიძლება, ამიტომაც ეგონათ, არავითარი მნიშვნელობა რომ არ ექნებოდა მისთვის თუ რა
ერქმეოდათ თავად, ვისი იქნებოდნენ, ვისკენ იქნებოდნენ, ვის მკლავზე ედებოდათ თავი და
ვისგან იღებდნენ მუცლად. აი, ასეთად ჰყავდა წარმოდგენილი სონიასაც აველუმი (ანდა მერე
წარმოიდგინა ასეთად, უფრო ნაკლებად ხელისშემშლელი რომ ყოფილიყო მისთვის). ამიტომ,
ბუნებრივია ის გაოცებაც, რაც აველუმის "არაბუნებრივმა" საქციელმა გამოიწვია გარკვეულ
წრეებში. სონიას აზრით (კი მაგრამ, რატომ?!), აველუმს არავითარ შემთხვევაში არ უნდა აღექვა
ეს ამბავი ისევე, როგორც სხვა, ანუ, მასზე "დაბლა მდგომი" (!), სინამდვილეში კი, ალბათ მასზე
უფრო მიწიერი, უფრო ნორმალური ადამიანი აღიქვამდა - კი არ უნდა ტკენოდა ზურგში
ჩარტყმული დანა, კი არ უნდა გაეცოფებინა მოულოდნელ ღალატს, არამედ, გახარებული,
კიდევ უფრო მაღლა უნდა აფრენილიყო ცაში, კიდევ უფრო ხმამაღლა უნდა დაესტვინა და ასე
გამოეხატა საკუთარი "განსაკუთრებულობა". და მაინც, ძნელი გასაგებია, რა უფლებითა და
მოსაზრებით შემოსვა სონიამ აველუმი სადღაც, ქანდარაზე, "სხვა განზომილებაში" და რატომ
ჩათვალა "ის", მეორე, თანაც ასე უცებ, თავისი "მიწიერი ყოფის" ერთ-ერთ შემადგენელ,
აუცილებელ ნაწილად, ისეთსავე ჩვეულებრივ მოვლენად, როგორიცაა, ვთქვათ, მსუნაგ
დედიკოსთან ერთად თხილის კნატუნი და მჟავე ღვინის წრუპვა; ანდა, უჯიშო, ქუჩაში ნაპოვნი
ძაღლის გასეირნება ყოველ დილა-საღამოს. სხვას რომ ყველაფერს თავი გავანებოთ, გარკვეული
დროა საჭირო, ჩვენი ცხოვრების შემადგენელ ნაწილად რომ იქცეს ნებისმიერი რამ, ადამიანი

იქნება ის, ძაღლი, ნივთი, საგანი, ჩვევა თუ მიდრეკილება. არადა, რა სამარცხვინოდ ცოტა
დროა გასული მათი ბოლო განშორებიდან მათი ახალი "გზის" დაწყებამდე, ესე იგი, გასული
წლის დეკემბრამდე, უფრო ზუსტად, მიწისძვრამდე. კიდევ უფრო ზუსტად, სონიას
წერილამდე.
სხვათაშორის,
აველუმმა
წერილის
წაკითხვისთანავე
გადაწყვიტა,
თავი
გაენებებინა სონიასთვის, დაეცლია ახალი თავშესაფრის მოწყობა. ბოლოს და ბოლოს, ეს მარტო
სონიას საქმე იყო და ვერავინ ჩავერეოდით, გინდაც ჩვენი საერთო სატუსაღოს შიგნით.
სატუსაღოში, შეიძლება, კიდევ უფრო გამძაფრებული ჰქონდეს ადამიანს, იგივე ტუსაღს,
დამოუკიდებლობის,
საკუთარი
ნება-სურვილის
შენარჩუნებისა
და
აღსრულების
მოთხოვნილება. მაგრამ გადაწყვეტილების მიღება ერთია, მისი აღსრულება კი მეორე.
აღსრულება გაცილებით მეტ სირთულეებთანაა დაკავშირებული. ადამიანი ათასი, ათასნაირი
სისუსტეებისგან შედგება და როგორც არ უნდა მოინდომოს, ყველას ერთბაშად მაინც ვერ
მოერევა. ყველაზე ძნელი სწორედ საკუთარი სისუსტის მორევაა. ყველაზე მეტად ეს
ეძნელებოდა აველუმსაც. კი გადაწყვიტა, თავს გავანებებო,
და ამის საუწყებლად მეორე დღესვე ჩვეულებისამებრ რიგიც დაიკავა ტელეგრაფში მოსკოვის
კაბინასთან, მაგრამ ახლა იმის შეეშინდა, ვაი თუ სწორედ ვერ გამიგოს სონიამო. ვიდრე რიგი
მოუწევდა, დიდი მღელვარებითა და პასუხისმგებლობის გრძნობით ადგენდა გუნებაში
სონიასთვის სათქმელ ტექსტს: აზუსტებდა ცალკეულ ადგილებს, ცვლიდა შედარებით მკაცრ
სიტყვებს შედარებით რბილი სიტყვებით, შეძლებისდაგვარად ამარტივებდა ყველაფერს, რაც
რთული გასაგები ეჩვენებოდა სონიასთვის. სონია, რასაკვირველია, მხოლოდ პრაქტიკული
მოსაზრებებიდან გამომდინარე აპირებდა გათხოვებას, ეს აიძულებდა გვერდზე გახედვასაც,
რის გამოც აველუმი ზედმეტი თუ არა, ხელისშემშლელი ნამდვილად გამოდიოდა მისთვის და,
რაღა თქმა უნდა, თავის დამცირებას ისევ გაცლა სჯობდა. მაგრამ ყველაზე მეტად სწორედ ამის
თქმა უჭირდა აველუმს, ენა ვერ მოუბრუნდებოდა, ვერ ეტყოდა, სამუდამოდ ვიღებ შენზე
ხელსო, თითქოს სონიას გამო კი არ იქცეოდა ასე, არამედ ერთი სული ჰქონდა, როდის
მიეცემოდა ამის თქმის საშუალება. მოკლედ, ისევ სონიას უფრთხილდებოდა, ისევ იმას
ზოგავდა, როცა ვერავინ გაამტყუნებდა, ერთადერთი სიტყვა ეთქვა იმისთვის (ის სიტყვა
ქართულში არ არსებობს, უაღრესად რუსული, უფრო ზუსტად კი, მოსკოვური სიტყვაა და ისეთ
ქალზე ითქმის, ყველაფერს რომ იღებს და არაფერს იძლევა) და სამუდამოდ დაეკიდა მოსკოვის
ტელეფონის ყურმილი. მაგრამ რიგმა რომ მოუწია, ვერაფრის თქმა ვერ მოახერხა საერთოდ.
