აველუმი - 08

გინდა. ავფოფხდები ჩემს ლოდზე, ხვლიკივით მივეფიცხები მზეს და ერთხელ კიდევ (ღმერთმა
იცის მერამდენედ), წარმოვიდგენ ყველაფერს, ნაბიჯ-ნაბიჯ, ნამცეც-ნამცეც, თავიდან ბოლომდე
და ბოლოდან თავამდე. გკოცნი. მიყვარხარ. ნახვამდის. ნახვამდის, მაგრამ არაფერი გეტკინოს
იქამდე. თუმცა, შენ რა გენაღვლება - როგორც თვითონ ამბობ, წახვალ შენს კუნძულზე და
გავარვარებულ ლოდებზე ხვლიკივით გაუყუჩდები მზეს, ანდა დედიშობილა იტანტალებ
ბუნების წიაღში, ბუნების შვილივით, ცივილიზებული ეშუ, და მართლაც, რამდენიც
გენდომება, იმდენს იოცნებებ იმ ბედნიერ დღეზე, როცა შენი კაციჭამია ქართველი, ბოლოს და
ბოლოს, გაადამიანდება, ეზიარება ცივილიზაციას, კულტურას და თავადაც დედიშობილა
გამოგეცხადება მზის ამოსვლის კუნძულზე, სადაც ჩაცმულ კაცს არათუ ვერ დაინახავ თურმე,
ვერც წარმოიდგენ, ისეა თვალი გარყვნილი... უკაცრავად, გარყვნილი კი არა, მიჩვეული
ბუნებრივ, უფრო სწორად კი, ესთეტიკურ სიშიშვლეს. სხვათა შორის, შიშვლად სიარული
ფრანსუაზას ბებიამ და მისმა მეგობარმა დაამკვიდრეს თურმე იმ კუნძულზე. მაშინ კუნძული
ჯერ კიდევ უკაცური ყოფილა თითქმის - მავთულხლართებით შემოღობილი სამხედროსაზღვაო ბაზის გარდა, სულ რამდენიმე ქოხმახი მდგარა და ერთ მათგანში ფრანსუაზას ბებიას
უცხოვრია - ქმრისგან ნაღალატევი, იქ გადასახლებულა ვიღაც რუს ემიგრანტთან ერთად,
კროპოტკინის უახლოეს თანამებრძოლთან და საკმაოდ უჟმურ კაცთან, რომელსაც სიცოცხლის
ბოლო წლებში ვეღარავინ ელაპარაკებოდა თურმე და, მანსარდაში შეკეტილი, ფრანსუაზას
მეტს არავის უშვებდა თავისთან. იმასაც იმიტომ უშვებდა, დედის გინება და უწმაწური
სიტყვები რომ ესწავლებინა თავის მშობლიურ ენაზე, მაგრამ, რასაკვირველია, მარტო ამის
ბრალი არ უნდა იყოს ფრანსუაზას მიდრეკილება როგორც რუსული ენის, ისე უწმაწური
სიტყვებისადმი საერთოდ. თუმცა, გენეტიკური თუ არა, გარკვეული ფსიქოლოგიური
მნიშვნელობა ალბათ მაინც ჰქონდა ფრანსუაზასთვის იმ სახლის კედლებს შორის ჩასახვას,
სადაც, ასე თუ ისე, მაინც სუფევდა რუსი მეამბოხის ემიგრანტული სული. მაგრამ ეს არ არის
ჩვენთვის მთავარი, ჩვენთვის მთავარია, მაინცდამაინც, ისინი რომ აღმოჩნდნენ პირველი
ცივილიზებული ველურები - ფრანგი და რუსი - ფრანსუაზას ბებია და კროპოტკინის მეგობარი
- ჩვენი დროის რობინზონი და პარასკევა, თუკი, რაღა თქმა უნდა, შესაძლებელია, საპირისპირო
სქესისა იყოს ან რობინზონი ან პარასკევა. თუმცა, ჩვენში რომ ვთქვათ, რატომ არ შეიძლება?
რამდენადაც იმავე ფრანსუაზასგან ვიცი, საფრანგეთში ამ თვალსაზრისით დიდი მნიშვნელობა
არ უნდა ჰქონდეს სქესობრივ სხვაობას, ესე იგი, ნებისმიერ ორ ვაჟბატონს შორის, შეიძლება,
ერთ-ერთი მათგანი ქალბატონი კლავდია და ნებისმიერ ორ ქალბატონს შორის, ერთ-ერთი
მათგანი ბატონი ავგუსტი აღმოჩნდეს მოულოდნელად. მაგრამ ეს უკვე სხვა თემაა და,
საბედნიეროდ, ნაკლებად შეეხება ფრანსუაზას. მოკლედ, იმათ დაუმკვიდრებიათ კუნძულზე
ტანშიშველა სიარული, რაც მათგან თავისებური პროტესტი უფრო იყო, ვიდრე უზნეობა, კიდევ
ერთი სახეობა ბებრული ცელქობისა. ქალი მოღალატე ქმარზე იყო გამწყრალი, კაცი უმადურ
სამშობლოზე და ორივენი ერთად, როგორც შეეძლოთ, ისე უგებდნენ ნიშნს, არაფრად
აგდებდნენ საერთოდ ცხოვრებას, ადამიანურ ურთიერთობებს, ზნე-ჩვეულებებს, ადათ-წესებს.
