De Geschiedenis van Woutertje Pieterse, Deel 2 - 09

laken, en 'n rand van allerlei kleur, en 'n kwast van bonte wol. De
Stoereman droeg nooit anders, want zie je, eigenlyk was-i 'n prins,
en heette Erik.
--En wat zei Vrouw Claus?
--Dat ik je 't mussie geven zou, maar niet binnen gaan, omdat je
heelemaal naakt was. En ze had zooveel "wasschen" thuis te brengen. En
ik moest je zeggen... als je wakker was... want, zei ze, je sliep...
De stumpert richtte zich aan de tafel op, en trachtte te zien wat
daarop lag.
...als je niet sliep, moest ik je zeggen dat er... op de tafel in
't voorhuis... dat is hier, weetje?
--Ja, ja, dat is hier!
--Daar zou 'n boteram voor je staan, en die zou je eten, zei ze,
als je... wakker was.
--Ja, zeker! Die zou ik eten...
--Als je wakker was!
Nog altyd trachtte zy den boteram te zien te krygen. Wouter maakte
'n eind aan haar onderzoek, door de verzekering dat-i de bedoeling
van Vrouw Claus volkomen begrepen, en zich reeds dien-overeenkomstig
gedragen had. Ze hurkte weer neder.
--Als je wakker was, zei ze. Maar anders moest ik niet binnengaan... om
je naaktheid, zieje! Hy was ook naakt...
--Wie toch?
--Prins Erik.
--Wil je die geschiedenis hooren? vroeg ze.
--Neen, neen, dankje wel! En geef me 't mutsje maar, en ga nu maar
heen.
Hy strekte de hand naar de muts uit, maar ze trok die snel terug.
--Ben jy 't jongetje dat van 't paard is gevallen?
--Wel zeker! Geef op, de muts!
--Dàt zal ik wel laten! riep ze. Niet voor ikzelf je van
't paard zie vallen. Ik moet het eerst met m'n eigen oogen
zien. Denk... jy... dat... ik... mal... ben?
Hy wou haar 't begeerd voorwerp ontrooven. Maar sneller dan-i
verwachten kon, vloog ze de deur uit, en verdween.
Alweder moest Wouter zich afvragen of-i te doen had gehad met
'n verschyning?
Hy werd moe van 't ongewone, en begon intezien dat ook 't
eentonig-banale z'n aangename zyde heeft. Met iets als heimwee,
voelde hy zeker verlangen naar de huiselyke atmosfeer van verveling
in zich opkomen.
--In-godsnaam naar huis, zuchtte hy, met of zonder muts dan! En... ik
zal de deur zoo goed mogelyk sluiten, want hier kan ik 't niet langer
uithouden!
Juist was-i van plan dit heldenstuk uittevoeren, toen de deur opnieuw
geopend werd. Er trad iemand binnen. 't Was dokter's Kaatje. Wouter
herkende haar niet, en begreep er niets van, toen ze hem zeide door
Femke gezonden te zyn om te vernemen hoe hy zich bevond? Hy zag de
boodschapster eenige oogenblikken vorschend aan. Eindelyk:
--Kom... jy... me... nu... hier... ook... voor... mal... houden?
--Gut jongeheer! Ik kom van Femke...
--Van... welke... Femke? Is... dat... misschien... weer...
'n grootmoeder van je, hè?
En met dreigend gebaar deed hy 'n stap vooruit.
--Ben... jy... de vryster... van... Stoereman den molenaar, hè?
Weer 'n stap vooruit. En Kaatje terug!
--Kom... jy... ook... hier... alweer... kyken... of... ik...
heelemaal... naakt... ben, hè?
--Och, jongeheer, wat 'n praat!
--Wil jy... me... ook... van 't paard zien vallen... hè?
Kaatje was de deur uitgedrongen. Hy volgde haar met gebalde vuisten.
--Maar... jongeheer, om-godswil, wat mankeert je?
--Wat... me... mankeert? Ik wil niet langer voor gek worden gehouden,
dàt mankeert me! Versta je dàt?
Ze week jammerend terug, en noodigde hierdoor tot vervolgen uit. Z'n
woede voedde zichzelf, en met afgemeten groote stappen--komiek om
te zien, maar voor hèm de maatslag van z'n verwenschingen--drong
hy voortdurend op haar toe. Ze legde rugwaarts den weg af, dien ze
gekomen was, het padje door 't bleekveld.