სონია აშკარად ნამტირალევი იყო. ხმაზეც ეტყობოდა - ცხვირპირი დასიებული ჰქონდა, მაგრამ
მაინც ფეთიანივით მოვარდა ტელეფონთან, სადა ხარ აქამდეო, არ ვიცი, რა მომივიდოდა, რომ
არ
დაგერეკაო,
განუმეორებელ
და
მერე,
წარსულსაც
ჩვეულებისამებრ,
და
მიედ-მოედო
გაურკვეველ
ყველაფერს,
მომავალსაც,
მათ
ბედნიერ,
მოსკოვური
ზამთრის
სისაძაგლეებსაც და დანიასაც, უფრო სწორად, იმის მართლაც რომ ძაღლურ ერთგულებას
აველუმისადმი. თურმე, ისა და დანია საღამოობით ქუჩაში რომ სეირნობენ, სულ აველუმზე
ლაპარაკობენ; დანიას, თურმე, სხვებზე მეტად ახსოვს და ენატრება აველუმი, იმიტომ რომ
ძაღლია და შეუძლია გაიგოს და დააფასოს, არ დაივიწყოს მაინც ის, ვინც ღირსი გახადა,
განაცდევინა და აგემა, რასაც ვერასოდეს იგემებდა უიმისოდ, გინდაც ათი ძაღლური სიცოცხლე
ეცხოვრა, მით უფრო მოსკოვისნაირად უჟმურ ქალაქში ("ისეთი ამინდია, სარკმელში გახედვაც
არ მინდაო" - ჩიოდა თან). ბევრი რომ არ გავაგრძელოთ, სონიას ნალაპარაკევიდან

გამომდინარე, არც აველუმზე გულკეთილი ბრიყვი არსებობდა ამ ქვეყანაზე და არც
დანიასნაირი მადლიერი, გამგები და ერთგული ძაღლი. მოკლედ, ათას სისულელეზე
ილაპარაკა ერთად, ერთდროულად, ერთბაშად, ხოლო, მთავარი არც თვითონ თქვა და არც
აველუმს ათქმევინა. აველუმმა სიტყვა ვერ ჩაურთო საერთოდ. იდგა და უსმენდა. კაბინის
კარზე უკვე რამდენჯერმე მოუკაკუნეს მოუთმენლობისგან გაოფლილი თხუთმეტკაპიკიანით.
კაბინაში ცხელოდა. არ ვიცი სიცხისგან, არ ვიცი გადატანილი მღელვარებისგან, აველუმს სული
ეხუთებოდა. ნერწყვის ჩაყლაპვა უჭირდა. გამწარებულმა, ფეხიც დაჰკრა კაბინის იატაკს, მაგრამ
იატაკი, ეტყობა, დამპალი იყო და ჩატყდა, ისეთი მტვერი ავარდა, უარესად ჩაიხუთა იქაურობა.
ის კი მაინც იდგა და უსმენდა. ხან ერთ ყურზე მიიჭერდა ყურმილს, ხან მეორეზე. ხან ერთ ფეხს
მოინაცვლებდა, ხან მეორეს და ცოცხლად იხარშებოდა კაბინის მტვრიან ოხშივარში, აქ მანამდე
შემოსულთა დანატოვარ სუნში, მათი დაძაბული, გაღიზიანებული სხეულებიდან ოფლთან
ერთად გამოჟონილ საიდუმლოებებში, ტკივილებში, სნეულებებში, მიზნებში, განზრახვებში,
იმედებში, ოცნებებში - რასაც ვერ ამბობდნენ, ანდა არ ამბობდნენ შეგნებულად, მიზეზთა
სხვათა და სხვათა გამო. ბოლოს ვეღარ მოითმინა და იყვირა: მაინც როდემდე ვიყოთ ასე,
სტუდენტებივით,
ტელეფონზე
ჩამოკიდებულებიო.
