აველუმი - 24

ასედაც იქცეოდა, რამდენადაც ეს იყო მისი მიზანი - წარსულში შებრუნება - ხოლო წარსულში
შესასვლელი გზა სონიათი იწყებოდა და აველუმიც ისეთივე ზოგადი, დაუკონკრეტებელი

მღელვარებით
იხსენებდა
სონიასთან
გატარებულ
ცხოვრებას,
როგორითაც
მზეზე
ალაპლაპებულ ზღვას გადასცქეროდა თავისი აივნიდან. ასე რომ, გარკვეული თვალსაზრისით,
ისევ ერთად იყვნენ ისინი და ხან შემოდგომის მზეს ეფიცხებოდნენ გაჭყლეტილი ყურძნის
სუნითა და მთვრალი ფუტკრების ბზუილით გაბრუებულ ნაპირზე, ხან კი, იმავე ნაპირიდან
ზამთრის მზეზე გაბრწყინებულ დელფინებს უყურებდნენ და ადვილად წასაშლელ კვალს
ტოვებდნენ სუბტროპიკულ თოვლზე, ვიდრე გაცელქებული დელფინები უზარმაზარი შავი
ბორბლებივით ბრუნავდნენ აქოთქოთებულ წყალში, ნაპირის გასწვრივ, თითქმის იქვე, ერთი
ხელის გაწვდენაზე... მაგრამ ის სხვა სონია იყო - აველუმისეული, ხსოვნისმიერი, უცვლელი და არაფერი ესაქმებოდა გამქრალთან, გარდაქმნილთან, რომელიც "უვიტამინო ჩრდილოეთში"
საკუთარ ქმართან იმყოფებოდა ახლა, საკუთარ ოჯახში და, ჩვენში რომ ვთქვათ, არც არაფერი
ესაქმებოდა აქ. ის სონია უკვე განთავისუფლებულიყო აველუმისგან, ოღონდ, ყურმოჭრილი
მონის მეშვეობით მოეპოვებინა თავისუფლება, რაც საკუთარი მონური ბუნების გამომჟღავნებაა
და მეტი არაფერი, მაგრამ ეს სრულებითაც არ შეუშლიდა მომავალში ხელს, კმაყოფილი
ყოფილიყო ცხოვრებით, რამდენადაც ცხოვრებით კმაყოფილებაც მონათა ხვედრია. სონიას
ალბათ თავიდანვე განსხვავებული წარმოდგენა ჰქონდა თავისუფლებაზე, მაგრამ აველუმისა არ
იყოს, ისიც ყოველთვის მთელი არსებით იბრძოდა მის მოსაპოვებლად. უფრო ნათლად რომ
ვთქვათ, აველუმის სიყვარული იგივე თავისუფლება იყო მისთვის და, მართლაც, თვალსა და
ხელს შუა იცვლებოდა ყოველდღიურად, სულ უფრო მეტად და მეტად ეუფლებოდა საკუთარი
თავისადმი პატივისცემის გრძნობა, ანუ, ისევ თურქულად ფეხმორთხმული კი იჯდა ხოლმე
ზღვის პირას, ცხელ სილაზე, და ცალთვალმოჭუტული, ცხვირშეჭმუხნული ამოსცქეროდა
აველუმს ლაპარაკისას, მაგრამ ძველებურად, მტაცებელი ცხოველივით, განუწყვეტლივ აღარ
ჰქონდა კბილები დაკრეჭილი საღრენად, საჩხუბრად, გამოსანთებად, სულ ერთია, მისი ტოლი,
უმიზნოდ მიზანდასახული გოგოები ჩაივლიდნენ გვერდით, პირში სიგარეტგარჭობილნი და
აგდებულად მომღიმარნი, თუ მისი ტოლი ბიჭები, უტიფარი გულგრილობითა და მოზეიმე
სევდით გამომზირალნი. სონიაც იმათი ჩამონაჭერი იყო, მაგრამ მისდა უნებურად, მისთვისაც
მოულოდნელად, უკვე გამოცალკევებულიყო იმათგან (უპირველეს ყოვლისა, საკუთარი
ღირსების შეგრძნებით). არადა, ჯერ კიდევ გუშინ, ერთ-ერთი უერთგულესი და უმორჩილესი
წევრი გახლდათ იმ ინტელექტუალური ჯოგისა, რომელსაც არარსებული ქმრის მაგივრობის
გაწევაც შეეძლო მისთვის და გაქცეული მამისაც; რომელსაც იქ უთენდებოდა, სადაც
უღამდებოდა და, ცხოვრებას დახარბებული, პირველ რიგში, ცხოვრებას თელავდა ფეხქვეშ (რა
თქმა
უნდა,
შეუგნებლად);
გართობას
მონატრებული,
არაფერი
გამომრჩესო,
ოფლად
გაღვრილი, ქანცგაწყვეტილი, ენაგადმოგდებული დაძრწოდა აქეთ-იქით, ლიტფონდსა და
კორპუსებს შორის, ძირითადად უცხოელი ლოთი ტურისტებისგან
შეძენილი მაისურებით, შორტებით, ლიფებით, ფლოსტებით, მზის შლიაპებითა და მზის
სათვალეებით მორთულ-მოკაზმული; ბუნებასთან დაბრუნების მოწადინეს, ჩანაცრებული
კოცონები, ღია ფეხსადგილები, ნაგვის ზვინები და თევზის კონსერვის ამძაღებული სუნი
რჩებოდა გზადაგზა. სონიაც იმ ჯოგის ნაწილი იყო ჯერ კიდევ გუშინ. იმას ეკუთვნოდა და
შეეფერებოდა კიდეც, ასაკითაც, ბუნებითაც, მსოფლმხედველობითაც, მაგრამ მოულოდნელი
ცვლილებების გამო (პლუს აველუმის სიჯიუტე), უკვე შეეძლო ჯოგის შუაგულშიც ცალკე,
დამოუკიდებელ არსებად აღექვა თავი და, რაც მთავარია, არა როგორც ფართო მოხმარებისა,

არამედ უაღრესად კერძო, უაღრესაც პირადული ფიქრის, მიზნის, მისწრაფების, აღტაცებისა
თუ თანაგრძნობის აღმძვრელ საგანს. ასეთი რამ არასოდეს განეცადა იქამდე და, შეიძლება
ითქვას, საერთოდ უცხო ხილი იყო ეს მისთვის, რასაც არც თვითონ მალავდა. "ქალი რომ ვარ,
შენ შემაგნებინე პირველადო - გამოუტყდა აველუმს - პირველად ღვინო რომ დამისხი, ისე
გამიკვირდა, ისე გამიხარდა, ისე დავიბენი, ერთი პირობა, მომერიდა კიდეც ჭიქის ხელში აღება,
რადგან იქამდე, ღვინოს დამისხამდნენ კი არა, ბოთლსაც მე მახსნევინებდნენ და კონსერვსაცო".
