აველუმი - 21

ხნით ადრე, ქრისტე მთაზე ასულა და ფერი უცვლია. ესე იგი, გარდაქმნილა. გარკვეული
თვალსაზრისით, ჩვენც მთაზე ავდივართ ახლა, ამას ნიშნავს ალბათ ეს გაუთავებელი ტანჯვაწვალება, და მალე ფერსაც ვიცვლით (გარდავიქმნებით), რათა უკვე საბოლოოდ ვეცვათ ჯვარს.
ამინ. ამინ. დროა. კირიე ელეისონ. ან აღვსდგებით, ან არა.
11
აველუმის აზრით, არათუ თვითონ - მელანიაფრანსუაზასონიაანად - არამედ ყველაფერი
იღუპებოდა, ყველანი დასაღუპად იყვნენ განწირულნი და ალბათ ვეღარაფერი გადაარჩენდათ
(მით უფრო - აველუმი), რადგან ესეც მხოლოდ მარტო მან (აველუმმა) იცოდა, ყოველ
შემთხვევაში, მხოლოდ მარტო თვითონ გრძნობდა ამ საერთო საფრთხეს. თავისთავად ცხადია,
საკუთარ პირის ღრუში, კბილებს შორის, ენის წვერით მოსინჯული ღრიჭო გაცილებით დიდი
გვეჩვენება, ვიდრე სინამდვილეშია, მაგრამ თუნდაც მარტო ჩვენ ვიცოდეთ ამის შესახებ,
აშკარად არსებობს და, ადვილი შესაძლებელია, კიდევ უფრო გაიზარდოს. ეს სჭირდა
აველუმსაც.
უფრო
ნათლად
რომ
ვთქვათ,
მთელი
თავისი
სიცოცხლის
მანძილზე
განუწყვეტლივ გრძნობდა იმას, რაც თვალისთვის არ ჩანდა, მაგრამ, მისი გულის გასახეთქად,
დღითიდღე კიდევ უფრო იზრდებოდა და კიდევ უფრო გარდუვალი ხდებოდა. მწერლები
საერთოდ იმას ვწერთ, რაც უკვე გვინახავს, განგვიცდია, გადაგვიტანია, აველუმი კი, პირიქით,
წინასწარ წერდა იმას, რაც მერე, მომავალში უნდა გადახდენოდა თავს. და ალბათ შენც
დამეთანხმები, მოცლილო მკითხველო, ჯერ კიდევ გუშინ რომ იცოდა აველუმმა, რაც დღეს
ხდება. ყოველ შემთხვევაში, ნამდვილად იცოდა, წყალში რომ ჩაეყრებოდა ამდენი ხნის
სიმტკიცე და სიჯიუტე, და მართლაც, რასაც მთელი სიცოცხლე ესწრაფვოდა, რასაც მხოლოდ
გულის სიღრმეში მიმართავდა სახელით და რასაც, ბოლოს და ბოლოს, მხოლოდ ოცნების
საკუთრებად თვლიდა, თავად ხელისუფლებამ გადმოუგდო ხალხს ზემოდან, გასაკითხივით აჰა, თქვენი ყბადაღებული თავისუფლებაო! - თვითონ კი (ხელისუფლება), დემონსტრანტთა
რიგებში ჩადგა, რათა მათთან ერთად მობრუნებოდა აველუმს: სადა ხარ, სად იმალებიო!
აველუმი, რა თქმა უნდა, არსად არ დამალულა, მაგრამ აღარ ჩანდა, ვერ ამჩნევდნენ, იმ
უბრალო მიზეზის გამო, თავად რომ უნდოდათ გამოჩენა. გუშინდელი სიმტკიცე და სიჯიუტე
მოსატანიც არ იყო დღევანდელ გამბედაობასთან და, მეტი რომ არ ვთქვათ, იმ ხალხსაც
აღიზიანებდა, რომლებიც ასე თუ ისე ახლოს იცნობდნენ და მეტ-ნაკლებად პატივს სცემდნენ

აველუმს, დღეს კი გაკვირვებულნი იჩეჩავდნენ მხრებს, რაკი ამჯერადაც ვერ ხედავდნენ მას,
ახალშობილ
"გმირთა"
და
მოღვაწეთა"
"საზოგადო
შორის,
საგანგებოდ
მათთვის
მოსუფთავებულსა და საიმედოდ დაცულ ასპარეზზე. "აბა, სხვა რა უნდა, რაღას ელოდებაო" კითხულობდნენ ისინი, გულწრფელად დაინტერესებულნი, მაგრამ მათ არ იცოდნენ, ამის
გარკვევა რომ უნდოდა აველუმსაც, იგივე კითხვა რომ უწეწავდა სულსა და გონებას.
გეგონებოდათ, ეგრეთ წოდებული "პერესტროიკა" მხოლოდ იმიტომ წამოეწყოთ იმპერიის
მარადიულ, ღვთაებრივად უხილავ მესვეურებს, არათუ მისი სიმტკიცე და სიჯიუტე, არამედ
საერთოდ მისი ამქვეყნიური არსებობა ექციათ ანაქრონიზმად (სხვათა შორის, აველუმის
რომანის გმირიც ამ დღეში აღმოჩნდება ბოლოს, იმიტომ რომ, აველუმივით, ისიც მთელი
სიცოცხლე გულში მღერის, ესე იგი, მხოლოდ ფიქრებსა და ოცნებებში სჩადის თავის საგმირო
საქმეებს და ძალიან ბრაზობს, მთები ბანს რომ არ ეუბნებიან. მაგრამ, უცხო ქალაქში
გადახვეწილი, ერთ მშვენიერ დღეს, თავის ახალგაზრდა თანამემამულეებისაგან, რომლებიც
ვითომ მინოტავრის პირუტყვულ ვნებას უნდა შეეწირონ და რომელთა შორის გოგოდ
გადაცმული თეზევსიცაა - ელადის ახალი გმირი - არა მარტო შეიტყობს, მთელი არსებით
იგრძნობს, არაფერს რომ არ წარმოადგენს საერთოდ, არც მტრისათვის, არც მოყვრისათვის.