თან
ხველისგან
იხრჩობოდა,
თან
გამწარებული ბღუჯავდა ყურმილს. მისდა გასაოცრად, ტელეფონის რიგში გაგონილი ფრაზა
გაახსენდა უცებ და თვითონვე გაუკვირდა, ისე გააცეცხლა, ისე გააღიზიანა ახლა, ასე
დაგვიანებით, იმ ფრაზაში დაგუბულმა უაზრობამ და ყველაფრის გადამლეკავმა უშუალობამ "დედა ხარ, დედა? სადაა ფული?" - სონიას კი ტირილი აუვარდა ისევ. თან ცრემლს ყლაპავდა,
თან ცხვირს აქსუტუნებდა, თან ლაპარაკობდა: ერთხელ გადავწყვიტე რაღაც დამოუკიდებლად,
ჩემს ჭკუაზე, და იმასაც მიშლიო - სლუკუნებდა ქვეყნის მეორე
ბოლოში, კავკასიის გადაღმა, თვითმფრინავით ორსაათნახევრის, მატარებლით კი ორი
დღეღამის სავალზე, ერთი უფერული, ჩვეულებრივი მოსკოვური სახლის ყრუ კედლებში
გამომწყვდეული, აველუმის წიგნებით, აველუმის სურათებით, აველუმის ნაჩუქარი ათასნაირი
ზიზილპიპილოებითა და აველუმის ერთგული ძაღლის ბალნით სავსე ოთახში, სადაც
აველუმის
ყოველი
გამოჩენა
ერთ
განუწყვეტელ,
დაუქანცველ
დღესასწაულში
გადაიზრდებოდა ხოლმე ჯერ კიდევ გუშინ. ბოლოს, ეტყობა, საკუთარი ცრემლებისა შერცხვა,
საკუთარი სისუსტის უნებლიე გამომჟღავნებამ გაამწარა და იმანაც იყვირა: თუ ჩემს მიზანს ვერ
მივაღწევ, იცოდე, არასოდეს გაპატიებო. მაგრამ, ასე იყო თუ ისე, სიტყვით მეტის გაკეთება
ნამდვილად აღარ შეიძლებოდა. აველუმიც ადგა და ჩაფრინდა მოსკოვში. სონიასთვის არ
უთქვამს, მოვფრინავო, და უკვე სასტუმროდან რომ დაურეკა, სონიას ცოტა მორჩა დამბლა
დაეცა. არც თვითონ იყო უკეთეს დღეში. ჯერ კიდევ თბილისში, აეროპორტშივე იცოდა,
სისულელეს სჩადიოდა, მაგრამ აღარც დარჩენა შეეძლო, წერას ჰყავდა ატანილი. თუმცა, ბოლო
წუთამდე მაინც ითრია ფეხი, ვიდრე რეგისტრაციაც დამთავრდებოდა და ჩასხდომაც. მაგრამ
კაცს რაც უწერია, არ ასცდება, რაც უნდა იწვნიოს, იწვნევს და რაც უნდა გადაიტანოს,
გადაიტანს. ბილეთიც საზიზღარი ჰქონდა (ისიც ძლივს იშოვნა ბოლო წუთას), კუდში იჯდა,
ტუალეტის სუნსა და მუყაოს ყუთებში ჩაკარგული. ვიღაც სომხებს რუსეთში ქართული
მანდარინი მიჰქონდათ გასაყიდად და ერთ-ერთმა მათგანმა გაფცქვნილი მანდარინი ძალით
ჩაუდო
ხელში.
თქვენ
წარმოიდგინეთ,
მართლა
უშველა
-
ცოტა
გონს
მოეგო
-
ყოველშემთხვევაში, დარწმუნდა, თვითმფრინავში ვზივარ ნამდვლადო. თუმცა, ყელი ისე

ჰქონდა შეკრული (მღელვარებისგან, ნერვიულობისგან), მანდარინის მხოლოდ წვენს ყლაპავდა,
იმასაც ძლივძლივობით, ჩენჩოს კი მუჭში იგროვებდა. სომხები რაღაცას ელაპარაკებოდნენ,
ალბათ მის გართობას ცდილობდნენ, სულაც ამოწმებდნენ, გონზეა თუ არაო, ის კი გაოგნებული
იჯდა,
საკუთარი
უნებისყოფობით
დათრგუნული
და
ყველაფერი
ეზიზღებოდა
-
თვითმფრინავიც, რომელიც, მიუხედავად მისი ყოყმანისა, მაინც მიფრინავდა; ცაც, რომლის
გულგრილ სიმშვიდესთან გამოსაჩენიც არ იყო მისი ღელვა და წუხილი; მანდარინის
გამოწუწნული ჩენჩოც, რომელიც არ იცოდა სად გადაეყარა და, რასაკვირველია, პირველ რიგში
საკუთარი თავი, რომელმაც იცოდა სისულელეს რომ სჩადიოდა და მაინც სჩადიოდა.
სონიას სასტუმროში მოსვლა არ უნდოდა. იცოდე, უკანასკნელად მოვდივარო - ებრძოდა თავს.
სხვათაშორის, ამ ათი წლის წინაც, პირველ მოსვლაზეც, დიდხანს იომა, თითქოს ვინმე
აძალებდა. რა თქმა უნდა, თანახმა იყო, მაგრამ ბოლო წუთას, მღელვარებისგან (ასე ამბობდა
თვითონ), საპაემნოდ გამოპრანჭულს, საღათას ძილით ეძინებოდა თურმე სარკის წინ. "ასე
ვერასოდეს გავთხოვდებიო" - ახლაც ყეფდა ტელეფონში, მაგრამ მოსვლით მაინც მოვიდა და
ისევ თავიდან დაიწყო ყველაფერი - ხვევნა-კოცნაც, ჩხუბიც, კამათიც, საყვედურებიცა და ისევ
ხვევნა-კოცნა. აველუმი არყის ბოთლს იყუდებდა წარამარა, ნერვული სპაზმი რომ მოეხსნა
როგორმე, მაგრამ არაყი ვერც სპაზმს ხსნიდა და ვერც ათრობდა. უფრო სწორად, სხვანაირად
ათრობდა, შებრუნებულად, უკუღმა - გამხნევებისა და გამოცოცხლების ნაცვლად, კიდევ უფრო
ასუსტებდა და ალენჩებდა. ცოცხალი მიცვალებულივით გულაღმა ეგდო საწოლზე, სონია კი
ხმით დასტიროდა: "არა, არ შეიძლება, ასეთ რამეს საერთოდ არ პატიებენო". გასკდა ტირილით.
შიგნიდან თითქოს წყალი იყო მარტო. ტირილით ადრეც ბევრჯერ უტირია, მაგრამ ამდენი
არასოდეს. და მაინც, ახალი, ჯერ გაუშლელი ცხვირსახოცი რომ ჩაუდო აველუმმა ხელში
(თავისი უკვე გასაწური ჰქონდა), მაინც შეათვალიერა მცოდნის თვალით და ეტყობა მოეწონა
კიდეც, რადგან სხვათაშორის მოაყოლა - ამას დღევანდელი დღის სამახსოვროდ შევინახავო.
