აველუმი - 13

ძალიან
ეშინია.
იატაკზე
დგამს
ლურჯად
აციმციმებულსა
და
ხმაჩაწყვეტილ
ტელევიზორს, თავადაც იატაკზე ჯდება (იძულებით), გვერდით ვისკის ბოთლს იდგამს და ასე
და ამგვარად, ნელ-ნელა, თანდათანობით, ყლუპიდან ყლუპამდე, ცდილობს განეწყოს

ფრანსუაზას გასაგებად და საკუთარი არსებობის მოსათმენად. რა უჯდება ეს განწყობა, ამაზე
ცალკე წიგნი შეიძლება დაიწეროს. სიბრაზისგან მიკიოტივით გაფხორილი ზის ბნელ ოთახში
და ხმაჩაწყვეტილი ტელევიზორის ეკრანზეც უიმისოდ მიდის ცხოვრება, იქაც უიმისოდ
ცხოვრობენ ვიღაცები, არც ისინი აგდებენ რამედ - უიმისოდ უყვართ, უიმისოდ სძულთ,
უიმისოდ სვამენ, უიმისოდ ჭამენ, უიმისოდ სძინავთ, უიმისოდ დააქროლებენ ცხენებს,
მანქანებს, მატარებლებს, თვითმფრინავებს, მაგრამ რას გაურბიან და რას ესწრაფვიან, აველუმს
არც ესმის და არც უნდა რომ ესმოდეს, რაკი საკუთარ მისწრაფებებშიც ვერ გარკვეულა თავად.
ისიც ვერ
გაურკვევია, აქ უფრო თავისუფალია თუ შინ; მაინცდამაინც, აქ უნდა გამოქცეულიყო შინიდან,
თავი ადამიანად რომ ეგრძნო, თუ, სანამ კიდევ დროა, უკანმოუხედავად უნდა მოკურცხლოს
აქედან შინისკენ. მოკლედ, ერთი ციხიდან თავდაღწეული, მეორე ციხეში ზის უაზრო
ნებაყოფლობით და სხვათა ასავალ-დასავალის გარკვევა არ აინტერესებს. ჩვენში რომ ვთქვათ,
არც შეუძლია. მისი არ იყოს, ისინიც ალბათ გადარჩენას ცდილობენ, თავისებურად, როგორც
შეუძლიათ, რადგან ნებისმიერი ცხოვრება, სატელევიზოროც კი, გადარჩენის მცდელობაა და, მე
თუ მკითხავთ, ყველა ერთნაირად კრახით მთავრდება.
რასაკვირველია, მთლად დაწყნარებული არც ფრანსუაზა იხდის თავის ზნეობრივ ვალს.
რამდენჯერმე უნდა დაურეკოს "იქიდან", რამდენჯერმე უნდა მოიკითხოს, როგორ არის, რას
აკეთებს, ძალიან ენატრება თუ არა... თან "იქაურ" ამბებსაც აწვდის, შეძლებისდაგვარად,
ჯაშუშივით, პირზე ხელმიფარებული. ახლა იატაკზე ვსხედვართო - ეჩურჩულება ტელეფონში.
თქვენ რატომღა სხედხართ იატაკზეო - უკვირს აველუმს გულწრფელად. მართლაც, რა უნდა
ჰქონდეთ დასამალი საელჩოში წვეულებაზე მისულ ხალხს! მეორეც ერთი, მეტი ზრდილობა და
თავდაჭერილობა მოეთხოვება ამგვარ წვეულებებზე შეკრებილებს. ფრანსუაზასთვის კი
აველუმის შეკითხვაა გაუგებარი. თუ შეიძლება ასე ითქვას, აველუმის გაკვირვება აკვირვებს.
ტელეფონშიც ხედავს აველუმი, როგორ იჩეჩავს მხრებს - რა ვიცი, ვსხედვართ, ვსვამთ,
ვსაუბრობთო - თითქოს ასედაც უნდა იყოს, თითქოს ასე რომ არ იქცეოდნენ, ის იქნებოდა
გასაკვირი, თითქოს სწორედ ამას ჰქვია საელჩოში მიღება - იატაკზე ჯდომასა და სხვადასხვა
სასმელების წრუპვას, თანაც ერთმანეთის ჭიქებიდან. ერთი გამასინჯე, თუ ღმერთი გწამს, რას
სვამ ასე გემრიელად. ჩემი ძალიან ტკბილია. თფუი, არა, ეს გასინჯული მაქვს. აი, შენს
გვერდით კოხტა გოგონა რომ ზის და ნიფხვის მაქმანი მოუჩანს, იმან გამასინჯოს თავისი...
აველუმმა კი ლამის მართლა იყმუვლოს სიბრაზისგან, სიბრიყვისგან, ბოლოს და ბოლოს,
სიმარტოვისგან. საათის ისრებიც მისი ჯიბრით არ იცვლიან თითქოს ფეხს. რამდენჯერაც არ
უნდა გაჯახუნდეს ლიფტის კარი, მოულოდნელობისგან ყოველთვის ერთნაირად შეუხტება
ხოლმე გული. ხოლო როცა ლიფტი მათ სართულზე ჩერდება, გულიც უჩერდება საერთოდ.