--Och, lieve-jesis, als dokter maar kwam!
--Waar... zie... jy... me... voor... aan?
--O god, o god...
--Wat... denk... je... van
me? Denk... jy... ook... dat... ik... dronken... ben?
--Neen, neen, o neen... volstrekt niet!
--Of... gek?
--Bewaar-ons! Och, waar blyft dokter!
Twee gelykluidende kreten maakten 'n eind aan den zonderlingen
wedloop. Atalante riep:
--Daar is-i, goddank!
Meleager:
--Daar is-i, goddank!
De een ontwaarde het koetsje van dokter Holsma, dat snel kwam
aanrollen. De ander bespeurde dat twee jongetjes die in de sloot naar
kikkers vischten, z'n pet hadden opgehaald.
Wouter nam zonder omslag z'n eigendom terug. Kaatje vloog Holsma
te-gemoet, en deed 'n jammerklagend relaas van haar wedervaren.
--Zou 't zóó erg wezen? zei de goede man.
Hy naderde ons leerling-menschje, dat bezig was z'n petje te zuiveren
van modder en kroos, en sprak hem aan.
Wouter zag verschrikt op.
--Zoo, m'n jongen, ben je daar? Wel, dat treft goed! Ik kom je
vragen of je plezier hebt, vandaag by ons te komen eten? We wachten
je allemaal, en van-avond gaan we misschien samen uit, als je lust
hebt, ten-minste.
Dàt was de toon die vereischt werd!
Wouter berstte in tranen uit--de weerslag van z'n woede--en vloog
den dokter om den hals.
--Asjeblieft, asjeblieft, m'nheer! Dat 's met-een goed voor m'n moeder!
Holsma wenkte Kaatje die--bang voor Wouter--op eerbiedigen afstand
het tooneeltjen aanzag.
--Ga aan juffrouw Pieterse zeggen dat de jongeheer by my is, en den
heelen avend blyft.
--Ja, riep Wouter haastig, en...
De geneesheer zag hem onderzoekend aan. Hy vreesde iets van de hem
aangekondigde krankzinnigheid te bespeuren. Maar Wouter's oog spelde
niets verdachts. En z'n woorden ook niet:
--M'nheer, mag ze 'r asjeblieft byzeggen...
--Welnu, m'n jongen, spreek op! Wàt moet ze 'r byzeggen? Wat heb
je-n-op je hart?
--Dat ik... by u ben geweest... den heelen, heelen dag!
Holsma bedacht zich even.
--Wel zeker, zeid-i, den heelen dag.
--Van van-morgen... zeven uur af?
--Ja, van zeven uur af, herhaalde de dokter.
--Ik heb... by u ontbeten?
--Goed, de jongeheer heeft by ons ontbeten. Wel zeker, hy heeft by
ons ontbeten! Je kunt wel meeryden, Kaatje.
En Wouter in 't koetsje leidende, gaf-i den koetsier last optehouden
voor 't huis Pieterse: "waar 't meisjen 'n boodschap had." Toen hy
naast Wouter plaatsnam, greep deze z'n hand, en riep:
--Och, m'nheer, wat 'n geluk dat ik u zie!
--Vind je! 't Is toch... louter toeval. Vrouw Claus is...
--'n Nicht? viel Wouter haastig in.
--Ja, en 'n zeer brave vrouw, antwoordde Holsma met 'n eenvoudigheid,
waartoe Wouter nog in lang niet zou in-staat geweest zyn als ze zyn
nicht geweest was.
--Ze is onze nicht, en ik kwam haar bezoeken. Dit doe ik alle
weken... niet als dokter, maar als neef. Jy mag daar gerust komen,
jongen! Je zult er geen kwaad leeren.
--M'nheer, riep Wouter--en hy bloosde--ik houd zoo erg veel van Femke!
--Zóó? antwoordde Holsma droog. Ik ook.
De geneesheer, alle blyken van onderzoek zorgvuldig verbergende, sprak
over onverschillige zaken, en bespeurde weldra dat z'n keukenmeid
zich vergist had in de diagnose. Wel toonde zich Wouter opgewonden en
uitgeput tegelyk, maar krankzinnig was-i niet. Integendeel. Holsma
bemerkte dat z'n ziel aan 't groeien was. En dit moest wel. Fancy
scheen bezig de aarde om hem wegtegraven, hem te schudden en te
geeselen, gelyk tuinluî gewoon zyn met vruchtboomen te handelen, die
zy byzondere zorg waard-keuren, en willen noodzaken tot dracht. Dit
noemen zy: "de vier windstreken laten zien."



