აველუმი - 23

სიჯიუტეც თავისთავად კარგავდა აზრს. ასე რომ, ნებართვის სათხოვნელად მისულ აველუმს
ალბათ ბრანწს არ აჩვენებდნენ, მაგრამ, შეიძლებოდა, თავაზიანად გაებითურებინათ ისიც - კი,
ბატონო, საითაც გნებავთ, ოღონდ პარიზში არაო - შესცინებდნენ სახეში და პროფესიული
უტიფრობით დაამატებდნენ: თქვენივე ინტერესებიდან გამომდინარეო. თითქოს მხოლოდ
აველუმის მწერლური თუ მოქალაქეობრივი ღირსების დასაცავად იყვნენ გამოკეტილნი
თავიანთ ხალვათ კაბინეტებში. არადა, ერთი და იგივე იყო, საერთოდ არ გაუშვებდნენ, თუ,
მაინცდამაინც, პარიზში, რადგან აველუმს, მაინცდამაინც, პარიზში უნდოდა წასვლა. აქედან
როგორმე გაღწევა კი არ იყო მისთვის მთავარი, ვთქვათ, დისიდენტივით, ანდა ებრაელივით,
არამედ დედამიწის გარკვეულ წერტილში (პარიზში) მოხვედრა, გარკვეულ დროსა და
გარკვეული მიზნით. მართალია გარდაქმნამ ყრუდ ჩარაზული საზღვრების გადალახვაც
გააიოლა (შედარებით) მაგრამ ხელისშემშლელ მიზეზებსა და დაბრკოლებებს რა გამოლევდა,
თუნდაც, ახლებურად გადაღებილ სატუსაღოში. ეგ იყო რომ, ძალით ვეღარ დაგაყრუებდნენ
აქეთ, თუკი იქიდან ვინმე დაგიძახებდა, გაგიხსენებდა, რამედ ჩაგაგდებდა საერთოდ. რა თქმა
უნდა, ნებართვის მიღებაც მეტ-ნაკლებად გაიოლდა, მაგრამ მარტო იმათი დაკმაყოფილებაც კი,
ვისაც მავთულხლართებზე მომდგარი ნათესაობა თუ ნაცნობ-მეგობრობა ყელჩახეული
უხმობდა და ეპატიჟებოდა იქიდან, ვისაც საბჭოთა კანონითაც ეკუთვნოდა წასვლა და
წასასვლელიც ჰქონდა, თითქმის შეუძლებელს ხდიდა ბილეთისა და ნამდვილი ფულის შოვნას,
ურომლისოდაც, რა ვიზის ქათქათა, ტკაცუნა ფურცელი გიტრიალებია ხელში, უთავბოლოდ,
უსასრულოდ, და რა ისევ ძველისძველ, ტუსაღურ იმედს გაჰყუჩებიხარ რკინის ტახტზე,
რომელიმე
რკინის
კარის
მოულოდნელ
გაჯახუნებამდე
რკინის
საერთო
დერეფანში.
ჯერჯერობით, რასაკვირველია, ისევ დიდი მნიშვნელობა ჰქონდა, თუ რას იტყოდა შენზე ჩეკას
საიდუმლო სერობა, მაგრამ, როგორც ზემოთაც ვთქვით, მთავარი დაბრკოლება აველუმისათვის
მაინც ეკაეკატერინეკატო იყო - პირველ რიგში, ის უნდა გაეთვალისწინებინა, თუ რამდენად
მიზანშეწონილი იქნებოდა მისგან, ცხოვრებაზე გულგატეხილი, სამყაროს შემომწყრალი,
გვარის უარმყოფელი და უვადოდ გაფიცული გოგოს მიტოვება, რომელიც ახლა ოთახის
კუთხეში იჯდა იატაკზე, თოჯინასავით ფეხებგაფარჩხული, და კარადის ქვეშ, ვინ იცის, როდის
შეგორებულ ტენისის ბურთს უყურებდა თვალდაუხამხამებლად, როგორც ერთადერთ ნაშთს,
ნასახს,
ნიშანს
უკვე
სამუდამოდ
დამთავრებული
ახალგაზრდობისა,
სიმშვიდისა,
სიცოცხლისა... ის უკვე ჩამოვარდნილიყო ციდან. უკვე ეფრინა თავისი წილი. არც იმან
დაუჯერა მამას, ისიც უფრო მაღლა აფრინდა, ვიდრე შეიძლებოდა და ჯერ კიდევ შეუბუმბლავი
ბარტყივით აჭყივლებულ-აფართხალებული დაენარცხა მიწას. მამამისს კი ვერ გადაეწყვიტა,
როგორ
მოქცეულიყო:
თვითონაც
დაშვებულიყო
მიწაზე
და
გვერდით
მისჯდომოდა
"დაზარალებულ" შვილს, თუ ერთხელ კიდევ შეეკრა კამარა სისხლით გადაწითლებული
ლოდების ზემოთ და, როგორც არ უნდა გასძნელებოდა, მაინც გაეგრძელებინა ფრენა.
- ჩემი გულისთვის ნუ დარჩები - ამოხედა ეკაეკატერინეკატომ ღიმილით - არაფერში აღარ
მჭირდები.

- განა როდისმე გჭირდებოდი?! - ვითომ ხუმრობით ჰკითხა აველუმმა და, მისდა გასაოცრად,
მღელვარებისაგან ყელი ჩაეხერგა უცებ.
უნებლიეთ, მოუმზადებლად და ვითომ ხუმრობით, ის ჰკითხა შვილს, რისი გაგებაც ყველაზე
მეტად აინტერესებდა. რისი არცოდნაც უმოწყალოდ ტანჯავდა და აწამებდა, რამდენადაც
თვითონაც არ სჯეროდა ბოლომდე, ყოველთვის და ყველგან გვერდით რომ ედგა შვილს,
საკუთარ სისხლსა და ხორცს. ეს ქვეყნის დამაქცევარი ეჭვი, თავიდან ალბათ უკანონო შვილის
მიმართ გაუჩნდა, უფრო სწორად, იმან, უკანონომ გაუჩინა იმ მშობლიური მზრუნველობის
სანაცვლოდ, რომლის გამომჟღავნებაც უბრალოდ არ შეეძლო, თუნდაც გეოგრაფიული
დაბრკოლებების
გამო,
არაფერი
რომ
ვთქვათ
სხვა
ხელოვნურ
დაბრკოლებებზე
-
მავთულხლართთა უთვალავ რიგზე, ჰორიზონტამდე გადახნულ მინდვრებზე, ბეტონის
ყორეებზე, კაცის ხორცზე დაგეშილ ნაგაზებსა თუ შუშისთვალება მესაზღვრეებზე, რომელთა
მეშვეობითაც ორი ზესახელმწიფო, საკუთარი სიმტკიცისა და შეუვალობის შესანარჩუნებლად,
შეგნებულად,
დაუნანებლად,
შეუნელებლად
თიშავდა
უკანონო
მამა-შვილს.