ერთი ნავი ჰქონდათ თურმე,
შავად გაკუპრული, და ერთიც ხრინწიანი გრამოფონი - ხან ნავზე იხრინწებოდა, თუ ზღვაზე
გადიოდნენ სათევზაოდ ანდა სასეირნოდ, ხან კი - ნაპირზე, სადაც ტიტვლები ეყარნენ სილაზე

დილიდან საღამომდე (ღამით ალბათ იფარებდნენ რაღაცას, თუნდაც სიცივისგან თავის
დასაცავად), ტიტვლები იმზადებდნენ საჭმელს, ტიტვლები ჭამდნენ, ტიტვლებს სძულდათ და
ტიტვლებს უყვარდათ ერთმანეთი. ერთხელ ფრანსუაზას მომავალმა მშობლებმა, სხვა
მეგობრებთან ერთად, ჩააკითხეს საზაფხულო არდადეგებზე და ისინი გახდნენ მათი პირველი
მიმბაძველები. მერე კი ყველაფერი თავისთავად მოხდა. ადამიანი ხომ დანახვის ხატია და მალე
იქაურობა ტიტველი ხალხით გავსებულა, საითაც არ უნდა გაგეხედათ, ტიტველი ადამიანი
მოგხვდებოდათ თურმე თვალში, რასაკვირველია, პირველ რიგში, ყველაზე უფრო საინტერესო
ადგილები მისი სხეულისა. ახლა კი, ჩაცმულ სტუმარს საერთოდ არ ჩამოგიშვებენ გემიდან,
ფეხს არ დაგადგმევინებენ მიწაზე. ხოლო, სამხედრო-საზღვაო ბაზის მეზღვაურები ზღვას კი არ
უთვალთვალებენ მთელი დღე, ტიტველ ქალებს ათვალიერებენ დურბინდებით. თუმცა, ისევე
მიუღებელია აქ სხვისი სიშიშვლისთვის ყურადღების მიქცევა, როგორც ტანგაუხდელი
სიარული. რასაკვირველია, ძალით არავინ გაგხდით, მაგრამ თეთრი ვირივით გამორჩეული კი
იქნებით სულ, ახლოს არავინ გაგიკარებთ, რადგან შენი ჩაცმულობა, უპირველეს ყოვლისა,
მათი სიშიშვლის გამომჟღავნებას ნიშნავს. მარილი კი სწორედ სიშიშვლის არშემჩნევაა,
მისთვის ყურადღების არმიქცევაა და არა პირიქით, როგორც ვთქვათ, ჩვენთან, საბჭოეთში,
შედარებით
(გაცილებით)
ჩამორჩენილ,
განუვითარებელ
ქვეყანაშია
მიღებული.
წარმოგიდგენიათ, ვიღა არ იყრის თავს იმ კუნძულზე, თუნდაც მხოლოდ შინაგანი
თავისუფლების გამოსავლენად, არაფერი რომ არ ვთქვათ განსაკუთრებულ ფიზიკურ
მონაცემთა დემონსტრირების შესაძლებლობაზე, მაგრამ ჰომოსექსუალი იქნება, ბისექსუალი
თუ უბრალოდ სექსუალი, უფლება არა აქვს, ასე ვთქვათ, აღიქვას, აითვისოს სხვისი სიშიშვლე,
თავისთავად ცხადია, საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილებზე (პლიაჟი, კაფე, საცეკვაო
მოედანი, ფოსტა-ტელეგრაფი და ა.შ. ა.შ.), თუმცა, უფლება ალბათ აქვს, რაც არ უნდა იყოს, ის
კუნძულიც საფრანგეთია, ვინ აგიკრძალავს იმის აღქმასა და ათვისებას, რასაც უყურებ, ხედავ
და ამჩნევ (შეიძლება, გრძნობ კიდეც, თუნდაც უნებლიე შეხებისას), მაგრამ ამის გამომჟღავნება
ყოვლად დაუშვებელია, ყოველ შემთხვევაში, სამარცხვინოა, უკულტურობად, ველურობად
ითვლება და ღმერთმა დაგიფაროთ, თუკი თქვენდა უნებურად, თქვენმა სარცხვინელმა,
სარცხვინელმა კი არა - სარცხვინელი სწორედაც რომ შეუფერებელი სახელია ამ შემთხვევაში თქვენმა საოხრემ - თუმცა, საოხრე ნამეტანი მდაბიურია - თქვენმა ფალოსმა - ფალოსი კი
უაღრესად არქაული გახლავთ - თქვენმა საბიძალმა, რაბლეს ენით რომ ვთქვათ, უფრო
ცივილიზებულად
კი,
თქვენმა
პენისმა
ოდნავ
მაინც
წამოყო
თავი,
რასაკვირველია,
საზოგადოებრივი თავშეყრის ადგილას - თავი უმალ თავად მოგეჭრებათ - ვეღარც დანაჩანგლის კოპწიად დაჭერა, ვეღარც ხელსახოცის დაუდევრად მუხლზე გადაფენა, ვეღარც
ჭიქების დანიშნულებისამებრ შენაცვლება ვეღარ გადაარჩენს თქვენს რეპუტაციას, სტვენითა და
სიცილ-ხარხარით გამოგაპანღურებენ მზის ამოსვლის კუნძულიდან და არც გაემტყუნებათ ნებისმიერ
კულტურულსა
და
ცივილიზებულ
ადამიანს
უნდა
შეეძლოს
ნებისმიერი
ცხოველური მოთხოვნილების მოთოკვა ნებისმიერ ვითარებაში. მოკლედ, სჯობს იმპოტენტი
იყო, ვიდრე ველური. და რაკი შენ პირიქით გირჩევნია, იმიტომაც ზიხარ ხალხთა
საპყრობილეში და არა მზის ამოსვლის კუნძულზე. მაგრამ ადამიანს როდისმე მაინც რომ
შესძლებოდა მოუთოკავის მოთოკვა, არათუ ეს საბრალო, უკბილო აღსარება ბებერი რომეოსი,
ის მარადიული, დიდებული წიგნებიც ხომ არ დაიწერებოდა, რომელთა სიძველისგან
გაცრეცილსა და ადამიანური დაუდევრობით დალაქულ ფურცლებს ჩვენი ნათითარიცა და

ნაცრემლარიც ამჩნევია ალბათ. და მაინც, ნავსი თუ გატყდა და როდისმე შენც გახდი იქ
ჩასვლის ღირსი, თანაც ზღვის პირას, ცხელ სილაზე კარტის თამაშიც თუ მოგიწია შენსავით
დედიშობილა და გათქვირულ, შხვართ გოგოებთან, იმაზე კი არ იფიქრო გუნებაში, პირველად
რომელს დავეძგერებოდი, ჩემზე რომ იყოს დამოკიდებულიო, არამედ იმაზე იფიქრე, რომელი
კარტი როდის ჩამოხვიდე, კოზირი გამოუყენებელი რომ შერჩეს ხელში, ვთქვათ, იმ
ტუჩებდაბუშტულ
ცუგრუმელას, ძუძუები რომ ასკდება მკერდზე და ჭიპის ფოსოში ჯერ კიდევ უბრწყინავს ზღვის
წყალი. გუშინ მამას ვეჩხუბე. უფრო სწორად, ის მეჩხუბა. არკი ვიცი, რატომ. რამე რომ მცმოდა,
ზედ შემოვიხევდი, ისე გავბრაზდი. მამაზე კი არა - შენზე. ალბათ მეტყობა, მარტო შენით რომ
ვარ სავსე, ყველანი რომ გამოაძევე ჩემი არსებიდან. ალბათ მართლა აუტანელი სანახავი ვარ მარტო შენით გავსებული, გასიებული, გაბერილი. რამდენადაც მე ვიცი, ჩემო ძვირფასო
ფრანსუაზა, აველუმი ვერაფრის დიდებით ვერ გაშიშვლდებოდა დედამისის წინ. საერთოდ
მშვიდად ვცხოვრობ, მშვიდად და ჩუმად, გუშინდელ გაუგებრობას თუ არ მივიღებთ
მხედველობაში. განსაკუთრებულს არაფერს ვაკეთებ თითქოს, მაგრამ ყოველ ღამე მაინც გვიან
ვწვები. ან გიტარას ვუსმენ, ან კაფეში ვზივარ - ტიტველი? - ან ვკითხულობ. პარიზის
გახსენებაზე ტანში მზრინავს. არავითარი სურვილი არა მაქვს მუშაობისა. ძალიან ცუდია? აბა,
როგორ გითხრა?! მე ვიცი, რომ უსაქმურობა მონობის პირველი ნიშანია. ძალიან ცუდია, რა
თქმა უნდა. დღეს ისე ცხელა, ზღვაზეც არ გავსულვარ, დამეზარა. თავი მტკივა. მაგრამ ეტყობა
მაინც მომიწევს - ჩავყვინთავ და დავრჩები წყალქვეშ - ზღვის ფსკერს რომ ვხედავ, ვმშვიდდები.