შიშს იმედი ენაცვლება, იმედს შიში, ოინბაზური მოხერხებულობითა და სისწრაფით,
კარტივით არეული ერთმანეთში, კოკტეილივით შეზავებული ერთმანეთთან და საბოლოო
ჯამში იმდენად დამახინჯებული ერთმანეთით, აღარც შიში ეთქმის, აღარც იმედი - სხვა
რაღაცაა, ახალი, ჯერ განუცდელი - ელდიანი გაუგებრობა თუ გაუგებარი ელდა. შიშით
ლიფტიორის ეშინია - ხომ შეიძლება, მაინც გაიგოს, მაინც მიხვდეს, აქ რომ ვიმალებიო - იმედი
კი ფრანსუაზასი აქვს - იქნებ ამჯერად მაინც ის იყოსო. ყველაზე მეტად კი იმის წარმოდგენა
აცოფებს, სადღაც, ცხრა მთის გადაღმა, მის ცოლშვილსაც მასავით რომ წყდება გზისკენ თვალი,

შიშითა და იმედით, ოღონდ მის მოლოდინში. ის კი უნებართვოდ იკავებს კაგებეს საბინაო
ფონდის კუთვნილ ფართობს, სიმარტოვის ფსკერზე ზის, ფაშასავით ფეხმორთხმული, ვისკის
ბოთლს ბრაზიან კატასავით იხუტებს გულში, თითქოს ოდნავადაც თუ შეუშვებს ხელს,
გადაუხტება, ანდა სახეს დააბღორტნის ბასრი ბრჭყალებით, და მხოლოდ ტელეფონის
მეშვეობით უკავშირდება თავის სიყვარულს, რომლის გულისთვისაც, სესეს მერცხალივით, ვინ
იცის, რამდენი მთა და ველი გადმოულესავს, და რომელიც ქალაქის მეორე ბოლოში იატაკზე
ზის ახლა თავის დეგენერატ მეინახეებთან ერთად და "კულტურულად" ერთობა, "ევროპულ
ყაიდაზე"
ატარებს
თანამედროვე
დროს,
ანუ,
ცივილიზებული
ხარკს
უხდის
საზოგადოების
შიშს,
სიმარტოვეს,
ზნეობრივი
და
უგულებელყოფას,
მორალური
კოდექსის
შესაბამისად და, აქედან გამომდინარე, ანდა სულაც ამის გამო, არათუ უკულტურობად,
ელემენტარულ უადამიანობადაც არ თვლის მისი გულისთვის ქვეყნის მეორე ბოლოდან
ნასესხები ფულით ჩამოფრენილი "სტუმრის" მარტო დატოვებას, თუნდაც ვისკის ბოთლთან და
ხმაჩაწყვეტილ ტელევიზორთან ერთად. არის წუთები, როცა მართლა ძლივს იკავებს თავს, ასე,
ვისკის ბოთლიანად, რომ არ გამოვიდეს დერეფანში და უცხოელი ქალის საშინაო ხალათში
გამოწყობილი, არ დაადგეს თავზე კიბის ქვეშ გამართულ "კაბინეტში" მდუღარე ჩაის
განუწყვეტელი სმისგან ლოყებალაპლაპებულ ლიფტიორს - აჰა, აქა ვარ, დარეკე, სადაც ჯერ
არსო. მაგრამ ასე თუ არ იქცევა, მხოლოდ იმიტომ, სიყვარულის ერთადერთ, გნებავთ,
უკანასკნელ რაინდად, სულაც მსახურად რომ წარმოუდგენია თავი და რასაც სჩადის (ან არ
სჩადის) სიყვარულის სახელით, სიყვარულის გულისთვის, სიყვარულის გადასარჩენად სჩადის
(ან არ სჩადის). და მართლაც, უკვალოდ, უნალექოდ ქრება სიბნელეში, სიმარტოვეში
გადატანილი დამცირებაც, წყენაცა და მრისხანებაც, როგორცკი გასაღები აჩხაკუნდება კარის
საკეტში და გულამოვარდნილი, აღგზნებული, აღელვებული ფრანსუაზა კისერზე ჩამოეკიდება,
რათა ჯერ აკოცოს და მერე უთხრას გამარჯობაო - მერე ისევ აკოცოს, დიდხანს, გაუღიმებლად გაუსწოროს თვალი და უკვე
დაბეჯითებით, დაუეჭვებლად განაცხადოს: რასაკვირველია, ეს მართლა შენ ხარო.
ფრანსუაზას მოსკოვში გადმოსახლებამ ნანატრი შვება ვერ მოუტანა აველუმს. პირიქით, ახლა
უფრო
გართულდა,
უფრო
დაიძაბა
მათი
ურთიერთობა.
იშვიათი,
მოულოდნელი
დღესასწაული ყოველდღიურ საზრუნავად და საფიქრალად იქცა. ფრანსუაზა მოსკოვში
იმიტომ გადმოსახლდა, უფრო ახლოს რომ ყოფილიყო აველუმთან, უფრო ხშირად რომ
შესძლებოდა მისი ნახვა, რამდენადაც ღრმად იყო დარწმუნებული, აველუმისთვისაც უფრო
მოსახერხებელი იქნებოდა სატუსაღოს შიგნით გადაადგილება. მაგრამ თბილისიდან მოსკოვში
ჩასვლა და იქ გარკვეული დროის განმავლობაში ცხოვრება, ეკონომიურის გარდა, ბევრ
საჩოთირო და ძნელად მოსარევ პრობლემას აჩენდა. რასაკვირველია, მაინც მოსკოვი რჩებოდა
იმ "წმინდა ადგილად", სადაც ძირითადად ხვდებოდნენ ისინი, მაგრამ მოსკოვში ხანგრძლივად
ცხოვრება აველუმისთვის უფრო შეუძლებელი იქნებოდა, ვიდრე აუტანელი. ბოლოს და
ბოლოს, აველუმს თბილისში ცოლ-შვილი ჰყავდა, რომლებიც არავისზე ნაკლებად არ უყვარდა
და ერთი წუთითაც არ აპირებდა მათზე ხელის აღებას, ბედის ამარა მიტოვებას, რამდენადაც
ოჯახი, უპირველეს ყოვლისა, მამაკაცური ვალდებულება, ზნეობრივი ტვირთია და არა
სასიამოვნო ან უსიამოვნო გარემოცვა, რომელიც შენი გუნება-განწყობილებისდა მიხედვით,
შეგიძლია შეცვალო ან გააუმჯობესო. გარდა ამისა, მისი აზრით, მელანიაც ისევე საჭიროებდა

გადარჩენას, როგორც იგივე ფრანსუაზა, და ამდენად მისი მიზანიც, რაც არ უნდა დიდ
სისულელედ მოგეჩვენოთ, ორივეს გადარჩენას გულისხმობდა და არა რომელიმე მათგანისა.
ეს ის დროა სწორედ, როდესაც ტელეგრაფში ყველას დაამახსოვრა თავი (რაც მერე სონიასთან
დაკავშირებითაც განმეორდა). ტაქსოფონები ახალი შემოსულია თბილისში და ხალხიც
ბუზივით ეხვევა. ჰყავს თუ არ ჰყავს ნაცნობი მოსკოვში, მაინც ყველა რეკავს, თუნდაც უბრალო
ცნობისმოყვარეობის დასაკმაყოფილებლად (ვამ კავო? ნე ტუდა პაპალ). ტელეფონისტ ბიჭებს
ყველანი სცნობენ, ყველანი ცდილობენ მათთან დაახლოებას. იმათაც ამაყად, მედიდურად
უჭირავთ
თავი.