მაგრამ,
კანონიერება, ამ თვალსაზრისით, არავითარ უპირატესობას არ აძლევდა ეკაეკატერინეკატოს
თავის უცხოელ დასთან შედარებით, რამდენადაც მარტო ამის გამო, ვერც მამამისი შეიცვლიდა
ზნესა და ბუნებას. ეტყობა, აველუმი უფრო ადრე გახდა მამა, ვიდრე მამობის არსს
ჩასწვდებოდა ძირამდე, ვიდრე გაითავისებდა, შეისისხლხორცებდა ამ ყველაზე საპატიო
წოდების სიმძიმესაც და სერიოზულობასაც და, ამდენად, ვეღარც მერე შეძლო აუცილებელი
თანმიმდევრობის
აღდგენა
და
ყოველდღიურ
ცხოვრებაში
მამობის
სურვილი
და
მოთხოვნილება ისევ გაცილებით მეტი ჰქონდა, ვიდრე დროის კონკრეტულ მონაკვეთში,
შვილის სასარგებლოდ, ამა თუ იმ კონკრეტული ნაბიჯის გადადგმის უნარი.
- არ ვიცი. ალბათ არა. არ მახსოვს - უპასუხა ისევ ისე მომღიმარმა ეკაეკატერინეკატომ.
იღიმებოდა,
მაგრამ
მამას
კი
არ
უყურებდა,
რაღაცისთვის
(ტენისის
ბურთისთვის)
გაეშტერებინა თვალი - არა. ვტყუი - გააგრძელა უცებ - ერთხელ დიდი სიცხე მქონდა და შენ
შუბლზე ხელი დამადე. ისე მესიამოვნა, ისე მესიამოვნა... მაგრამ დედიკომ მითხრა, მამიკო
მოსკოვშიაო და გავბრაზდი, რას ჰქვია მოსკოვშია, აი, ახლა, ამ წუთას დამადო შუბლზე ხელიმეთქი.
- ეგ როდის იყო?! რაღაც არ მახსენდება - ჩაერია მელანია, ოღონდ საქსოვიდან თავი არ აუღია.
- როდის იყო და... ზუსტად არც მე მახსოვს - ცხვირი შეიჭმუხნა ეკაეკატერინეკატომ. თითქოს
მართლა ცდილობდა ზუსტად გაეხსენებინა ეს ღირსშესანიშნავი დღე - პატარა ვიყავი ძალიან.
აი, არ მახსოვს კარგად - ჩემი სიპატარავე და უმწეობა. მიაუ, მიაუ, მიაუ, ვკნაოდი კნუტივით.
ერთხელ კიდევ, უკვე დიდობაში, მერვე თუ მეცხრე კლასში ვიქნებოდი, შენს კოლგოტკებს
ვიცვამდი უკვე, დიდი ბადის მოქსოვა გადავწყვიტე კაპრონის ძაფისაგან. შენ მოქსოვ კაპრონის
ბადეს? - დაუძახა დედას.
- კაპრონის ბადეს?! - გაიკვირვა მელანიამ - არ ვიცი. მაცალე. ისევ ამერია სათვალავი.
- ახლა რას ქსოვ? უფრო სწორად, ვისთვის რას არ ქსოვ? - გაიცინა ეკაეკატერინეკატომ.
- მე ჩემთვის ვქსოვ. თქვენ რას გიშავებთ? - გაეღიმა მელანიასაც.

- კაპრონის ბადეს თუ მოქსოვდი? თუ შეგიძლია? - არ მოეშვა ეკაეკატერინეკატო.
- არ ვიცი მეთქი, ხომ გითხარი. კაპრონის ბადე რად მინდა? - მხარი აიქნია მელანიამ.
- აი, მე მთელი წელი ვაგროვებდი კაპრონის ძაფს - გააგრძელა ეკაეკატერინეკატომ - დიდი ბადე
მინდოდა მომექსოვა. ერთხელაც დაბრუნდება მოსკოვიდან, გადავაფარებ თავზე და აღარსად
გავუშვებ მეთქი. სხვათაშორის, შენთვის მინდოდა დამეჭირა და არა ჩემთვის. შენ მეცოდებოდი
- მოაყოლა სიცილით.
- ეკა! - უყვირა მელანიამ.
საქსოვიანი ხელები მუხლებზე დაეწყო და მოღუშული იყურებოდა. ჭაღის სინათლეზე
სათვალის შუშა ყვითლად უბზინავდა და ამის გამო უფრო გაბრაზებული ჩანდა, ვიდრე ალბათ
სინამდვილეში იყო.
- რა სჭირდა დედაშენს შესაცოდი?! - გულწრფელად ეწყინა აველუმს, რაღაცნაირად შეურაცხყო
შვილის უკბილო ხუმრობამაც და ცოლის უნებლიე შეცბუნებამაც, რამაც შვილის უკბილო
ხუმრობას, პირველ რიგში, სწორედ ხუმრობის ელფერი დაუკარგა - რა გჭირდათ შესაცოდი, ან
ერთს, ან მეორეს -გაიმეორა დაძაბულობისაგან უკვე ხმაათრთოლებულმა.
- არ ვიცი. ალბათ გვჭირდა. ყოველ შემთხვევაში, მე ნამდვილად მეცოდებოდა დედიკო მშვიდად უპასუხა ეკაეკატერინეკატომ - ძალიან მეცოდებოდა - დაამატა ჯიბრიანად შეიკეტებოდა ოთახში და ტიროდა. შენ გგონია არ მესმოდა?! - გასძახა დედას.