შენ? შენ როგორ ხარ? ვარ რა. თუმცა, მაინც არ მეტყვი. ვიცი, გიცნობ. აკი გითხარი, ვარ მეთქი!
თუ მომწერ, პარიზში მომწერე, იმ დროისათვის უკვე იქ ვიქნები. რაღაც ძალიან უაზრო,
აბნეული წერილი გამომდის მგონი. აკი ვამბობ, ძალიან ცხელა მეთქი. წინა წერილი მიიღე? ან
მიიღებდა ან არა. ეგ იანს უფრო ეცოდინება. ფრანსუაზას ათი წერილი რომ გამოეგზავნა
ერთდროულად,
იანი
მაინც
იმდენს
გამოაჩენდა
რამდენის
გამოჩენასაც
მიიჩნევდა
მიზანშეწონილად. გკოცნი, გკოცნი და გელოდები. ელოდები?! ღმერთო, შენი სახელის ჭირიმე.
სად? მანდ? როდის? რა ჩაიცვას? უკაცრავად, რა გაიხადოს პირველად? ხანდახან ისე
გაცოფდებოდა ხოლმე აველუმი, ისე მოულოდნელად წაეკიდებოდა უსაფუძვლო სიბრაზე,
ახლოს რომ ყოფილიყო ფრანსუაზა, შეიძლება დაეხრჩო კიდეც. თავს არ უტყდებოდა, მაგრამ
უკვე შემჯდარი ჰყავდა ეჭვის ჭია, სიყვარულის მარადიული თანამგზავრი. შეგნებულად
ამახინჯებდა,
აუხამსებდა
ვითომ
ფრანსუაზასთვის
სათქმელ
სიტყვებს
და,
თქვენ
წარმოიდგინეთ, გარკვეულ შვებასაც ანიჭებდა ეს უმარტივესი და უსინდისო მეთოდი
შურისძიებისა. ათასი სისულელე და სისაძაგლე ადგებოდა ენაზე ქვეყნის მეორე ბოლოს
საკუთარ სიბრაზეში დაყურსულს, დანთქმულს, დაკარგულს საკუთარი თავისთვისაც, და ამავე
დროს, ეს იყო ჟამი ძილში საზარელი და ცხადში სასაცილო, უაზრო, სულელური სიზმრებისა,
რომლებსაც, რასაკვირველია, უპირველეს ყოვლისა, ეჭვიანობა განაპირობებდა, ეჭვი აწოვებდა
თავის შხამიან რძეს და ისინიც, ბუნებრივია, შხამიანები იყვნენ, ტკბილად შხამიანები ვერაფრით ვერ მოსწყვეტდით პირს, ვერ მოეშვებოდით - და აველუმიც მთელი ღამე, ღამეები
დაფეთებული დაეძებდა, ვითომ, ფრანსუაზას, ხან თბილისში, ხან მოსკოვში - უთავბოლოდ,
უსასრულოდ აწყდებოდა აქეთ-იქით და ასევე უთავბოლოდ, უსასრულოდ ენაცვლებოდნენ
ერთმანეთს ის ადგილები, სადაც უანგარო, უკიდეგანო სიყვარული დაუმტკიცებიათ

ერთმანეთისთვის, სადაც კი ერთად ყოფილან როდისმე, მაგრამ ყველაფერი ისე იყო
ერთმანეთში არეულდარეული, ქაჯი დაიდგამდა კუდზე ფეხს. მაგალითად, მათთვის რაღაცით
ძვირფასი, რაღაცით მათთან დაკავშირებული ესა თუ ის მოსკოვური სახლი, რესტორანი ან
სასტუმრო, ვითომ თბილისში იდგა, თბილისური კი - მოსკოვში. მაგრამ ეს კი არ აკვირვებდა
სიზმრის
შხამით
აღგზნებულსა
და
გამოთაყვანებულ
აველუმს,
არამედ
-
მასთან
შეუთანხმელად, მისუჩუმრა რომ ჩამოსულიყო, ვითომ, ფრანსუაზა საბჭოთა კავშირში.
გულაფრიალებული შეაღებდა, შეგლეჯდა ხოლმე მორიგ კარს, მაგრამ ყველა კარს იქით
ერთნაირი სიცარიელე სუფევდა. დაქანცულსა და გაბითურებულს ეღვიძებოდა გაოფლილ
საწოლში. თვალის გახელაც ესიკვდილებოდა. თმაგაჩეჩილი, ფეხშიშველი, მთვარეულივით
ხელისცეცებით შედიოდა სამზარეულოში და, კარგამოღებული მაცივრის სინათლეში შავად
ასვეტილი, პირდაპირ ქილიდან ისხამდა გამომშრალ პირში ყინულივით ცივ მაწონს (თუკი,
ბედად, დახვდებოდა, რა თქმა უნდა).