ძირითადად
სოფლელი
ბიჭები
არიან,
ტექნიკუმდამთავრებულნი,
სახელდახელოდ გამოჩეკილი სპეციალისტები ამ ახალი დარგისა. ხელის გამართვაც ეხერხებათ
და ხელის მოთბობაც. ათასკაციანი რიგი რომ იდგეს, თავიანთი ოთახიდან დაგარეკინებენ
უცებ. მაგრამ ამასთან დაკავშირებით, რასაკვირველია გაუგებრობაც ბევრი ხდება - შეხლაშემოხლა, ჩვეულებრივი თბილისური ჩხუბი და აყალმაყალი. ერთხელ დანითაც დაჭრეს კაცი,
ურიგოდ აპირებდი წასვლასო. დაჭრილი პირველად ვერც მიხვდა, რა მოუვიდა, ჯერ კიდევ
ეკამათებოდა დამჭრელს, მაგრამ ხელი რომ დაუშვა და პიჯაკის სახელოდან სისხლი
გადმოეღვარა - დამჭრესო - თქვა გაკვირვებულმა, უფრო თავისთვის, ვიდრე სხვების
გასაგონად.
დამჭრელს კი გახსნილი დანა ისევ ხელში ეჭირა და კარისკენ მიიკვლევდა გზას.
აცახცახებული, ნათურის მბჟუტავ შუქზე ყვითლად აბრჭყვიალებული დანის წვერი ლამის
ცხვირწინ ჩაუტარა აველუმს (რითაც ერთი მეტად ძველი და მეტად უსიამოვნო შემთხვევა
გაახსენა), მაგრამ ამჯერად სრულებითაც არ შეუწუხებია ამ ამბავს. ის კი, დანიანი, ნელა,
ფრთხილად იხევდა უკან. უკან კი არა, კარისკენ და, თავად დამფრთხალი, მაინც სხვების
შეშინებას ცდილობდა. "არ მომეკაროთ, არ მომეკაროთო" - იმეორებდა გადაფითრებული,
თვალებდაყვლეპილი. ცხოველური ალღო კარნახობდა, მხოლოდ ასე თუ იხსნიდა თავს.
მართლაც, ყველანი უხმოდ აყოლებდნენ თვალს, მაგრამ როგორც კი გავიდა დარბაზიდან,
როგორც კი შეტრიალდა და კისრისტეხით დაეშვა კიბეზე, მაშინვე ყიჟინით გამოედევნენ
დაჭრილის ამხანაგებიცა და სეირის მოყვარულნიც. აველუმი კი სხვა დანით იყო დაჭრილი და
თავისი სატკივარი, თავისი სადარდელი აყურყუტებდა ტელეფონის კაბინის წინ. რაც უფრო
მეტს ლაპარაკობდნენ ისა და ფრანსუაზა ტელეფონით, მით უფრო იძაბებოდა, მით უფრო
გაურკვეველი ხდებოდა მათი ურთიერთობა. აშკარად რაღაც მზადდებოდა, რაღაც უნდა
მომხდარიყო, ნათელი რომ მოჰფენოდა ყველაფერს - ან ასე, ან ისე - მაგრამ მოთმინებაც დღითი
დღე იწურებოდა, მოთმინების ბეღელში მხოლოდ ფსკერზე და ისიც აქა-იქღა თუ ეყარა იმედის
მარცვალი. საათობით, დილიდან საღამომდე, ხან კი გვიან ღამემდე იდგა ხოლმე რიგში. ხან
მთვრალი ელაპარაკებოდა ათასნაირ სისულელეს, ხან კი რიგში გამოფხიზლებული და ამის
გამო უარესად აღრენილი. მაგრამ, ასე იყო თუ ისე, მაინც ჯიუტად ბრუნდებოდა ამ
მოჯადოებულ კაბინასთან, რათა თუნდაც უაზრო, სულელური ლაპარაკით დაეცხრო
მღელვარე, მშფოთვარე, უკიდეგანო სწრაფვა ფრანსუაზასკენ, რომელიც თავის მხრივ
განუწყვეტლივ, მოუთმენლად ელოდებოდა, ღრმად დარწმუნებული, ყველაფერს რომ
იღონებდა ის და რაც შეიძლება მალე ჩააკითხავდა ერთხელ კიდევ, თუნდაც უკანასკნელად.
იქამდე კი, მკვდრის დანატოვარი ნივთებივით, დასტიროდა აველუმის კბილის ჯაგრისსა თუ
საშინაო ფლოსტებს. ხოლო მორიგი განშორების შემდეგ, აეროპორტიდან თუ სადგურიდან

მობრუნებულს, ვერც აწეწილი საწოლისთვის შეეხედა, ვერც ჭიქებში ჩარჩენილი ღვინისთვის
და ისევ ფაცაფუცით გარბოდა (თუკი გასაქცევი ჰქონდა სადმე) ამ წყეული, აველუმის
ორეულებით გამოტენილი ბინიდან. შინ იყო თუ სამსახურში, სულ დაცქვეტილი, დაძაბული
ელოდებოდა ტელეფონის ზარს. "დამშვიდდი, ეს შენი ქართველი არ არისო" - დაუძახებდნენ
უკვე შეხუმრებული თანამშრომლები. იმას კი მაინც რცხვენოდა მათი, თამამად მაინც ვერ
ამბობდა სათქმელს მათი თანდასწრებით და, რასაკვირველია, ერჩია თუკი აველუმი
სამსახურში არ დაურეკავდა, მაგრამ ძალიან დაწყდებოდა გული, ასე თუ მოიქცეოდა.