- რა იყო, რამ გადაგრია დღეს?! - შეწუხდა მელანია. - დალიე წამალი? - წამოსცდა უნებურად და
ახლა საკუთარმა წინდაუხედაობამ თუ უნებლიე დაუნდობლობამ კიდევ უფრო შეაწუხა,
ვიდრე შვილის შეფარულმა, ბოლომდე ვერ გამორწყულმა გესლმა თუ მრისხანებამ. "ერთი მეც
ჩამაყლაპე, თვალი ვერ ამომიღია, ისე მიკანკალებს ხელებიო". - მოაყოლა ვითომ სხვათა შორის,
ვითომ საერთოდ ამისთვის ვახსენე შენი წამალიო.
- დავლიე თუ არა დღეს წამალი? - ყასიდად ჩაფიქრდა ეკაეკატერინეკატო - რასაკვირველია,
დავლიე, ერთხელ არ უნდა დამელია?! - აჰყვა დედას თვალთმაქცობაში.
- ადექი, აივანზე მაინც გადი ცოტა ხანს. მოგკლავს უჰაერობა - სასწრაფოდ გააგრძელა
მელანიამ, ისევ რომ არ მიბრუნებოდნენ სახიფათო საუბარს. თან გამალებული ქსოვდა,
თითქოს ძაფის თავშესაფარს იქსოვდა; რაკი სხვა მასალა არ გააჩნდა, ჩვეულებრივი ძაფის
სოროს იქსოვდა, ხვრელს, ბუნაგს, პარკუჭს, სადაც თავფეხიანად დაემალებოდა შვილის
გამომწვევ ღიმილსაც და ქმრის გაურკვეველ დუმილსაც.
- მე უკვე მკვდარი ვარ, რაღა მომკლავს - თქვა ეკაეკატერინეკატომ - მე უკვე დიდი ხნის
მკვდარი ვარ, მაგრამ თქვენ ვერ შეგაგნებინეთ. თქვენ არ გინდათ ამის გაგება. გრცხვენიათ. ხომ
გრცხვენიათ?! ახლა სიკვდილი ძნელი კი არ არის, სამარცხვინოა. მოგაშხეფებენ სახეში
დეზოდორს, თითქოს ტარაკანი იყო... ანდა ვირთხა. უსინდისოები! მოიხსენით ნიღბები,
უსინდისოებო! გეყოთ ჩვენი გაპამპულება! - შესძახა სახეგაცისკროვნებულმა. თან გაშლილ
ხელისგულებს ატყაპუნებდა იატაკზე, ლაჯებს შორის.

- ეკა! აღარ შემიძლია, ეკა! - უყვირა მელანიამ.
ქსოვა არ შეუწყვეტია. პირიქით, ახლა უფრო დაძაბული, ყურადღებადქცეული დასჩერებოდა
საკუთარ თითებს.
- აბა, თქვენ რას ელოდებოდით? კანფეტებს გადმოგიყრიდნენ ტანკებიდან?! - ყბა დაეჭიმა
აველუმს.
- მამა?! - სწრაფად ამოხედა ქვემოდან ეკაეკატერინეკატომ, თითქოს აუზის დამდგარი წყლიდან
ზღვის რომელიღაცა ცხოველმა ამოყვინთა მოულოდნელადო. გალურჯებულ, აცახცახებულ
ტუჩებზე ისევ დასთამაშებდა ყალბი ღიმილის ნატამალი, როგორც სანთლის ჩამწვარ პატრუქს აბოლებული ნაპერწკალი. თვალებში კი დატყვევებული ცხოველის უაზრო და უსაშველო
სევდა ჩასდგომოდა.
აველუმი შეცბა, დაიბნა, აგანგაშდა - ისე მძაფრად, ისე ტლანქად იგრძნო უცებ შვილის
სატკივარი, შვილის უმწეობა, შვილის უმეცრება, გაცილებით მწარეცა და სამარცხვინოც,
თუნდაც მის საკუთარ სატკივართან, უმწეობასთან და უმეცრებასთან შედარებით, რადგან
შვილისაგან განსხვავებით, თვითონ არაფრის შენიღბვას არ ცდილობდა, არაფერს არ უცვლიდა
სახელს, როცა მისი შვილი, არათუ მალავდა, საერთოდ უარყოფდა ტკივილსაც, უმწეობასაც,
უმეცრებასაც და, აუზში ნებაზე მიშვებული დელფინივით, მაინც ჯიუტად აგრძელებდა ზღვის
წესებითა და კანონებით ცხოვრებას, თუმცა, ფრთებისა და ფარფლების ყოველ მოქნევაზე
ბეტონის ხორკლიან კედელს ანაყავდა ცხვირ-პირს.
ასე არასოდეს შესცოდებია აველუმს საკუთარი სისხლი და ხორცი. არც კანონიერად და არც
უკანონოდ შობილი.
- პირველად გაიგე, დედაშენი ყველაფერზე რომ ტირის? - გაიცინა ნაძალადევად. სცადა
გაებიაბრუებინა,
გაეუბრალოებინა
მათი
დღევანდელი
საუბარიც,
ყველასათვის
მოულოდნელად დაწყებული და ყველასათვის არასასიამოვნოდ წარმართული - მაგის შიშით,
ინდური ფილმი ვეღარ უჩვენებიათ ტელევიზორში, მელანიას ცრემლმა არ წაგვლეკოსო. ჯერ
მარტო ჩემს წიგნებზე რამდენს ტირის...
- კი აბა! - არ აცალა ეკაეკატერინეკატომ - დედიკოს არც ერთი შენი წიგნი არ მოსწონს, მაგრამ
ვერ გეუბნება, ეწყინებაო.
- ეკა! - ისევ შეცბა, შეწუხდა მელანია.
- არ მოგწონს. არ მოგწონს. არ მოგწონს - ადგილზე აბუქნავდა ეკაეკატერინეკატო, თითქოს
ცხენს მიაჭენებსო.
- ყველაფრის ნება კი არ უნდა მისცე თავს - ენა დაება მელანიას, საკუთარ განცდებში
გაიბლანდა, როგორც საქსოვი ძაფი თავისსავე ხვეულებში.
- შენ? შენც არ მოგწონს? - ჰკითხა აველუმმა შვილს, რაც შეეძლო გულგრილად, უფრო მელანიას
რომ მიხმარებოდა, მელანია გამოეყვანა უხერხული მდგომარეობიდან.

- მე-ე? არ ვიცი. ზოგი მომწონს, ზოგი არა - მხარი აიჩეჩა ეკაეკატერინეკატომ. თან მუყაითად
ისწორებდა ფეხებს შორის ჩაფენილ კაბას, ბუქნაობისას აჩეჩილს - ზოგი ჯერ არც წამიკითხავს.