მერე კი ხმამაღლა, ბავშვური მონდომებით მოიხოცა ცხვირი.
როგორც უკვე ვიცით, მათი უთავბოლო და საკმაოდ უაზრო საუბარი "ცედეელში" გაგრძელდა,
მაგრამ ახალი და მნიშვნელოვანი იქაც არაფერი უთქვამთ. სადილმაც უგემურად ჩაიარა.
ორივეს კრიჭა ჰქონდა შეკრული. ვერც ჭამეს, ვერც დალიეს, თუმცა, ნაცნობმა ოფიციანტმა
ლიმონათის
ბოთლით
მოურბენინათ
აკრძალული
არაყი.
რესტორანში
ჩვეულებრივი
მოწყენილობა სუფევდა, უფრო ზუსტად კი, ბოლომდე გაუთვითცნობიერებელი, ბრაზიანი,
ეჭვნარევი, მხდალი კმაყოფილება გააზნაურებული მდაბიოსი - აი, ვზივარ და ვჭამ. ავად თუ
კარგად, მემსახურებიან. მეც კაცი ვარ ქვეყანაზე. მაგრამ მაინც არ გვაწყენს, დროზე
დავიანგარიშოთ, თუნდაც გუნებაში, რა დაგვიჯდება ეს სიამოვნება. მაშ ასე: ერთი ბორშჩი.
მანეთი და ორმოცდარვა კაპიკი. არაფერიც. ორმოცდათორმეტი გამხდარა. ვერ უყურებთ!
ერთიც კატლეტი მოსკოვურად. რაღა თქმა უნდა, კატლეტის ფასსაც მოუმატია. კატლეტის ფასი
მატულობს, ხელფასი იგივე რჩება: კარგია, მე და ჩემმა ღმერთმა. აქედან მორალი: სჯობს დღეს
ჭამო და ხვალ იმუშაო. ხე, ხე... და ა.შ. და ა.შ. რესტორნიდან პირდაპირ ეკლესიაში წავიდნენ.
ეკლესიაში
წასვლაც
რესტორანში
გადაწყვიტეს,
მოულოდნელად,
და
ჯიბიდან
უკვე
სანახევროდ ამოღებული საჩუქარი აველუმმა უკანვე ჩაიბრუნა, რადგან მისი გადაცემა, თანაც
მათი განშორების აღსანიშნავად, ეკლესიაში უფრო ბუნებრივად მოეჩვენა. პატარა, ლამაზი
ეკლესია
იყო,
ყველა
რუსულ
ეკლესიასავით,
შიგნიდან
ისიც
თვალისმომჭრელად

გაკრიალებულ-გაბრჭყვიალებული. ხალხიც ბევრი ირეოდა და ცოტა ხანს რიგში დგომაც
მოუწიათ, ვიდრე შიგნით შეაღწევდნენ. მაგრამ გინდაც გულით მოენდომებინა, აველუმი
მეორეჯერ ვერაფრით ვერ მიაგნებდა იმ ეკლესიას და არა მარტო იმიტომ, საერთოდ რომ
უჭირდა მოსკოვში გზის გაგნება. მართალია, თავისი ცხოვრების მნიშვნელოვანი მომენტები იქა
აქვს გადატანილი - ხანმოკლე, ნერვიულ ვიზიტებზე რომ არაფერი ვთქვათ, ფრანსუაზამ
მთელი ორი წელი იმსახურა მოსკოვში მისი გულისთვის, ვითომ, ასე უფრო ადვილად
(შედარებით ადვილად) მოახერხებდნენ ერთმანეთის ნახვას, რადგან, სხვა თუ არაფერი, უკვე
ორივენი მავთულხლართებს შიგნით იქნებოდნენ, ერთი ციხის ტუსაღები, და უვიზოდაც
შეეძლებოდათ გადაადგილება სამყაროსგან საიმედოდ იზოლირებულ სივრცეში - მაგრამ ის
ეკლესია არც იქამდე უნახავს აველუმს, არც იმის მერე და ხანდახან სერიოზულადაც
ფიქრობდა, დამესიზმრაო. დაბეჯითებით მხოლოდ იმას თუ იტყოდა, დაღმართში რომ
მიდიოდნენ, რაც ნამდვილად დიდი იშვიათობაა მოსკოვისთვის და, შეიძლება, იმიტომაც
დაამახსოვრდა ასე ცხადად. თოვლზე ფეხი უცურდათ, მაგრამ სამუდამო განშორების
შეგრძნებით
აფორიაქებულნი,
ხელის
შეშველების
მაგივრად,
სიცილით
უბიძგებდნენ
ერთმანეთს, თითქოს კიდევ უფრო აჩქარებდნენ თავდაღმართში, ვიდრე, როგორც უკვე
ვთქვით, პატარა, ხალხით სავსე და სანთლებით გაჩაღებულ ეკლესიაში არ ამოყვეს ბოლოს
თავს. იქ, იმ ყრუდ აგუგუნებულ, საკმევლის სუნით გაბრუებულ ეკლესიაში, ღვთისმშობლის
ხატთან, მგზნებარედ შეჰფიცა სონიამ (სირბილისგან ჯერ კიდევ უჭირდა სუნთქვა), რომ მის
მოლიპულ, ძნელად ფეხმოსაკიდებელ გულში და საერთოდ მის ცხოვრებაში (რასაკვირველია,
საწოლის გამოკლებით), ვერავითარი მამაკაცი, განურჩევლად რასისა, ეროვნებისა, რწმენისა თუ
მრწამსისა, ვერასოდეს დაიკავებდა აველუმის ადგილს. აველუმმაც იქვე, ხატის წინ, საზეიმო
ფიცის მიღებისთანავე, გაუკეთა არათითზე კალინინის პროსპექტზე ოქროულობის მაღაზიაში,
განშორებასთან დაკავშირებით, წინასწარ ნაყიდი საკმაოდ ძვირფასი ბეჭედი. სონიას კი,
მღელვარებისგან, ანთებული სანთელი გაუვარდა ხელიდან და ახლა ამაზე დაიწყო ოხვრა და
წუწუნი: ცუდი ნიშანია და ცუდი ნიშანიაო. "კი მაგრამ, კარგი რა დაიმსახურეო" - პირში