აი, კიდევ ერთი, იმდროისათვის უაღრესად დამახასიათებელი სიზმარი: ვითომ, ფრანსუაზას
მშობლები თბილისში ჩამოსულან ტურისტებად და, რატომღაც, მარტო ისინი კი არა,
ტურისტების მთელი ჯგუფი (რასაკვირველია, გარდა მოსკოველი გიდისა), დედიშობილა
დასეირნობს რუსთაველზე. ფრანსუაზას მამას კისერზე ფოტოაპარატი ჰკიდია, მხარზე კი
პეპლის საჭერი გაუდია. დედას ფართო ფარფლებიანი ქუდი ახურავს და პეპლის ფრთასავით
მოხატული ქოლგა უჭირავს. ტიტველი უცხოელების დანახვაზე თბილისელი უსაქმურები
საერთოდ გვერდზე ატრიალებენ თავებს, საერთოდ ვერ ამჩნევენ თითქოს და ისეთი
ინტერესით ათვალიერებენ ლამის მათთან ერთად გაზრდილ ჭადრებს, გეგონებათ, მსგავსიც
არაფერი უნახავთ თავიანთ სიცოცხლეშიო. აველუმი სცნობს ფრანსუაზას მშობლებს, ისინი კი,
რა თქმა უნდა, ვერ ცნობენ, არასოდეს უნახავთ აველუმი, მაგრამ აშკარად ხვდებიან რაღაცას და
დაძაბულნი, დაეჭვებულნი, შეიძლება, დამფრთხლებიც იხედებიან უკან. მერე, ვითომ,
ფრანსუაზას მამა შეუმჩნევლად ჩამორჩება ჯგუფს, აველუმს რომ გამოელაპარაკოს როგორმე,
და აველუმიც მის სიახლოვეს შეჩერდება - გვერდულად დგას, ვითომ არავითარი საქმე არა აქვს
მასთან, ვითომ თავისთვის დგას თავის ქალაქში და ვითომ, ოთხად გაკეცილსა და პირზე
აფარებულ გაზეთს ებუტბუტება: გამარჯობათ. ნუ მიყურებთ. მე თქვენ გიცნობთ. თქვენ ხომ
ბატონი პოლი ბრძანდებითო. ვუი, ვუი, ვუიო - ვითომ ფრანგულად შეიცხადებს ბატონი პოლი.
მე კი თქვენი ქალიშვილი მიყვარსო - არ დააცლის სულის მოთქმას აველუმი. ააააო - ვითომ
ცოტათი მოეშვება გულზე ბატონ პოლს - მეც არა ვთქვიო, ვუი, ვუიო, რასაკვირველია, მეც
გიცნობთო - და სახელითაც მიმართავს აველუმს, ოღონდ ფრანსუაზას ბავშვობის მეგობრის
სახელით, რომლის გამეორება სიზმარშიც არ უნდა აველუმს - არა, არა, არაო - ახლა ის
შეიცხადებს ქართულად და გაკეცილ გაზეთს რამდენჯერმე მწარედ მიირტყამს ტუჩებზე. თან
ცდილობს, როგორმე გააგებინოს ბატონ პოლს სულ სხვანაირად რომ გამოითქმის მისი სახელი,
რომელიღაც ფრანგული კონიაკის სახელის მსგავსად. კონიაკი არ მიყვარს, მე მხოლოდ რომსა
ვსვამო - ევროპული სინანულით მხრებს იჩეჩავს ბატონი პოლი, არ ესმის აველუმისა და, ყოველ
შემთხვევისთვის, მაინც აჩხაკუნებს აპარატს - ტურისტია და ქალაქის ღირსშესანიშნაობებს
იღებს სამახსოვროდ. ვისი რა საქმეა?! ხოლო, რაც შეეხება ამ კაცს (აველუმს), შემთხვევით
გადაეყარა, მისი ქალიშვილისა არ იყოს - მაინცდამაინც, იქ გაჩერდა სურათის გადასაღებად,
სადაც ის იდგა თავისთვის, პირზე გაზეთაფარებული. ეგ არის და ეგ. ვუი, ვუი, ვუი. მაგრამ ამ

დროს, მოულოდნელად ფრანსუაზას დედაც ჩაერევათ საუბარში. არა, ჯერ დაუფარავად,
მოურიდებლად გადაეხვევა აველუმს და მერე იტყვის: უკვე ყველგან ვიყავით, მთაწმინდაზეც,
ჯვარზეც, მაგრამ ფრანსუაზას ვერსად მივაკვლიეთო. ფრანსუაზა ხომ ბოშად იქცა და რახანია
კარავში ცხოვრობსო - თავისი ჭკუით, დაამშვიდებს ასეთი გულითადი შეხვედრით, ცოტა არ
იყოს, შემცბარი და აღელვებული აველუმი. განა არა, მეც სულ ამის შიში მქონდაო ამოიოხრებს, ვითომ, ფრანსუაზას დედა, ქალბატონი მადლენი და უცებ, სამივენი რესტორანში
აღმოჩნდებიან, თანაც თბილისში კი არა, მოსკოვში. რესტორნის საკმაოდ ვრცელ დარბაზში
ნახევარკუნძულივით შემოჭრილი ესტრადა ჯერ ცარიელია. ინსტრუმენტებსა და სკამებს
თეთრი აბრეშუმის მბზინავი შალითები აცვია. ასე რომ, ჯერჯერობით, კიდევ შეიძლება
ერთმანეთის ნალაპარაკევის გაგება. მაგრამ, უნებურად, ყველანი მაინც ხმამაღლა და ჩქარ-ჩქარა
ლაპარაკობენ, დაშინებულნი არიან ესტრადისგან. მათ მაგიდას, ვითომ ფრანსუაზა ემსახურება,
მაგრამ მშობლები მაინც ვერ სცნობენ თავიანთ ქალიშვილს. აველუმი კი, მშობლებმა არ
შეამჩნიონო, თვალით ანიშნებს, მუნჯურად უნიშნავს პაემანს ფრანსუაზას. ფრანსუაზას კი
პატარა, მაქმანიანი წინსაფრის ჯიბიდან უზარმაზარი, სატელეფონო ცნობარივით სქელი წიგნი
ამოაქვს, ყურადღებით ფურცლავს და თან შეწუხებული ლაპარაკობს თავისთვის: არ მცალია, არ
მცალია, მეღდ, მეღდ, ეს დღეები სულ დაკავებული ვარო. გოგონა, საქართველოში თუ ხარ
ნამყოფიო - ეკითხება ბატონი პოლი. თქვენ რა, არ მოგწონთ აქაური მწვადიო - ბრაზდება
დოინჯშემოყრილი ფრანსუაზა. ჩვენს ქალიშვილს მიგამსგავსეთ, იმას კი სიგიჟემდე უყვარს