ვერ მოვიცალე - შესცინა გულუბრყვილოდ, - აი, ჩემს გოგოებს კი ყველაფერი წაკითხული აქვთ
და მოსწონთ კიდეც. რა ქნან?! სულელები არიან. ვისზეც არ უნდა უთხრა, მწერალიაო,
დაიჯერებენ.
- შენ რომელი მოგწონს და რომელი არ მოგწონს - ჩააცივდა აველუმი. მართლა დაინტერესდა
უცებ, რადგან შვილის აგდებულმა პასუხმა საკმაოდ შეულახა მწერლური პატივმოყვარეობაც.
ლაწირაკი. დრო არ აქვს მამის წიგნის წასაკითხად. არადა, ღია კარს ამტვრევს. ყველაფერს
აკეთებს, ის რომ არ გააკეთოს, რისი გაკეთებაც ევალება. არც მშობელივით მონაა და არც
მშობელივით გოიმი. თავისუფალია, თავისი ჭკუით. გამოსულია, თავისივე შეხედულებებიდან
გამომდინარე. მაიკლ ჯეკსონის მთელი რეპერტუარი იცის ზეპირად. მამის წიგნი კი ჯერ არ
წაუკითხავს. ვერ მოიცალა. უწიგნოდაც მშვენივრად ერკვევა ყველაფერში. წარმოგიდგენიათ,
ამდენი ხანი თურმე, დაპყრობილები ვყოფილვართ, ჩვენ კი არ ვიცოდით. ჩვენ პირიქით
გვეგონა, მოსკოვი და ლენინგრადი ფეხქვეშ გვქონდა ამოდებული. იცით, რატომ? არ იცოდით?!
მიუხედავად მონობისა და გოიმობისა, ჩვენი მამები მაინც მსახურობდნენ, მაინც ვაზსა
სხლავდნენ, მაინც პურსა მკიდნენ, მაინც წიგნსა წერდნენ, ცეკვა-სიმღერაზე რომ არაფერი
ვთქვათ. არ უნდოდათ მონობა ეგრძნობინებინათ ჩვენთვის, არაფერი მოეკლოთ მონობაშიც,
შეძლებისდაგვარად.
ჩვენც
ვენდობოდით.
სკოლას
დაგვამთავრებინებდნენ?!
დავამთავრებდით. უმაღლესში მოგვაწყობდნენ?! მოვეწყობოდით. ჯინსის კოსტიუმებში
გამოგვაწყობდნენ?! გამოვეწყობოდით. ამერიკულ კევს ჩაგვჩრიდნენ პირში?! (ახლა მარტო
თურქულია) ჩავიჩრიდით. მანქანაში ჩაგვტენიდნენ?! ჩავეტენებოდით. მაგრამ გათავდა! მეტს
აღარ მოვითმენთ. აკი თვითონვე გვთხოვეს, აღარ მოგვითმინოთო, გვაკრიტიკეთო, გვაგინეთ,
დაგვგმეთ, პასუხი მოგვკითხეთო?! ჩვენც ეგ გვინდა სწორედ. მშობელმა გინდაც ხელი
შემოგიბრუნოს, ბოლომდე მაინც ვერ გაგიმეტებს. რაკი თვალი აგვეხილა (რა მნიშვნელობა აქვს,
ვინ აგვიხილა), იმათაც დავანახვებთ, რანი ვართ და რა შეგვიძლია უიმათოდ... - შენ რომელი
წიგნი მოგწონს მეთქი?! - აუწია ხმას უნებურად, ფიქრს აყოლილმა.
- მე რომელი წიგნი მომწონს?! - თვალები მოწკურა ეკაეკატერინეკატომ, თითქოს მის წინ
გამოფენილ წიგნებს ათვალიერებდა - აი, გოგოს რომ გააჩუქებენ პატარაობისას, ვითომ
გადასარჩენად, და ბოლოს იქით რომ გაუხდის გადასარჩენად საქმეს თავის ვაიგადამრჩენლებს.
დებილი. მე მგავს რაღაცით. უფრო ზუსტად, მე ვგავარ იმას. შეიძლება ასე გქონდა შენც
ჩაფიქრებული. შეიძლება, უნებურად გამოგივიდა ასე...
- შვილს მიხედო, ის გირჩევნია. - გააწყვეტინა მელანიამ - რას აჩენდი, თუ არ გინდოდა? დედა
მაინც ხომ უნდა იცოდეს ბავშვმა.
- მე შვილი მამიკოს გავუჩინე - გაიპრანჭა ეკაეკატერინეკატო - ჩემი მამიკო იმის მამიკოც იქნება.
სხვა არც არავინ არის დღეს ქმრობისა და მამობის ღირსი. ამაში ხომ მეთანხმები? შენც ხომ ასე
ფიქრობ? - აღელდა უცებ.
- მამა რომ არ გყოლოდა, ამდენს ვერც შენ გაბედავდი - აღარ დაზოგა მელანიამ - მამებით გაქვთ
დიდი გული.

- მამაჩემი დიდი კაცი არასოდეს ყოფილა - მოიღუშა ეკაეკატერინეკატო - არც მინისტრი, არც
მდივანი, არც თავმჯდომარე და არც ცეკას რიგითი ინსტრუქტორი... ინსტრუქტორიც ვერ
გახდა.
- რატომ უნდა გამხდარიყო? - გულწრფელად გაუკვირდა მელანიას - პარტიაშიც არ შესულა.
- შესულიყო მერე. მე დავუშალე? - ტუჩი აიბზუა ეკაეკატერინეკატომ.
- აბა, რიღასთვის იბრძვით თქვენ? ვინ არ მოგწონთ? მამაშენი? - ბრაზი წაეკიდა მელანიას.
- დიიიახ, მამაჩემი! - უტიფრად განაცხადა ეკაეკატერინეკატომ - ფუნქციონერი კომუნისტებიც
ჩვენს მხარეზე დგანან უკვე, დგანან კი არა, კიბეებზე სხედან, კარვებში წვანან, შიმშილობენ,
მამაჩემი კი ჩვენსკენ გამოხედვასაც არ კადრულობს. ისევ ჩრდილში დგას, როგორც
მომიტინგეები ამბობენ ხოლმე მორიდებით.