ახლა კი თავად ეშოვნა "ბოთლისა და კონსერვის გამხსნელი" და, ყოფილი მონა,
მონათმფლობელად
ქცეულიყო.
ეტყობა,
აველუმის
სიყვარულმა
მაინც
ვერ
გამოიღო
სასურველი შედეგი და მანქანის გაცვეთილი, გადაგდებული საბურავივით, როგორც იტყვიან,
წყალს მიჰქონდა, დრო-ჟამის ზვირთებს მიჰყვებოდა ვალმოხდილი, ბოლომდე გამოყენებული,
ამოწურული...
წამოსვლის დღეს, თითქმის უთენია გავიდა ზღვაზე. წყალში ჩასვლა, მაინცდამაინც, არ
უნდოდა, მაგრამ - იქნებ გუნება გამომიკეთდესო - მაინც გამოაყოლა ხელს საცურაო ტრუსები.
მავთულის ღობეები, ბილიკის ორივე მხარეს, ძლივს აკავებდნენ ნესტიანსა და მსუყე სიმწვანეს.
ბილიკის ბეტონის ფილებზე ჯერ კიდევ იდო ნამი. აქა-იქ ლოკოკინის ვერცხლისფერი კვალიც
ბზინავდა. ერთ ლოკოკინას ზედ ბილიკზე დასთენებოდა და აველუმმა, ცოტას მორჩა, ფეხი
დაადგა. "ძალიან სწორად ვიქცევი, პარიზში რომ მივდივარო" - იქეზებდა თავს, რადგან იმ
წუთას არსად არ უნდოდა წასვლა. მაგრამ არც აქ ყოფნა შეეძლო. ალბათ, ისევ გამოუძინარი რომ
იყო,
იმიტომ.
შეიძლება,
თავისი
ორბუნებიანობის
გამოც.
უძილობისგან
თვალები
ჩასწითლებოდა. ნელა, უხალისოდ ჩაუარა ბილიკის გასწვრივ ჩარიგებულ ცარიელ სკამებს,
ლერწმის "ხეივანიც" გაიარა და გასახდელ კაბინაში შევიდა. კაბინაში დასორსოლებული,
სისხლიანი ბამბა ეგდო და სასწრაფოდ აარიდა თვალი. "დაუოკებელია ჩრდილოელი ქალების
სწრაფვა ზღვისკენო" - გაიფიქრა ამრეზილმა.
თუმცა, კაცმა რომ თქვას, არც ჩამოსულ ქალებს გაემტყუნებოდათ ამგვარი დაუდევრობა:
მენსტრუაცია, აქაც და იქაც, ყოველ თვე ექნებოდათ, ერთსა და იმავე დროს, ზღვის საგზურს კი
წელიწადში ერთხელ თუ იშოვნიდნენ, ისიც იმ შემთხვევაში, თუკი შინ, საგზურების
განაწილებისას, უმალ ზღვის მოძულე, ვიდრე მოყვარული და ამიტომაც ზღვის მოყვარულთა
გამწარების მოწადინე რომელიმე ეგნატე არ წამოუხტებოდათ საერთო კრებაზე და მუშტს არ
დაუბრახუნებდათ მაგიდაზე - ბოლოს და ბოლოს, რას გავს ეს, ძვირფასო ამხანაგებოო - იმიტომ
კი არა, თავად რომ ჩაეგდო საგზური ხელში... როგორ გეკადრებათ! ეს რამ გაფიქრებინათ?!
ღმერთმა დაიფაროს! მტერმა გაძლოს ოცდაათი დღე ველურ ქართველებთან (ოცდაოთხი,
იგნატ იგნატიჩ). თუნდაც ოცდაოთხი იყოს. აქაც უკვე ბებერები გაუჩინეს თვალებზე. იგნატ
იგნატიჩს მხოლოდ სამართლიანობა ალაპარაკებს. მისი ცოლი ჯერ მასაც არ დანახვებია
ტიტველი და რაღა ამ სიბერეში გაუწყრება ღმერთი, რაღა ახლა წამოიხდის კაბას ქვეყნის
დასანახად?! თუმცა, არც ესაა გამორიცხული. არსებობს მოსაზრება, თითქოს რუს ქალებს
განსაკუთრებით
მოსწონდეთ
ქართველი
კაცები
და
თქვენთვისაც
აჯობებს,
თუ
არ
ათქმევინებთ, როგორ იქცევიან ისინი (რუსი ქალები) იქ, სამხრეთში, ღია ბორდელში... მაგრამ
სამართლიანობაც არსებობს ამ ქვეყანაზე. მართალია, ძველი აღარაფერი მოსწონთ, მაგრამ ადრე,
რევოლუციამდე, მხოლოდ ღირსეული, ესე იგი, ან სისხლით, ან ნიჭით, ან წოდებითა და ან

შეძლებით გამორჩეული ხალხი სარგებლობდა ამგვარი პატივით და ყველანი შეგუებულნი
იყვნენ ამ ამბავს. დღეს კი რა გამოდის?! აბა, დააკვირდით. ეგნატესნაირ განავალსაც შეუძლია
ისარგებლოს ნებისმიერი პრივილეგიით. თუმცა, არა! ნურას უკაცრავად! მარტო ეგნატობა არ
ყოფნის ამ საქმეს. იმ შემთხვევაში ისარგებლებს ეგნატე, სხვებზე ეშმაკი თუა და წინასწარ იცის,
როდის რომელ უნიტაზში მოადინოს ტყაპანი. ამიტომ, ისევ და ისევ სამართლიანობის
გულისთვის, წელს ისა და მისი ბებრუხანა წავლენ ზღვაზე და არა ისევ ქსენია ევგენიევნა.