საქართველო, თუმცა დაბეჯითებით თვითონაც არ იცის, მართლა თუ არსებობს ასეთი ქვეყანაო
- ამშვიდებს ქალბატონი მადლენი. მაგრამ ფრანსუაზა მარტო აველუმს
უყურებს, ვითომ თვალში თვალს უყრის და ეუბნება: რა გაეწყობა, რახან ასეა, მომავალ
კვირისთვის ჩაგწერო. მადლობელი ვარ, ნუ წუხდები, სრულებითაც არ მინდა შენს ბინძურ
წიგნში მოხვედრაო - ყვირის, ვითომ, აველუმი, მაგრამ მაშინვე მშვიდდება, ეშინია, სხვა
მაგიდების ყურადღებაც არ მიიქციოს და, უკვე შემრიგებლურად მომღიმარი ამატებს: ხომ
ხედავ, უცხოელი სტუმრები მყავს, სად მცალია შენთან საღლაბუცოდო. ჩემი წიგნი თუ არ
მოგწონს, შენ თვითონ დაწერე შენთვის უკეთესიო - ტუჩს უბზუებს, ვითომ, ფრანსუაზა (და ამ
სიზმარში
აველუმისათვის
ყველაზე
მნიშვნელოვანი
სწორედ
ეს
რეპლიკაა,
ყველაზე
გამაღიზიანებელიც, რადგან სიზმარში - სხვათაშორის, ცხადშიც - ღრმადაა დარწმუნებული,
ფრანსუაზა იმ წიგნს გულისხმობს, რომლის დაწერასაც თვითონ აპირებს, უფრო ზუსტად,
ნატრულობს, რომლის შესახებაც მხურვალედ, მგზნებარედ და, თავისთავად ცხადია,
უსაზღვრო ნდობით უყვება ხოლმე ფრანსუაზას მათი ხანმოკლე შეხვედრების დროს და,
რომელშიაც,
მისი
ჭკუით,
ყველასათვის
მისახვედრად,
რასაკვირველია,
მარადიული
სიმბოლოების მოშველიებით, ერთხელ კიდევ ამხელს იმპერიულ სივერაგესა და სისასტიკეს,
ანუ, დავუშვათ, მინოსისა და დედალუსის ურთიერთობის ფონზე, მარადისობის შუქში
გაატარებს წარმავალ დღევანდელობას, გინდაც საერთოდ ფეხებზე ეკიდოს ეს საკუთარი
სიმდაბლითა და უზნეობით შემზარავად დასახიჩრებულ ადამიანს). სარკმელში კი, ვითომ,
ბეტონის უზარმაზარი, თვალუწვდენელი კოშკი მოჩანს და ფრანსუაზაზე გაბრაზებული
აველუმი მის ტიტველ მშობლებს მშვიდად (მოგონილი სიმშვიდით) უხსნის: აი, ის კოშკი
ყველაზე მაღალია მთელს მსოფლიოში, მაგრამ არავინ არ იცის, რა დანიშნულებას ასრულებსო.
5

ამის მერე, ყველა წერილი თითქმის სიტყვა-სიტყვით იმეორებს წინამორბედს და თავადაც
მეორდება მომდევნოში. სიყვარული თავის საქმეს აკეთებს - დაუნდობლად იპყრობს გულებს,
ოღონდ სხვადასხვანაირად: თუკი ერთს (აველუმს) კიდევ უფრო უმძაფრებს არარსებული
თავისუფლებისკენ სწრაფვის ჟინს, მეორეს (ფრანსუაზას) საერთოდ უჩლუნგებს არსებული
თავისუფლების აღქმის უნარს. ასე რომ, შეიძლება, ეპოქის საუკეთესო წარმომადგენლებადაც
ჩაითვალონ ისინი. ეს ის დროა, როცა დედამიწის ერთ მეექვსედზე, ეგრეთწოდებულ ხალხთა
საპყრობილეში,
ძირითადად
ზედამხედველთა
დაუდევრობისა
და
წინდაუხედაობის
წყალობით, იწყება ახალი, არანაკლებ საზარელი ეპიდემია - ვინ იცის, რა გზით შემოღწეული
ვირუსი თავისუფლებისა დღითი დღე იპყრობს სატუსაღოს კუთხე-კუნჭულებს, რაც არა მარტო
სატუსაღოს
ხელისუფალთ
ხელისუფალთათვისაა
ალბათ
ხელსაც
სახიფათო,
აძლევს
ამგვარი
არამედ
ტუსაღებისთვისაც.
"თავისუფლება",
რაც
თუმცა,
სინამდვილეში
თავისუფლების იმიტაციაა და მეტი არაფერი, ანუ, იგივე მონობაა, ოღონდ გაუფასურებული,
უფრო ზუსტად, გაპამპულებული, აბუჩად აგდებული ისევ მონათა სასეიროდ - სამზეოზე
გამოტანილი და მორთულ-მოკაზმული გასამკაულებული ჯაჭვებითა და ბორკილებით, სხვათა
შორის, ისევ უცხოური ფილმების მიბაძვით. ეს ჯერ მიბაძვის სურვილია და არა სულიერი
მოთხოვნილება. საპყრობილეში კი ჯერ არც იციან, რას წარმოადგენს ის, რაც უნდათ, რასაც
ბაძავენ. ის რომ დაინახონ, ჯერ უნდა იგრძნონ - ისე ვერ დაინახავენ ვერასოდეს - უფრო
სულისთვისაა განკუთვნილი, ვიდრე ხორცისთვის. ამასობაში კი მიწისქვეშა გადასასვლელები
მუსიკალური ხულიგნებით ივსება (თავისუფლების პირველი, ოღონდ ბრმა და ფრთაშეჭრილი
მერცხლებით). ურჩხულის ქერცლივით გაბრწყინდება ხოლმე სიბნელეში მოსადაფებული
ელექტროგიტარა. თითქმის ყველა დასახლებულ პუნქტში, უმცირესი დაბიდან უდიდეს
ქალაქამდე, იწყება ჯინსის ციებ-ცხელება. მეექვსე-მეშვიდე კლასელი ბიჭები სკოლის ეზოში,
მასწავლებლის თვალწინ, დანით კლავენ თანაკლასელს, ჯინსის შარვლისა თუ კურტაკის
გულისთვის. მონადშობილ საბჭოთა ახალგაზრდობას სიგიჟემდე სურს ჩაცმულობით მაინც
დაემსგავსოს "იმქვეყნიურ" თანატოლებს, რომლებსაც ჯერჯერობით, მხოლოდ ფილმების
მეშვეობით იცნობს. მაგრამ ეს ყოვლად შეუძლებელია სატუსაღოს პირობებში. ამიტომ, არა
მარტო სიბრალულის აღმძვრელია მათი გაწამაწია, არამედ ამაზრზენიც.