მიახალა მოთმინებიდან გამოსულმა აველუმმა. მართლაც, მისი საქმრო ენაგადმოგდებული
დარბის მთელს ქალაქში, საბჭოთა ოჯახის შესაქმნელად აუცილებელ საბუთებს აგროვებს
გამწარებული, ვიდრე მის დამთხვეულ საცოლეს გადაუფიქრებია, ის კი, საცოლე, სასმელისგან
თუ სურვილისგან თვალებაპრიალებული, საიდუმლოდ (უმღვდლოდ, უმაყრებოდ) ვითომ
ჯვარს იწერს ეკლესიაში ათი, თუნდაც რვა წლის საყვარელთან, რათა საყვარელმა იქნებ
ამგვარად მაინც დაიკმაყოფილოს ასე თუ ისე შელახული პატივმოყვარეობა და თავის მხრივ,
სულგრძელად დართოს ნება უძღებ პატარძალს, სამოქალაქო წესითაც გამოგლიჯოს ცხოვრებას,
რის
გამოგლეჯასაც მოახერხებს. "მართალი ხარ, ყველაფრის ღირსი ვარ, შენ რომ გადაგეყარე, შენ
რომ შეგიყვარეო" - ძლივს ამოისლუკუნა ცხედარივით გადაფითრებულმა სონიამ და ცალი
თვალი უნებურად ისევ ახალი ბეჭდისკენ გაექცა. უფრო სწორად, ცერად დახედა ზემოდან
ერთი წამით, თითქოს სხვის კარტში იყურებაო.
აველუმი
მეორე
დღეს
მატარებლით
გამობრუნდა
უკან.
უამინდობის,
ანდა
სულაც
უბენზინობის გამო, თვითმფრინავები არ ფრენდნენ და ღმერთმა იცის, როდის განახლდებოდა
საერთოდ ფრენა. გამოცდილებით, დაცდას აზრი არ ჰქონდა. ერთხელ 56 საათი იჯდა

დომოდედოვოში, ტუალეტი კი, აქაოდა ვითომ რემონტი გვაქვსო, ჯვარედინად აეფიცრათ.
თანაც მის მდგომარეობაში მყოფს, ისევ მატარებლის მოძრავი სიბინძურის ატანა ერჩია.
მართალია,
ტრადიციულად
დამკვიდრებული
სიბინძურეც
მასთან
ერთად
ივლიდა,
იღრჭიალებდა, იძაგძაგებდა ორი დღე-ღამის განმავლობაში, მაგრამ მაინც ივლიდნენ,
რაღაციდან
რაღაცისკენ,
ერთ
ადგილას
არ
იყურყუტებდნენ
საკუთარ
სიმყრალეში,
ძალაუნებურად მაინც გაანიავებდათ დერეფანში მოულოდნელად შემოჭრილი, სტეპების
უკიდეგანო სიყრუეს, შეუვალ გულგრილობას გამოქცეული და ძვალრბილში გამავალი ქარი
და, ამდენად, რწმენაც მეტი ექნებოდა აველუმს და იმედიც, როდისმე მაინც რომ დაადგებოდა
საშველი ამ მორიგსა და რაც მთავარია, საკუთარი სურვილით არჩეულ წამებას. სხვა თუ
არაფერი, ორი დღე ცოტა გონზე მოვიდოდა, აღუდგებოდა თავდაცვის, წინააღმდეგობის
გაწევის, საერთოდ გადარჩენის ინსტინქტი და ისიც დიდი შეღავათი იქნებოდა, ტელეფონს რომ
ვერ დაინახავდა, ორი დღე მაინც.
მატარებელმა, რასაკვირველია, გასვლა დააგვიანა და ისინიც უკვე უაზროდ დაბორიალობდნენ
უზარმაზარ დარბაზებში. რისი თქმაც შეიძლებოდა, თქვეს, რისი ყიდვაც შეიძლებოდა, იყიდეს
(კოოპერატივის ნამცხვარი რომ დაინახა სონიამ, გახარებულმა შესძახა: აი, რა უყვარს
დედაჩემსო, თითქოს არსებობდეს რაიმე საცმუცნავი, ქალბატონ აისოდორას რომ არ უყვარდეს)
და ალბათ პირველად ამ ათი წლის განმავლობაში, გაუჭირდათ ერთად ყოფნა, რადგან ასევე
პირველად, ორივეს ერიდებოდა უნებურად არ მიბრუნებოდა უკვე ათასჯერ ნათქვამს, უფრო
სწორად, მათ საერთო უაზრობას, რაც თავისთავად დაბადებულიყო მათივე განუსჯელი,
თამამი და თავისუფალი ათწლიანი ურთიერთობის შედეგად. და აი, ღმერთისგან ნაჩუქარი
დრო, ზედმეტი და გაუთვალისწინებელი, კი არ ახარებდათ, უარესად თრგუნავდათ, ყველაზე
ძნელი ასატანი აღმოჩნდა მოულოდნელად და ამის შეგრძნებამ, ეტყობა, ორივე შეაკრთო, ორივე
დააბნია. ალბათ ამიტომაც ერიდებოდათ, ჩვეულებისამებრ, უბრალოდ, ყოველგვარი წესების
დაცვის გარეშე, გამომშვიდობებოდნენ ერთმანეთს, იმის ღრმა რწმენით, უფრო ადრე რომ
შეხვდებოდნენ, ვიდრე ეგონათ, ვიდრე მოსალოდნელი იყო. დადიოდნენ, დადიოდნენ
"შეყვარებულებივით" ხელიხელგადახვეულნი, და ჯიუტად, გარკვეული სიძულვილითაც კი
ათვალიერებდნენ ერთსა და იმავე, ერთნაირად უღიმღამო, ერთნაირად ღატაკ ვიტრინებს,
კიოსკებს, დახლებს, ჯიხურებს... წამსვლელთა და მომსვლელთა ერთნაირად გაღიზიანებულ,
გაბოროტებულ სახეებს. ჰაერი ძველი ზეთისა და ჭურჭლის ნარეცხის თბილ სუნს გაეჟღინთა.