- იქნება არც ახლა ეშლება მამაშენს?! - ხელები ისევ მუხლებზე დაიწყო მელანიამ. ისევ
ბრაზიანად აუბრჭყვიალდა სათვალის შუშები - ამაზე არ გიფიქრიათ?!
- ამას მე ვერ გავიგებ. ვერ მოვესწრები. ამას ისტორია განსჯის - თავი დაარატრატა
ეკაეკატერინეკატომ - ამას ჩემი შვილი გაიგებს ალბათ. და ან საქვეყნოდ უარყოფს წინაპარს, ან
სიმარტოვეში იამაყებს წინაპრით. თუკი გაიზრდება, რა თქმა უნდა. თუკი იქამდე, გარემოების
შეცვლასთან დაკავშირებით, სარდაფის ვირთხად, ჭაობის ბაყაყად ან უდაბნოს ხვლიკად არ
იქცა საერთოდ.
- კარგი. დავამთავროთ. აღარ შემიძლია თქვენი მოსმენა - აიმრიზა მელანია - გისწავლიათ
ლაპარაკი და თვითონ არ იცით, რას ლაპარაკობთ. მშობელს არაფრად აგდებთ და ტელევიზორს
ხართ მიჩერებული პირში, ვიდეო ფილმებით სწავლობთ ცხოვრებას...
- გაუშვი, თქვას, ილაპარაკოს... - ძლივს ამოღერღა ეს ორი სიტყვა ნირწამხდარმა აველუმმა,
რომელსაც თანაბრად ერთნაირად აკნინებდა, როგორც შვილის შენიღბული, ბოლომდე
ჩამოუყალიბებელი ბრალდება, ისევე ცოლის აშკარა, მაგრამ დაუმსახურებელი გამოქომაგება.
ამის შემდეგ "გაქცევა" არა თუ საჭირო, აუცილებელიც შეიქმნა. აუცილებლად უნდა
შებრუნებულიყო წარსულში, ხვალაც თუ აპირებდა ცხოვრებას. წარსულშიც ჯერ კიდევ ბევრი
რამ იყო გასარკვევი, თავის დროზე უყურადღებოდ დატოვებული, ანდა, თავის დროზეც
შემჩნეული, მაგრამ არასწორად აღქმული, არასწორად შეფასებული. ოღონდ წარსულში
შებრუნებას, უცხოეთში გამგზავრების ნებართვის, ბილეთისა თუ ნამდვილი ფულის გარდა,
სხვაც ბევრი რამ სჭირდებოდა, უპირველეს ყოვლისა კი - ფიზიკური თუ ფსიქოლოგიური
მომზადება. ისიც ისევე უნდა მომზადებულიყო საამისოდ, როგორც მყვინთავი ემზადება
ზღვის ფსკერზე ჩასასვლელად, სპალეოლოგი - მღვიმის დასალაშქრად, მთამსვლელი მწვერვალის დასაპყრობად, კოსმონავტი - კოსმოსში გასასვლელად. აველუმის ზღვის ფსკერიც,
მღვიმეც, მწვერვალიცა და კოსმოსიც მისივე წარსული გახლდათ, გუშინდელიდან უხსოვარ
დრომდე, უფრო მარტივად რომ ვთქვათ, სონიადან მელანიამდე.

წარსულში შებრუნებული თუ წარსულში შესაბრუნებლად გამზადებული აველუმისათვის
ზღვა ერთადერთი წამალი იყო, რომელსაც შეეძლო მისი ერთხელ კიდევ გამობრუნებაც,
გამოფხიზლებაც და აღგზნებაც ახალ ვნებათა და განცდათა, საძებნელად; ამავე დროს ერთადერთი წამალი, რომელიც ჯერ კიდევ "იშოვებოდა". რაც მთავარია, ახალი და უცნაური
არაფერი ჭირდა აველუმს - ყველა მისი სენი თუ სატკივარი სასიამოვნოდ შემაშფოთებელი და
დამაფრთხობლად აღმაფრთოვანებელი სიზუსტით იყო აღწერილი უძველეს სამედიცინო
წიგნებშიც, რა თქმა უნდა, რეცეპტებიანად. მაგრამ წამლის შემადგენლობაში შემავალი მრავალი
ნივთიერება, მრავალნაირი ბალახი და ყვავილი უკვე აღარ არსებობდა ამ ქვეყანაზე,
გამქრალიყო,
გადაშენებულიყო,
აღგვილიყო
პირისაგან
მიწისა,
ჩვენივე
მოურჩენელი
სიბრიყვისა და წინდაუხედაობის წყალობით, თორემ, დღეს არც კიბოს მოვეკვლევინებოდით
ალბათ, და აღარც, ვთქვათ რაიმე ფიზიკურ ნაკლზე დარდს. "კარაბადინსა" თუ "იადიგარ
დაუდში" კიბოს განკურნების გზებიც იყო მითითებული და ზოგიერთი მნიშვნელოვანი
ორგანოს გამაჯანსაღებელი თუ გამაძლიერებელი საშუალებანიც, რომელთა მოპოვებაც,
სამწუხაროდ, დღევანდელი ადამიანისათვის ისევე შეუძლებელია, როგორც თავის დროზე
გილგამეშისათვის - უკვდავების ბალახისა. სამაგიეროდ, ზღვა ჯერ კიდევ არსებობდა და, რაც
მთავარია, ჯერ კიდევ შველოდა აველუმს. მართალია, თავადაც შეჰყროდა ავი სენი, თავადაც
უჭირდა თავისუფლად სუნთქვა, ფერიც ეცვალა და უცხო სუნიც დაჰკრავდა, მაგრამ
თვალისთვის ჯერ კიდევ ჩანდა და ყურისთვისაც ჯერ კიდევ გუგუნებდა, ყრუდ და
განუწყვეტლივ. აველუმიც თვალისა და ყურის მეშვეობით იღებდა ამ ჯადოსნურ წამალს და,
რატომღაც, ძალიან სიამოვნებდა, ძველისძველ სამედიცინო წიგნებშიც ზუსტად ასე რომ იყო
განმარტებული მისი მკურნალობის წესი. "ასეთსა გრილსა და წყლის პირსა ალაგსა უნდა
იყუნეს, რომე მუდამ წყალსა უყურებდეს (ზღვაში დაღუპული პატრონის მომლოდინე
ძაღლივით), და ეძინოს თუ ეღვიძოს, მუდამ წყლის ხმა ესმოდეს, და ქარი რომე ხესა არხევდეს
(ვთქვათ, ბიჭვინთის ფიჭვსა თუ ბიჭვინთის ბზას), მუდამ მისი ხმა ესმოდეს".
