აველუმი - 07

შამპანურსაც ყველა მსურველთან ერთად ყლურწავდა ვახტანგურად, მაგრამ როგორც კი
აველუმის თვალებს წააწყდებოდა, მაშინვე მხრებს აიჩეჩავდა ხოლმე გაკვირვებული.
ფრანსუაზა ყოველთვის ებრალებოდა აველუმს, პირველივე დღიდან, როგორც კი დაინახა,
ანტიკური ხანის ძვირფასეულობის დასათვალიერებლად დახრილი საქართველოს საგანძურის
შუშის ვიტრინებზე და მაინც უფრო თანამედროვე, დღევანდელი საფიქრალით შეპყრობილი,
დაძაბული, რომელიღაც მხდალი, ლამაზი ცხოველივით, რომელსაც თავისი ცხოველური
ბუნების გამო, წესიერად აღარც ახსოვს ალბათ, რა განსაცდელს დააღწია ეს წუთია თავი და
ვიდრე მორიგი განსაცდელი დაატყდებოდეს თავს, ნეკერს შეექცევა - კეთილსინდისიერად
იცავს, კეთილსინდისიერად ასრულებს ბუნების წესს. შეიძლება ამიტომაც, როცა მის
წარმოდგენას ვცდილობ ხოლმე, ან ტაქსში ზის, აველუმთან ერთად, დილაუთენია, თითქმის
სრულ სიბნელეში, და სიცივეზე მეტად, ნერვიულობისგან აძაგძაგებული, წარამარა საათს
ეკითხება აველუმს (აველუმსაც ეკითხება და თავისასაც დასცქერის) - ეშინია, ვერც კი
წარმოიდგენთ, როგორ ეშინია სამსახურში დაგვიანებისა... ან ბეწვის ქუდსა და ქურქში
ჩაკარგული, უსახლკაროსავით მორიდებული დგას ნოვოდევიჩევის მონასტრის ეზოში,
დაბნეული იყურება აქეთ-იქით, თითქოს არ იცის, სად არის, როგორ აღმოჩნდა აქ, და
ერთნაირად გაოცებული შესცქერის ზამთრის მზეზე თვალისმომჭრელად აბრჭყვიალებულ
გუმბათებსაც და ჭილყვავებით გადაშავებულ ხეებსაც; ან - სტუმრებს ელოდება, ყველაფერი
მზადა აქვს, ტახტის წინ, პატარა საჟურნალე მაგიდაზე, ცარიელ, ცივად მოკრიალე ჭიქებს
შორის უკვე დგას ვისკის გაუხსნელი ბოთლი. მაგრამ თავად ადგილს ვერ პოულობს, ძლივს
ერევა თავს, იმავე სტუმრების ხათრით (შეიძლება, შიშითაც), და მაინც ჯიუტად ცდილობს
გააგებინოს აველუმსაც, რომ ყველანაირი (საბჭოური) ყველის გამოტანა არ შეიძლება სუფრაზე.
როშფორი კი, მაინცდამაინც, დღეს გაწყდა ამოდენა ქალაქში, ელისეევის მაღაზიის ჩათვლით.
ამას იმიტომ ვამბობ, ფრანსუაზას თვითონვე რომ შეეძლო დიდ განსაცდელად გადაქცევა
ნებისმიერი ყოველდღიური წვრილმანისა, რის გამოც, სამწუხაროდ, უპირველეს ყოვლისა,
თავად იტანჯებოდა - სულ გადასარჩენად ჰქონდა თითქოს საქმე... ხოდა, თუ როგორ
გადაარჩინა აველუმმა, ქვემოთ დაინახავთ, თუკი მოთმინება გეყოფათ და ჩემთან ერთად
ზერელედ მაინც გადაიკითხავთ მის წერილებს. მით უფრო რომ, ეს წერილები არც თავის
დროზე
ყოფილა
მიუწვდომელი
-
ყოველი
მათგანის
ასლი
თავიდანვე,
მოსკოვში
ჩამოსვლისთანავე, იდებოდა იქ, სადაც ჯერ არს და სადაც ახლაც უნდა იდოს წესით, თუკი
"პერესტროიკამ" ისინიც არ გააუფასურა, როგორც სხვა ყველაფერი.
ფრანსუაზას წერილებს ჯერ აველუმის მოსკოველი კოლეგა, მოსკოველი ესტონელი, იანი
იღებდა, რა თქმა უნდა, აველუმის თხოვნითა და დავალებით. აველუმმა კი იმიტომ სთხოვა და

დაავალა იანს მისი სატრფიალო ბარათების მიღება, მხოლოდ ასე რომ შეიტყობდა, საერთოდ
შესაძლებელი იყო თუ არა, თუნდაც წერილობითი ურთიერთობის დამყარება ფრანსუაზასთან.
იანი, თავისთავად ცხადია, ყველა წერილს კითხულობდა და საფუძვლიანადაც "ამუშავებდა"
(ასლი, მოკლე ანოტაცია და ა.შ.), იმისდა მიხედვით, თუ რამდენად საინტერესო შეიძლებოდა
ყოფილიყო იქ მოთხრობილი ამბები გარკვეული სამსახურებისთვის. ასე რომ, იანმა ყოველთვის
აველუმზე ადრე იცოდა, რა ედო ფრანსუაზას გულში, რის თქმას აპირებდა აველუმისთვის.
"დამუშავებულ" წერილებს იანი ახალ, ახლა უკვე საბჭოურ კონვერტში დებდა და ისე
უგზავნიდა აველუმს თბილისში. იანი არ უმალავდა აველუმს, "იქაც" რომ იცოდნენ ამ უიღბლო
სიყვარულის შესახებ და უფრო მეტიც - თუკი, რასაკვირველია, აველუმს თავში არ
აუვარდებოდა ეს ამბავი - უმალ თანაუგრძნობდნენ ("იქაც" ადამიანები მსახურობდნენ, ბოლოს
და ბოლოს), ვიდრე კიცხავდნენ და ამტყუნებდნენ. გასაგებია? ხოდა, თუ გასაგებია, ჩამოასხი.