თუმცა, ქსენია ევგენიევნას პირადად დიდ პატივს სცემს, როგორც ერთ-ერთ საუკეთესო
რედაქტორს - მისი დამუშავებული ტექსტი შეგიძლიათ თამამად გაუშვათ ნებისმიერ სტამბაში მაგრამ ეს სხვა საკითხია და არავითარი კავშირი არა აქვს ბიჭვინთის მწერალთა დასასვენებელ
სახლთან, სადაც წელს, მოკვდება და აუცილებლად წავა, გინდაც ქსენია ევგენიევნამ
სათითაოდ, ღერა-ღერა დაიგლიჯოს თმა, ხოლო მას და მის მეუღლეს სტუმართმოყვარე
აბორიგენებმა სუფრის კოვზით ატენონ პირში აჯიკა და ძაბრით ასხან ჭაჭის არაყი. აი, ასე!
გთხოვთ, ოქმში შეიტანოთ ჩემი ნალაპარაკევი და ასე შემდეგ, და ასე შემდეგ...
მოკლედ, ისე არ ესიამოვნა აველუმს იმ სისხლიანი ბამბის დანახვა (რომელიც, ადვილი
შესაძლებელია, მართლაც ქსენია ევგენიევნას დატოვებული ყოფილიყო), შეხსნილი ქამარი
ხელახლა შეიკრა, საბანაო ტრუსებიც ისევ ჯიბეში ჩაიტენა და კაბინიდან გამოვიდა.
სონია უკვე ზღვაში იყო. დილის ნამით ჯერ კიდევ სველსა და ცარიელ პლიაჟზე მარტო მისი
რეზინის ფლოსტები ეყარა (როგორც მარილში გამოყვანილი და სიბრტყეზე გაჭრილი თევზის
ორივე ნახევარი), მარტო მისი სარაფანი ეგდო და აველუმს, რატომღაც, ისევ შეეცოდა სონია.
სონია კი ტივტივამდე მიცურებულიყო უკვე და იქიდან უქნევდა ხელს - წყალბურთელივით,
ლამაზად ამოეშვირა წყლიდან გრძელი, ქათქათა მკლავი. აველუმი, ჩვეულებისამებრ, ჯიბეებში
ხელებჩაწყობილი იდგა ზღვის ნაპირას და წარბებშეჭმუხნული გაჰყურებდა ზღვას. სახეზე
ბუბუნით ეხეოდა სუსხიანი, მაგრამ უკვე სითბოგარეული ნიავი. სასულეშიც ზღვის ნიავივით
უღიტინებდა ამ ჩვენებისგან აღძრული სიხარულისა თუ სინანულის გაორებული გრძნობა,
თუმცა, არ იცოდა და არც ცდილობდა გაერკვია, რა უხაროდა, ან რა ენანებოდა იმ წუთას.
უბრალოდ, ზღვის ნაპირზე იდგა, ჯიბეებში ხელებჩაწყობილი გაჰყურებდა ზღვას და მთელ
დედამიწაზე მარტო მან იცოდა, სონია რომ იყო ზღვის უკაცურ ზედაპირზე შავად მბზინავი
ერთადერთი პატარა ლაქა.
მეორე დღეს უკვე თბილისიდან დაურეკა სონიას და როცა ის დაფეთებული მოვარდა
ტელეფონთან (ალბათ დედა ეგონა და, ეტყობა, ერთი სული ჰქონდა როდის შეიტყობდა მისგან
ბიჭვინთის ახალ ამბებს), მშვიდად უთხრა: მართალი ხარ, კარგად მოიქეცი, რომ გათხოვდიო.
პარიზში, რასაკვირველია, მოსკოვიდან გაფრინდა - სატუსაღოს მთავარი და ყველაზე "იწრო"
კარიბჭის
გავლით.
მასზე
რომ
ყოფილიყო
დამოკიდებული,
ერთი
აეროპორტიდან
(ვნუკოვოდან) პირდაპირ მეორე აეროპორტში (შერემეტიევოზე) წავიდოდა, მაგრამ ერთი-ორი
დღე მაინც მოუწია იქ გაჩერება - საფრანგეთის საელჩოსთან იმოდენა რიგი დახვდა, გულზე
შემოეყარა - ვიდრე ვიზის საქმეს მოაგვარებდა, თავისუფლად შეიძლებოდა, თვითმფრინავის
ძლივს ნაშოვნი ბილეთიც დასაბრუნებელი გახდომოდა. ასე რომ, ვერც ამჯერად შეიტყო,
როდის შეითრია, როდის შეისრუტა, როდის შეიწოვა დიდი ქალაქის ბნელმა წიაღმა (რისიც
ძალიან ეშინოდა) და როდის მინებდა თავად აქაური ცხოვრების "წყალქვეშა დინებებს" (რაც

სრულებითაც არ იყო მასზე დამოკიდებული). საელჩოდან მობრუნებულს, სასტუმროს
რესტორანში, სადაც ადრე, სასტუმროში მაცხოვრებელთა კარიდან შემოსულს, კლიენტების
თვალს მოფარებული ოფიციანტები თავაზიანი ღიმილით აედევნებოდნენ ხოლმე, როგორც
ქათმები - საკენკით ხელდამძიმებულ პატრონს, ისეთი "ანტრიკოტი" აჭამეს ახლა, ძაღლს არ
ეჭმეოდა და ისიც იძულებული შეიქნა, ისევ სასმელს მისძალებოდა. მაგრამ ადგილობრივ
ქარხანაში ადგილობრივი ტექნოლოგიით ჩამოსხმული "ვაზისუბანი" (სხვა არავითარი სასმელი
არ იშოვებოდა სტადიონისხელა რესტორანში), აშკარად არ გამოდგებოდა სიმარტოვის
მეგობრად - გუნებას კი არ უკეთებდა, კი არ ამხნევებდა, როგორც კეთილშობილ სასმელს
მოეთხოვება საერთოდ, აოგნებდა, აჩლუნგებდა არასწორად მიღებული წამალივით. მოკლედ,
სადილიც მოთავდა და ვახშამიც, ის კი მაინც ჯიუტად ერკინებოდა მჟავე, წყალწყალა სასმელს,
კიდევ უფრო დათრგუნული და დაყრუებული, საყელოგაღეღილი, მკლავებდაკაპიწებული
ორკესტრის მოულოდნელი გამოხდომებით. ოფიციანტების ახალმა ბრიგადამ ყველაფერი
თვლით ჩაიბარა ძველისაგან - მაგიდაც, სკამიც, თეფშიც, ჭიქაც, დანა-ჩანგალიც, სამარილეც,
საპილპილეც, სამდოგვეც, საფერფლეც - და მხოლოდ მისი გადაბარება გაჯანჯლდა რატომღაც "გავიდეს და თავიდან შემოვიდესო" - უაზროდ აიჩემა ახალმა ოფიციანტმა და ისე ახლოს
მიიტანა ეს ამბავი გულთან, წყალიც კი დაალევინეს დასამშვიდებლად. მაგრამ, ეტყობა,
თვითონაც არ იცოდა (ვერ ამბობდა), რატომ იჩენდა ამგვარ პრინციპულობას. აველუმი კი
ყურსაც არ იბერტყავდა, უცხოელივით იჯდა (უცხოეთის პასპორტი ედო ჯიბეში) და,
გეგონებოდათ, არც ესმის და არც აინტერესებს რა ხდება მის გარშემოო. ოფიციანტი, რა თქმა
უნდა,
ეცოდებოდა
და
უკვე
ისიც
იცოდა,
დადგენილზე
მეტს
რომ
დაუტოვებდა
"მომსახურებაში", მაგრამ თანაგრძნობით მაინც ვერ იმსჭვალებოდა მის მიმართ, ისევ და ისევ,
მისი უგუნური, უაზრო პრინციპულობის გამო.