- ბიჭუნა, რატომ მოკალი შენი თანატოლი? გშიოდა? - კითხულობს უწიგნური პედაგოგი ან
უპასუხისმგებლო მშობელი (ამას არა აქვს მნიშვნელობა), ცოტა არ იყოს, შემცბარი,
შეწუხებული საკუთარი უწიგნურობისა და უპასუხისმგებლობის ამ უაღრესად თვალნათელი
შედეგით, თუმცა, საცა სამართალია, თვითონ ნამდვილად არ იცოდა, ამის გამო თუ უხუჭავდა
თვალს ხელისუფლება მის უწიგნურობასა და უპასუხისმგებლობას.
- არა! - მკაფიოდ, მკვეთრად, ბრაზიანად პასუხობს ქართველი, რუსი, სომეხი, უზბეკი,
ლიტველი თუ მოლდაველი ბავშვი.
- ერთი და იგივე გოგო გიყვარდათ ორივეს?
- ფიჰ!
- აბა?!
- არ ვიცი. ისე.

ერთმანეთში კი მხოლოდ "ამერიკულად" ლაპარაკობენ. უფრო სწორად, ისევ ეკრანიდან
გადმოღებული
რიტმითა
და
დიქციით
წარმოთქვამენ
იმპროვიზირებულ
"ინგლისურ
სიტყვებს", ფონეტიკურ უაზრობებს, ლაპარაკისას, გზადაგზა გამოგონილს და, თქვენ
წარმოიდგინეთ, აგებინებენ კიდეც ერთმანეთს, ოღონდ მხოლოდ ერთმანეთს და არავითარ
შემთხვევაში სხვას, მით უფრო მართლა უცხოელს, მართლა ამერიკელს. გოგონებს მარსელელი
მეძავებივით აცვიათ, თვალში საცემად, გამომწვევად. რაც მთავარია - მარტივად. თითქმის
არაფერი უფარავთ სიშიშვლეს. ასეთი ჩაცმულობა, სხვა თუ არაფერი, პრაქტიკულიცაა და
ადვილად
ხელმისაწვდომიც,
მაგრამ
გააჩნია,
რა
მიზნით.
უმაღლეს
სასწავლებელთა
აუდიტორიები ასე უნებლიეთ გამეძავებული გოგოებითაა გამოვსებული. სახეწამონთებული
ლექტორები ბლუკუნით, დაბნეული სერიოზულობით კითხულობენ ლექციებს. იქ კი,
დედამიწის ხუთმეექვსედზე, საპირისპირო პროცესი მიმდინარეობს. თუმცა არა, პროცესი
იგივეა,
ოღონდ
თავისუფლება
სხვადასხვა
ამოსდის
მიზეზითაა
ყელში.
ასე
ჩანს
განპირობებული.
იქაურ
გარედან,
სინამდვილეში,
თორემ
ახალგაზრდობას
იქაური
ახალგაზრდობაც საკუთარ უმწეობას უმხედრდება - ვეღარ უძლებს ფარულ, მოუშორებელ
დაძაბულობას, რომელსაც გაჩენის დღიდან გრძნობს და რომელსაც დედამიწის ერთ
მეექვსედზე გადაჭიმული ლაბირინთის მარადიული მეზობლობა იწვევს; მაგრამ თავად ასე არ
ფიქრობს, არ უნდა ასე რომ იფიქროს და არათუ აწუხებს, უხარია კიდეც, თანდათანობით
თვითონაც იმ ლაბირინთის ბინადარს რომ ემსგავსება (შიში შეიქმს სიყვარულსა), არა მარტო
სახით, სულითაც, თუმცა, ჯერ თვალით არ უნახავს ისინი და თუკი რამე იცის იმათ შესახებ,
ყურმოკრულად, ჭორად გაუგია, ან სადმე ამოუკითხავს, როგორც მითიურ მინოტავრზე. მაგრამ
გენეტიურად მიღებული შიში მომავლისა, თავისთავად ცხადია, იმ პირქუში ლაბირინთიდან
გამოჟონილი,
მისდაუნებურად
პატიმრობისათვის,
როგორც
აიძულებს
აველუმი
განუწყვეტლივ
ემზადებოდა
ემზადებოდეს
ბავშვობიდანვე
გარდუვალი
დაკითხვისთვის,
ცემისთვის, სიცივისა თუ შიმშილის ასატანად. იმასაც სხვა რაღა დარჩენია?! ემზადება
მინოტავრთან შესახვედრად და, ნებაყოფლობით დაბორკილი, დაჟღარუნობს პარიზის ქუჩებში,
ანდა ღვთისმშობლის ტაძრის კედლის ძირას მზეს მიფიცხებია, საყდრის გლახასავით, ყელზე
ჯაჭვშებმული და თავზე რკინის სალტეჩამოცმული. იმათხოვრებს, რათა არ იმუშაოს.
იშიმშილებს, ოღონდ მშობლის კმაყოფაზე არ იყოს. ისიც მშობელს აბრალებს ყველაფერს.