ერთ-ერთი კედლის ძირში საკუთარ ბარგზე მოკალათებული ოჯახი "სადილობდა". ერთი
ჩვილიც ჰყავდათ. ჩვილი დედის ძუძუს წოვდა, დედას კი კეფირის ბოთლი მოეყუდებინა.
განვითარებული მესაქონლეობის ქვეყანაში რძის რეკლამად გამოდგებოდა, მაგრამ აქ კიდევ
უფრო ამძაფრებდა გარემოს უღიმღამობასა და სიღატაკეს. აველუმმა სონიას მხარი გაკრა,
უნდოდა დაენახვებინა "ოჯახური ტრაპეზი", მაგრამ სონიასაც შეემჩნია უკვე - თავი მხარზე
ჩამოადო და კი არ უთხრა, თავისთვის თქვა: "აი, მეც ეს მინდა სწორედო". მერე უცებ გაჩერდა,
ხელი გაუშვა აველუმს და ცხარედ გააგრძელა, ისევ თავისთვის: "ხომ უნდა ვიცოდე მაინც, რა
შემიძლია, საკუთარ თავთანაც ხომ უნდა ვიყო მართალი, ბოლოს, სიბერეში, სიმარტოვეში,
ტყუილუბრალოდ რომ აღარ ვიხეთქო გული, რატომ არ ვცადე მაინც გათხოვება, რატომ
გადავყევი იმ დამთხვეულ ქართველსო". მაგრამ წესიერად არც ჰქონდა სიტყვა დამთავრებული,
ისევ მიეგლისა აველუმს კატასავით, ისევ მოხვია ხელი, ისევ ჩამოადო მხარზე თავი და ისევ

გაუყვნენ ყველაზე უაზრო გზას, რომელიც კი ცხოვრებაში გაუვლიათ როდესმე, გინდა
ცალცალკე და გინდა ერთად.
ბარემ ახლავე ვიტყვი იმასაც, თუ რა აზრისა ვარ სონიას მიერ არჩეულ "გზაზე". უპირველეს
ყოვლისა, დაე სულ იავარდებით ყოფილიყოს მოფენილი და სონიასაც იქამდე ევლოს ზედ,
ვიდრე არ მობეზრდება, ვიდრე საკუთარი ნებითა და სურვილით ან მარჯვნივ არ გადაუხვევს,
ან მარცხნივ, რამდენადაც უკან დაბრუნება ალბათ აღარ მოხერხდება, იმიტომ კი არა, მისგან
მიტოვებულნი აღარ მიიღებენ, უბრალოდ, იმ დროისთვის აღარაფერი იქნება უკან, დრო
სილასავით წაეყრება ნაფეხურებს და უკან მოხედვამ დიდი-დიდი, ისიც ერთი წამით, შეიძლება
ან სასიამოვნოდ დაგვაღონოს ან უსიამოდ გაგვახაროს - ესეც მხოლოდ და მხოლოდ ჩვენს
პირად თვისებებზეა დამოკიდებული, ჩვენს სულიერ წყობაზე. ადამიანის ბუნება ხომ
მრავალნაირია: ზოგმა იცის ხის მოჭრა რომ ცუდია და, ვიდრე ნაჯახს აიღებდეს ხელში,
წინასწარ ნანობს, განიცდის, ყოყმანობს, მაგრამ ბოლოს მაინც ჭრის, რადგან იძულებულია ასე
მოიქცეს, თუნდაც იმიტომ, შეშა რომ ჭირდება; ზოგი კი დაუფიქრებლად, დაუნანებლად
აკეთებს იმავეს და როდისმე, უკვე დიდი ხნის მერე თუ გაუჩნდება ხოლმე სინანულის მაგვარი
გრძნობა, თუკი, რა თქმა უნდა, ამ ხნის განმავლობაში, სხვა ყველაფერთან ერთად,
თვალსაზრისიც შეეცვლება და არა მარტო ხის მოჭრასთან დაკავშირებით, არამედ საერთოდ
ცხოვრებაზე. ცოდვა ის კი არ არის, რასაც იძულებით ვაკეთებთ, არამედ მაინც რომ ვაკეთებთ
იმას, რისი გაკეთებაც აუცილებელი არ იყო. აშკარად კარგი ნათქვამია, მაგრამ აველუმს უფრო
შეეხება, ვიდრე სონიას. სონიამ, ანდაზისა არ იყოს, მეფის საყვარლობას მჭედლის ცოლობა
არჩია, აველუმი კი, პირველსავე დაძახებაზე ("ძვირფასო, ვთხოვდები, იქნებ ჩამოხვიდე"),
მაინც ერთგული ქვეშევრდომივით ეახლა მოსკოვში, რათა დაემშვიდებინა (რაც არ უნდა იყოს,
გათხოვება ყველა ქალისთვის უაღრესად მნიშვნელოვანი მოვლენაა), გაემართლებინა (ბოლოს
და ბოლოს, არც იმისთვის იყო ალბათ ადვილი ასე მოულოდნელად გადაჯდომა ერთი
სკამიდან მეორეზე), გამოსათხოვარი საჩუქარი მიერთმია (სხვათაშორის, ასე გულითადად
არასოდეს სდომების მისთვის რაიმეს ჩუქება) და ღალატის აღსანიშნავად (აბა, სხვა არაფერი
ჰქონდათ იმჟამად აღსანიშნავი) მის საყვარელ რესტორანში წაეყვანა, სადაც სონიამ სავსებით
გასაგებად (იმ წუთას აველუმსაც მართლა ესმოდა თითქოს) აუხსნა (თან ჩაის კოვზს ურევდა
ხიზილალის ქილაში), თუ რატომ მოხდა ის, რაც მოხდა და რატომ უნდა მომხდარიყო,
მაინცდამაინც ასე და არა სხვანაირად. მაგრამ ერთია, როცა გიხსნიან (მით უფრო, უკვე
დანაყრებული და უკვე შემთვრალი ლიტერატორებით აჟრიამულებულ, ახორხოცებულ
რესტორანში) და მეორეა, როცა ახსნილს მარტო აანალიზებ შენთვის (თუნდაც მატარებელში).