საერთოდ, როგორც აველუმი დაჰკვირვებია, მოსკოველი წვრილფეხა მოსამსახურეების
საკმაოდ დიდი ნაწილი თითქოს ვალდებულად თვლის თავს, რაც შეიძლება უმოკლეს დროში
შეაჯავროს ჩამოსულ კაცს თავისი ქალაქი, რითაც ფულთან ერთად, გარკვეულ სიამოვნებასაც
იღებს თავად. არადა, თითქოს პირიქით უნდა იქცეოდეს, რამდენადაც მისი შემოსავლის წყარო
ძირითადად ჩამოსული ხალხია და საკმაოდ კარგადაც ცხოვრობს მათი წყალობით. მაგრამ ეს,
ერთი შეხედვით, თითქოს არასწორი საქციელი, მხოლოდ ბრიყვისთვის და საქმეში ღრმად
ჩაუხედავი კაცისთვის შეიძლება იყოს არასწორი საქციელი; ანდა იმათთვის, ვისაც საბჭოური
იმპერია მხოლოდ ამბად გაუგია. საბჭოურ იმპერიაში მხოლოდ დაუწერელი კანონები
მოქმედებენ და ამ კანონთა შემქმნელიცა და აღმასრულებელიც თავად საბჭოთა ხალხია. ხოლო,
რაკი დაუწერელი კანონის ძალით, იმპერიის ყველა მოქალაქე ვალდებულია, ადრე თუ გვიან,
პირადად იგემოს "მოსკოვური სიამენი", ძალაუნებურად და სავსებით სამართლიანადაც,
ყველაფერი ამ ერთ ქალაქშია თავმოყრილი, რაც კი ადამიანს შეიძლება როდისმე დასჭირდეს,
კვების პროდუქტი იქნება ეს, სამრეწველო საქონელი თუ სულიერი საზრდო. ამიტომ, ბუასილი
გაწუხებს თუ უთეატრობა, კეთილი ინებე და ხარჯიც გაიღე, ანუ მეტი გადაიხადე, ვიდრე შინ
გადაიხდიდი, თუკი შინ გეყოლებოდა ბუასილის ექიმიცა და სახელოვანი, ხელისუფლებისგან
დაფასებული ხელოვანიც. ასე რომ, აქაური მოსამსახურე პერსონალის უტიფრობა და უხიაგობა
კი არ აფრთხობს კლიენტს (სხვაგან სად წავა?!), არამედ კიდევ უფრო ზრდის მის
"წველადობას". იმპერიის სხვადასხვა კუთხიდან ჩამოსულთათვის აქ განსაკუთრებული

ტარიფიც კი არსებობს, სადაც მეცნიერული სიზუსტით, არა მარტო ამა თუ იმ კუთხის
ეკონომიური მდგომარეობაა გათვალისწინებული, არამედ იქაურების კულტურულ-ზნეობრივი
მონაცემებიც. მაგალითად, ამ ტარიფის მიხედვით, ყველაზე ძვირი ქართველს უჯდება
მოსკოვში ცხოვრება, რამდენადაც აქაური მომსახურე პერსონალის (და არა მარტო მათი)
თვალსაზრისით, ქართველი არათუ სხვაზე მდიდარია (ღვინო, ჩაი, ციტრუსი), არამედ - სხვაზე
სულელიც. მაგრამ რაკი ამდენი იცი და მაინც ჩამოდიხარ ამ ქალაქში (თუნდაც იძულებით),
აღარც ჩივილსა აქვს აზრი.
ბოლოს ისევ მეტრდოტელმა ჩააწყნარა ყველაფერი. "რაც შეკვეთილი აქვს, გვინდა-არ გვინდა,
უნდა მოვუტანოთ, ახალი შეკვეთა კი, შეგიძლია, არ მიიღოო" - სიტუაციაც განუმარტა და
სამოქმედო გეგმაც დაუსახა მართლა ქათამივით დაბნეულსა და აფორიაქებულ ქვეშევრდომს.
ახალი დახვეული თმა უცხო სხეულივით ედო თავზე და, თითქოს ამის გამო, ლაპარაკისას,
მხოლოდ ვერტიკალურად ამოძრავებდა თავს, სათამაშო ბუდასავით.
ამის მერე ისევ რომ გამოერკვა აველუმი, უკვე ტაქსში იჯდა, სრულიად მარტო, და აშკარად
მძღოლს ელოდებოდა, თუმცა არ იცოდა, აღარ ახსოვდა, როდის ან რა საქმეზე გადასულიყო ის
მანქანიდან. მრიცხველი კი ჩართული დაეტოვებინა, რადგან აველუმი, ვიდრე საბოლოოდ
გამოერკვეოდა, ღრმად იყო დარწმუნებული, დაქანცული თუ დასიცხული ძაღლი ქაქანებს ჩემს
ფეხებთანო. საბედნიეროდ, მძღოლი მალე დაბრუნდა. ვიდრე კარს შემოიკეტავდა, იქამდე
ჩაუგდო აველუმს კალთაში კრიალა, მძიმედ გრილი ბოთლი და ჰკითხა: ახლა საითო.