აველუმიც ადგა და, ცოტა ხნით, ბიჭვინთას შეაფარა თავი, მიჩვეულ გარემოში გაექცა
საზღვარგარეთული პასპორტის გულისგამაწვრილებელ, დამაკნინებელ, დამაფრთხობელ,
ათასნაირი მდაბალი ეჭვისა და ვარაუდის აღმძვრელ მოლოდინს, უფრო სერიოზულ
გაქცევამდე.
ესეც ღმერთის ნება იყო ალბათ, რადგან სრულიად მოულოდნელად ქალბატონ აისოდორას
გადაეყარა იქ (ეტყობა, ქალბატონი აისოდორა ახალგაზრდებს გაერიდა, დააცადა უკეთესად
გასცნობოდნენ და შეჩვეოდნენ ერთმანეთს) და ამ გაუთვალისწინებელმა და, ჩვენში რომ
ვთქვათ, არც მთლად სასიამოვნო
შეხვედრამაც,
მხოლოდ და მხოლოდ განუმძაფრა
სიცარიელის შეგრძნებაცა და დაღუპვის წინათგრძნობაც. ესე იგი, კი არ გადააფიქრებინა, კიდევ
უფრო განაწყო, აღაგზნო გასაქცევად. თუმცა, სულ ახლახან, რამდენიმე თვის წინ გადატანილი
შფოთვისა და მღელვარების მიუხედავად, არც ეს შეხვედრა განსხვავდებოდა ბევრად მათი სხვა,
ადრეული "ტკბილი" შეხვედრებისაგან. ეგ იყო, რომ სონია აკლდათ, თორემ, სხვა მხრივ
ყველაფერი ძველებურად გრძელდებოდა. ყველაფერი იგივე იყო: ხალხიც, გარემოც, საკვებიც,
ჰაერის ტენიანობაც... ოღონდ, ამჯერად ბიჭვინთაში ძაღლის ჭირი მძვინვარებდა და აქაური
დამსვენებლების
"გულკეთილობით"
გარყვნილი,
დაბეჩავებული
ძაღლები
კანკალით
დადიოდნენ, ძლივს მიითრევდნენ უკანა ფეხებს. დილაობით კი, დასასვენებელი სახლის

მებაღე და სანეპიდსადგურის სანიტარი ქალი, რომელიმე ლამაზად შეკრეჭილი ბუჩქიდან
ძაღლის ლეშს გამოათრევდნენ ხოლმე, სასწრაფოდ დაუდებდნენ ერთბორბლიან ურიკაზე და
გაარიდებდნენ დამსვენებელთა თვალს. სხვა მხრივ, როგორც უკვე ვთქვით, ყველაფერი
ძველებურად გრძელდებოდა. ისევ ყველა ყველას იცნობდა და შეხვედრისას, ანუ, თითქმის
ყოველ
თხუთმეტ
წუთში,
გულითადად,
ხალისით
ესალმებოდნენ
ერთმანეთს.
ისევ
გაფაციცებული ყურადღებითა და დაუფარავი ინტერესით ისმენდნენ ერთმანეთის ამბებს ჩადიოდნენ თუ არა დილაობით ზღვაში, ყოფნიდათ თუ არა საჭმელი, ახერხებდნენ თუ ვერ
ახერხებდნენ თავისიანებთან დალაპარაკებას მოსკოვსა თუ ლენინგრადში, კიევსა თუ მინსკში,
უფასა თუ ჩელიაბინსკში... ეს ტელეფონი კი არა, ყელის ასატკივებელი აპარატია, გეთაყვა. უი,
კიდევ კარგი, გამახსენდა. წაიკითხეთ თუ არა "დრუჟბაში", დიახ "დრუჟბაში", არ მეშლება.
მეხუთე-მეექვსე თუ მეექვსე-მეშვიდე ნომრებში. კარგად არ მახსოვს. მივალ თუ არა შევამოწმებ
და დაგირეკავ. მე მგონი განსაკუთრებულად ნიჭიერია. და მარტო ჩემი აზრი არ გახლავთ. რაღა
თქმა უნდა, მე თუ რამე გამეგება საერთოდ ლიტერატურისა. თქვენ? აბა, რას ბრძანებთ, ქსენია
ევგენიევნა, თქვენ თუ არ გაგეგებათ და... რასაკვირველია, რუსულენოვანი. არა, თარგმანი არ
არის. მადლობა ღმერთს, მაგრამ არც რუსი უნდა იყოს წარმოშობით. დააკვირდით, რუსული
ლიტერატურა, ამ ბოლო დროს, ძირითადად ნაციონალურ უმცირესობათა მხრებზე დგას. არ
ყოფილა ძალიან მძიმე. ჰა, ჰა, ჰა. აუცილებლად. ოღონდ, ჩემს შემდეგ ლარისა კითხულობს. აბა,
თქვენ რა გგონიათ?! ჩაწერითაა. რიგი დგას. აუცილებლად. ღირს. ღირს. დამიჯერეთ. დიდ
სიამოვნებას მიიღებთ. თქვენ წარმოიდგინეთ, საკმაოდ გაბედულიცაა. მის ეგზოტიკურ ბაღში,
შეიძლება, ბევრი ბასრი ეკალიც შეგხვდეთ, თუ ყურადღებით არ იქნებით. თუმცა, რას ვამბობ?!
პირიქით. აქაური ჰაერი მართლაც სასმელივით მოქმედებს ჩემზე. მთელი დღე მთვრალივით
დავდივარ. ამ გახსენებაზე, სომხების სოფელში კარგი წითელი ღვინო უყიდიათ. ბოთლი ხუთ
მანეთად. რა არის ხუთი მანეთი?! დორიზოს ორი სტრიქონი. ხი, ხი. ჩუმად! არ გაიგოს.
მოკლედ, ბევრი ბასრი ეკალი შეგხვდებათ, თუკი ყურადღებით წაიკითხავთ ყოველ სიტყვას.
არსებობს მოსაზრება, თითქოს... ხომ ხვდებით? ვიღაცების ქალიშვილები და სიძეები
იგულისხმებიანო. თუმცა, თვითონვე ნახავთ. ჩვენ რომ ვიცით, იმაზედაც არის მაგარ-მაგრები.