სამსახურშიც ყველას, მაინცდამაინც, მისი მოსმენა აინტერესებდა, რადგან ყველამ იცოდა, რის
გამო ჩამოსულიყო ეს პატარა, სულელი გოგო პარიზიდან მათ ქალაქში და, რაკი ჯერჯერობით
არავინ უკრძალავდათ, თანაუგრძნობდნენ კიდეც თავისებურად. ყურდაცქვეტილნი კი
უსმენდნენ ფრანსუაზასა და აველუმის ლაპარაკს, მაგრამ ფრანსუაზასა და აველუმისა არ იყოს,
იმათაც ბევრი არაფერი გაეგებოდათ ალბათ. ფრანსუაზა და აველუმი იმასაც ვერ აგებინებდნენ
ერთმანეთს, კარგად იყვნენ თუ ცუდად. თუ კარგად ხარ, რატომ მუშაობ ცოტას და თუ ცუდად
ხარ, რატომ არ მიდიხარ ექიმთანო - უყვიროდა ფრანსუაზა. ანდა, შეიძლება, განგებ ვერ იგებდა,
შეგნებულად, მთავარი სათქმელი უფრო ბუნებრივად რომ მოეყოლებინა ბოლოს: თუ არც
მუშაობ და არც მკურნალობ, მაშინ რაღას უზიხარ მანდო. აველუმიც, რასაკვირველია,
ყოველთვის ჩადიოდა, როგორც კი ამის საშუალება ეძლეოდა - ხან ერთი კვირით, ხან ერთი
დღით, ხან ერთი საათითაც... ერთხელ პირდაპირ პლიაჟიდან წავიდა ადლერის აეროპორტში,
მაგრამ იმხელა თოვლი მოვიდა უცებ მოსკოვში (ოქტომბრის ბოლო რიცხვები იყო მგონი), რომ
იტყვიან,
ბეწვზე
გამოასწრო,
თორემ
გაყინვას
გინდაც
გადარჩენოდა,
ფსიქიატრიულ
საავადმყოფოში აღმოჩნდებოდა ნამდვილად: საზღვაოდ გამოწყობილი, გიჟი ეგონებოდა
ვინმეს, ანდა, ამის მოსურნე, უფრო იოლად დააბრალებდა გიჟობას. სამხედრო ეკიპაჟი
მართავდა ერთადერთ თვითმფრინავს, რომელიც იმ დღეს (და იმ კვირას საერთოდ) აფრინდა
მოსკოვის აეროპორტებიდან. ვიღაც არაბი სტუმრებისთვის გამოიდეს სამხედროებმა თავი,
ვითომ,
ჩვენთვის ამინდი არ არსებობს, ნებისმიერ ამინდში დავფრინავთო. სტუმარიც სამხედრო ატაშე
გახლდათ. გამცილებლებისგან განსხვავებით, მასაც და მის პირად მცველსაც (ორმეტრიან
ახმახს) სამოქალაქო კოსტიუმები ეცვათ და ვიდრე ბოლისფერ ბურუსში მიფრინავდნენ, ესე
იგი, კავკასიამდე, თავი არ აუღიათ წიგნებიდან, ვითომ, კითხვით იყვნენ გართულნი და
არაფერი ესმოდათ, რაც მათ ირგვლივ ხდებოდა. მაგრამ თვითმფრინავი როგორც კი კავკასიაში
შეიჭრა, ექსკურსიაზე წამოყვანილი ბავშვებივით მიცვივდნენ სამხრეთული მცხუნვარე მზით
აბრჭყვიალებულ ილუმინატორებს, გეგონებოდათ, თავიანთ სიცოცხლეში პირველად ხედავენ
ამგვარ საოცრებასო. სამხედრო მფრინავები კი გასკდნენ ბუტერბროდების ჭამითა და ტომატის
წვენის სმით. ორი ჯიშიანი, ჯანღონით სავსე სტიუარდესა, საბაგირო გზის წყვილი ვაგონივით,
განუწყვეტლივ ეზიდებოდა მათ კაბინაში ერთმანეთზე ათრიგად და ოცრიგად დალაგებულ
ბუტერბროდებსა და ლანგარზე წითლად აწკრიალებულ ჭიქებს. ხოლო ის რამდენიმე საბჭოთა
მოქალაქე,
აველუმის
ჩათვლით,
რომლებიც
თვითმფრინავში
უფრო
იმიტომ
აუშვეს,
ჩვეულებრივი სამგზავრო განწყობა რომ შეექმნათ სტუმრებისათვის, არავის ახსოვდა. პირადად
აველუმი მთელი გზა ოფლად იღვრებოდა და ერთი ყლუპი წყლისათვის ნახევარ სიცოცხლეს
დათმობდა დაუფიქრებლად. მაგრამ იმ თვითმფრინავში არავის ჭირდებოდა მისი სიცოცხლე.

აღარ სჭირდებოდა - გასაკეთებელი იქამდე გააკეთებინეს, ვიდრე თვითმფრინავში აუშვებდნენ.
სხვა მგზავრებთან ერთად, მასაც ნიჩაბი მიაჩეჩეს ხელში და წელამდე თოვლში ბილიკი
გააკვალინეს თვითმფრინავამდე. გაფრენა თუ გინდათ, ხელიც გაანძრიეთო - თითქოს საამისოდ
ბილეთის აღება არ კმაროდა. აველუმს, როგორც უკვე ვთქვი, რუსული ზამთრის კვალობაზე,
ზედმეტად ხალვათად ეცვა, მაგრამ სწორედ ამის გამო, სხვებზე მეტი მონდომებით ეძგერა
თოვლს.