აველუმსაც ეს აინტერესებდა სწორედ, არ იცოდა, საიდან მოსულიყო აქ, ან საით აპირებდა
აქედან წასვლას. "ერთს ვამბობთ და მეორეს ვაკეთებთო" - უთხრა უფრო საკუთარ თავს, ვიდრე
მძღოლს და მანქანიდან გადმოვიდა. უნდოდა, ფულთან ერთად, ბოთლიც დაეტოვებინა
მძღოლისთვის, მაგრამ ბოლო წუთას, რატომღაც, მოერიდა. გამონელებული სასმელისგან თავი
უსკდებოდა. პირში საშრობი ქაღალდი ჰქონდა თითქოს ჩაფენილი. არყის ბოთლი კიდევ უფრო
უმძაფრებდა ამ მტანჯველ შეგრძნებას, და მაინც, უსაქმური და უდარდელი კაცივით,
ალალბედზე
მიუყვებოდა
უკაცურ
ქუჩას,
ანდა
პროსპექტს,
რომელიც
თავისუფლად
შეიძლებოდა ლენინისაც ყოფილიყო და კუტუზოვისაც. ისიც ძნელი გასარკვევი იყო,
თენდებოდა თუ ღამდებოდა. მაგრამ აველუმისთვის არც ამას ჰქონდა რაიმე მნიშვნელობა,
ერთი ყლუპი წყალი უნდოდა მხოლოდ და მორჩილად, მოთმინებით მიყვებოდა ბრმა გუმანს,
ვიდრე მართლა არ გადააწყდა მიწისქვეშა საპირფარეშოს. კიბე სწრაფად ჩაირბინა და
რამდენჯერმე ზედიზედ გამოირეცხა პირი. საპირფარეშოს მეთვალყურე დედაბერს რეზინის
ჩექმები ეცვა, რეზინისავე წინსაფარი ეკეთა ბამბაზიის ხალათზე და მოწყენილი იჯდა პატარა
მაგიდასთან, რომელზედაც საეჭვო სისუფთავის, ოთხკუთხა ნაჭრის ხელსახოცების დასტა იდო
და ხურდა ფული ეყარა. თითქოს კი არ მსახურობდა აქ, თავს აფარებდა, აველუმისთანა
გზააბნეულ გამკითხავთა მოლოდინში. აველუმმა სამმანეთიანი დააგდო მაგიდაზე, ხელები კი
საკუთარი ცხვირსახოცით შეიმშრალა. "დიდი მადლობელი ვარო" - თქვა დედაბერმა და
სამმანეთიანი რეზინის წინსაფრის ქვეშ შეაცურა. აველუმი უკვე სანახევროდ ასული იყო
კიბეზე, მაგრამ უკანვე ჩამობრუნდა და არყის ბოთლი მაგიდის კიდეზე ჩამოდგა.
მოკლედ, მოსკოვში გატარებული ორი დღის შემდეგ, აველუმს უკვე ენატრებოდა თავისი მარად
ტანჯული, ღმერთისგანაც და კაცისგანაც აბუჩად აგდებული ქალაქი, მაგრამ ჯერ ვერ

დაბრუნდებოდა შინ, ჯერ წესიერად არც იყო წასული, ჯერ კედელს აქეთ იდგა ისევ და ვიდრე
საბოლოოდ გააღწევდა აქედან, ერთხელ კიდევ უნდა გაეძლო ახალგაზრდა დამწყები ჩეკისტის
გამჭოლი მზერისთვის, შუშის ჯიხურში რომ ჩაესვათ ჰომო საპიენსის იშვიათ სახეობასავით, და
სხარტად, შეუფერხებლად ეპასუხა იმის შეკითხვებზე, ეღიარებინა, გნებავთ, დაედასტურებინა
თავისი ვინაობა, ადგილ-სამყოფლის ზუსტი მისამართი, რა მიზნით (რა უფლებით) ტოვებდა
ციხეს და სად (უფრო კი რატომ) მიდიოდა უკეთეს ადგილას. რაღა კოსმიური ხომალდიდან
კოსმონავტის გასვლა სივრცეში და რაღა საბჭოეთიდან რიგითი საბჭოელისა - საზღვარგარეთ.
მაგრამ ორივეს შეუძლია მშვიდად იყოს, კოსმონავტსაც და რიგით საბჭოელსაც, რადგან ორივე
საიმედო ტროსითაა გამობმული მშობლიურ იდეოლოგიას და როგორც არ უნდა გააბრუოს,
გააბრიყვოს სივრცის უსასრულობამ, უკან დაბრუნება ორივეს გარანტირებული აქვს, ცოცხალი
თუ მკვდარი, ერთი მაინც თავის ხომალდს, მეორე კი თავის ოჯახს დაუბრუნდება...
საერთაშორისო
აეროპორტის
გაიდუმალებულმა
ფაცაფუცმა
შორეული
ახალგაზრდობა
გაახსენა - აქ ხვდებოდა ფრანსუაზას - თუმცა მაშინდელი აეროპორტი ახლანდელის ერთ
კუთხეშიც მოთავსდებოდა მთლიანად. მაგრამ მაინც სადღაც აქ, ამ სივრცეში ღელავდა და
იტანჯებოდა ხოლმე ფრანსუაზას მოლოდინში. მწარეც ბევრი ახსოვს და ტკბილიც. სადღაც აქ
გაიმართა მისი და კოლია-კლოდის "დუელიც". ერთი წამით, თვალნათლივ დაინახა კიდეც,
როგორ სხედან ისა და კოლია-კლოდი პატარა მაგიდასთან ერთმანეთის პირისპირ და თითქოს
მის გასაღიზიანებლად, როგორ ლოკავს კოლია-კლოდის წითელი ენა კოვზის ვერცხლისფერ
მუცელს. მაგრამ ახლა მოგონებების დრო აღარ იყო - ჯერ მშვიდობიანად უნდა გაეღწია აქედან
და ისიც, გულაფრიალებული, ყბადაძაბული დაიძრა უკანასკნელი მიჯნისკენ...
და აი, თვალდახუჭული მიწოლილა თვითმფრინავის სავარძელზე. ვერ გაიგებთ, სძინავს თუ,
თანამგზავრთა დასანახად, თავს იმძინარებს. ესეც თავდაცვის ერთგვარი ხერხია, შეიძლება
გულუბრყვილო, მაგრამ საკმაოდ ეფექტური: ხომ ხედავთ, მძინავს. ხოდა, კეთილი ინებეთ და,
ნურც შემეხებით, ნურც რამეს მკითხავთ. გაძელით როგორმე უჩემოდ, ერთი-ორი საათი მაინც.