გულამოვარდნილი კი გამოვარდება თანამემამულეთა სანახავად, მაგრამ თანამემამულეებს
არაფერი გაეგებათ მისი, არც კარგად იცნობენ, არც ავად - ქვის გრძელ სკამზე სხედან და,
სიკვდილის მოლოდინში, კანაფს ღეჭავენ. არაფერი ეტყობათ განწირულობისა. ცუდი
დახვედრით განაწყენებულ სტუმრებს უფრო გვანან. სინამდვილეში კი სულ სხვაგან ქრის მათი
ჭკუა-გონება,
ერთი
სული
აქვთ,
როდის
ეცემათ
სახეში
მინოტავრის
აყროლებული
ამონასუნთქი, როდის იშიშვლებენ მახვილებს... ჯერ კი ქალის კაბითა და ნაწნავით ნიღბავენ
ქვეყნის
დამაქცევარ
ძალას
და
ტლანქად,
უხეშად,
მოურიდებლად
ლაზღანდარობენ
ერთმანეთში, ვიდრე ძალის გამოჩენის დრო დადგებოდეს. ის კი, მათი სახელოვანი წინაპარი,
შემცბარი და ნირწამხდარი, უკვე უნებლიეთ, უაზროდ იმეორებს, ესა და ესა ვარ, ამისა და ამის
შემქმნელიო, და თავადაც დაეჭვებულია, თავადაც უჭირს დაჯერება, მართლა რომ არსებობს,
ანდა მართლა რომ არსებობდა ოდესღაც.
ყველაფერი უთავბოლოდ არეულა მის აფორიაქებულ თავში - ცხადიც და სიზმარიც, მართალიც
და ტყუილიც, ნაფიქრიც და ნამოქმედარიც... მაგალითად, გოგოდ გადაცმულ თეზევსს, ელადის
ახალ გმირს, აშკარად სონიას შეჭრილი ნაწნავი მიუმაგრებია კეფაზე. სხვაც ბევრი რამ არის
დამაეჭვებელიცა და ამაფორიაქებელიც, მაგრამ მთავარი მაინც ახალგაზრდა თანამემამულეთა
სისასტიკეა: მაინცდამაინც, ისინი არ სცნობენ, მაინცდამაინც, იმათთვისაა უცხო და, არავითარი
მნიშვნელობა არა აქვს, რისი ბრალია ეს, გუშინდელთა დაუდევრობისა თუ დღევანდელთა
დაუნდობლობის). მართლაც, სხვა ხალხის ჟრიამული ისმოდა ირგვლივ. აველუმი კი, აივანზე
მოცეკვავე დედაბრებისა არ იყოს, უნებლიეთ გამოსული თუ ძალით გამოგდებული, ასევე
უნებლიეთ გასულიყო თუ ძალით გაეთრიათ სცენიდან. აპრილის შემდეგ დედაბრები აღარც
გამოჩენილან აივანზე, თუმცა, აველუმს მაინც გაურბოდა ხოლმე იქითკენ თვალი, მაგრამ
ვერაფერს ხედავდა, ერთმანეთზე შეწყობილი მუყაოს ძველი, წვიმებისაგან ათასჯერ დამბალდაფლეთილი ყუთებისა და ყუთებზე მიყუდებული იატაკის საწმენდი ჯოხის მეტს. ეტყობა,
აველუმის მსგავსად, იმ მხდალმა თუ ჭკუასუსტმა დედაბრებმაც ბოლომდე ამოწურეს
თავიანთი ეპიზოდური როლი და გამარჯვებულნი თუ ჩაფლავებულნი, მაყურებლის ტაშითა

თუ მაყურებლის სტვენით დაჯილდოვებულნი, ღირსეულად გავიდნენ სცენიდან. აველუმსაც
ესღა ევალებოდა მხოლოდ - ღირსების შენარჩუნება, - შეგნება იმისა, უკეთესიც რომ იქნებოდა
ცხოვრება უიმისოდ, ანუ, არასასურველ მოწმეთა და მეთვალყურეთა და ყველაფრის
დამმახსოვრებელთა და, აქედან გამომდინარე, ხელის შემშლელთა და შემაწუხებელთა და
დამანამუსებელთა გარეშე. საფუძველიც ჰქონდა ამგვარი ფიქრისა, რაკი ახალმა ძალამ
ერთბაშად მოურჩინა მარადიული სატკივარი და ერთბაშად დაუსვა წერტილი მის მარადიულ
საფიქრალს. უფრო ზუსტად, უპირველეს ყოვლისა, მისი დანიშნულება და მნიშვნელობა
გადაშალა, გააცამტვერა. მაგრამ ის თუ მართლა ძალა იყო, არ შეიძლებოდა, მარტო ამაზე
გადაევლო, ამას დაყაბულებოდა, ამით დაეცხრო თავისი მეომრული ჟინი და ეცხოვრა
არხეინად, ვთქვათ, ტენისი ეთამაშა და არაფერი შეეცვალა გარშემო, არ გადაეადგილებინა
მაინც რამე. აბა, რა საჭირო იყო საერთოდ მისი გამოჩენა?! ძალა ძალას უპირისპირდება,
ეჯიბრება, ეჭიდავება და ამ ჯიბრსა და ჭიდილში ამტკიცებს თავის უპირატესობას, ანდა,
პირიქით. ხოლო, თუ ეს მართლა ასეა, მაშინ, ამჯერად, ახალი ძალა (იგივე ეკაეკატერინეკატო)
და ბოროტების იმპერია უნდა დაჯახებოდნენ ერთმანეთს, რადგან სწორედ ბოროტებასთან
უნდა დაემტკიცებინა სიკეთეს თავისი უპირატესობა და არა საკუთარ მამასთან, რომელიც
სიამოვნებითაც დათმობდა ყველაფერს, რაც შვილს შეემატებოდა. საბედნიეროდ, ასეც მოხდა ძირს ხალხთა საპყრობილეო - შესძახა ახალმა ძალამ და ტანკს შეაფრინდა დროშისამარა. მაგრამ
ბოროტების იმპერია ძლიერიც იყო და ვერაგიც, ღონეც ეყოფოდა და მოთმინებაც, ხოლო
უწვრთნელსა და გამოუცდელ მეომარს შეიძლებოდა უცებ, ერთ მშვენიერ დღეს, ყელში
ამოსვლოდა გაჭიანურებული და დაუნდობელი ომი. რაც მთავარია, ყველას როდი აძლევდა
ხელს ახალი ფალავნის გამარჯვება. თანამედროვე ტერმინოლოგიით რომ ვთქვათ, მთელი
სახელმწიფო აპარატის დღევანდელი და ხვალინდელი ბედნიერება იყო დამოკიდებული
ბოროტების
იმპერიის
სიმყარეზე.