რაც მართალია მართალია, აველუმი არც მაშინ (რესტორანში) შეკამათებია სონიას და არც ახლა
(შედარებით დამშვიდებული, ბედს შეგუებული) ეკამათება. სონიას სურვილი, რა თქმა უნდა,
უაღრესად ადამიანურია, უფრო სწორად, უაღრესად ქალური სურვილია და ვერავის
მოუბრუნდება ენა გასამტყუნებლად, როგორ გაბედე და როგორ გაგიჩნდა მსგავსი სურვილიო.
უფრო მეტიც: არათუ სურვილი, საქციელიც უაღრესად ადამიანურია, ღალატი უაღრესად
ადამიანური თვისებაა, მაგრამ ადამიანთა ცხოვრებაში დგება ჟამი, როცა ჩვეულებრივი
უჩვეულოდ გამოიყურება, ადამიანური - არაადამიანურად. განა პანაშვიდზე მოსულ ხალხს
აზრად მოუვა მრავალჟამიერი დააგუგუნოს?! ჩვენც პანაშვიდი გვიდგას ახლა - მსოფლიო
მისტირის საკუთარ ადამიანობას - და ასეთ დროს ჩვეულებრივ, კლასიკურ ღალატსაც სულ სხვა

სუნი უდის, უფრო გლობალურ უბედურებად აღიქმება, ვიდრე ნებისმიერ სამკუთხედში
(ბერმუდის ჩათვლით) მიმდინარე პროცესები. ის (ღალატი) რომელიმე მომხიბვლელი
ქალბატონის რეპუტაციას კი არ ემუქრება მხოლოდ, არამედ - საყოველთაო ზნეობას, და
არაფერი აქვს საერთო არც მადამ ბოვარისა და არც ანნა კარენინას თავგანწირულ ნაბიჯთან.
პირიქით,
თავად
დიადი
მოღალატეების
წინააღმდეგაა
მიმართული,
მათი
ვნებების
გასაუფასურებლად, რადგან ამ შემთხვევაში ყველაფერი შებრუნებულად ხდება: ქმარს კი არა,
საყვარელს აყრიან თვალში ნაცარს, ანუ, უაზრო ნებაყოფლობით ჯდებიან სატუსაღოში
(ოჯახში), უსასთუმლო, უგზოუკვლო, მშიერ-მწყურვალი, შიშველ-ტიტველი თავისუფლების
შიშით. და მართლაც, ის ათიოდე წელიწადი, აველუმთან რომ გაატარა სონიამ, თითქოს
თავიდანვე დროებითი, სულის მოსათქმელი "ადგილი" იყო მხოლოდ, დაახლოებით ისეთივე,
როგორიც ზღვაში მოტივტივე ფიცარია გადამფრენი ჩიტებისთვის, საიდანაც დაუნანებლად,
დაუზარებლად და გარკვეული სიხარულითაც კი უნდა წამოფრენილიყო, როგორც კი სუნთქვა
დაუმშვიდდებოდა და გზის გაგრძელება შეეძლებოდა.
ღვთის წყალობით, აველუმი არც პირველია და არც უკანასკნელი - იშვიათად თუ წასულა ამ
ქვეყნიდან ვინმე, ერთხელ მაინც არ ეღალატოთ მისთვის. მაგრამ არა მგონია, სონიას
სულსწრაფობამ და, რაც კიდევ უფრო დამაფიქრებელია, ამ სულსწრაფობით განპირობებულმა
მისმა საქციელმა, თუნდაც, როგორც თვითონ ეძახის, "გონივრულმა ნაბიჯმა", აღაფრთოვანოს
ჩვენი მომავალი მკითხველი (ჰმ, ჰმ), თუკი, რასაკვირველია, ოცდამეერთე საუკუნეშიც
სრულყოფილი,
მკვეთრად
გამოკვეთილი
ტექნოკრატების
ეპოქაშიც,
ჩვეულებრივი,
თანდაყოლილი გულებით იცხოვრებენ ადამიანები და გაჩენისთანავე არ გადაუნერგავენ მათ
ცეცხლგამძლე, ტყვიაგაუმტარ, ყოველგვარი ცხოვრებისეული ელდისგან საიმედოდ დაცულ,
ვთქვათ, კერამიკულ გულებს. ალბათ ასეც იქნება, რადგან ადამიანი, საბოლოო ჯამში, მაინც
პრაქტიკული ცხოველია. განუწყვეტელი ვნებათაღელვა, შიში, მოლოდინი, ტანჯვა, მოთმენა ყველას როდი შეუძლია. უფრო სწორად, არავის სიამოვნებს, ვისაც ცხოვრება უნდა, ვისაც
წინასწარ დაპროექტებული და კანონით გარანტირებული ბედნიერებაც თავზე გადასდის...