ნუ იბღვირები. თითოც დავლიოთ და გვეყოფა. შენ დროს ატარებ, ძმაო, რა გენაღვლება, მე კი
სამუშაო მაქვს. "განსაკუთრებით შენზე არიან კარგი აზრისაო" - მოაყოლებდა ბოლოს. იანის
თქმით, "ისინი" აველუმს თურმე გულწრფელ, პატიოსან კაცად თვლიდნენ, მიუხედავად მისი
ზოგიერთი ყოვლად მიუღებელი და, რაც მთავარია, ყოველგვარ საფუძველს მოკლებული
შეხედულებისა. აველუმი კი უფრო და უფრო ღიზიანდებოდა, იბნეოდა, საგონებელში
ვარდებოდა, რადგან არ იცოდა, რას ნიშნავდა "იმათი" ქება, შეურაცხმყოფელი უნდა
ყოფილიყო მისთვის, თუ დამამშვიდებელი, თუ ერთიცა და მეორეც ერთსა და იმავე დროს.
უფრო გულახდილები თუ ვიქნებით, მშვენივრად იცოდა, რასაც ნიშნავდა და იმიტომაც
ღიზიანდებოდა ასე. იანის თქმით, "ისინი" დასჯას კი არ უპირებდნენ თურმე, არამედ - შველას,
გადარჩენას. უფრო სწორად, დიდი იმედი ჰქონდათ, დროთა განმავლობაში, თანდათანობით,
თვითონვე განიკურნებოდა ამ სენისგან. დრო მოიყვანდა ჭკუაზე, დრო აუხელდა თვალს
საკუთარი სიბრიყვისა და უმეცრების დასანახად და ისიც მერეღა მიხვდებოდა, ბეწვის ხიდზე
რომ მდგარა სულ, განუწყვეტლივ... მერეღა დააფასებდა იმასაც, ვინც ბეწვის ხიდზე შემდგარს,
კი არ შეუყვირა, ხელი კი არ ჰკრა - თვალი მოუხუჭა, ყური მოუყრუა, დააცადა "მშვიდობიანად"
გასულიყო გაღმა ნაპირზე, ანუ, ოჯახს დაბრუნებოდა, შინ დატეულიყო და რამდენიც უნდოდა
იმდენი ეწერა ლექსებიცა და პოემებიც, პიესებიცა და რომანებიც - გნებავთ, უიდეო, გნებავთ,
იდეური, რამდენადაც სახელმწიფოსთვის ნამდვილად სულერთი იყო ეს, მისთვის კი - არა.
სახელმწიფოს არც ერთით მეტი მაქებარი ააშენებდა და არც ერთით მეტი მაგინებელი
დააქცევდა, მისთვის და მისი ოჯახისთვის კი ამას არსებითი მნიშვნელობა ჰქონდა. "დიდი
მადლობა გადაეცი შენს მეგობრებს, ასეთი ყურადღებისთვის, ასეთი მზრუნველობისთვისო" იგესლებოდა აველუმი, იანი კი, ვითომ ვერც ამჩნევდა მის მრისხანებას, სერიოზულად
პირდებოდა, აუცილებლად რომ გადასცემდა აველუმის დანაბარებს დანიშნულებისამებრ,
როგორც კი ამის შესაძლებლობა მიეცემოდა.
რაკი თავიდანვე, ჩვენი სათქმელის უკეთ გადმოსაცემად (ჩვენი აზრით, რასაკვირველია),
ეპისტოლური ჟანრი ავირჩიეთ, არათუ კარგი, ხანდახან აუცილებელიც იქნება ალბათ, ამ
ჟანრის უკვე არსებული (ჩვენს ხელთ არსებული) და არც მთლად უინტერესო ნიმუშების
გამოყენებაც. მართალია, ნებისმიერ მკითხველს (მათ შორის მომავლის მკითხველსაც, ანუ,
მოცლილსაც და მოუცლელსაც), ამბავიცა და განცდაც გამოგონილი ურჩევნია, მაგრამ
ფრანსუაზას წერილებზე უფრო "გამონაგონი" ძნელი წარმოსადგენია, ვერავითარი გამონაგონი

ვერ შეედრება ვერც მიუღწევლისკენ სწრაფვითა და ვერც დაუჯერებლის დაჯერებით.
სიყვარული კი მხოლოდ ეს არის - ჯიუტი, განუწყვეტელი სწრაფვა მიუღწევლისკენ და
უსიტყვოდ, უყოყმანოდ დაჯერება დაუჯერებლისა. მათი მეშვეობით (ფრანსუაზას წერილებს
ვგულისხმობ), გაცილებით უკეთ და სრულყოფილად შეგვიძლია აღვადგინოთ ორი სრულიად
განსხვავებული,
თითქმის
ერთმანეთის
საპირისპირო
ცხოვრება
ღმერთისგან
აშკარად
ერთმანეთისთვის გაჩენილი ორი ადამიანისა, რომლებსაც ერთად ცხოვრება თითქოს იმიტომ
არ შეეძლოთ, მხოლოდ ერთად ყოფნა რომ უნდოდათ, მხოლოდ და მხოლოდ, ამას რომ
ესწრაფოდნენ მიუხედავად ყველაფრისა. რაც მთავარია, ამ წერილების მეშვეობით შეგვიძლია
აღვადგინოთ პრაქტიკული თვალსაზრისით ყოვლად უაზრო, კლინიკურად თითქმის მკვდარი,
მაგრამ ყველა ადამიანური გრძნობით, განცდით, ვნებით, ტკივილით, შვებით, იმედით,
უიმედობით, სიზმრით, ჩვენებით, ოცნებით, განსაკუთრებით კი მოლოდინით, ყველაფრის
გაუთავებელი მოლოდინით, მაგალითად, წერილისა, შეხვედრისა, დანახვისა, ხმის გაგონებისა,
ზამთრისა, გაზაფხულისა, ზაფხულისა, შემოდგომისა, დაღამებისა, გათენებისა, დასჯისა,
დაღუპვისა, დასმენისა, გამოაშკარავებისა, ღალატისა, სადილისა, ვახშმისა, ლიფტისა, ტაქსისა,
მატარებლისა, თვითმფრინავისა, გადარჩენისა, მიტევებისა, ნებართვისა, ვიზისა, პასპორტისა მოკლედ,
ყველა
სახისა
და
ყველანაირი
მოლოდინით
უთავბოლოდ,
ფაციფუცით,
გულისხეთქვით ამოვსებული დრო (ასე ალალბედზე მხოლოდ ხანძრით ან მიწისძვრით
დამფრთხალი, დაბნეული, აზროვნების უნარდაკარგული და ცხოველური გუმანის ამარაღა
დარჩენილი ადამიანი ავსებს ჩანთას ხელში უცებ მოხვედრილი და შეიძლება სრულიად
გამოუსადეგარი, სრულიად უსარგებლო ნივთებით) - დროის საკმაოდ დიდი მონაკვეთი,
საუკუნის მეოთხედი - დაუდევრად, დაუნანებლად და უშედეგოდ გაფლანგული, როგორც
უკვე ვთქვით, ორი სავსებით განსხვავებული, თითქმის ერთმანეთის საპირისპირო ცხოვრების
შესარწყმელად, შესადუღებლად, შესახმატკბილებლად.