ამასობაში კი მეხუთე წელი მიიწურა ამ სასიყვარულო ციებ-ცხელებისა, მაგრამ გარეგნულად
ყველაფერი უცვლელი დარჩა - იგივე მოლოდინი, იგივე მოულოდნელი, ხანმოკლე
შეხვედრები, გამოსათხოვარი სუფრები, გაუთავებელი სატელეფონო საუბრები, უმიზეზო
ჩხუბები, გულუბრყვილო საყვედურები, სულელური ბრალდებები, ასევე სულელური თავის
მართლებები, უსაფუძვლო ეჭვიანობები, შიშები, იმედები, ოცნებები, მიზნები და იგივე შლეგი,
დაუოკებელი, დაულეველი სწრაფვა ერთმანეთისკენ. ფრანსუაზა უფრო და უფრო ეფლობოდა
მოსკოვურ ყოფაში. უკვე ბევრი რამ, რაც შორიდან, პარიზიდან, მომხიბვლელიც ჩანდა,
აცოფებდა, აღიზიანებდა და ამის გამო კიდევ უფრო იტანჯებოდა. საერთოდ კი იტანჯებოდა
ყველაფრის გამოც და არაფრის გამოც. ლამის ყურებზე ხელებაფარებული დადიოდა,
მოსკოვური ჭორებისგან თავის დასაცავად. აშინებდა, აბნევდა საბჭოთა ხალხის სულის
სარდაფებში წყალივით ჩამდგარი, დამყაყებული სიძულვილი ყველაფრისა, რაც თავად აღარ
ჰქონდა - დაეკარგა, დაევიწყებინა. ვერაფერს ვერ ასწრებდა, არაფერი არ გამოსდიოდა და
იტანჯებოდა, იტანჯებოდა წერილი რომ ვერ მიეწერა თავისიანებისთვის, იტანჯებოდა
აველუმის წერილს რომ კითხულობდა, ხმას რომ უსმენდა ტელეფონში და ასევე იტანჯებოდი
წერილიდან წერილამდე, დარეკვიდან დარეკვამდე. იტანჯებოდა, უკვე ოცდათვრამეტი წელი
რომ
უსრულდებოდა
აველუმს,
სარეცხი
რომ
უგროვდებოდა
აბაზანაში,
ბინა
რომ
დასალაგებელი იყო, ქირა - გადასახდელი, სტუმრად რომ აპირებდა წასვლას, თმა კი დასაბანი
ჰქონდა. იტანჯებოდა წინათგრძნობით, აველუმის მოულოდნელ გამოჩენას რომ ჰპირდებოდა
და იტანჯებოდა წინათგრძნობით გაწბილებული. იტანჯებოდა მოსკოვური სიცივისგან.
იტანჯებოდა ბავშვობიდან შესისხლხორცებული ზღვისა და მზის სიშორით. იტანჯებოდა, იანს
რომ ვერ ურეკავდა ხშირად, იტანჯებოდა იმის სახელგანთქმული რაგუსა თუ გულიაშის
წარმოდგენაზე. იტანჯებოდა, ვერაფრით რომ ვერ აეხსნა, ასე რატომ დაჰფოფინებდა თავზე
ლიანა, როდესაც მაინც მიდიოდა ხოლმე სტუმრად იანთან. იტანჯებოდა, სამსახურიდან შინ
რომ ატანდნენ დასამუშავებელ ტექსტს და იტანჯებოდა, როცა არ ატანდნენ. იტანჯებოდა,
იმიტომ
რომ
იტანჯებოდა.
იმიტომ
რომ,
ადრე
დგებოდა,
გვიან
წვებოდა,
სადღაც
ელოდებოდნენ, ვიღაც უნდა ენახა... იმიტომ რომ, ბოლოს და ბოლოს, აქაც ისევე ცხოვრობდა,
როგორც პარიზში - ეგვიპტელ მონასავით - ოღონდ, თუკი პარიზში აქეთ წამოსასვლელი
ბილეთის ფულისთვის იდგამდა წელებზე ფეხს, აქ იმის ნებართვის მოპოვებას ცდილობდა,
იმავე გზით, ასე რომ ეტანჯა თავისთვის, არავის დაეშალა, არავინ გაბრაზებულიყო და
გაბრაზებულს დროზე ადრე არ გაეპანღურებინა უკანვე. და მაინც ყველაზე მეტად სიმარტოვით
იტანჯებოდა. პანიკური შიში ჰქონდა სიმარტოვისა, სიყვარულის ოთხ კედელს შორის
გამომწყვდევისა, და ყველაფერს აკეთებდა საიმისოდ, ერთხელაც რომ არ გამორჩენოდათ
მხედველობიდან მის მოსკოველ მეგობრებს, არც ნებსით და არც უნებლიეთ. სიმარტოვის
შიშით მისდევდა ცხენოსნობასაც და კვირა დილით, გინდაც აველუმი სწოლოდა გვერდით,

მერცხალივით წამოფრინდებოდა ხოლმე საწოლიდან უთენია და, შაქრის ნატეხებით
ჯიბეგამოტენილი, იპოდრომზე გარბოდა, სადაც მასავით საბჭოეთში აკრედიტებული და კარგ
ცხოვრებას დანატრებული უცხოელები, აბორიგენ სნობებთან ერთად, "კულტურულად",
"ჯანსაღად" ატარებდნენ დროს, მიუხედავად დიახაც რომ უკულტურო და არაჯანსაღი
გარემოცვისა. მაგრამ ფრანსუაზას ისე ეშინოდა სიმარტოვისა, გნებავთ აველუმის დანატოვარი
სიცარიელისა, ისე ჯიუტად, ისე მონდომებით, მაგრამ ისე უშედეგოდ ცდილობდა ამ
სიცარიელის რაიმეთი ამოვსებას, ცხენზე შეჯდებოდა კი არა, პარაშუტითაც გადმოხტებოდა
დღეში ორჯერ, დილა-საღამოს, ოღონდ რომელიმე გაბობებულ ბორიასა თუ გაჟანებულ ივანეს
არ ეთქვა მისთვის, ვინც ასე არ მოიქცევა, ის არც ჩვენიანიაო და აღარც აგარაკზე წავიყვანთ
საბანაოდ
და
აღარც
სახელოსნოში
დავპატიჟებთ
ახალი
არალეგალური
გენიის
მიკროგამოფენაზეო. მაგრამ მართლა თუ ფიქრობდა ვინმე ასე, ალბათ თავად ფრანსუაზა.
თუმცა, რაც მართალია, მართალია, საფუძველიც ჰქონდა ამგვარი ფიქრისა. მაშინ შეიძლება
ამდენს ვერ ვხვდებოდი, მაგრამ ახლა, ოცი წლის შემდეგ, წარმოდგენაც ძნელია, როგორ
ძლებდა საერთოდ მოსკოვში მარტო, თოვლის ქოხში, უმშობლებოდ, უნათესავოდ, უზღვოდ,
უმზეოდ, უარაფროდ. მხოლოდ და მხოლოდ, აველუმთან კიდევ
ერთხელ შეხვედრის იმედით. რასაკვირველია, ეშინოდა ნებისმიერი ვიგინდარის განაწყენება,
რომელსაც გულში ალბათ სულ სხვა ზრახვები ჰქონდა და სულ სხვა მიზნით მისდევდა
"არისტოკრატულ" ცხოვრებას. ფრანსუაზა არა მარტო გასათხოვარი იყო, არამედ... უცხოელიც.