თავისთავად
ცხადია,
ისინიც
შფოთავდნენ
და
ბობოქრობდნენ; უფრო სწორად, ისინიც მალავდნენ თავიანთი მღელვარების ჭეშმარიტ მიზეზს,
რადგან
ადამიანები
ერთ
ბედს
ქვეშ
კი
არიან,
მაგრამ
"გზა
ხსნისა"
ყველასათვის
განსაკუთრებული დაუდგენია ღმერთს. გადარჩენისკენ სწრაფვაც ადამიანური თვისებაა და
მეტ-ნაკლებად ყველანი ვამჟღავნებთ ამ თვისებას. ღირსია თუ არა, შეუძლია თუ არ შეუძლია,
მაინც ყველა ერთნაირად ეპოტინება ხავსს, რადგან ყველა ერთნაირადაა დარწმუნებული,
სწორედ მას რომ ეკუთვნის გადარჩენა. თუ უთხარი, არ გეკუთვნისო, კი არ დაფიქრდება, კი არ
დაეჭვდება, შენ აგიმხედრდება, შენი დაუძინებელი მტერი გახდება და ყველაფერზე წავა, ვერ
მოისვენებს, ვიდრე თავად კი არ გარდაიქმნება, შენ არ გარდაგქმნის, შენ არ შეგაცვლევინებს
აზრს. საამისოდ, ღვთის წყალობით, მრავალი საშუალება არსებობს: დასმენაო, დაცინვაო,
ცილისწამებაო, მუქარაო, სატელეფონო ტერორიო და, რა ვიცი, რაღა არა. მოკლედ... მოკლედ,
მღელვარებისა არ იყოს, მოლოდინიც საერთო იყო და ყველა თავისებურად ელოდებოდა,
თავისებურად მალავდა მოლოდინსაც - ზოგი აქტიური დუმილით, ზოგი აქტიური
ლაყბობით, რაც საბოლოო ჯამში, ერთი და იგივეა, ერთნაირად წარმოაჩენს ადამიანის შინაგან
სამყაროს, მის არსს. ასე რომ, საერთო მღელვარებასა და მოლოდინში ყველას თავისი პატარა
ნაკვეთი ჰქონდა შემოღობილი დუმილისა თუ ლაყბობის ღობით და იმ ნაკვეთზე, როგორც
სასწორის პინაზე ატევდა თავის სურვილსაც და მიზანსაც, იმედსაც და უიმედობასაც. მთავარი
კი სასწორის მეორე პინა გახლდათ, სადაც უკვე შესჭიდებოდნენ ერთმანეთს უხილავი

ფალავნები.
კი
არ
შესჭიდებოდნენ,
უკვე
პირველ
ჭრილობებს
იშუშებდნენ:
ერთი
(ეკაეკატერინეკატო) - ოთახის კუთხეში, მეორე (ბოროტების იმპერია) - სესიებზე, კრებებზე,
კონფერენციებზე,
ყრილობებზე...
ტელევიზორის
ეკრანსა
თუ
ჟურნალ-გაზეთების
ფურცლებზე. ხალხი კი ქუჩაში იდგა და, როგორც საერთოდ ახასიათებს, სათანადო დასკვნები
კი არ გამოჰქონდა მოსმენილიდან, უსასრულოდ ლაპარაკობდა თავად ერთსა და იმავეს.
აველუმიც ხალხში ერია, ანუ იმას აკეთებდა, რისი გაკეთებაც შეეძლო და დარწმუნებული იყო,
სხვა არც არაფერი ევალებოდა, დანარჩენს უიმისოდაც გააკეთებდნენ: მაგრამ რაკი თავად არ
შეეძლო, ვერც ფრანსუაზა შეცვლიდა რამეს მის სასარგებლოდ და ვერც სონია. ფრანსუაზა და
სონია უფრო ადვილად შეთანხმდებოდნენ და შეეწყობოდნენ კიდეც ერთმანეთს, ვიდრე ისა და
ფრანსუაზა, ანდა - ისა და სონია. გულხელდაკრეფილი, შუბლშეჭმუხნული იდგა და
ფიქრობდა, ფიქრობდა და გრძნობდა, რა მარტო იყო ამდენ ხალხში, სრულიად მარტო, და
აღარც უკვირდა, აღარც სწყინდა, ყველაფერი უიმისოდ რომ ხდებოდა. არც მისი უკვე ენაზე
მომდგარი შეკითხვა აინტერესებდა ვინმეს: რატომ ვდგავარ აქ, რას ველოდებიო. მოლოდინი,
როგორც უკვე ვთქვით, ერთნაირი არა, მაგრამ საერთო იყო და მნიშვნელობა არ ჰქონდა, ვინ რას
გულისხმობდა ამ მოლოდინში, ვინ რის გამორჩენას მოელოდა მისგან. მაგრამ ფიქრით, ეტყობა,
მაინც ვერ გადაწყდება ამგვარად რთული საკითხები. ვიდრე ადამიანი ფიქრობს, მარტოა, და
მის სიმარტოვეს არაფერი ეშველება, თუკი ვინმე არ ჩაეზიარა ფიქრში. ძაღლის თავიც სწორედ
აქ არის დამარხული. ფიქრი სიზმარივითაა - ერთი და იგივე სიზმარი, ერთი და იმავე სახით, არ
შეიძლება
ორ
კაცს
ერთდროულად
დაესიზმროს.
არადა,
სწორედ
სიზმარი-ფიქრი
ამოატივტივებს ხოლმე სულის ზედაპირზე, რაც ფხიზელ გონებას, შიშისა და უძლურების
გამო, იმავე სულის ფსკერზე ჩაუძირავს, ჩაუმალავს; გონება გლეხივით ეშმაკია - იცის, რა
დამალოს და რა გამოაჩინოს. გამოცდილებამ, გადატანილმა და განცდილმა გახადა გონება
გლეხივით ეშმაკი და გულს იოლად აღარ აჰყვება. "ჯერ ვნახოთ, რა მოხდებაო" - ფიქრობს იგი
და აფორიაქებულ, აყაყანებულ ხალხში ისე დგას, თითქოს შემთხვევით მოხვედრილიყოს აქ,
თითქოს არც იცოდეს და არც აინტერესებდეს, რა საერთო ჭირს შეუყრია ამდენი ხალხი ერთად.