გაზეთები თუ გნებავთ (უცებ გარდაქმნილი, ძალით გადახალისებული, სახელგადარქმეული,
მაგრამ მაინც ძველებურად საინტერესოდ უინტერესო გაზეთები), შეგიძლიათ დაუკითხავად
ამოიღოთ სავარძლის ბადიდან. მით უფრო რომ, ეს ჩემი არ არის. მეც აქ დამხვდა. მაგრამ,
თქვენგან განსხვავებით, მე მათი გადაფურცვლის სურვილიც არ გამჩენია. ორი საათითაც რომ
მოწყდეს კაცი მიწას, ესეც დიდი ამბავია ჩვენს დროში, ესეც რაღაცას ნიშნავს, რაღაცას კი არა,
ბევრს ნიშნავს, ძალიან ბევრს. ბოლოს და ბოლოს, შეიძლება რომელიმე უბედურებას მაინც
გადარჩე - ან მიწისძვრას, ან წყალდიდობას, ან ქარიშხალს, მეწყერს, ხანძარს, გაძარცვას,
გაუპატიურებას, მოტაცებას, მკვლელობას, აჯანყებას, რევოლუციას, ომს - რაც ცვალებადი
თანმიმდევრობით, ანდა სულაც ერთდროულად ხდება მიწაზე ყოველ ორ საათში. მაგრამ,
სამწუხაროდ, ყველაფერი მიწიერი ცაშიც ინარჩუნებს ძალასა და უფლებას. ის კი არა, ალბათ
კიდევ უფრო მძაფრი, უფრო საგრძნობი, უფრო ხელშესახები, ანუ, კიდევ უფრო შენი ხდება,
მაინცდამაინც, შენი, შენს გამო და შენი გულისთვის გაჩენილი, შექმნილი, ჩადენილი,
მომხდარი. თუკი მიწაზე ცოტა ხნით მაინც მოიტყუებდი თავს, ეს მე არ მეხებაო, ცაში
ვერაფრით ვერ შესძლებ იგივეს - ცაში ყველაფერი შენ გეხება, მაინცდამაინც, შენ, რადგან ცაში
მიწაც საერთოა, განუყოფელი და სადაც არ უნდა დაჯდეს შენი თვითმფრინავი, ვის კუთვნილ
ტერიტორიაზეც არ უნდა დაეზანყოს უკანა ბორბლით, მაინც ერთნაირად მოგეფონება გულს.

ცაში ისიც შენი სადარდელია, რასაც მიწაზე არავითარი მნიშვნელობა არა აქვს შენთვის.
მაგალითად, რატომ არ ქრება ამდენხანს ელექტროტაბლო - ნო სმოკინგ. კურიტ ზაპრეშაეტსა კი მაგრამ, როდემდე? განა ნახევარი საათი არ გავიდა, რაც ავფრინდით?! ასევე გაინტერესებს,
რატომ გამოვიდა კაბინიდან ერთ-ერთი მფრინავი და რატომ გაიხედა ილუმინატორში. ძრავის
ხმას თითქოს არაუშავს. ეს ძაგძაგიც ღრუბლების ბრალია მხოლოდ. სტიუარდესები კი ალბათ
სადილისთვის ემზადებიან და იმიტომ არ ჩანან. საზღვარგარეთის რეისებზე სადილს ალბათ
ჯერ კიდევ არიგებენ. მარტო საბჭოელები ხომ არ სხედან თვითმფრინავში?! აველუმს ერთი
მფრინავის ნორმა შესრულებული აქვს, ნახევარი სიცოცხლე ცაშია გამოკიდული. რა არ
შეხვედრია, რა არ გადახდენია თავს, აკრძალული ბედნიერების შესახვედრად გაფრენილს.
ბუნებაში არ არსებობდა მისი გამჩერებელი ძალა. ახლა კი აკრძალული ბედნიერების
მოლოდინი აუტანელ ტკივილად ქცევია, სადღაც, გულისკოვზთან გასჩხერია და უკვე
გზამოჭრილი, უკვე ლითონის უზარმაზარ მფრინავ სხეულში ჩამწყვდეული, მხოლოდ და
მხოლოდ, მოუშორებელი, ავი წინათგრძნობის დასანახად, ათასნაირად ატრიალებს გუნებაში
თავისსავე შეკოწიწებულ იმედს, ათამაშებს საკუთარი ნასუნთქით გაბერილი ბუშტივით
უწონოს, უფესვოს, უსაფუძვლოს - ყველაფერი კარგად იქნება! მართალია, თავისუფალ
სამყაროში პირველად არ გადიოდა, უფრო სწორად, მეორედ გადიოდა უკვე, მაგრამ ახლა უფრო
ღელავდა, ვიდრე პირველად. შეიძლება ითქვას, არაფერი ჰქონდა საერთო მის ამჟამინდელ
მღელვარებას პირველ მღელვარებასთან. პირველი მღელვარება ბუნებრივი იყო და, ამდენად,
ასატანიც, გასაგებიც, მისაღებიც. რასაკვირველია, ისიც ათასნაირი ფიქრის, ეჭვის, ვარაუდის,
იმედის, გრძნობის ნაზავს წარმოადგენდა, მაგრამ ყველაზე დიდი ადგილი ამ ნაზავში მაინც
ცნობისმოყვარეობას ეჭირა - აინტერესებდა, საიდან გამორბოდა ფრანსუაზა მასთან, სად ვერ
ძლებდა უიმისოდ, სად იშვა, სად იზრდებოდა მისი უკანონო შვილი, როგორ გამოიყურებოდა
სინამდვილეში და ბოლოს, როგორ შეხვდებოდნენ ერთმანეთს ისინი - უკანონონი. ეს იყო მაშინ
მთავარი საფიქრალიცა და საწუხარიც, მაგრამ ახლა, თუკი სამყარო მართლა აპირებდა
გარდაქმნას, თანაც უკეთესობისკენ, ბევრი რამ, რაც აველუმის ცხოვრებას აზრსა და
მნიშვნელობას
ანიჭებდა,
ხოლო
თავად
აველუმს
წამებულის
შარავანდედში
ხვევდა,
შეიძლებოდა, სულ სხვა სახით წარმოჩენილიყო უცებ (თუ უკვე არ იყო წარმოჩენილი).