ახლა ალბათ ისიც უნდა ითქვას, თუ რატომ არ გაეყარა აველუმი მელანიას და რატომ არ
შეირთო ფრანსუაზა (თუკი ასე სიგიჟემდე შეუყვარდათ ერთმანეთი), რატომ არ ისარგებლა
ბედნიერი შემთხვევით და რატომ არ წავიდა ემიგრაციაში, როგორც ყველა ჭკუათამყოფელი
საბჭოელი მოიქცეოდა. დავიწყოთ იმით, რომ ზოგიერთი საბჭოთა დისიდენტისა არ იყოს,
საბჭოთა ემიგრანტიც განსაკუთრებული ფენომენია. უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, საბჭოთა
სინამდვილეში დისიდენტი არათუ შეიძლებოდა მდგარიყო ხელისუფლების სამსახურში,
არამედ მყარადაც იდგა, საპატიო თანამდებობაც ეჭირა და პერსონალური მანქანაც (ზოგჯერ
აბრეშუმის ფარდებიანიც) ემსახურებოდა. ემიგრაციაში კი ძირითადად იმას უშვებდნენ, ვისაც
ერთნაირად იცნობდნენ და, თქვენ წარმოიდგინეთ, ერთნაირად აფასებდნენ კიდეც, როგორც
შინ, ისევე გარეთ; ვინც შეიძლებოდა შინ "საპატიო მოქალაქე" ყოფილიყო, გარეთ კი
"სიმართლისთვის წამებული რაინდი", რომელსაც ერთ ჯიბეში "ლენინი" ედო, მეორეში
"ვაშინგტონი" და თუკი შინ სპეცმაღაზიაში ყიდულობდა პროდუქტებს, გარეთ თითის
გაუნძრევლად, წლების მანძილზე შეეძლო ფეხიფეხზე გადადებული მჯდარიყო რომელიმე ღია
კაფეში, აყვავებული წაბლების სურნელში, სახეზე გაზაფხულის მზემიშუქებული (და კაგებეს
საიდუმლო
არხების
მეშვეობით
ჩვენთვისაც
გაეზიარებინა
ემიგრანტული
ცხოვრების
ჭირვარამი), როცა ფრანსუაზას წელებზე ფეხი უნდა დაედგა, სამგზავრო ფული რომ
მოეგროვებინა მოსკოვში ჩამოსასვლელად. აველუმი, რა თქმა უნდა, არც შინ წარმოადგენდა

რამეს და არც გარეთ და, თუნდაც ამიტომ, სხვის კმაყოფაზე დაფუძნებულ თავისუფლებას, ისევ
დაუმადლებელი, ბედით დამსახურებული ტუსაღობა ერჩია ყოველთვის. გარდა ამისა, თავისი
ბუნებით, უფრო მცენარე იყო, ვიდრე ცხოველი ან ფრინველი. ამით იმის თქმა მინდა, რომ
დროსა და სივრცეში გადაადგილებას ცუდად იტანდა, ძნელად ეგუებოდა, ძალიან უჭირდა და,
შეიძლებოდა, ერთ მშვენიერ დღეს სიცოცხლის ფასადაც დასჯდომოდა. მასზე თუ იქნებოდა
დამოკიდებული, ამჯობინებდა იქ მდგარიყო სულ, სადაც განგებამ გააჩინა, მხოლოდ და
მხოლოდ, ანდა, მაინცდამაინც, იქაური ამინდის ჭირვეულობათა გათვალისწინებით. უფრო
მეტიც, მთელი მისი შეგნებული ცხოვრების მანძილზე, ოდესღაც დაკარგული ცოდნისა თუ
განზრახ დამარხული საიდუმლოს საფლავზე (ალბათ, ადგილის დასამახსოვრებლად) დარგულ
ხედ აღიქვამდა საკუთარ არსებას და ეს მიაჩნდა ერთადერთ დანიშნულებად, მოწოდებად, მისი
ამქვეყნიური - როგორც ხორციელი, ისევე სულიერი - ცხოვრების გასამართლებლად. მეორეც
ერთი, მისი და მელანიას ურთიერთობა სრულებითაც არ გამორიცხავდა მისი და ფრანსუაზას
ურთიერთობას, პირიქით, შეიძლება განაპირობებდა კიდეც, და მაინც, არჩევანზე თუ
მიდგებოდა საქმე, უმალ ფრანსუაზას შეელეოდა, ვიდრე მელანიას. ფრანსუაზას (თუკი საბაჟოს
გაცურებას შესძლებდა), ძირფესვიანად მოგლეჯილი უნდა გაეტანა აველუმი აქედან, ხოლო
მელანია თავად იყო იმ მიწის ნაწილი, რომელშიაც ფესვი ჰქონდა გადგმული აველუმს. მელანია
საკუთარი სისხლით კვებავდა აველუმის ფესვებს, რათა იმას ეცოცხლა, თუ გნებავთ, რათა
ფრანსუაზა
ყვარებოდა,
ანუ,
ჩვენს
პირობებში,
შედარებით
თავისუფალ,
საკუთარი
სურვილების აღმსრულებელ, თავისი სიტყვის გამტარებელ კაცად ჩაეთვალა (თუნდაც
წარმოედგინა) თავი. მელანიას გარეშე ეს ყოვლად შეუძლებელი იქნებოდა, რამდენადაც
მელანია, თავისი შორსმჭვრეტელობისა თუ ქალური სიბრძნის წყალობით, როგორღაც
ახერხებდა ჩვენს საერთო, უზარმაზარ საპყრობილეში შედარებით პატარა, მხოლოდ და
მხოლოდ აველუმისთვის განკუთვნილი, ფაქტიურად ერთადგილიანი საპყრობილეს შექმნას,
რომლის უცვლელი ზედამხედველი თვითონვე იყო და ათასში ერთხელ, მაგრამ ყოველთვის
საჭირო დროს, შეგნებულად ბრმავდებოდა, შეგნებულად ყრუვდებოდა, თავის დაღწევის
საშუალება რომ მიეცა ქმრისთვის ამ პატარა სატუსაღოდან, რაც, თავისთავად, საერთო
თავისუფლების ილუზიას უქმნიდა აველუმს, თუნდაც გარკვეული დროის განმავლობაში.