და მაინც, აუტანლად მძიმე იყო მკვდარ ქალაქში ცხოვრება. მართლა მომკვდარიყო თითქოს
ყველაფერი: ჰაერიც, წყალიც, პურიც, ხმაც, სახეც... ტანკებიც მკვდრებივით ეყარნენ ქუჩებში,
ცხედრულად გაშეშებულნი, ცხედრულად დადუმებულნი. ღირსშესანიშნავი ფიქრისგორის
ძირში საველე სამზარეულო გაემართათ. ყველგან დამპალი კომბოსტოს ფოთლები და
კარტოფილის ნაფცქვენი ეყარა. თამარის (ყოფილი ჩელუსკინელების) ხიდზე წელსზემოთ
გაშიშვლებულსა
და
ტანკის
კოშკურასთან
ჩამჯდარ
ჯარისკაცს
(რაკი
სამხრეთში
მოხვედრილიყო, მზის აბაზანებსაც იღებდა ბარემ), მოსწავლის რვეულიდან ამოხეული
ქაღალდი მუხლზე დაედო და ბოლოგაღრღნილი ფანქრის ნატეხით წერილს წერდა დედას:
ვიღებ კალამს და გიძღვნი სალამს ასე ვთქვათ მზიური საქართველოდან მოგიკითხავთ ყველას
გულითადად უფროსიდან უმცროსამდე მართლა საქართველოში ვარ დე მზეზე ვიხრუკები
უცებ წამოგვშალეს და გადმოგვისროლეს აქეთ ცოტა დაკა-დაკა იყო ჩვენი ბიჭებიც კარგად
დაბეჟეს შენ ხომ არ იცი დე როგორ მოვაშორო ადამიანის ტვინი ფოლადს აი პატარა ნიჩბები
რომ გვაქვს სანგრებს რითაც ვთხრით იმაზე გეუბნები ისე მარტო მიწას კი არ ვთხრით იმით
კარტოფილიც მშვენივრად ითლება და ხორციც მშვენივრად იკეპება კონსერვიც მშვენივრად
იხსნება და ასე შემდეგ ერთიანად გაზინთულია დე არ იკარებს არაფერს წყალსაც შევუშვირე

არაყიც დავასხი მთელი ბოთლი ბოლო წვეთამდე არაყი აქ წყალზე ბევრი აქვთ დავაფსი კიდეც
დე მაგრამ არაფერი ეშველა წუხელი სიზმარში მასწავლიდი როგორ გამერეცხა ნიჩაბი ძილში
მახსოვდა მიკვირდა კიდეც რა იოლი ყოფილა მეთქი დილით კი ვერაფრით გავიხსენე იქნებ
მომწერო დე შემაწუხა ძალიან სხვამხრივ არამიშავს რა შენი ალექსეი.
აველუმს
კი
ყოველღამე
ორმოცდათექვსმეტის
მარტში
ფეთქებადი
ტყვიით
ბარძაყდაფშხვნილი, უპატრონოდ გარდაცვლილი ბიჭი ესიზმრებოდა. ვითომ, ის ბიჭი ისევ იქ
იჯდა, სადარბაზოში, კიბის საფეხურზე, სისხლის გუბეში ფეხებჩაწყობილი და უაზრო
სირბილით
გულამოვარდნილსა
და
საკუთარი
უმწეობით
თავლაფდასხმულ
აველუმს
საყვედურობდა - სადა ხარ აქამდე, როდემდე გიცადოო. ასე რომ, რაც ახლა ქალაქში ხდებოდა,
აველუმს ერთხელ უკვე გადაეტანა, მაგრამ ახლანდელი ელდა ისევე აღემატებოდა მაშინდელს,
როგორც ახლანდელი აველუმი - მაშინდელ აველუმს, არა მარტო ასაკით, არამედ ჩადენილ
ცოდვათა და შეცდომათა რაოდენობითაც.
ახლაც
გულამოვარდნილი,
ახლაც
თვალებაწრიალებული,
ფსორიაზის
არქიპელაგით
სახეგადალაქული დაძრწოდა ქუჩებში, თითქოს ყველა სადარბაზოში ვიღაც კვდებოდა, მის
იმედზე დარჩენილი, და მას უნდა მოენახა, მას უნდა გაეფრთხილებინა ყველა მათგანის
ჭირისუფალი, ვიდრე ერთიანად მოუსვამდნენ ყველას ხელს (ცხრა აპრილის დილას იმ ერთი
ხელის დადება მოედანზე მარტო ორი სატვირთო მანქანა ფეხსაცმელი მოაგროვეს თურმე) და
გადაუძახებდნენ ბულდოზერით ამოთხრილ საერთო ორმოში (მტკვარმა არ გაუმართლათ, არ
შეუნახათ საიდუმლო), მაგრამ აველუმს ერთადერთი მისამართი ახსოვდა ისევ - ორბელიანის 3
- დანარჩენები ერთმანეთში არეოდა, ანდა უკვალოდ, უიმედოდ დავიწყებოდა თითქოს და
იმიტომაც დაბორიალობდა უთავბოლოდ, ასე აგანგაშებული, ლაბირინთში მოხვედრილი
კაცივით. ლაბირინთისა რა მოგახსენოთ, მაგრამ აქედან, მშობლიური ქალაქიდან თავის
დაღწევაზე მეტად, არაფერი რომ არ უნდოდა იმ წუთას, ეს სრული სიმართლეა. შეგიძლიათ,
სიტყვაზე დამიჯეროთ. სხვათა შორის, სწორედ მაშინ გადაწყვიტა (ქუჩაში, ალალბედზე,
ცოლის შერთვისა არ იყოს) ფრანსუაზასთან გაქცევა. უფრო ზუსტად, შემთხვევით გაახსენდა
უცებ ფრანსუაზასგან ჯერ კიდევ გასული წლის მიწურულში მიღებული (იქამდეც ჩააღწია
ალბათ ჩვენი გარდაქმნის ამბავმა) და დღემდე უპასუხოდ დატოვებული მიპატიჟება, და ახლა,
საკუთარ ქალაქში გზააბნეული, მგზნებარედ, მხურვალედ ეფიცებოდა გუნებაში უსინდისოდ
დავიწყებულ ფრანსუაზას, აუცილებლად რომ ისარგებლებდა ამ ბედნიერი შემთხვევით,
აუცილებლად ჩაეჭიდებოდა ორივე ხელით, როგორც წყალწაღებული ხავსს, პარიზიდან
გამოგზავნილ ამ პატარა ფურცელს, ოღონდ, ცოტა ხნით მაინც, გარიდებოდა აქაურობას, რაც
მთავარია - მისგან ერთხელ უკვე ვერგადარჩენილი და ოცდაცამეტწლიანი სიკვდილის
განმავლობაში უსაშველოდ გამრავლებული მკვდრის საყვედურებს. ასე ფიქრობდა და
თვითონვე იტანჯებოდა საკუთარი ნაფიქრალით, საკუთარი სულმოკლეობით, სიმხდალით...