თითქოს მშობლის ბრალია მარადიული ლაბირინთის არსებობაცა და იმ ლაბირინთის მიერ
აღძრული ჩვენებებიც. ამიტომ, თავქუდმოგლეჯილი გამორბის მშობლიური გარემოდან,
დაქირავებულ წალოში ცხოვრობს, უტუალეტოდ, უაბაზანოდ. სანახევროდ მშიერი, მთელი
დღე წრუპავს კოკა-კოლას პლასტმასის "ლერწმით", ცეკვავს წაქცევამდე და, თავისუფლებისგან
დამფრთხალი, ხსნას დამოუკიდებლობაში ხედავს, თუმცა, იძულებულია კვირაში ორჯერ
მაინც შეირბინოს უარყოფილ მშობლებთან, ვითომ რომელიღაც დავიწყებული ნივთის
წამოსაღებად, სინამდვილეში კი, მშობლის ზურგს უკან სასწრაფოდ აწაპნული კატლეტისა თუ
ძეხვის ნაჭრის შესასანსლად, კიბეზევე, სადარბაზოდან გამოსვლამდე. დამოუკიდებლობის
გულისთვის ნებისმიერ დამცირებას აიტანს, ოღონდ თავად მოიპოვოს ჰამბურგერი მისი
არსობისა, დისკოთეკა მისი სულისა; ოღონდ არავინ იკითხოს მისი ამბავი, არც დედამ, არც
მამამ, - სად დადის, რას აკეთებს, რას ჭამს. მის მიმართ გამოჩენილი ნებისმიერი ყურადღება
აფრთხობს, რადგან უპიროველეს ყოვლისა, მისნაირთა ჯოგიდან გამოცალკევებასა და
მართლაც დამოუკიდებლად აზროვნებას, დამოუკიდებლად მოქმედებას ავალდებულებს. ის კი

დამოუკიდებლობას თამაშობს (ძირითადად მშობლის ჯიბრით, რომელმაც სამინოტავროდ
გაიმეტა, ჯერ კიდევ ჩასახვამდე) და ამითაც კმაყოფილია, როგორც რიგითი მსახიობი ნებისმიერი როლით, თუკი ანდობენ, თუკი რამედ ჩააგდებენ თეატრის მესვეურები. მაგრამ
მათი კმაყოფილებაც მოჩვენებითია და, ამდენად, გამაღიზიანებელიც, როგორც აქაურთა
უკმაყოფილება, რადგან თავადაც გრძნობენ, ვერაფერს რომ ვერ შექმნიან იმაზე უკეთესს, რასაც
გაურბიან, რაც ყელში ამოუვიდათ, ტკბილივით მოყირჭდათ უცებ. ფრანსუაზაც ერთი
იმათთაგანია,
ოღონდ,
იმათგან
განსხვავებით,
იმათი
თვალსაზრისით
უკვე
ყოვლად
დრომოჭმული, სამუზეუმო, უფრო მეტიც, სუსუნაკსა და ტრიქომოიდზე
ბევრად საჩოთირო სენითაცაა შეპყრობილი და თანამედროვე ცხოვრების მოთხოვნილებათა
შესაბამისად, წამიერი და მძაფრი შეგრძნებებით კი არ კმაყოფილდება შემთხვევიდან
შემთხვევამდე,
არამედ
ერთადერთსა
და
მთელი
დანარჩენი
სიცოცხლის
გადამწონავ
შემთხვევას ეწირება შეგნებულად, საკუთარი ნება-სურვილით. ფრანსუაზას უკვე ნაყლაპი აქვს
მარადიული სატუსაღოს დამყაყებული ჰაერი და უკვე უჭირს თავისუფლად სუნთქვა, ანუ,
მიზანდასახული სიჯიუტით ეთიშება მშობლიურ გარემოს, რადგან მისი ერთადერთი
სურვილი სატუსაღოში დაბრუნებაა და არაფერს ერიდება საამისოდ, დღე და ღამე
გასწორებული აქვს, კიდეც სწავლობს, კიდეც მუშაობს, უფრო სწორად, ვეღარც სწავლობს და
ვეღარც
მუშაობს.
გამოუძინარი,
დაღლილი,
ხან
გამოცდის
ჩასაბარებლად
გარბის
უნივერსიტეტში, ხან გიდად დაყვება საბჭოთა ტურისტების ჯგუფს. კაპიკს კაპიკზე აწებებს,
მოსკოვში ჩამოსასვლელი ფული რომ შეაგროვოს როგორმე. დილაუთენია, დაუნდობელი,
კაპასი მაღვიძარას ზარით წამოგდებული, სულ ძილს ებრძვის, ტრანსპორტშიც, მაგიდასთანაც,
ტუალეტშიც. არადა, ყველას კვერცხი უნდა უგოროს, ყველას ფიანდაზად უნდა გაეგოს ფეხქვეშ,
რათა აპატიონ ეს მოურეველი სურვილი, მიეხმარონ, ხელი შეუწყონ, აღასრულებინონ
აღუსრულებელი, ანუ, პარიზიდან, სენას ხავერდოვანი ნაპირებიდან, აყვავებული წაბლების
დამათრობელი ფშვინვიდან, ისევ პირქუში ლაბირინთის მარადიულ ნესტსა და სიცივეში
შეაღწევინონ, ჩაასუნთქვინონ უკვე ფუნქციადაკარგული, გაბლანტებული, ძნელად ჩასასუნთქი
ჰაერი. იქნებ ამ წერილმა მაინც მოაღწიოს შენამდე. ეტყობა, ზედმეტად გულახდილი წერილი
იყო და აქამდე "ამუშავებენ", სადაც ჯერ არს. შეგიძლია მომილოცო - ჩავაბარე ბოლო გამოცდა
და მოვიპოვე ეგრეთ წოდებული "ლისენსი" - თქვენებურად ალბათ დიპლომი. კიდევ ერთი
წელი და მოგჭამა სწავლამ ჭირი. აღარც გავიხედავ სორბონასკენ. არადა, მაინცდამაინც,
სორბონა უნდოდა ეჩვენებინა აველუმისთვის, მაგრამ უშედეგოდ. ორჯერ მიეცა აველუმს
შესაძლებლობა და ვერც ერთხელ ვერ მიაღწია იქამდე, ცალი თვალით მაინც რომ შეეჭყიტა,
შორიდან მაინც დაენახა, როგორ ლოღნის პურის ყუას ცარიელ აუდიტორიაში მისი სულიერი
თანამესუფრის
აწ
განსვენებული
მაგისტრის
ალკოფრიბას
ნაზიეს
აჩრდილი.