მაშ ასე! ფრანსუაზას პირველი წერილი იმდენად პატარაა, შეიძლება მთლიანად მოვიყვანოთ აქ,
მით უფრო რომ, ისაა პირველი ნიშანიც ახალი ეპოქის დაწყებისა აველუმის ცხოვრებაში და
ისაა პირველი მერცხალიც, რომელმაც მართალია ვერ მოიყვანა, მაგრამ გაზაფხულის არსებობა
შეძლებისდაგვარად
მაინც
გაახსენა
საბჭოეთის
ბინადრებს,
რომელთა
კალენდარზეც
წელიწადის ერთადერთი დრო - პირქუში ზამთარი - იდგა განუწყვეტლივ, ფეხმოუცვლელად.
ყველაფერი მახსოვს. გკოცნი. ფრანსუაზა. წერილი კი არა, დეპეშაა, ისიც შეკუმშული, მაგრამ
ვერ ამოწურა, ვერ ამოხაპა აველუმმა ვერაფრით. ჯიბით დაატარებდა, ვიდრე სხვა მოუვიდოდა,
კიდევ უფრო ამაღელვებელი. შეიძლება ივლისში ჩამოვიდე. ერთად მოვიფიქროთ, როგორ
შევხვდეთ. და კიდევ ერთი, ფეხდაფეხ: მიიღე ჩემი წერილი? თუ არ მიგიღია, გაგიმეორებ ზუსტად ერთი თვის მერე ჩამოვდივარ. ათი დღით. ტურისტულ ჯგუფთან ერთად. ჩემი
ადგილსამყოფელი ჩემს ძველ სამსახურში ეცოდინებათ. იმედია, ჯერ კიდევ გახსოვს
ტელეფონი. თუ არა და, არ ვიცი, როგორ მოვიქცე. იქნებ შენ მოიფიქრო რამე. ნუ გეშინია,
მოიფიქრებს! შენ ჩამოდი და შენი მონახვა ჩვენზე იყოს. მთავარია, გაჭირვების ტალკვესი - იანი

კარგად გვყავდეს. ივნისის ბოლოს ბებიის სანახავად წავალ. ავადაა. იქიდან ისევ პარიზში
მოვბრუნდები, ჩავლაგდები და ჰაიდა მოსკოვისკენ. ასე რომ, ნახვამდის. თავს გაუფრთხილდი
და ყველაფერი კარგად იქნება. მართლაც კარგად იყო ყველაფერი. ყოველ შემთხვევაში უჩვეულოდ, ახლებურად. იმპერია რაღაცის, გაურკვევლის მოლოდინს შეეპყრო. რა თქმა უნდა,
ალეგორიული ლექსებიც იწერებოდა და ალეგორიული სპექტაკლებიც იდგმებოდა, მაგრამ
პირდაპირ ჯერ კიდევ ვერავინ იტყოდა, რა გრძნობები ტანჯავდა და რისი მოლოდინი ჰქონდა.
იტყოდა, დაიჭერდნენ. სულ ცოტა, საგიჟეთში მაინც უკრავდნენ თავს. ყველაზე ძალიან
საგიჟეთში მოხვედრისა ეშინოდა აველუმსაც. ვერასოდეს ვერ პოულობდა საერთო ენას
გიჟებთან და, თუ ფხიზელი იყო თვითონ, ვერც მთვრალებთან. რაც მთავარია, ხალხს იმედი
გასჩენოდა, მაგრამ რისი იმედი იყო ეს იმედი, რას პირდებოდა, რას შესცვლიდა ან რას
მოიტანდა - ჯერ არავინ იცოდა და არც ასე შორს ბედავდა ოცნების ზღვაში შეტოპვას.
უბრალოდ, იმედი გასჩენოდა მოულოდნელად, როგორც უშვილო ოჯახს გაუჩნდება ხოლმე
ბავშვი. ესეც ახალი გრძნობა იყო საბჭოელისთვის და არ იცოდა, როგორ გამოეხატა, ანდა
გამოეხატა თუ არა საერთოდ, რადგან ტანი უგრძნობდა, არავინ გადაუსვამდა ამისთვის თავზე
ხელს. იმედი კი, რახან გაჩენილიყო, იზრდებოდა კიდეც, აღარც კედლებს ეპუებოდა, არც
მავთულხლართებს - იზრდებოდა, იზრდებოდა და საბჭოეთის ყველა ქალაქს ერთნაირად
იხუტებდა გულში. ისე, ჩვენში რომ ვთქვათ, იმედი დიდი ვერაფერი შვილია: ბევრს გპირდება,
არაფერს კი გაძლევს; ბევრს გელაპარაკება, არაფერს კი გეუბნება; ბევრს გაჩვენებს, შენ კი
ვერაფერს ხედავ, რადგან წინ ცარიელი სივრცეა; შეუჩერებლად მიყავხარ, არადა გზა აღარაა.
მაგრამ შენ მაინც მიჰყვები, რადგან იმედის დანაპირები სულზე მეტად გჭირდება, მისი
ნალაპარაკევი სატრფოს ალერსზე მეტად გსიამოვნებს, ხოლო ცარიელ სივრცეში, რაც შენ გინდა
იმას ხედავ. ამიტომ, იმედი ერთდროულად კაცის მეგობარიცაა და მტერიც: ხანდახან,
გაწბილებული
იმედი
უფრო
ძნელი
გადასატანია,
ვიდრე
უიმედობა.
საბჭოელებიც
მრავალმნიშვნელოვნად უპაჭუნებდნენ ერთმანეთს თვალს, თითქოს გრძნობდნენ, არაფრით
რომ არ იმსახურებდნენ იმედს, მაგრამ მაინც ყველანაირად ცდილობდნენ შეეშნოვებინათ,
სხვისთვისაც
არ
ეთქმევინებინათ,
მართლა
არ
ყოფილან
ღირსნიო.