გაზეთები კი თავისას მიერეკებოდნენ ისევ - ფედერაცია თუ კონფედერაციაო; მთაწმინდის
პლატოზე გამოუცნობი მფრინავი ობიექტი დაჯდაო. შემოკლებულად, გმო თუ გამო. რაღაცას
გმობ, რაღაცის გამო. მე თქვენს გამო თავს ვიკლავდი, თქვენ კი... გამო, თუ ბიჭი ხარ და ასე
შემდეგ. გამო - მიარე, გამო - მიყვანე ამ სიბნელიდან. იქამდე კი, კვლავ გიწვევთ აბანოთუბანში
ახალგაზრდა მხატვართა (ძირითადად ყოფილ არქიტექტორთა) ნამუშევრების გამოფენა-

გაყიდვაზე.
ერთ-ერთი
მათგანის
ნახატი,
ორნახევარი
სამნახევარზე,
ოსლოშიც
იყო
გამოფენილი და, მგონი, გაიყიდა კიდეც. დაე, აბანოთუბანში გატარებული წუთები
დაუვიწყარი ყოფილიყოს თქვენთვის. თქვენთვის, თუ კარგია! ეგ რომელ "დაუვიწყარ
წუთებზეა" ლაპარაკი? აბანოთუბანს ბევრი "დაუვიწყარი წუთები" ახსოვს. არა მარტო პატარა
გოგონები, არამედ პატარა ბიჭუნებიც. "წითელპერანგა". ამიტომ აჯობებდა, უფრო გარკვევით
ეთქვა გაზეთს ამ გაქანებული დემოკრატიისა და თავისუფლების პირობებში, რა "წუთებზეა"
ლაპარაკი, მით უფრო, რომ ამ ღონისძიებას კომკავშირის ცენტრალური კომიტეტი აწყობს
თურმე. ასაკი ემთხვევა. რაც შეეხება საქართველოს აბრეშშშშშუმს, საუკეთესო ქსოვილია
საზაფხულო-საშემოდგომო მოდისთვის. ქართული აბრეშშშშუმით შეგიძლიათ ნებისმიერ
მამაკაცს, ნებისმიერ დროს, ნებისმიერ სიტუაციაში... ნაზი კრეპჟორჟეტი, დაჭმუჭნული კრეპი
თუ აჟურული მუსლინი. ჩვენმა გაზეთებმა თავისუფლება და დემოკრატია, ჯერჯერობით,
ყველაფრის უფლებად აღიქვეს და აძლევენ კიდეც ყველაფრის უფლებას თავს. რაც მინდა, იმას
ვიზამ. სადაც მინდა, იქ ვიზამ. ლექსიც არის, მგონი, ასეთი. მოიხედე ალა, შეჩემალალალა.
ელლა, ცოტა ნელა და, თუ შეიძლება, ცოტა რამ საკუთარ თავზეც გვიამბეთ. ბოდიში
მომითხოვია, მაგრამ მე ელლა არ გახლავართ. მე მქვია სუზი და ძალიან მიყვარს ბლუზი. და
კიდევ, კიდევ კი არა, ცოტა უფრო ძალიან - კანფეტი "ჩიტის რძე". ჩემს პირველ მამაკაცს
მოჰქონდა ხოლმე. იმის სახე ბუნდოვნად მახსოვს, კანფეტზე კი აქამდე ვგიჟდები. სხვათა
შორის, ამ ხელობას ბავშვობიდანვე მივსდევ. დედამ შემაყვარა. მომწონს? რასაკვირველია.
როგორც ყველაფერში, აქაც პროფესიონალიზმია მთავარი. ამ გახსენებაზე, ყველაფერზე
ძალიან, დილის ძილი მიყვარს მაინც. აფსუს, ჩვენო კირა! ვერც იფიქრებდა, თუ მისი საქმის
რომელიმე გამგრძელებელს, როდისმე მაინც მიეცემოდა საშუალება, ასე ოფიციალურად,
პრესის მეშვეობით გაეზიარებინა დაინტერესებული კლიენტურისათვის მასსავით უუფლებო
და უსახელო ქალების პატარა, უეშმაკო სიამოვნებანი. და აი, ამასაც მოვესწარით. მადლობა
გარდაქმნას. გაზეთის პირველსავე გვერდზე იხილეთ (ტექსტს საკმაოდ პიკანტური ფოტოებიც
ახლავს თან) ინტერვიუ მეძავთან. ამაზე მეტი თავისუფლება გაგონილა?! ფრანგებს არც
დაესიზმრებათ. მაგრამ ჩვენ ის უფრო გვიკვირს, "პალერმოში" რომ მიუწვევიათ მასპინძლებს
საპატიო სტუმარი, "ერთ ყლუპ შამპანურზე". ათი თავი უნდა გებას კაცს, თბილისის ნებისმიერ
ბარში რომ შეხვიდე დღეს, თანაც სახელგანთქმულ მეძავთან ერთად. მით უფრო, "პალერმოში".
"პალერმო" ალბათ პალერმოზე გაცილებით სახიფათო ადგილია ამ თვალსაზრისით.
"პალერმოში" რა გინდოდა, რერო,
თუ სიკვდილი არ გინდოდა, რერია.