პირდაპირ ადებს ხელს. გეგონებათ, მონაწილე თუ არა, მომსწრე ნამდვილად არის ყველა
მკვლელობისაო. ნუ მათქმევინებთ ყველაფერს. თქვენთვისაა ცუდი, თორემ მე უსასრულოდ
შემიძლია ვილაპარაკო. რა ჰაერია, ღმერთო! ვისიც არ უნდა იყოს, მაინც ვერავის დავუთმობ
აქაურობას. შევთანხმდით. აისოდორას შემდეგ თქვენ იქნებით. აკი ლარისაო?! ლარისა,
აისოდორა და თქვენ.
ქალბატონ აისოდორასაც ძველებურად ეჭირა თავი. ანუ, სრულებითაც არ ეჩოთირებოდა
ძველებური სიახლოვე აწ უკვე გათხოვილი ქალიშვილის ყოფილ საყვარელთან. მოკლედ,
ძველებურად კეთილ და გამგებ მშობლად დარჩენილიყო, ოღონდ ამჯერად, წინა წლებისაგან
განსხვავებით, აშკარად ბედნიერ ქალად მოჰქონდა თავი. ქალიშვილის ბედნიერებას იფერებდა
და ყველანაირად ცდილობდა, ეს უხილავი და მოუხელთებელი გრძნობა ყველასათვის
დაენახვებინა, თუ შეიძლება ასე ითქვას, საკუთარი პერსონის ყველაზე გამოსაჩენ ადგილზე
გამოედგა, როგორც სპორტსმენის დედას - რომელიღაც საპატიო ტურნირში შვილის მიერ
მოპოვებული ჯილდო, ოქროს მედალი თუ ვერცხლის თასი. მაგრამ, იმავე დროს, თითქოს
უფლებამოსილი მოზიარე კი არ იყო ამ ბედნიერებისა, არამედ ამ ბედნიერების მომპოვებელი

და შვილისათვის კი არა, თავისთვის, რის გამოც, აღარაფერი ჰქონდა საერთო (შეიძლება აღარც
ახსოვდა),
მიტოვებული
(უსაფუძვლოდ
უარყოფილი)
ცოლის
უაღრესად
პირადულ,
განუყოფელ, განუზიარებელ უბედურებასთან, რითაც ასევე მოჰქონდა თავი წინა წლებში. ასე
რომ, ქალბატონი აისოდორა ჩვეული გულუბრყვილობით შეჰხაროდა ცხოვრებას. ისევ
სიამოვნებით ყნოსავდა ნებისმიერ ხეს, ბუჩქსა თუ ბალახს და ისევ ყველაფერი ყვავილი ეგონა,
რაც სუბტროპიკულ ზონაში ხარობდა. თავისთავად ცხადია, ისევ გამოჰქონდა სასადილოდან
ქაღალდის ხელსახოცში გახვეული საჭმლის ნარჩენებიც (ძირითადად სხვის მაგიდაზე
მოგროვილი) და დედა ტერეზას ერთ-ერთ ქრისტესმიერ დასავით, საკუთარი ხელით აჭმევდა
აქაურ უპატრონო კატებსა თუ ჭირიან ძაღლებს (საბედნიეროდ, ძაღლის ჭირი ადამიანზე არ
გადადის, თორემ აქამდე ათასჯერ მოსპობდა ძაღლის სახსენებელს მისი მეგობარი ადამიანი),
რომლებიც დღეში სამჯერ, ერთსა და იმავე დროს, დაბარებულებივით იკრიბებოდნენ
დასასვენებელი სახლის წინ, განაღდებული, დაუმადლებელი საჭმლის მოლოდინში, მაგრამ
უკვე ისე იყვნენ გაქსუებულნი, მათზე მზრუნველი ადამიანის ხათრით ჭამდნენ თითქოს
საერთოდ, რათა დანარჩენი დრო მშვიდად, არხეინად სძინებოდათ, მზის გულზე დაყრილებს,
როგორც აუცილებელ და კეთილსინდისიერ მონაწილეებს ძაღლთა გაადამიანებისა თუ
ადამიანთა გაძაღლების უაღრესად სერიოზული პროცესისა.
ჯერ კიდევ ამ რამდენიმე წლის წინ, ბალტიისპირეთის რომელიღაც საზღვაო კურორტზე
(ალბათ დიბულტაში - ძირითადად იქ დადიან მწერალთა და ლიტერატორთა ოჯახები),
სათნოებისა და გულმოწყალების დროებითი, სეზონური, აისოდორასნაირი მსახურების
წყალობით, ათასობით და ათიათასობით გადამფრენი იხვი დაღუპულა ერთ ღამეში ადამიანურ სიკეთესა და ნაწყალობევ ნასუფრალს, უპირველეს ყოვლისა, ცხოველური
პუნქტუალობის გრძნობა დაუჩლუნგებია მათთვის და გაფრენის დრო გამოპარვიათ. ღამით კი,
მოულოდნელ (სინამდვილეში, სწორედაც რომ მოსალოდნელ) ყინვას დაუკრავს და ერთიანად
მოუშთია, გაუქვავებია მთელი მათი მოდგმა. ზღვის ზედაპირი, ნაპირიდან ჰორიზონტამდე,
უთავბოლოდ მოტივტივე, ფეხებგაფშეკილი და ფრთებგაფარჩხული გვამებით ყოფილა,
თურმე, მოფენილი.
მაგრამ ქალბატონ ასოიდორას ყოველთვის გულწრფელად უკვირდა მაინც, რატომ არ უნდა
ეჭმია საბრალო ჭირიანი ძაღლისთვის ვიღაცის, თუნდაც (მით უფრო) ცნობილი ლიტერატორის
საჭმლის მონარჩენი. "რომ სდომებოდა, ხომ არ დატოვებდაო" - წარბებს ჭიმავდა ქალბატონი
ასოიდორა და დამცინავად, შემწყნარებლურად უღიმოდა მისი შეუვალი სიბრიყვით ერთხელ
კიდეუ უშედეგოდ გაცეცხლებულსა და მოთმინებიდან გამოსულ მოპაექრეს, რომელსაც
თითქოს იმ ვიღაცის, საჭმლის დამტოვებლის, ბედი აწუხებდა და არა საბრალო ცხოველებისა.