მოკლედ,
ისევე
ცხოვრობდნენ, როგორც იქამდე ეცხოვრათ და როგორც მომავალში იცხოვრებდნენ, რაც არ
უნდა მომხდარიყო. რომ გეკითხათ, ყალთაბანდებივით თვალს რატომ უკრავთ ერთმანეთსო,
გაუკვირდებოდათ, მაგრამ თავიანთი საქციელი კი არა, თქვენი შეკითხვა. თუმცა, ასევე
დაიფიცებდნენ ღმერთის წინაშე, რომ არ იცოდნენ, რა ამოძრავებდათ, რა აზრს დებდნენ
თვალის უნებლიე ჩაპაჭუნებაში. უბრალოდ, რასაც ახლა გრძნობდნენ, ადრე არასოდეს
ეგრძნოთ და არც სხვისგან გაეგონათ. არც მიზეზი იცოდნენ, არც მიზანი ამ ახალი შეგრძნებისა,
არც ზნე და არც ხასიათი. ეგ არის რომ, ღიმილისგან განუწყვეტლივ ექავებოდათ ტუჩები და
დარწმუნებულნი იყვნენ, ქვასავით კი არ დაენარცხებოდნენ მიწაზე, დავუშვათ და კლდიდან
გადაეჩეხა ისინი ვიღაცას, არამედ ბუმბულივით ალივლივდებოდნენ ჰაერში. ეს ახალი გრძნობა
თუ შეგრძნება, მართალია, აკრთობდათ,
მაგრამ აბედნიერებდათ კიდეც, როგორც ფეხმძიმე ქალს პირველად შეძრული ნაყოფი, მისი
არსებისთვის უდიდესი ცვლილებებისა და გარდაქმნების მაუწყებელი, ჯერ კიდევ ბუნდოვანი,
შორეული, ძნელი დასაჯერებელი, მაგრამ გარდუვალი, დღევანდელი ენით რომ ვთქვათ,
შეუქცევადი, და უფრო მეტიც - მისი სიცოცხლის გამგრძელებელი. არ იცის, გოგო ეყოლება თუ

ბიჭი, ლამაზი თუ მახინჯი, ნიჭიერი თუ უნიჭო, მარჩენალი თუ დამაქცევარი, მაგრამ უკვე
უყვარს, წინასწარ, ყოველგვარი პირობის გარეშე, ხოლო რაკი უყვარს და, რაც მთავარია,
ეამაყება კიდეც ეს სიყვარული, ვერაფერი ვეღარ მოერევა. ისე მოდის, თითქოს მთელმა ქვეყანამ
იცის, ან თუ არ იცის, უნდა შეიტყოს, დედა რომ გახდება მალე. მელანიამ იცოდა ასეთი
სიარული ფეხმძიმობისას - ამაყი, წელგამართული მოაფრიალებდა ხალვათად შეკერილ კაბას.
და მაინც, ადამიანი გულუბრყვილო ცხოველია: დარწმუნებულია, მთელი ქვეყანა ისე უნდა
ფიქრობდეს, როგორც თვითონ ფიქრობს და გულწრფელად ბრაზდება, თუკი მისი და ქვეყნის
ფიქრი ერთმანეთს არ ემთხვევა.
იმ ზაფხულს მოსკოვში საერთაშორისო კინოფესტივალი ტარდებოდა და პრესბარში, ანუ,
სასტუმრო "მოსკვას" მეშვიდე სართულზე მოხვედრა დიდ პატივად ითვლებოდა. უკეთეს
ადგილას, მართლაც, ვერსად წაიყვანდა კაცი "საპატიო სტუმარს" ამ უზარმაზარ ქალაქში.
ისინიც, პირველსავე დღეს, იქ წაიყვანა იანმა. უფრო ზუსტად, ერთი ნაცნობი ქალის
დახმარებით,
რომელიც,
იანის
თქმით,
"საკმაოდ
უნიჭო
მსახიობი"
გახლდათ,
რაც
სრულებითაც არ უშლიდა ხელს თავის გემოზე ეტარებინა დრო, "ნაწილნაწილ", ანუ,
სათითაოდ შეაპარა "კინოს სამყაროში". იქ, საღამოობით, არა მარტო ადგილობრივი კინოსა და
პრესის მუშაკები, არამედ უცხოელი რეჟისორები და მსახიობებიც იკრიბებოდნენ, თუმცა იქაც,
რასაკვირველია, ჩვეულებრივი მოსკოვური რესტორნის ქაოსი სუფევდა. მაგალითად, იმათ
სუფრაზე ვიღაც იტალიელი კომერსანტი და ადგილობრივი პედერასტი ოპერატორიც ისხდნენ
და საცეკვაო მოედნიდან მობრუნებული აველუმი, რატომღაც, სულ იმას შიშობდა, მე ხომ არ
ვჯდები სხვის სუფრაზეო. არადა, ყოველი ცეკვის შემდეგ, ნებისმიერ სუფრაზე იცვლებოდა
თანამეინახეთა შემადგენლობა. საერთოდ არ არსებობდა სხვისი სუფრა, სხვისი ჭიქა, სხვისი
თეფში, სხვისი დანა და ჩანგალი. ვისაც სად მოეპრიანებოდა, იქ მოიკლავდა წყურვილს
ვიღაცის ჭიქიდან და იქ ჩაასობდა ვიღაცის ჩანგალს ორთქლში მოხარშული თართის (მაშინ
კიდევ არსებობდა ამგვარი რამეები) მოთეთრო-მოყვითალო ნაჭერს, პირშუშხაში ამოწებულს,
სულ სხვა ვიღაცისთვის შეკვეთილს სულ სხვა ვიღაცის მიერ. ყველა იმასთან ცეკვავდა, ვის
პირისპირაც
აღმოჩნდებოდა
შემთხვევით,
სასმელისგან
უარესად
აცუნდრუკებულ,
ახტუნავებულ, აბუქნავებულ ჯოგში. აველუმი, მაგალითად, ანა კარინას ეცეკვებოდა და
თვითონვე ეცინებოდა, იმდენად მაღალი იყო კინოვარსკვლავი მასთან შედარებით. ალბათ
ფრანსუაზაც იცინოდა მათი შემხედვარე. თუმცა, რას დაინახავდა, როცა თავად საერთოდ
მეორე დარბაზში ცეკვავდა, უფრო სწორად, ცეკვის გაკვეთილს უტარებდა აბორიგენ
ინტელექტუალებს.