ეს კი უსაზღვროდ დიდ უპირატესობას ანიჭებდა ადგილობრივ გასათხოვარ გოგოებთან
შედარებით, რაც არ უნდა იოლი ხელმისაწვდომები ყოფილიყვნენ ისინი. ფრანსუაზა,
შეიძლება, იმდენად "ტკბილი" ლუკმა არ იყო, რამდენადაც - "სასარგებლო", განსაკუთრებით იმ
დისიდენტი მხატვრებისა თუ პოეტებისათვის, რომლებისთვისაც უცხოელი ქალი ლამის
ერთადერთი რეალური შესაძლებლობა, ანდა, მხატვრულად თუ ვიტყვით, ერთადერთი
ლოცმანი გახლდათ, რომელსაც შეეძლო უხიფათოდ, ზედმეტი დავიდარაბის გარეშე გაეძვრინგამოეძვრინა საბჭოურ "მეჩეჩებში" და მშვიდობიანად გაეყვანა თავისუფლების გაშლილ
ზღვაში ნებისმიერი მათგანი. სხვათა შორის ამ გზით მიაღწია ბევრმა საწადელს, ოღონდ,
უფრანსუაზოდ, რადგან ფრანსუაზამ თავიდანვე დაუშვა საბედისწერო შეცდომა, როცა,
მაინცდამაინც, აველუმი აირჩია გულის მბრძანებლად, რაც, შეიძლება, სრულებითაც არ იყოს
თავად აველუმის დამსახურება და მთლიანად იმ ქალებს მოეკითხებოდეს, რომლებიც
უნებლიეთ წინ უსწრებდნენ ფრანსუაზას, უფრო ნათლად, ფრანსუაზაზე ადრე იცნობდნენ
აველუმს. ქალები ხომ, უპირველეს ყოვლისა, ერთმანეთის ჯიბრითა და წამხედურობით
იყვარებენ ერთსა და იმავე პიროვნებას (გნებავთ, სუბიექტს, გნებავთ, ობიექტს) და ყველა
მათგანი თავის კანონიერ საკუთრებად თვლის იმას, რისი მითვისებაც საერთოდ შეუძლებელია.
ასე
რომ,
მართალია,
ფრანსუაზას
ზურგი
არ
შეუქცევია
არც
ერთი
მოსკოველი
"თაყვანისმცემლისთვის" (თუნდაც იმიტომ, რომ ეშინოდა), მაგრამ მისი არჩევანი, იგივე
განაჩენი,
საკუთარი
თავისთვის
გამოტანილი,
საბოლოო
იყო
და
გადასინჯვას
არ
ექვემდებარებოდა. არადა, დიახაც რომ "სასარგებლო" და, ამდენად, ათმაგად გამაღიზიანებელი
ლუკმაც გახლდათ "თავისუფლების" მაძიებელთათვის. მან კი გული ტუსაღთა შორის
უტუსაღესს მიუძღვნა, ის აირჩია თავის რაინდად, ვინც სატუსაღოდან თავის დაღწევას კი არ
ცდილობდა მასთან ერთად (გინდაც მეშვეობით), არამედ ყველანაირად ხელს უწყობდა მის

ნებაყოფლობით გატუსაღებასაც, მისთვის მეტ-ნაკლებად ასატანი ცხოვრების მოწყობას იმავე
სატუსაღოში, სადაც თავად სამუდამო პატიმრობა ჰქონდა მისჯილი (უფრო სწორად,
სამშობლოსთან ერთად იყო დატყვევებული) და უმალ ეგუებოდა ამგვარ უსამართლობას,
ვიდრე უჯანყდებოდა, რაკი სამუდამო პატიმრობა არა მარტო ამა თუ იმ რეჟიმს მიესაჯა
მისთთვის, არამედ ყველასა და ყველაფერს, რაც მის არსებობას განაპირობებდა და რაც მისი
მეშვეობით არსებობდა, რაც საერთოდ არსებობდა, უიმისოდაც, და მის მერეც იარსებებდა,
რასაც სული ედგა, სახე ჰქონდა, შობისა და სიკვდილის უნარით იყო დაჯილდოვებული
ხმელთა და წყალთა, ვარსკვლავთა და ცდომილთა, ფრინველთა და ცხოველთა, თევზთა და
მწერთა განმგებლისგან. მისი ტუსაღობა ბედისმიერი იყო და არა მარტო პოლიტიკური,
სოციალური,
ანდა
ზნეობრივი
პოზიციებიდან
გამომდინარე.
ის
იმ
თავისუფლებას
ესწრაფვოდა, რომელიც დაბადებამდე, ანუ, სამოთხიდან გამოდევნამდე დაეკარგა და რომლის
მოპოვებაც ისევე შეუძლებელია, როგორც ხელმეორედ ჩასახვა. ამას ალბათ ფრანსუაზაც
გრძნობდა, თორემ, სხვანაირად მართლა უაზრობა იქნებოდა მათი ურთიერთობა. ისე
არავითარ შემთხვევაში არ ჩამოვიდოდა საბჭოეთში საცხოვრებლად. რა თქმა უნდა, გრძნობდა,
მაგრამ ეს არათუ აეჭვებდა ერთხელ და სამუდამოდ მიღებული გადაწყვეტილების სისწორეში,
კიდევ უფრო შეუვალსა და მტკიცეს ხდიდა სხვებზე პრაქტიკული, სხვებზე ცხოვრებისეული
თაყვანისმცემლების მიმართ. თუმცა, არასოდეს მოუტყუებია თავი, შეიძლება აველუმი
როდისმე მაინც იყოს ჩემიო. პირიქით, ყოველთვის უშეცდომოდ იცოდა, თანაც ყოველთვის
ცოტათი ადრე, ვიდრე თავად აველუმი იტყოდა, თუ როდის უნდა დამთავრებულიყო მათი
მორიგი "ოჯახური ცხოვრება", რომელიც არასოდეს გაგრძელებულა ორ თვეზე დიდხანს,
ზოგჯერ კი ერთ დღეშიც ამოწურულა. ფრანსუაზას თქმით, წასვლის დრო რომ მოაწევდა,