თან
მთარგმნელად ვმუშაობ საბჭოელ ტურისტებთან. ახლა ოცდაათკაციანი ჯგუფი მყავს. ჩვენში
რომ ვთქვათ, საკმაოდ ძნელი სამუშაოა, მაგრამ რა გაეწყობა - ეს ვიცი მხოლოდ. როგორც არ
უნდა გაგიკვირდეს, კარგი ხალხია - წყნარი, დამჯერი. ცოტა ხანს აცალე, ჯერ ხამად არიან.
მარტო ის არ სჯერათ, მართლა რომ ფრანგი ვარ. ალბათ რუსი ემიგრანტის შვილი ხართ და
იმიტომ იცით რუსულიო. არ სჯერათ, რომ შეიძლება არარუსმაც ისწავლოს რუსული. მით
უფრო თავისი სურვილით. ვისაც ვაძალებთ, ისინი არ სწავლობენ და თქვენ რა გრჯითო მიღიმიან უნდობლად. ხომ არ ვეტყვი გაჩენის დღიდანვე ვიცოდი, მაინცდამაინც თქვენს

ქვეყანაში რომ გადავეყრებოდი ჩემს ბედისწერას-მეთქი; ვიდრე ფრანგულად მადლობის თქმას
ვისწავლიდი, რუსულად დედას ვიგინებოდი მეთქი. მაინც არ დამიჯერებენ. პირიქით,
უარესად დაფრთხებიან მხოლოდ. ამ წერილს პროვინციულ ქალაქ პუატვენში ვწერ, მაგრამ
რომელი ქალაქიდან გამოგიგზავნი ჯერ არ ვიცი. აღარ შემიძლია. საშინლად დავიღალე.
რამდენჯერ შეიძლება მაინც დაათვალიეროს ადამიანმა საკუთარი სამშობლო. ფეხები ისე
მტკივა, თითქოს მთელი დღე თიხას ვზელდე. ცოტა გავცივდი კიდეც. ეს კი ძალიან ცუდია. მე
თხასავით ვაცხიკინებ, თქვენებურები კი გულიანად იცინიან. იმათ ჰგონიათ, ასეა საჭირო:
გიდმა უნდა აცემინოს, ტურისტმა იცინოს. ძალიან მენატრები. ერთი მხრივ კარგიცაა ამდენი
სამუშაო რომ მაქვს. გთხოვ, ნუ ინერვიულებ, წერილი თუ დაიგვიანებს. ბოლოს და ბოლოს, რა
ჩემი ბრალია, თუკი ჩემი წერილები ვერ აღწევენ დანიშნულ ადგილამდე. დანიშნულ
ადგილამდე ალბათ აღწევენ, ადრესატამდე კი ვერა. ეს სხვადასხვა ცნებებია. მაგრამ ზედმეტი
გულისხეთქვა საჭირო არ არის. მაინც ვერ გაიგებს ჯერჯერობით ამგვარ საბჭოურ მაქინაციებს.
ამის დროც მოვა. კიდეც გაიგებს, კიდეც მიხვდება, კიდეც ირწმუნებს. უკვე მესამე წერილს
გიგზავნი. როგორც სჩანს, წინა ორი არ მიგიღია. აღარ ვიცი, როგორ მოვიქცე. მაინც სად ქრება
ჩემი წერილები შენი აზრით?! იანის ჯიბეში. ყოველთვის ხომ ვერ ჩამოვლენ ნაცნობები
საბჭოეთში?! სხვას ვის ვანდო? ქარსა თუ წყალს? გუშინ წავიდნენ ჩემი ტურისტები. ძალიან
დამწყდა გული.
ერთმა კომკავშირის სამკერდე ნიშანი მაჩუქა, მეორემ - ციმბირული ქვის ნამტვრევი. მესამემ საკუთარი ცოლის ფოტოსურათი. რომელიღაც დიდი კოლმეურნეობის თავმჯდომარე ყოფილა.
მე რა უნდა მეჩუქებინა სანაცვლოდ?! ავდექი და მთელი ჯგუფი ჩვენებურ ღვინოზე დავპატიჟე
(შენც ხომ ასე მოიქცეოდი?!). ძალიან ისიამოვნეს. ეგაა რომ, ცოტა სიმაგრე აკლიაო. კაცია და
გუნება. მოკლედ, ძალიან დამწყდა გული. სანამ აქ იყვნენ, ასე მეგონა, შენთანაც მქონდა რაღაც
კავშირი და აი, ბოლო ძაფიც გაწყდა... ამბობენ, ნოემბრის ბოლოს ქართველების ჯგუფი
ჩამოდისო. ეს კი ნამდვილად დიდი ბედნიერება იქნება, ოღონდ არ გეტყვი, რატომ. გკოცნი.
ველი შენგან ახალ ამბებს. ველოდები წიგნს. რომელ წიგნს?! მინოსის ღორები ერთმანეთს
პირიდან რომ გლეჯენ ბავშვის თავ-ფეხს?! შენ გგონია, ის წიგნი როდისმე იხილავს დღის
სინათლეს?! ეტყობა, ჩემი წერილი ისევ დაიკარგა. იქნებ ეს მაინც მიიღო. ეს იანის საქმეა. ის
გადაწყვეტს, მიიღებს თუ არა. რაც შეეხება ჩემს ჩამოსვლას, ჯერჯერობით, გაურკვეველია.
არაფერი არ ვიცი. რაკი ფული არა მაქვს, ვერც წინასწარ ვიტყვი რამეს. თანაც, აქ უნდა ვიყო
აუცილებლად აპრილის დამდეგამდე, თუ მინდა რომ საერთოდ დავამთავრო უნივერსიტეტი.
თითქოს ვსწავლობ, მაგრამ მაინც არაფერი ვიცი. თითქოს ვმუშაობ, მაგრამ ფული მაინც არა
მაქვს. ამის მერე ყველა წერილი მართლა ტყუპისცალივით ემსგავსება დანარჩენებს. სულ
სწავლობს, სულ მუშაობს, სულ გამოცდაზე ჩაჭრის ეშინია და სულ უფულობას უჩივის. ბევრს
ვმუშაობ. დამთქნარების დროც არა მაქვს. არადა ვერაფერს ვასწრებ და ფულსაც ცოტას