მაგალითად, თუკი ადრე უკანონო შვილის არცნობა, არაღიარება იძულებით გადადგმულ
ნაბიჯად,
პოლიტიკური მოსაზრებით განპირობებულ საქციელად აღიქმებოდა მისგანაც და ამ საკითხით
დაინტერესებული ხალხისგანაც, რამდენადაც ცნობა და აღიარება ერთნაირად სახიფათო იყო,
როგორც უკანონო მამისთვის (უცხოელებთან ნათესაობა), ისევე უკანონო შვილისთვისაც
(საბჭოელებთან ნათესაობა), ახლა ჩვეულებრივ სალახანობად თუ არა, ზნეობრივ სილაჩრედ
ნამდვილად ჩაითვლებოდა და, პირველ რიგში, მისგანვე. თუმცა, მეორე მხრივ, გარდაქმნის,
განახლების სანატრელი ნიავის პირველსავე წამოქროლვაზე, ისე იოლად გაცამტვერდა
აველუმის ნაფიქრალიცა და ნამოღვაწარიც, რასაც წლების განმავლობაში საკუთარი ღვიძლით
კვებავდა სიმარტოვის კლდეზე მიჯაჭვული, არათუ უკანონომ, კანონიერმა შვილმაც აღარ
ინდომა მისი მამობა, როცა ჯერ კიდევ გუშინ, აღორძინებული, გალაღებული მონობის ჟამს,
არაფერი ეგულებოდა უფრო სანდო და საიმედო, ღირსებისა და მეობის შესანარჩუნებლად; არა
მარტო მოსწონდა ამით თავი, არამედ უფლებასაც აძლევდა თავს, კრიჭაში ჩასდგომოდა

ცხოვრებას, კუთხეში კი არ მჯდარიყო იატაკზე, საპყარივით, არამედ სხვათა უმწეობა, სხვათა
უძლურება დაეგმო და შეერისხა. მოულოდნელად იცვალნენ დრონი და თუნდაც მარტო
ამიტომ, გასარკვევიც ბევრი იყო და ასაღელვებელიც. ისიც იკვლევდა და ღელავდა, სავარძლის
საზურგეზე მიწოლილი და მძინარესავით თვალდახუჭული.
ცხოველებსა და ფრინველებს "სიყვარულის" ჟამი რომ დაუდგებათ, ისეთ გნიასს და ალიაქოთს
ასტეხენ ხოლმე, მეორედ მოსვლა ეგონება კაცს. არის ერთი კრიახი, ყმუილი, ფრთების ბათქუნი
და კბილთა ღრჭიალი, რამდენადაც ისინიც ბუნების გაჩენილნი არიან და უერთმანეთოდ
გაძლება არ შეუძლიათ. მაგრამ იმავე ბუნებისგან გამოყოლილი "საზრიანობა" აიძულებთ
(ჩვენგან, ადამიანებისგან განსხვავებით), უფრო თავშეკავებულნი იყვნენ და სანამ ვნებას
მიეცემოდნენ, იქამდე გაარკვიონ, რამდენად მიზანშეწონილი იქნება მათი ერთ ბუნაგში, ანდა
ერთ ბუდეში ცხოვრება. ეს წინასწარი "გაცნობა" ხშირად კრახით მთავრდება და მამლის
დაჟინებულ ძახილზე მოფრენილი დედალი, ან ხვადის ყმუილზე მოძუნძულებული ძუკნა,
უკანვე გაბრუნდება ხოლმე, უარაფროდ, რაკი უნდობლობა გადაულახავი რჩება, რაკი ორივე
რწმუნდება, ერთმანეთს "ვერ შეეწყობიან", არ გამოადგებიან "ცხოვრების თანამგზავრად" და
ისედაც ხანმოკლე ცხოვრების გამწარებას, გაუთავებელ ღრენასა და ჩხავილს, ამჯობინებენ
თავიდანვე არ შეუღლდნენ, ვიდრე მერე დაიტანჯონ. ადამიანებს კი პირიქით ემართებათ:
დაუფიქრებლად ნებდებიან ვნებას და მერე ათასნაირი ტკივილის, შეურაცხყოფის, გაჭირვების,
ელდისა და შიშის გადატანა უხდებათ დაუფიქრებლად შექმნილის შესანარჩუნებლად ანდა
მოსაშორებლად, გადასარჩენად ანდა დასაღუპად. უფრო სწორად, მოგვიანებით, დაგვიანებით
ცდილობენ განუსჯელად ჩადენილის განსჯას, ანუ, ახლა უკვე გონებას აყენებენ გულზე მაღლა,
რითაც, მხოლოდ და მხოლოდ, ბოროტებას სჩადიან, როგორც საკუთარი თავის, ისევე განგების
ძალით მათთან დაწყვილებული მეორე ადამიანის მიმართ. განსჯა, იგივე "საზრიანობა",
მართალია,
ხელს
უწყობს
ნებისმიერ
ცოცხალ
არსებას
და
მათ
შორის
ადამიანსაც,
კეთილსინდისიერად აღასრულოს ბუნებისგან დაკისრებული მოვალეობა - შექმნას მსგავსი მაგრამ ადამიანს, პირველ რიგში, სიყვარულს უკრძალავს და აიძულებს ყველანაირად
დაუპირისპირდეს სულიერთა სამყაროში მის გამოსარჩევ გრძნობას, მისი განსაკუთრებულობის
გვირგვინს, რამდენადაც, თუკი რამეს ავალდებულებს სიყვარული მას, მხოლოდ და მხოლოდ,
საკუთარი პიროვნების შექმნას, და თუკი რამეში ეხმარება, მხოლოდ და მხოლოდ, საკუთარი
სახის გამოძერწვაში. ასე რომ, აველუმისა და ფრანსუაზას ეს შეხვედრა (თუკი, რა თქმა უნდა,
თვითმფრინავი მშვიდობით დაუბრუნდებოდა მიწას), შეიძლებოდა, წინა შეხვედრების
ერთგვარად შემაჯამებელი შეხვედრაც ყოფილიყო და, რაც მთავარია, იმის დადასტურებაც,
მიუხედავად ყველაფრისა, ორივენი ისევ საფუძვლიანად რომ ეკიდნენ სიყვარულის კაუჭზე და
კვლავაც მზად იყვნენ, მთელი ქვეყნის დასანახად ეფართხალათ ასე, ალბათ სულის
ამოხდომამდეც, თუკი, რასაკვირველია, უფრო საზრიანი არ გახდებოდა იქამდე ერთ-ერთი
მათგანი მაინც, ვთქვათ, ტურის ანდა ყანჩის მსგავსად, და არ შეეცდებოდა კაუჭის მოშორებას,
თუნდაც საკუთარი ხორცის სისხლიანი ნაფლეთების ფასად, კაუჭს რომ უნდა შეატოვოს
განთავისუფლების შემთხვევაში, რაც, სამწუხაროდ, თითქმის გარდუვალი, დაკანონებული
დასასრულია იმ დიადი გრძნობისა, რომლითაც ადამიანი გამოირჩევა ყველა სხვა სულიერი
არსებისგან და რომელიც ყველა სხვა სულიერ არსებაზე "დაბლა" აყენებს მას სწორედ ამ
გრძნობის არაპრაქტიკულობის გამო.