აველუმი უცებ მოიწყენდა თურმე და თავისიანებზე იწყებდა ლაპარაკს, განსაკუთრებით
ეკაეკატერინეკატოზე, ოღონდ თავისიანების მონატრება კი არ იყო მხოლოდ ამის მიზეზი,
როგორც ფრანსუაზას ეგონა, არამედ
ოდესღაც, შორეულ ბავშვობაში თავად ცხოვრებისგან თავსმოხვეული დანაშაულის კიდევ
ერთხელ მონანიების ჟინი, სურვილი თუ მოთხოვნილება. ეკაეკატერინეკატო, ერთდროულად
დაც იყო აველუმისთვის და შვილიც, და ერთ-ერთზე საუბრისას ორივეს გულისხმობდა
ყოველთვის, უფრო სწორად, ერთზე საუბრით მეორის დაბრუნებას ცდილობდა, თავისი
ჭკუით, და ძირითადად იმის, ბავშვობაში "გაჩუქებული" დის ამბებს უყვებოდა ფრანსუაზას,
რადგან მხოლოდ მასთან შეეძლო საერთოდ ამ ამბებზე ლაპარაკი, თუნდაც მწერლურ
გამონაგონად გასაღება ამ ამბებისა და თქვენ წარმოიდგინეთ, ფრანსუაზაც უმალ შემზარავ
ტყუილად აღიქვამდა მის ნაამბობს, ვიდრე მის უნებლიე ცოდვად, მის მოურჩენელ ტკივილად
და გაუნელებელ სატანჯველად, რაკი ვერაფრით იჯერებდა, მართლა თუ შეეძლო აველუმს დის
გაჩუქება (რა თქმა უნდა, თუკი მართლა ჰყავდა ოდესმე და), თუნდაც უკიდურესი გაჭირვების
გამო, და მართლა თუ შეეძლო გაჩუქებულ დას გამჩუქებელი ძმის მოკვეთა სამუდამოდ,
სწორედ მის გამო, მის გადასარჩენად გამოჩენილი სიმტკიცისა და სისასტიკისათვის. აველუმი
კი ნახევრად ხუმრობით ყვებოდა (ეშინოდა, მისი პირადი უბედურება გაზვიადებული, ანდა
მართლაც სასაცილო არ მოსჩვენებოდა ვინმეს), თუ როგორ ჩააკითხათ სოფელში, ბებიასთან
შეხიზნულებს, ვიღაც "დეიდა ელომ" შავი მანქანით და ის "დეიდა ელო", ეტყობა მანქანაში
დასიცხული, როგორ ინიავებდა წამონთებულ სახეს ფარშევანგის გაშლილი კუდისხელა

მარაოთი; როგორ ჯიუტად ეძახდა ეკაეკატერინეკატოს "ეკა-ეკუნას" და ეკაეკატერინეკატოც,
ყოველ დაძახებაზე, ასევე ჯიუტად როგორ უსწორებდა, ეკა კი არა, კატო ვარო; როგორ
სასოებით შეკრა ბებიამ ეკაეკატერინეკატოს მთელი ავლა-დიდება ერთ პატარა ბოხჩად და
როგორ ჩასჩურჩულა "დეიდა ელომ" შოფერს ყურში, ეგ ბოხჩა აღარ დამანახოო; როგორ
წყევლიდა მაინცდამაინც მას ვიღაცაზე განრისხებული ბებია და როგორ უყოფდა ენას უკვე შავ
მანქანაში შეკეტილი ეკაეკატერინეკატო. ამას აველუმის უნებლიე და ხანმოკლე გაყაჩაღების
ამბავიც ემატებოდა და ყველაფერი მართლაც მხატვრულ გამონაგონს ემსგავსებოდა, ძნელად
დაიჯერებდა კაცი. ის კი არა, თავის დროზე, მგონი, კაგებემაც არ დაიჯერა (ყოველ
შემთხვევაში, ამის თაობაზე აველუმთან არასოდეს დასცდენია სიტყვა). "აგერ ნახავ, ბოლოს
იმის წერა თუ არ გახდებიო" - იტყოდა ხოლმე მოთმინებიდან გამოსული ფრანსუაზა, მაგრამ
ფრანსუაზა, რასაკვირველია, აველუმზე ბრაზობდა და არა მისიანებზე. აველუმს, როცა
მოესურვებოდა, მაშინ შეეძლო შინ დაბრუნება, იმას კი მარტოს უნდა ეცხოვრა აქ, მოსკოვში,
აველუმის მორიგი გაქცევის შემდეგ, აველუმის მორიგ დაბრუნებამდე. აველუმივით იოლად
ვერ მიატოვებდა აქაურობას, რაც არ უნდა ძნელი ასატანი ყოფილიყო მისთვის შიშიცა და
სიცივეც. ის აქ, უპირველეს ყოვლისა, იმიტომ "ცხოვრობდა", ვიღაცისთვის (ალბათ, ბავშვობის
მეგობრისთვის), ანდა სულაც საკუთარი თავისთვის რომ დაემტკიცებინა, სიყვარულისითვის
ყველაფერს შევძლებ, ყველაფერს ავიტან და ყველაფერს გავწირავ კიდევ დაუფიქრებლადო. აკი
ბოლოს მონადაც გაიყიდა თავი. მოსკოვში, რასაკვირველია, არც იანის შეთითხნილ რაგუსა თუ
გულიაშის საჭმელად იყო ჩამოსული და არც "გვარდიელის" (ასე ერქვა მის ცხენს) საჭენებლად,
არამედ - მხოლოდ და მხოლოდ, იმიტომ, აქ რომ ყოფილიყო, აქ რომ დაეტოვებინათ, ოღონდ,
ბედის საცდელად კი არა, სხვა უცხოელი გოგოებივით, დასტა-დასტა, გუნდ-გუნდად რომ
ჩამოდიოდნენ
უკვე
საბჭოეთში,
არამედ
ბედთან
შესაგუებლად,
ანუ
დანაშაულის
ასაღიარებლად და შესაბამისი სასჯელის მოსახდელად (ორი წლით თავისუფლების აღკვეთა აქ,
მკაცრი რეჟიმის კოლონიაში, და დანარჩენი სიცოცხლე იქ, შინ, თავისუფალ გადასახლებაში).