მაგრამ, საბედნიეროდ, ყველაფერი მშვიდობიანად დამთავრებულა ამჯერად და ჩვენს საპატიო
სტუმარს,
სასტუმროს
ნომერში,
ინტერვიუც
კი
მიუცია
ადგილობრივი
ტელევიზიის
წარმომადგენლისათვის. ინტერვიუერის სიტყვით (ვინმემ რამე არ იფიქროსო), ინტერვიუს,
ფოტოკორესპონდენტის გარდა, სტუმრის ერთგული ნაგაზიც ესწრებოდა თურმე. სუზი,
სუზიკო, თქვენ გუშინ აეროპორტშივე დაატყვევეთ მთელი თბილისი. შინაურულად რომ
ვთქვათ, ხელახლა დაგვბადეთ ყველანი. დიახ. ნუ იცინით... ჩვენ ხომ ეს დღეები... თუმცა, არ
გვინდა ამაზე ლაპარაკი. მილიონორასათასიანი ქალაქი მზად არის, დაუფიქრებლად, რადაც არ
უნდა დაუჯდეს... თუმცა, ალბათ თავადაც იგრძნობდით, თუ რა ნაზად და თბილად... რას

ჰქვია, ვიგრძნობდი?! ვიგრძნობდი კი არა... დამაცადეთ, ჯერ კითხვა არ დამიმთავრებია. დიახ,
ნაზად და თბილად... დამეთანხმებით, თქვენი პროფესიაც უკვე თავისთავად განაპირობებს...
მაგრამ, საინტერესოა, კიდევ რა გაკავშირებთ ჩვენს ქალაქთან? თუმცა, ჯერ ის გვითხარით,
ბლუზი რომ გიყვართ, იმიტომ დაირქვით სუზი, თუ სუზი რომ გერქვათ, იმიტომ შეიყვარეთ
ბლუზი? ამას ჩვენთვის, ქართველებისათვის, განსაკუთრებული მნიშვნელობა აქვს - რა რას
უსწრებს, ვინ ვისზე წინ დგას და ასე შემდეგ. სუზი - ბლუზი. ლექსივითაა არა?!
თუ შენ ვერ შესძლებ, რომ მე მიყვარდე,
იქნებ მე შევძლო, რომ შენ გიყვარდე...
დიახ, რა თქმა უნდა. აქ ჩამოსვლამდეც ვიცოდი. მაგრამ ტყუილად ხომ არ ამბობდნენ ჩვენი
ბრძენი წინაპრები, ქებას ნახვა სჯობსო. თქვენ ალბათ მსოფლიოში ყველაზე ემოციურები
ბრძანდებით. ჩვენში დარჩეს და, ანთებული სანთელი რომ ეტაკებინა ვინმეს, არც ის
გამიკვირდებოდა. მაშინ, იქნებ, ქართულ სამზარეულოზე გვითხრათ რამე. არტალაზედ
როგორა ხართ? და რაკი სიტყვამ მოიტანა, იქნებ ქართველ მწერალს იცნობთ ვინმეს? არტალა
ჯერ არ გამისინჯავს. კითხვა კი მიყვარს. მაგრამ ცოტას ვკითხულობ. ძირითადად პრესას.
იმასაც არეულად, უთავბოლოდ. მოგეხსენებათ ჩვენი ამბავი... ვიცნობ რუსთაველს და, გვარი
არ მახსოვს, მაღალი კაცია, ოდნავ ჭაღარა. ბატონო სოსო, მგონი. ძალიან კარგი. მაგრამ ჩვენში
რომ ვთქვათ, ინტერვიუსთან რა ესაქმება ძაღლს, თუკი ესეც ჩვენი თბილისური ქაჯობა არ
არის?! ნუთუ ძაღლმაც, თუნდაც გერმანულმა ნაგაზმა, შეიძლება იცოდეს, რომ მისი პატრონი
პირველი საბჭოთა მეძავია, რომელსაც უფლება მიეცა ოფიციალურად განაცხადოს: "დიახ,
იმნაირი ვარ და ვამაყობ კიდევაცო". რაღაც არ მგონია. მე მგონი, ეს უკვე მართლა ჩუმი სიგიჟეა,
ანდა, ჰიპნოზის საწყისი სტადია. სახაროვი კი იმპერიას გვეძახის, იმპერიალისტებს.
საქართველო პატარა იმპერიააო. სხვებზე ნაკლებად ბოროტი კი არა, ტანით პატარაო.
ტანმორჩილი. სტალინიც ხომ ტანმორჩილი იყო?! თითქოს ლენინი გახლდათ კრის გრინერი.
მაგრამ
ეს
საკითხის
ერთი
მხარეა,
ნაკლებად
მნიშვნელოვანი.
შეიძლება
ითქვას,
გამაღიზიანებლის ფუნქცია აკისრია მხოლოდ, რათა მსოფლიო განუკითხაობის წყვდიადში
კიდევ ერთი ყალბი მარგალიტი დაიბადოს. რა თქმა უნდა, ჭეშმარიტი იმპერიის სასარგებლოდ.
მაგრამ იმისთვის, ვისაც, ასე თუ ისე, სწორი წარმოდგენა აქვს აფხაზეთზე, მაშინვე, თავისთავად
იბადება კითხვა: ვის ეკუთვნის საქართველო? არსებობს მოსაზრება, რომ საქართველო
ეკუთვნის ყველას - ვისაც სურს, და ვისაც სჭირდება. თუ უფრო დავაზუსტებთ, საქართველოს
ადგილი მისგანვე მოხიბლულთა გულებშია და არა მსოფლიო რუკაზე. კი ბატონო, ასე იყოს,
მაგრამ უაფხაზეთოდ არც საქართველო არსებობს. საქართველო მინუს აფხაზეთი უდრის
ნულს. გინდ ყოფილა, გინდ არა, მიუხედავად იმისა, რომ ნული, თავისთავად, ამოუწურავი
შესაძლებლობების სიმბოლოცაა. მაგალითად, მილიონს რომ ნული მივუწეროთ, მილიონი
ათმაგად გაიზრდება ერთბაშად და, აქედან გამომდინარე თუ ვიმსჯელებთ, ნული (იგივე
საქართველო), იმას ეკუთვნის, ვისაც მილიონი უკვე აქვს და მის გაათმაგებასაც აპირებს. ამდენი
სახაროვმაც იცის. სხვანაირად რომ ვთქვათ, ის იცის, რაც უნდა იცოდეს, რაც მისთვის
სასარგებლო
დასკვნების
გამოსატანადაა
საკმარისი.