- ცუდად ხომ არა ხართ? - ჰკითხა უცებ სტიუარდესამ.
- ცუდად?! - დააჭყიტა თვალები აველუმმა - რატომ უნდა ვიყო ცუდად? - მოგონილი გაოცებით
შეუბრუნა კითხვა გულისხმიერ სტიუარდესას.
ცუდად რომ იყო, თვითონაც იცოდა, მაგრამ აღარ ახსოვდა - საერთაშორისო აეროპორტის
დაძაბულობამ და ნერვიულობამ დაავიწყა. რა თქმა უნდა, ცუდად იყო. გუშინდლიდან
ვერაფერს ყლაპავდა, ჩაისა და მინერალური წყლის მეტს. გუშინ, სადილზე, ჩაიდო თუ არა
პირში ლუკმა, მაშინვე იგრძნო, მაშინვე მიხვდა, ვერ ჩაყლაპავდა. გაკვირვებული, შემცბარი და
უარესად აგანგაშებული, ამაოდ აცოდვილებდა ლუკმას, ვერც ჩაეყლაპა და ვერც გამოეღო
პირიდან - მაგიდასთან, მის გარდა, კიდევ სამნი ისხდნენ და თანაც მისთვის სრულიად უცნობი
ადამიანები - დაძაბული იჯდა და, შუბლზე სიმწრის ოფლგადამსკდარი, უნდილად
იცოხნებოდა, ბაგაზე დაბმულ ძროხასავით. ბოლოს, სხვა რომ ვერაფერი მოიფიქრა უკეთესი,
ჯიბიდან ცხვირსახოცი ამოიღო და ისე აიფარა პირზე, ვითომ ცხვირიც მოეხოცა და ენით
გადმოგდებული ლუკმაც სხვათა შეუმჩნევლად გაეხვია შიგ. ცხვირსახოცი, ლუკმიანად, ჯიბეში
რომ ჩააბრუნა, მერეღა დამშვიდდა ცოტათი. სამაგიეროდ, მისმა ბარძაყმა უსიამოდ იგრძნო
მაშინვე, როგორ გამოჟონა ქსოვილში ლუკმის სისველემ.
რესტორნიდან პირდაპირ სასტუმროს ექიმს მიაშურა და იმის დამსახურებაცაა, შინ რომ არ
დაბრუნდა, მაინც რომ გაბედა ამხელა გზაზე წამოსვლა საყლაპავგადაკეტილმა.
სასტუმროს ექიმმა ყავის ფინჯნიდან ამოღებული კოვზი მთელი ძალით დააჭირა ენაზე და
მაგიდის ნათურა ჩაანათა ხახაში. ის კი, მარგალიტის მოსაპოვებლად ფსკერზე ჩაშვებული
ველურივით, ჯიუტად იკავებდა სუნთქვას და თვალდაჭყეტილი, ენაგადმოგდებული, საკუთარ
ბარძაყებს ფრჩხილებით ჩაფრენილი, შიშით ელოდებოდა წამოზიდებას. ბედად, სწორედ ამ
დროს, დერეფანში, ექიმის კაბინეტის წინ, ქართველებმა ჩაიარეს. ეტყობა, დედა-შვილი იყო,
თუმცა, მარტო ქალი ლაპარაკობდა: "ამისთვის გამოგიშვით, ნენა, მოსკოვში? ქურდობას იქაც
ისწავლიდი, ნენა". სასტუმროს ექიმმა კოვზი ისევ ყავის დაცლილ ფინჯანში ჩააგდო, მაგიდის
ნათურა მაგიდაზე დააბრუნა, ხელები გაიფერთხა და თქვა: ლარინგოლოგი არა ვარ, მაგრამ
სანაძლეოს დაგიდებ, არაფერი გჭირს, ქრონიკული კატარის მეტიო.
- ბუხრის მილივით გაქვს ყელი. ეტყობა, ბევრს ეწევი - გაიცინა უგულოდ.
- ვეწეოდი - დააზუსტა აველუმმა, ვითომ, ესეც ხომ რაღაცას ნიშნავსო.
- ჩასაყლაპი იყოს თორემ, როგორმე ჩავყლაპავთ - დაამშვიდა სასტუმროს ექიმმა - სხვათა
შორის, მარილწყალი მოგიხდება - მოაყოლა სერიოზულად - ონკანის ჩვეულებრივი წყალი,
ერთი ჩაის ჭიქა, და ჩვეულებრივი სუფრის მარილი, ერთი ჩაის კოვზი. ყველგან იშოვება.
ბუფეტში თხოვე და მოგცემენ. წყალი ანადუღარი სჯობს, დიზინტერიის ჩხირები რომ არ
შევაყოლოთ. ოღონდ - თბილი. ცხელი სასას დაგითუთქავს. ამდენს შენითაც მიხვდები ალბათ.
კბილებსაც მოუხდება. ბაბუაჩემმა არ იცოდა რა იყო კბილის პასტა. დააწებდა თითს მარილზე
და იხეხავდა, იხეხავდა მთელი დღე, თვალდახუჭული. სამაგიეროდ, ყველა კბილი საფლავში
ჩაიყოლა, თანაც ყველა საღი.

- დიდი მადლობა - წამოსცდა აველუმს, რადგან ჯერ კიდევ ვერ გადაეწყვიტა (და ძალიანაც
იტანჯებოდა ამის გამო), როგორ გადაეხადა მადლობა, ანუ, დაეტოვებინა თუ არა ფული
ექიმისთვის.