აველუმს სონიას მიმართ ყოველთვის ჰქონდა განსაკუთრებული, ლამის "მშობლიური"
მზრუნველობის გამოჩენის სურვილი, შეიძლება იმიტომ, მათი გაცნობა სონიას მშობლების
განქორწინებას რომ დაემთხვა, შეიძლება, მათ შორის ერთობ თვალსაჩინო ასაკობრივი
განსხვავების გამოც, მაგრამ არასოდეს შესცოდებია ისე, როგორც, ვთქვათ, ფრანსუაზა.
ფრანსუაზას სამსახურში რომ მიაცილებდა (მის ბინაში მარტო დარჩენისა ეშინოდა, ყოველ
წუთას შეიძლებოდა დასდგომოდა თავზე "სახლმმართველი" თუ "უბნის რწმუნებული",
ლიფტიორ ქალზე რომ არაფერი ვთქვათ, და დაინტერესებულიყო, რას აკეთებდა უცხოელის
ბინაში), ტაქსიდან უყურებდა ხოლმე, როგორ მიბაკუნობდა ქუჩაში, დაკარგულ ბეკეკასავით,
მოსკოვური ზამთრის სისასტიკით დამფრთხალი და დათრგუნული, ვიდრე ყარაულიან
სადარბაზოში გაუჩინარდებოდა და, რატომღაც, ყოველთვის ცრემლის ეკლიანი გორგალი
ეჩხირებოდა ყელში, რომელიც ვეღარც "გუმის" ცხელ (გაცხელებულ) ღვეზელს ჩაჰქონდა და
ვეღარც ლამის ყინულად ქცეულ, ხრაშუნა ლუდს, ანუ, აველუმის ყოველდღიურ საუზმეს,
კონსპირირებული ცხოვრების პერიოდში. მაგრამ იმ დღეს, კურსკის სადგურში, სონია
გაცილებით საცოდავი იყო და, რაც მთავარია, თვითონაც ხვდებოდა ამას. ამიტომაც

ლაპარაკობდა
ყველაფერზე
ზერელედ,
აგდებულად,
ვითომ
სხვათა
შორის,
ვითომ
ზრდილობის გულისთვის - მათი მოულოდნელი "გათიშვა" იქნებოდა ეს, თუ მისი
"მოულოდნელი" გათხოვება - "ისეთი შეგრძნება მაქვს, თითქოს რაღაც დიდი სენი
შემყროდესო", - აღიარა ბოლოს. მაგრამ სონია, "თითქოს" კი არა, მართლა იყო "ავად", თანაც
საკმაოდ სერიოზულად, ოღონდ, არაფრით არ უნდოდა ამის დაჯერება. უფრო სწორად,
განკურნება არ უნდოდა და არ უნდოდა იმ უბრალო მიზეზის გამო, შეგნებულად რომ
დაისნეულა თავი. მაგრამ აველუმს მაინც უნდა "მოევლო", მაინც უნდა "ეპატრონა" მისთვის.
ყოველ შემთხვევაში, საცდელი მაინც ბოლომდე უნდა ეცადა, თუნდაც მარტო იმიტომ,
პირნათელი რომ ყოფილიყო ყველასთან, ანუ, საკუთარ თავთან. სონია აჩემების ტყვეა და, ამავე
დროს, ამ ტყვეობაში ყოფნა ურჩევნია ადრინდელ, დიახაც რომ შეუზღუდავ თავისუფლებას,
რადგან იქ უფრო საიმედოდ იქნება დაცული, დავუშვათ, აველუმის რისხვისგან, ანდა,
საკუთარი სინდისისგან, ისევე როგორც ბავშვის გამაუპატიურებელი ან ბებრის მკვლელია
დაცული გამძვინვარებული ხალხისაგან მილიციაში. სონიას ამბავი რომ ვიცი, არც ისაა
გამორიცხული,
თვითონვე
რცხვენოდეს
შეცდომის
აღიარება
და
ახლა
ყველანაირად
ცდილობდეს, არა მარტო თავს, ყველას დაგვიმტკიცოს, დამოუკიდებლად, უთქვენოდაც
შემიძლია სწორი გადაწყვეტილების მიღებაო. რა გაეწყობა. რაკი ასე სურს, დე, იყოს ასე. მაგრამ
რაც მოხდა, თავისთავად კი არ მოხდა, როგორც აველუმს ეგონა, არამედ მომზადდა,
გაცილებით დიდი ხნის მანძილზე და, რაც მთავარია, აველუმის ზურგს უკან, აველუმის
საწინააღმდეგოდ. აველუმმა კი მაშინ შეიტყო, როცა აღარაფერი ეშველებოდა, როცა ბუნებამაც
თავისი გააკეთა. მართლაც, ისე ეშმაკურად მოხდა ყველაფერი, ალბათ თავად სონიასაც
გაუჭირდება დაზუსტება: ჯერ გათხოვება გადაწყვიტა და მერე იღო მუცლად, თუ ჯერ მუცლად
იღო და მერე გადაწყვიტა (ბარემ) გათხოვებაც. მოკლედ, სონიამ კი აირჩია თავისი ჭკუით
მისთვის უკეთესი ვარიანტი (თუმცა, ორი კვირით ადრე, აველუმზე ძვირფასი "არაფერი
გააჩნდა ცხოვრებაში"), მაგრამ უსამართლობა და უსინდისობა ის არის, სხვას რომ საერთოდ
წაართვა არჩევანის უფლება. უფრო გასაგებად რომ ვთქვა, მარტომ გადაწყვიტა არა თუ
საკუთარი, არამედ აველუმის, მელანიას და, თავისთავად ცხადია, ფრანსუაზას მომავალიც.
ისინი ხომ ყველანი ერთმანეთზე არიან გადაბმულნი უხილავი ჯაჭვებით და თუკი რომელიმე
მათგანი ამას ვერ ხვდება, არა მარტო დანარჩენების, არამედ საკუთარი თავის მტერიცაა.