მსოფლიო
ობივატელის
ტვინი
ავტორიტეტის პირიდან ამოსულ სისულელესაც სიბრძნედ აღიქვამს. რაც უფრო ბნელია
ადამიანი, მით უფრო სჯერა ავტორიტეტისა. ავტორიტეტის შექმნა კი, რომ იტყვიან, ტექნიკის

საქმეა. მით უფრო - ჩვენში. ხელი ხელს ბანს. მე შენ სახელს მოგიპოვებ, შენ მე ახალი მიწები
მომაპოვებინე. ან რა გასაკვირია, სიტყვითაც იმის ინტერესებს იცავდეს კაცი, ვისაც
ემსახურება?! გასაკვირი სხვაა: ჩვენ, ქართველები, მიწიდან რკინის ამოღებისათვის, ჯერ კიდევ
კაცობრიობის გარიჟრაჟზე დაგვწყევლეს და შეგვაჩვენეს ბერძნებმა და, როგორც სჩანს, აქამდე
არ დაუკარგავს იმ წყევლას ძალა, ხოლო ქარაფშუტა მსოფლიო, მეოცე საუკუნის მიწურულს,
ფიანდაზად ეგება ფეხქვეშ მასობრივი სიკვდილის "მამას". გნებავთ, "მამინაცვალს". ხოდა, ახლა
ქართველმა სამაჩაბლო, აფხაზეთი ანდა აჭარა თუ არ დაუთმო ვინმეს (ვისიც არ ითქმის სახელი
და ვისაც უკვე დიდი ხანია, მგლისა არ იყოს, საკუთარი შარდითა აქვს შემოსაზღვრული
თავისთვის ეს სამი "გემრიელი ლუკმა"), ყველა ამჟამად მოქმედი პოლიტიკოსი, დასავლეთშიც
და აღმოსავლეთშიც, ემანდ ვინმეს გოიმი არ ვეგონოო, მრავალმნიშვნელოვნად ჩაიღიმებს
(თავს დააბრალოს) ჩვენს იმპერიალისტურ სიჯიუტეზე. თუმცა, ქართველობაც ჯერ კიდევ
მყარად ზის ბნელში.
ტაშკენტის შვიდში შფოთავს "მუმია",
გარშემო ისევ ცოდვის ბუმია,
პური ცომია, ხორცი უმია,
ქართველისათვის რომი გუმ-ია.
აველუმია, ეგერ რომ მოდის?!
აველუმია, აველუმია.
ჯერ კიდევ მყარად ვსხედვართ ბნელში. შემცბარნი და შეწუხებულნი კი ვართ ამგვარი
უსინდისობით, მაგრამ ბოლომდე მაინც ვერ გავრკვეულვართ, სად არის ძაღლის თავი
დამარხული. ბნელში ვსხედვართ და, შუბლზე სიმწრის ოფლგადამსკდარნი, ღია წერილს
ვაცხობთ. დიდი ბოდიში. გვაპატიეთ,
თქვენისთანა
პიროვნება.
ჩვენი
უმორჩილესად გთხოვთ. ღვთის გულისათვის,
მოწიწებული
და
მოკრძალებული.
ღრმადა
ვართ
დარწმუნებულნი. შეცდომაში შეგიყვანეს (კი აბა! მაგის ჩიტია სწორედ). ჩვენი თაობის
ჩამოყალიბებაში. არ გვიწყინოთ. მაგრამ უთქვენოდ. დღეს თუ ასე გაბედულნი ვართ ყველანი.
ჩვეულებრივად დიდი ინტერესით წავიკითხეთ. ელდა გვეცა. ბატონო ანდრეი. თქვენ აცხადებთ
რომ (სხვამ ჩაუწერა ალბათ. ვინ ჩაუწერდა?). არა. გთხოვთ. გემუდარებით. ეს იგივეა. თქმაც კი
გვიჭირს. ნუთუ მართლა რამე საერთო აქვს ამერიკის შეერთებულ შტატებსა და საქართველოს?
თქვენ თუ იტყვით, ჩვენ ყველანი. მაგრამ მაშინ თბილისიც აღარ შერჩება საქართველოს. ანდა,
საქართველო აღარ შერჩება თბილისს (არადა, დეიდა ვანგა თურმე ხედავს). დიდი
მოკრძალებით. თვითონვე გვიკვირს. გისურვებთ ყოველივე კარგს. უღრმესი პატივისცემით.
მოგეხსენებათ, ჩვენი სტუმართმოყვარეობის ამბავი და სხვა მრავალი. ეგეც ეგრე. მიიღო თუ არა
საკადრისი?! ამის მერე გაბედოს და რამე გაუბედოს საქართველოს. რასაც ცოლი ჩუმად
ჩასჩურჩულებს ყურში, იმას ამბობს ხმამაღლა. ეგ თუ იცოდით, რატომ არ ჩაუწერეთ ღია
წერილში? აკი ყველაფრის თქმა შეიძლებაო? ჰმ, ჰმ. ამას უკვე მარტო შენთვის ვამბობ მომავლის
მოცლილო მკითხველო, რადგან დღეს არა მარტო ყველაფრის თქმა შეიძლება, არამედ
ყველაფრის დაკარგვაც - ერთ მოუზომავ სიტყვას, იქნება, თავიც გადააყოლო. სისტემათა

ბრძოლა კი შეწყდა (თუნდაც, დროებით), მაგრამ არსებობისათვის ბრძოლა კიდევ უფრო
გამძაფრდა. მიღწეულის დაკარგვაც ადვილია და მიუღწევლის მიღწევაც. დროა ასეთი. ვერსად
გაექცევი. გაექცევი - წაიქცევი და დანარჩენები ზედ გადაგივლიან. გადაგთელავენ. ამიტომაც
არავინ არ ამბობს იმას, რასაც უნდა ამბობდეს. მე რომ ახლა ეს ხმალი დევირჩინო, იტყვიან, აი,
დეირჩინაო. აბა, რას იტყვიან, შე ჩემა?! ეტყობა, მართლა გადავცდით ჭკუიდან. აკი გვითხრეს,
ცხრა აპრილის შემდეგ ყველაფერი გეპატიებათო. ესე იგი, ჭკუა აღარ მოგეკითხებათო.
სამაგიეროდ, როგორც იქნა შევამჩნიეთ ერთმანეთი. ადრე არ გვეცალა ერთმანეთის დასანახად.