წარამარა
ტაშით
აჯილდოვებდნენ.
აველუმი
კინოვარსკვლავს
კი
ეცეკვებოდა (შემთხვევით, სიმთვრალით, სიბრიყვით), მაგრამ გულისყური მაინც იქითკენ
ჰქონდა, საკუთარი ღამის ამომავალი ვარსკვლავისკენ. არ ვიცი, ადგილობრივები ცდილობდნენ
დაემტკიცებინათ უცხოელებისთვის, არაფრის გვეშინიაო, თუ უცხოელებს ეშინოდათ, თავის
შეკავება ქედმაღლობაში, ყოყლოჩინობაში არ ჩამოგვერთვასო - დაუნდობელი, დაუზოგავი
ღრეობა მიდიოდა. წიოდა, კიოდა, ხარხარებდა მეხანძრის მუზარადივით ალაპლაპებული და
სტუმრებზე უარესად მთვრალი ორკესტრი. მაგრამ უცხოელები მაინც გამოირჩეოდნენ ამ
ორომტრიალში,
თუნდაც
იმით,
თავიანთი
მთვრალი
გოგოები
სათუთად
მხარზე
გადაკიდებულნი რომ გაჰყავდათ პრესბარიდან, ანუ, ერთმანეთს დაპირისპირებული ორი
სამყაროს მორიგი ბრძოლის ველიდან.

იქიდან ელლამ (ასე ერქვა "საკმაოდ უნიჭო მსახიობ ქალს") ყველანი თავისთან წაიყვანა,
იტალიელ კომერსანტიან და ადგილობრივ პედერასტიანად. იქაც საკმაოდ ბევრმა ხალხმა
მოიყარა თავი. ერთი მათგანი საერთოდ არ ენახა აველუმს, არც რესტორნამდე, არც
რესტორანში, მაგრამ მოსკოვისთვის ფართოდ გავრცელებული ტიპი გახლდათ - არცერთ
კამპანიას რომ არ ეკუთვნის მთლიანად და ყველა კამპანიაში შინაურულად გრძნობს თავს. უკვე
დილა იყო. ფრანსუაზა ზეზეურად თვლემდა, კინწი ჰქონდა მოწყვეტილი. სამაგიეროდ, ელლა
კიდევ უფრო ენერგიული, კიდევ უფრო დაუდგრომელი გაეხადა სასმელს, კიდევ უფრო
შედიოდა მფარველის, დიასახლისის, მსახურის როლში - ალბათ უცხოელების ხათრით - და
რაღას არ იგონებდა მათ გასართობად. ბოლოს გაშიშვლდა კიდეც და ზეწარმოხურული,
მიამიტად სახედაცქვეტილი გამოვიდა "სცენაზე" სტუმრებთან გამოსამშვიდობებლად. ასეთი
წარმატება ალბათ მართლა არასოდეს ღირსებია თეატრში. იტალიელი კომერსანტი ხომ
საერთოდ გაცოფდა ტაშის კვრითა და ბრავოს ძახილით.
მოკლედ, ტურისტული ათი დღე ისე ჩაადნა ფრანსუაზას ხელში, გონზე მოსვლაც ვერ მოასწრო.
წესიერად არც დალაპარაკებიან ერთმანეთს. დაფეთებულნი აწყდებოდნენ აქეთ-იქით, როგორც
ოთახში შემთხვევით შემოფრენილი ჩიტები, და მაინცდამაინც იქ ამოყოფდნენ ხოლმე თავს,
სადაც ყველაზე ნაკლებად უნდოდათ ყოფნა, და რაკი ვერ აკეთებდნენ, რისი გაკეთებაც გულით
სურდათ, იძულებით აკეთებდნენ, რის გაკეთებასაც გარემო სთავაზობდათ. ეს კი ორივეს
უარესად აღიზიანებდა, აბრაზებდა, აცოფებდა და, შედეგად კიდევ უფრო სწრაფად, კიდევ
უფრო უაზროდ გადიოდა დრო.
აველუმი იანის ერთ-ერთ ქარიტასთან, ვთქვათ, ეფროსინესთან, იგივე სანდრა სანდროვნასთან
იდგა მდგმურად, გამოჩენილი საბჭოთა მწერლის ქვრივთან, რომელიც რასაკვირველია,
"გაყვანილი
იყო
საქმეში"
და
დიდადაც
თანაუგრძნობდა
გარდაცვლილი
მეუღლის
ახალგაზრდა კოლეგას. ფრანსუაზა ღამითაც თუ ახერხებდა დარჩენას, სულგრძელად
უთმობდა თავის საძილე ოთახს, როცა აველუმს, უფრანსუაზოდ, ყოველთვის გარდაცვლილი
ქმრის კაბინეტში უშლიდა ლოგინს. ფრანსუაზა, რა თქმა უნდა, ახერხებდა ღამე დარჩენას,
მაგრამ იქამდე ისე იღლებოდა უკვე ათასჯერ დათვალიერებულის დათვალიერებით (რაკი
სატუსაღოში იყვნენ ტურისტებად ჩამოსულები, მათი აღრიცხვაც ისევე ხდებოდა გიდის მიერ,
დილა-საღამოს, როგორც ჩვეულებრივი პატიმრებისა), ერთბაშად მოუღებდა ხოლმე ბოლოს
მთელი დღის დაძაბულობა და ნერვიულობა, მანქანაშივე ეძინებოდა და ლიფტშიც ზეზეურად
ეძინა, აველუმის მკერდზე მიყუდებულს. მაგრამ შეიძლებოდა უარესადაც ყოფილიყო საქმე,
სალაპარაკოდაც ძლივს ენახათ ერთმანეთი, ბედად, ანი-ლუიზა რომ არ მოვლენოდათ მფარველ
ანგელოზად, ფრანსუაზას თანამემამულე, დედის ტოლი ქალი, რომელიც ფრანსუაზასთან
ერთად ცხოვრობდა ნომერში და ყველანაირად ცდილობდა, შეუმჩნეველი გაეხადა მოდარაჯე
თვალისთვის ფრანსუაზას სატრფიალო პაემნები. ფრანსუაზასი არ იყოს, ისიც სიყვარულს
დაეყენებინა
ამსიგრძე
გზაზე,
ძველისძველი,
ომისდროინდელი
მეგობრის
სანახავად
ჩამოსულიყო შორეულ ქალაქში, რაკი ლამის უკანასკნელ წამს, ღრმა სიბერეში შესახლებამდე,
მისცემოდა
ამის
შესაძლებლობა.