მაგრამ, ამჯერად, ქალბატონი ასოიდორა გაცილებით სერიოზული პრობლემებით იყო
აღგზნებულ-აფორიაქებული. უპირველეს ყოვლისა, რასაკვირველია, ძალიან განიცდიდა,
მარტო რომ ჰყავდა "ბავშვები" დატოვებული იმ "უვიტამინო ჩრდილოეთში", როცა აქ თითქმის
ტყუილუბრალოდ იხარჯებოდა ცხოველმყოფელი მზის ამოუწურავი სითბო და ენერგია.
დილა-საღამოს აუცილებლად უნდა შეხმიანებოდა თავისიანებს ტელეფონით და მერე
აველუმსაც დაწვრილებით უყვებოდა იმათ ამბავს - რას ჭამდნენ და რას სვამდნენ, სად
დადიოდნენ, ვის ხვდებოდნენ, როდის წვებოდნენ და როდის დგებოდნენ. მაგრამ ძირითადად
მაინც სიძეზე ლაპარაკობდა აველუმთან. სულ იმის ქებაში იყო. აღარ იცოდა, რა სიტყვებით

შეემკო, თითქოს აველუმი იწუნებდა და როგორმე უნდა გადაერწმუნებინა. როგორც იქნა, ჩვენს
სახლშიც
შემოვიდა
ნამდვილი
მამაკაციო;
ნათურა
ვერ გამოგვეცვალა
აბაზანაშიო
-
ეჟღურტულებოდა აველუმს და არც უკვირდებოდა, ჩვეულებრივი უტაქტობა რომ იყო შვილის
დღევანდელი ქმრის ქება შვილის გუშინდელ საყვარელთან. მაგრამ რასაც ამბობდა, იმიტომ კი
არ ამბობდა, აველუმის დამცირება, აველუმისთვის ნიშნის მოგება რომ ჰქონდა ჩადებული
გუნებაში, ვითომ, შენ ვერ ივარგე, შენ ვერ გამოგვიცვალე აბაზანაში ნათურა და კარღიაში, ანდა
სულაც სიბნელეში გვიწევდა ბანაობაო - უბრალოდ, დარწმუნებული იყო, აველუმსაც
ესიამოვნებოდა, თუკი მათ უკაცო ოჯახში მართლა შევიდოდა ნამდვილი, ღირსეული მამაკაცი,
რომელსაც, ყველა სიკეთესთან ერთად, ნათურის გამოცვლაც ეცოდინებოდა და საჭირო
ადგილზე ლურსმნის მიჭედებაც. თითქოს აველუმი მისი ქალიშვილის ნასაყვარლარი კი არ
იყო, არამედ მისი ნაქმრევი, და ახლა, მიუხედავად ოფიციალური განქორწინებისა, ერთად
სჯიდნენ, ერთად სწყვეტდნენ საერთო შვილის ბედს, როგორც ცივილიზებულსა და
კულტურულ ადამიანებს ეკადრება. კიდევ უარესი - თითქოს სონიას, ქმარი კი არა, გაქცეული
მამის მაგიერი მოეყვანა შინ, გაქცეული მამის დანატოვარი სიცარიელის ამოსავსებად და იმასაც,
გაქცეულის მაგიერს, უსახელო ცთომილივით, თუნდაც მხოლოდ მტერ-მოყვარის დასანახად,
განუწყვეტლივ უნდა ეტრიალა იმ სიცარიელეში, ვიდრე თანდათანობით, ისევ ოჯახს არ
დაემგვანებოდა იქაურობა და ასევე თანდათანობით არ მოიწევდნენ ოჯახური კეთილდღეობის
ნაყოფს, ანუ, ყველაფერს, გარდა სიყვარულისა, უფრო სწორად კი, ყველაფერს -სიყვარულის,
იგივე არაფრის სანაცვლოდ.
"სიამოვნებით დავლევდი ყავას თქვენი ნებართვითო" - ძველებურად ამბობდა ქალბატონი
აისოდორა,
ღვაწლმოსილი,
დამსახურებული
და
თავის
დამსახურებაში
ღრმად
დარწმუნებული ადამიანის უშუალობით და ისინიც ისევ ძველებურად (ოღონდ უსონიოდ)
ისხდნენ ზღვის ნაპირზე, საყავის წინ, უზარმაზარ კუნძებზე და ისევ ძველებურად
მიირთმევდნენ
უგემურ,
საეჭვო
წარმომავლობის
ყავასა
და
კიდევ
უფრო
საეჭვო
წარმომავლობის, ეგრეთ წოდებულ, "წვენს".
ზღვაც ძველებურად ლაპლაპებდა მზეზე. თუმცა, პირსიდან თუ ჩახედავდით, გულ-მუცელი
ამოვსებული ჰქონდა ათასნაირი სიბინძურით. ლურჯი და წითელი მედუზების ნაცვლად, ახლა
ცელოფანის პარკების უთვალავი ჯოგები ირწეოდნენ მის მოყავისფრო-მომწვანო წიაღში.
რასაკვირველია, არც აველუმის აივანზე იგრძნობოდა რაიმე არსებითი ცვლილება. პლასტმასის
მრგვალ მაგიდაზე ძველებურად იდო გაჭრილი, დანაჩასობილი საზამთრო, რომელსაც
ძველებურად ეხვეოდნენ სიბრაზისგან ფეხებდაგრძელებული, გერმანული დროშის ფერი
კრაზანები; შუამდე დაყვანილ ბოთლშიც ძველებურად ბზინავდა თხევადი ცეცხლი და რკინის
რიკულებს შორისაც ძველებურად თრთოდნენ აბლაბუდის ნაფლეთები, ბუზების ძველისძველ
გვამებიანად. იქაურობას სონია აკლდა მხოლოდ. კი არ აკლდა, ყველაზე მეტად, აქ, ამ აივანზე
იგრძნობოდა, სონია რომ აღარ არსებობდა, გამქრალიყო, გარდაქმნილიყო დროის შესაფერისად.
ყოველ შემთხვევაში, ყველაფერი, რაც ასე თუ ისე უკავშირდებოდა მის სახელს, უკვე
მოგონებად ქცეულიყო და აღარასოდეს განმეორდებოდა. უკიდურეს შემთხვევაში, მხოლოდ
აველუმს შეეძლო მისი მკვდრეთით აღდგენა, მისი გამოხმობა მახსოვრობის მღვიმეებიდან და