მაგრამ რახან ღმერთი შეგვეწია და მოვიცალეთ ერთმანეთისთვის, იქნებ სხვაც ბევრი რამ
დავინახოთ. იქნებ ისიც გავარკვიოთ, სად შეიძლებოდა მომხდარიყო დიდგორის ბრძოლა...
და აი, ასეთ დროს, აველუმს საშუალება ეძლეოდა, ცოტა ხნით მაინც გასცლოდა აქაურობას,
გარიდებოდა ამ ორგანიზებულ უაზრობასა თუ აღზევებულ სიბრიყვეს. მართალია, არავინ
აგლეჯდა კალთებს, არავინ უშლიდა, მაგრამ თვითონვე ეთაკილებოდა (რასაკვირველია,
საკუთარი მოსაზრებებიდან გამომდინარე), ესიკვდილებოდა თავისი უბედური ხალხის
მიტოვება ყველაზე დიდი განსაცდელის ჟამს, თუნდაც ერთი საათით. რა თქმა უნდა,
ვერაფერში წაადგებოდა (იმის გაკეთება შეეძლო მხოლოდ, რასაც აქამდე აკეთებდა და რაც
სრულებითაც არ აღმოჩნდა საჭირო იმისთვის, ვისთვისაც თავისი ჭკუით ირჯებოდა), მაგრამ
თუ მართლა დასაღუპად იყო ქვეყანა განწირული, მაშინ არც თავად უნდა ჰქონოდა გადარჩენის
შანსი, თუნდაც უმნიშვნელო, თუნდაც თეორიული, და თავადაც მასთან ერთად უნდა
დაღუპულიყო,
როგორც
მისი
შემადგენელი
ნაწილი,
პატარა,
მაგრამ
აუცილებელი
მთლიანობისათვის, თუნდაც სათვალავისთვის. სული სულთაგანი და ხორცი ხორცთაგანი. მას
კი გაქცევაზე ეჭირა თვალი. თუმცა, გაქცევა გადარჩენა არ არის. უბრალოდ, უკან დაბრუნებაა,
თანაც იძულებით, და არა ტაქტიკური თუ სტრატეგიული სვლა. ბრუნდები იქ, საიდანაც
ოდესღაც წამოხვედი, უარაფროდ. ალბათ ნაადრევადაც, რადგან მაშინ ისიც არ იცოდი ჯერ,
ბნელში რითი გაგენათებინა ლუკმა და სინათლეში რითი დაგეფარა სიშიშვლე. ასე რომ,
ფრანსუაზასთან გაქცევით, თავს კი არ შველოდა აველუმი, ნებაყოფლობით ამბობდა უარს
მთელ თავის ცხოვრებაზე, ამდენი ხნის სიმტკიცესა და სიჯიუტეზე, გნებავთ "უმოქმედობასა"
და "დუმილზე", როგორც ოფიციოზი ნათლავდა მისთვის მიუღებელ ნებისმიერ მრწამსსა თუ
შეხედულებას, რათა გულუბრყვილო ქვეშევრდომს "უმოქმედობა" მართლა უმოქმედობად
აღექვა და არა უძლურების მარად ღია, მარად ჩირქისა და ბალღამის მწვეთავი ჭრილობის
მკურნალობად, თუნდაც ცხოველური (გნებავთ, მელანიასეული) მეთოდით; "დუმილი" კი დუმილად და არა დაუმორჩილებლობის ასევე მარადიულ ღრიალად, იდუმალ წიაღთა შლამში
ამოთხვრილ ხმად, რომელსაც წიაღთა საიდუმლო შეიძლება ვერ მოაქვს ჩვენამდე, მაგრამ
ცნობის წადილს კი გვიღიზიანებს იმ საიდუმლოთა მიმართ. როგორც არ უნდა გაგიკვირდეს,
მოცლილო მკითხველო, ბოროტების იმპერიას ზოგიერთთა "უმოქმედობისა" და "დუმილისა"
უფრო ეშინოდა, ვიდრე იმ "გამბედავი", "თავზეხელაღებული" ოპონენტების ლეგიონისა,
ხმამაღლა, საქვეყნოდ, კრებებსა თუ სესიებზე, კონფერენციებსა თუ ყრილობებზე (რომლებსაც,
ცხადია, თავად იმპერია წარმართავდა), "გულწრფელად", "უანგაროდ" რომ ამხელდნენ და
აქიაქებდნენ არსებული წეს-წყობილების "ზოგიერთ ჩრდილოვან მხარეებს" (ერთმა ასეთმა
ოპონენტმა, უნებურად წამოროშა თუ ვიღაცაში შეეშალა აველუმი, პირდაპირ უთხრა
საუბრისას: მე რომ მკითხო, ახია, მართლა აუხტეს მაგათ კაციო), რაც, უპირველეს ყოვლისა,

არსებული ხელისუფლების, მისი უფლებამოსილების აღიარებას ნიშნავდა ისევ, როცა
ზოგიერთთა დაუოკებელი "უმოქმედობა"და ჩაუხშობელი "დუმილი" სწორედ არსებულის
შეგნებულად არშემჩნევა, არცნობა, არმიღება იყო და სხვა არაფერი.
და მაინც, ყველაზე მეტად, ისევ შვილი ბორკავდა აველუმს, ისევ სულიერად დახეიბრებული
შვილი უშლიდა ხელს, მთლიანად დანებებოდა ამ მტანჯველ სურვილს. შვილმა უიმისოდ უკვე
სცადა გაფრენა (აღარ ეყო მოთმინება) და ახლა ფრთებდამსხვრეული იჯდა შინ, იატაკზე,
ტენისის დაკარგულ ბურთს მიშტერებული და ლაპარაკიც აღარ უნდოდა გაფრენაზე, თუმცა,
ჯერ კიდევ გუშინ, ალბათ არავითარი ძალა არ არსებობდა მიწაზე მისი გამჩერებელი - შვილსაც
დათმობდა და მშობელსაც, ოღონდ ერთხელ მაინც, ერთი წუთით მაინც მისცემოდა ცის
უსასრულობის, ცის უძირობის განცდის შესაძლებლობა, თავისუფლად, თავის ნებაზე,
უფროსების ჩაურევლად, რაც შეძლო კიდეც, მაგრამ მართლაც ერთხელ, მართლაც ერთი
წუთით. დამნაშავე კი ისევ აველუმი გამოვიდა ("შენ რა გენაღვლებოდა, იგონებდი რაღაცას