სხვათაშორის,
აველუმი
და
ანი-ლუიზას
მეგობარი
ერთდროულად გამოცხადდნენ პაემანზე პირველსავე დღეს და ეს ხელაცახცახებული,
ყბაჩამოვარდნილი კაცი რომ დაინახა სასტუმროს წინ, აველუმს გულმა რეჩხი უყო - თუ
მოგზავნილი არ არის, აუცილებლად ფრანსუაზასთან იქნება რაღაცით დაკავშირებულიო.

ტყვეობაგამოვლილი და ციმბირმოხდილი კაცის კვალობაზე კიდევ არა უშავდა, მაგრამ
შეყვარებულს დაცინვით თუ დაუძახებდა ვინმე. რა თქმა უნდა, აველუმს თავისი ელდა და
შიში კლავდა, ბუზი აქლემად ეჩვენებოდა, მაგრამ ბოლოს მაინც უტყუარი აღმოჩნდა მისი
გუმანი, მისი ცხოველური ალღო - ფრანსუაზა და ანი-ლუიზაც ერთად გამოვიდნენ
სასტუმროდან.
და მაინც, ეს შეხვედრა უფრო "ნიადაგის მოსასინჯი", საკუთარი გრძნობების შესამოწმებელი
შეხვედრა იყო და ამდენად უფრო მნიშვნელოვანიც არა მარტო წინამორბედ, არამედ შემდგომ
შეხვედრებზეც. ჯერ კიდევ შეიძლებოდა თავის გადარჩენა-მეთქი - ვამბობ ფრანსუაზას
გასაგებად. თუმცა, ფრანსუაზაც გრძნობდა ალბათ ამას. აეროპორტში ძალიან ნერვიულობდა,
შეგნებულად არიდებდა აველუმს თვალს და, ამის გამო, განსაკუთრებულ ყურადღებას
ანიჭებდა ყველაფერს, მტკივნეულად განიცდიდა ნებისმიერ წვრილმანს. რასაკვირველია,
გრძნობდა ცალი ფეხი მახეში რომ ჰქონდა უკვე ჩავარდნილი, საფუძველი რომ ეყრებოდა მის
უაზრო წანწალს წინ და უკან, პარიზსა და მოსკოვს შორის, როცა იმავე მანძილის გავლა
ნებისმიერ
ორ
წერტილს
შორისაც
შეეძლო.
ბრაზობდა,
იღრინებოდა,
მიზეზობდა
(გაკვირვებული, შეწუხებული საკუთარი უზნეობით) და, თავისთავად ცხადია, ტიროდა,
ტიროდა, ტიროდა... ოღონდ, უხმოდ, თავისთვის. ანდა, პირიქით - თითქოს უიმისოდ, მასთან
შეუთანხმებლად მოედინებოდა მისივე თვალებიდან სიყვარულის უძველესი, მარადიული,
დაულეველი, ყინულივით მდუღარე, ბადაგივით მდორე ცრემლი - დგებოდა ჟამი დიდი
სიყვარულისა, ანუ დიდი განსაცდელისა, დიდი გამოცდისა (არაფრის გამო და არაფრის
გულისთვის), ჟამი მწარე იმედისა და ტკბილი შხამისა.
იმავე დღეს პარიზიდან წერდა აველუმს: ორი საათიც არ არის რაც დავბრუნდი და უკვე
მაგიდას ვუზივარ, უკვე გწერ, ერთი სული მაქვს, როდის მოგიხდი ბოდიშს, აეროპორტში ჩემი
უმსგავსო საქციელისთვისო. ასე რომ, ბოდიშს გიხდი. მაპატიე. ძალიან გთხოვ. ცუდად ვიყავი
და მეტი არაფერი. იმედი მაქვს, დროზე მიხვედი ვნუკოვოზე. აველუმი ყოველთვის იმავე დღეს
მოფრინავდა (ან მოდიოდა) მოსკოვიდან. ერთი საათიც აღარ შეეძლო ხოლმე იქ უიმისოდ
გაჩერება. ერთდროულად საკმაოდ დიდხანს ვიფრინეთ ალბათ. ალბათ მთელი საათი, რადგან
ჩვენმა თვითმფრინავმა გაფრენა დააგვიანა. ეს ჯერ კიდევ საკითხავია, მართლა იფრინეს თუ
არა ერთდროულად - იმ ქვეყანაში, სადაც შესაძლებელია საგარეო თვითმფრინავი მთელი
საათით შეყოვნდეს, საშინაო რა დღეში იქნება! მაგრამ ეს ნაკლებად მნიშვნელოვანია იმათთვის,
რადგან ისინი ისედაც ერთად იქნებიან სულ, ცაშიც და მიწაზეც, ცალ-ცალკე და მაინც ერთად,
უფრო სწორად, ცხოვრებაში - ცალ-ცალკე, ერთმანეთის სულსა და გონებაში - ერთად. ამას
ფრანსუაზაც გრძნობდა უკვე და იმიტომაც ბრაზობდა, ნერვიულობდა, ტიროდა აეროპორტში იქიდან მიდიოდა, სადაც მისი ადგილი იყო და მიდიოდა იქ, სადაც აღარ ჰქონდა ადგილი,
სადაც ყველაფერი ეუცხოვებოდა უკვე, ეხამუშებოდა, როგორც უწვრთნელ ცხენს - აღვირი.