ფრანსუაზა, რა თქმა უნდა, ადრეც ყოფილა შეყვარებული. უფრო ზუსტად, ადრეც გასჩენია
სიყვარულის წინათგრძნობის მაგვარი რამ. კიდევ უფრო ზუსტად, ეგონა, რომ უყვარდა, ეგონა
რომ შეეძლო სიყვარული, მაგრამ მაშინ, როგორც თვითონვე აღიარებს წერილებში, თურმე
წარმოდგენაც არ ჰქონია სიყვარულზე. სიყვარულს, ჯოხისგან განსხვავებით, ერთი ბოლო აქვს
მხოლოდ, თანაც შუბის წვერივით წამახული, და შენივე სურვილით უნდა დაახიო ზედ გულმუცელი. ასე რომ, ფრანსუაზას ჯერ პირნათლად უნდა მოეხადა სასჯელის პირველი ნაწილი,
რაც მთავარია, მიეღო ამის დამადასტურებელი საბუთი (უკანონო ბავშვი) და მხოლოდ ამის
შემდეგ შესდგომოდა სასჯელის მეორე ნაწილის
აღსრულებას - დაბრუნებულიყო შინ, სადაც მისი ნაადრევი ანდა ხელცარიელი დაბრუნება
უმალ
ყველას
შეაწუხებდა,
ვიდრე
გაახარებდა.
მომლოდინე
ადამიანი
ძირითადად
ვარაუდების, წარმოსახვების, წარმოდგენების ტყვეობაში იმყოფება და, თუმცა ყველაფრისთვის
წინასწარ არის მზად, მაინც უკეთესზე ფიქრობს. გარდა ამისა, ფრანსუაზას წასვლა მოსკოვიდან,
თანაც დროზე ადრე, პირველ რიგში აველუმის დაკარგვას ნიშნავდა, რადგან მერე ღმერთმა
იცის, როდისღა მოახერხებდა და მოახერხებდა თუ არა საერთოდ ამ პირქუშ ქვეყანაში
შემობრუნებას. ამიტომაც, ფრანსუაზა არა მარტო ვალდებული, იძულებულიც იყო გაეძლო,
აეტანა ბევრი რამ, თორემ, აველუმზე ნაკლებად ალბათ არც იმას მიუხაროდა თავისიანებისკენ,

თავის საყვარელ მზისკენ და ზღვისკენ. აქ ბევრი ისეთი რამეც უნდა აეტანა, რასაც პარიზში
ვერც წარმოიდგენდა, რის წინაშეც სიყვარულიც უძლური იყო. აქ, ამ მარადიულ სატუსაღოში,
ნებისმიერ ტუსაღს, გაჩენამდე სულწაწყმედილსა და ზნედაცემულს, შთამომავლობით მონას თავისუფლად, წარბის შეუხრელად შეეძლო, მასხარად აეგდო სწორედ სიყვარულისთვის;
პირად შეურაცხყოფად მიეღო და უკანასკნელი სიტყვებით გაელანძღა, გაეჯორა, სწორედ მისი
სიყვარული, ანუ, მისი ნებაყოფლობითი პატიმრობა, რადგან თავად დაუფიქრებლად
დათანხმებოდა ყველაფერს, ფიქტიური ქორწინებისა და წინდაცვეთის ჩათვლით, თუკი
როგორმე გააღწევდა აქედან - რჯულსაც შეიცვლიდა, მრწამსსაც, სახესაც, სახელსაც, სისხლსაც,
სქესსაც... ამიტომ, ყველა სიკეთესთან ერთად, ფრანსუაზას თავიც უნდა მოეტყუებინა და
სხვებიც, ერთი ჩვეულებრივი უცხოელი რომ იყო, ევროპულად ქერქეტა, და მართლა
აინტერესებდა, მართლა მოსწონდა აქაურობა, აქაური ცხოვრების წესი (ჰმ, ჰმ...), აქაური სიტყვაპასუხი, აქაური კერძები და სასმელები (ჰმ, ჰმ...) და, რასაკვირველია, აქაური ხალხი დიდსულოვანი, კეთილი, სტუმართმოყვარე... სიყვარულის სამათხოვროდ კი არ იჯდა ვითომ
ამ უკიდეგანო და უგულო ქალაქში, არამედ ღრმად, სამუდამოდ, უიმედოდ მოხიბლული,
შეძრული სწორედ წარმოუდგენელი, დაუჯერებელი უკიდეგანობითა და უგულობით - მსგავსი
არც არაფერი ენახა, არც არაფერი გაეგონა ადრე. ასე რომ, მისი ცხენოსნობაც, რასაკვირველია,
რიგითი თავის მოტყუება იყო მხოლოდ და, იპოდრომიდან მობრუნებული, სირცხვილისაგან
სახეწამონთებული,
ყალბად
კმაყოფილი,
საცხედრეში
მარტოდ
დარჩენილი
ქალივით
გადაემხობოდა ხოლმე ძვირფას "გვამს" - ჯერ კიდევ ბოლომდე გამოუფხიზლებელსა და
გამოუნელებელი სასმელისგან სიგიჟემდე პირგამომშრალ აველუმს - და ისიც (აველუმი)
მაშინვე
ფხიზლდებოდა,
იმდენად
ძლიერი
იყო
შეგრძნება
სიცოცხლისა,
დილისა,
მოზღვავებული სურვილისა, რომელსაც ფრანსუაზას მთელი არსება გამოსცემდა, ცხენის მძაფრ
სურნელთან ერთად.
და ისევ თავისი გზით მიდიოდა ცხოვრება. ყველა და ყველაფერი. აველუმიც ისევ თვეობით
იდგა რიგში, ტელეფონის კაბინის წინ, და ძალაუნებურად შეყოვნებული, დაგუბებული,
გაღიზიანებული, გაბეზრებული ხალხის გაუთავებელ ბზუილში, თუთუნის მყრალ ბოლში,
ოფლის, ნასუნთქის, ამონაქარის ოხშივარსა და ბუღში ჩაკარგული, მაინც თავის საფიქრალს
ფიქრობდა და თავის სადარდელს დარდობდა. ისიც გრძნობდა, თუ რა დიდი გამოცდის წინ
იდგა ფრანსუაზა, სორბონაში ჩაბარებულ გამოცდებთან შედარებით, რა განუსაზღვრელი
მნიშვნელობა ჰქონდა ამ გამოცდას მთელი მისი (და არა მარტო მისი) ცხოვრებისათვის. მაგრამ,
იმის ნაცვლად, სიტყვიერად მაინც გაემხნევებინა აქედან (ბოდიშს თუ არ მოუხდიდა თავისი