აღვირი კი ეგრეთწოდებული თავისუფალი სამყარო გახლდათ - იქ შეძენილი ჩვევები განსაკუთრებით
კი
ძვალრბილში
გამჯდარი
პასუხისმგებლობის
გრძნობა
საკუთარი
მოთხოვნილებებისა და მიდრეკილებების მიმართ, რაც ყველაზე მეტად უშლიდა ხელს,
მშვიდად, გონიერი არსებისთვის დამახასიათებელი მოთმინებით გარკვეულიყო ახალ,
მოულოდნელ და, ამდენად, დამაფრთხობელ მოთხოვნილებებსა და მიდრეკილებებში, ანუ,
დიდ, საერთაშორისო უსამართლობად და ასევე დიდ, პირად უბედურებად ჩაეთვალა ხალხთა

საპყრობილედან, გნებავთ, ბოროტების იმპერიიდან შინ მშვიდობით დაბრუნება და სანატრელი
გაეხადა იქაური, ჯანმრთელობისთვის ყოვლად მავნე, სახიფათო ჰაერის ჩასუნთქვა, ანდა
საათობით ყურყუტი, ვთქვათ, საპნის, კბილის პასტისა თუ ტუალეტის ქაღალდის რიგში...
მლიქვნელობა და თავის დამდაბლება ყოველ წამსა და ყველას წინაშე, ვისზედაც შეიძლებოდა
ყოფილიყო
დამოკიდებული
მისი
ბედი,
თუნდაც,
დროის
გარკვეულ
მონაკვეთში,
ჩვეულებრივი მოლარე იქნებოდა ის, ნოქარი, დალაქი, სახლმმართველი, ლიფტიორი,
მილიციელი, ტაქსის მძღოლი, ადმინისტრაციული თუ პარტიული მუშაკი - მოკლედ, მთელი
ფაუნა მისთვის უკვე უძვირფასესი ციხისა, ჭიანჭველიდან ვირთხამდე და ვირთხიდან
ჭიანჭველამდე, სადაც დიდი სიამოვნებით გატუსაღდებოდა თვითონაც, ნებაყოფლობით,
რადგან იმ ციხის ნებაყოფლობითი ტუსაღობა ბედნიერება ანდა უბედურება კი არ იქნებოდა
მისთვის, არამედ ნორმალური, ბუნებრივი, ადამიანური ცხოვრება - ერთ საკანში თუ არა,
საერთო ჭერქვეშ და საერთო კედლებს შორის მაინც იცხოვრებდა იმასთან ერთად, ვის გარეშეც
"ცუდად იყო და სხვა არაფერი", ესე იგი, ვეღარც კი წარმოედგინა ცხოვრება. აქედან
გამომდინარე, პარიზში ჩაფრენისთანავე, მართლა მაგიდას კი არ მიუჯდა სატრფიალო
უსტარის დასაწერად, ჯერ თავის ბავშვობის მეგობარს დაურეკა - მართლა დამთავრებულა
ჩვენს შორის ყველაფერი, მე უკვე დიდი ქალი ვარო - და მერე დაჯდა წერად. ეს ის მეგობარი
გახლავთ, რომლის გამოც გაიქცა საერთოდ თავიდან საბჭოეთში, უფრო რაღაცაზე გაბუტული,
ვიდრე საფუძვლიანად განრისხებული; უფრო ასაკს აყოლილი, ვიდრე გრძნობას, რადგან კი არ
გადაიყვარა, კი არ შეიძულა, ვინც იქამდე ბავშვურად წრფელი სიყვარულით უყვარდა მისთვისაც მოულოდნელად მოყირჭდა, ერთ მშვენიერ დღეს, ბავშვობაში აჩემებული
რომელიღაც ნამცხვრის, ნაყინისა თუ ლიმონათის მსგავსად. ბავშვობის სიყვარული სავარჯიშო
სიყვარული აღმოჩნდა, სიყვარულის "აი ია" და სიყვარულის "დო რე მი ფა სოლ ლა სი", ის კი,
ფრანსუაზა,
მწარე
იმედისა
და
ტკბილი
შხამის
პირველი
ყლუპით
უკვე
გულმუცელდათუთქული, დაბნეული აწყდებოდა ესწუთია მისივე არსებიდან ამოზრდილი
წუხილისა და გაურკვევლობის ხორკლიან კედლებს, ზედ ემსხვრეოდა ცარიელ ბოთლივით, და
ენით უთქმელ შვებასა და ნეტარებას ანიჭებდა საკუთარ ნამსხვრევებზე შიშველი ფეხებით
სიარული: დავბორიალობ ცარიელ ბინაში და, ცოტა არ იყოს, მეშინია. ნაცნობებიც აღარავინ
დარჩა პარიზში. სასწრაფოდ უნდა წავიდე აქედან, თორემ გავგიჟდები. ჯერ სად ხარ! გაგიჟება
მერე ნახე, როცა მიხვდები,
დარწმუნდები, კი არ მივცურავ, ჩაყლაპული ანკესი მიმათრევს ნაპირისკენო. ვერ წარმოიდგენ,
როგორი მადლობელი ვარ შენი. მართალია ცუდად ისმოდა, მაგრამ მაინც კარგად მოვიქეცი,
რომ დაგირეკე. სრულებითაც არ განვიცდი სინდისის ქენჯნას. მაგრამ მაინც მაპატიე.
რამდენადაც ვიცი, ამ დროს თქვენები თბილისში არ არიან. მართალია, არ არიან. ან ბადენბადენში ისვენებენ ან კანში. ათი საათი ვუცადე შენი ხმის გაგონებას. დილის ოთხ საათზე
დავიძინე. მაგრამ რატომ მითხარი, ხშირად იფიქრე ჩემზეო? რა უფლება გაქვს? ვინ მოგცა ნება,
დამიდგინო, დამიკანონო ვისზე ვიფიქრო და ვისზე არა? ცოტა თუ ბევრი? ხშირად თუ
ხანდახან? ეს მხოლოდ ჩემი უფლებაა, გესმის? მესმის, მაგრამ მახეში ხარ უკვე გაბმული. მე თუ
მკითხავ, ზედმეტად ბევრს ვფიქრობ შენზე. მარტო ვეღარ დავრჩენილვარ, მაშინვე წინ
ამეტუზები, გულხელდაკრეფილი, ეშმაკურად მომღიმარი, თვალმოწკურული. გამანებე,
გთხოვ, თავი. ხომ ხედავ, არ მცალია. ვრეცხავ. ვემზადები. პარასკევს მივდივარ კუნძულზე. ეგ

არ გიშველის. ჩვენები უკვე ყველანი იქ არიან. მელოდებიან. ჩვენც იქ ვილაპარაკოთ, რამდენიც