Femke, nogeens Femke, en--na 'n roerende complainte over den dood
van twee geniën--weer Femke! Alles opgeluisterd met teleologische
opmerkingen over puistjes, vaderlandsliefde, karakter, en verdere
menschelyke zwakheden.

Het is my inderdaad onmogelyk, den lezer meetedeelen welken
weg Holsma's koetsier moest inslaan, om van de Aschpoort den
Kolveniers-burgwal te bereiken, en wel zóó dat-i de nog altyd
verschrikte Kaatje kon afzetten by de Pietersens. Ook zonder me nu te
beroepen op m'n volslagen gebrek aan lokaal-memorie--er is geen stad,
vlek of dorp in de wereld, waar ik den weg weet--ga ik gebukt onder
'n onkunde die me byna geschikt maakt voor opgehemelde buitenlandsche
beroemdheid.
Holsma's koetsier gaf blyk van 'n begaafdheid die we haast
voor exotisch mogen houden, en dit deed zelfs z'n paard. Het
stomme dier--even als ik toch maar in Holland geboren--bleef met
buitenlandsche scherpzinnigheid staan op 't juiste oogenblik om de
keukenmeid gelegenheid te geven tot uitstappen by de Pietersens. Niet
zonder angst schoof ze Wouter's knieën voorby, en achtte zich gelukkig
dat-i haar niet 'n beet meegaf tot afscheid.
Wouter scheen te meenen dat nu 't oogenblik was aangebroken om wat
inlichtingen te geven en te ontvangen. Maar Holsma scheepte hem
af. Hy toonde wel vriendelykheid, maar geen lust in vertrouwelyke
mededeeling. Toen de jongen 'n verward verhaal begon van z'n
ontmoetingen, viel hy hem in de rede:
--En... ik heb gehoord, je zult in den handel gaan?
--Ja, m'nheer... overmorgen!
--Nu, dat is zoo kwaad niet, als je maar in goede handen valt. Ze
moeten je veel laten werken! Dat 's heel nuttig voor 'n jongen
als jy...
En, als bevreesd dat Wouter zich zou beginnen aantezien voor wat
byzonders:
...nuttig voor iedereen, voor àlle jongelui! Op jou jaren zyn ze allen
hetzelfde, en hebben gelyke behoefte aan arbeid en inspanning. Alle
jongens moeten veel werken, en meisjes ook, en... alle menschen!
Wouter kende zichzelf niet, en kwam dus niet op de gedachte dat de
dokter bezig-was hem 'n geneesmiddel integeven. Maar wel bespeurde hy,
dat de tyd van opheldering nog niet was aangebroken. Zonder nu juist
te meenen dat Holsma hem die geven kon, was 't hem reeds 'n ontlasting
geweest iets te mogen verhalen van z'n wedervaren, al wist-i dan nog
niet recht hoe hy den lapsischen aanval op z'n deugd zou overspringen,
wat toch z'n ridderlyk plan was.
Nogeens begon hy. Maar alweer brak de dokter z'n relaas af, door by
de gebakken aardappels reeds hem toetevoegen:
--Och, zulke dingetjes overkomen iedereen. Er is niets vreemds
in. Hoofdzaak voor 'n jong mensch--en voor oude menschen ook!--is
dat ze veel arbeiden. Het schynt nogal te waaien vandaag...
Hiermee moest Wouter genoegen nemen. Dat er wind aan de lucht was, is
de zuivere waarheid. Helaas... had het gister maar willen waaien! Dan
immers was er behoorlyk gehardzeild op den Amstel. Dan zou niet het
volk dat zich verveelde, uit jolige baldadigheid naar de Botermarkt
gestroomd zyn, en daar...
Toch niet! Die ééne zevenklapper van prinses Erika kon niet gemist
worden. Lezer, bedenk eens...
Neen, neen, 't was zeer wys van de Voorzienigheid, dat er gister geen
zuchtjen aan de lucht was, Eén graad atmosfeer-drukking minder, en
't venster van juffrouw Laps ware gesloten geweest! De noodlottige
gevolgen...
Alweer niet waar! De heele zaak was--dùs of zóó afloopend--van weinig
beteekenis.
Maar men ziet uit dit alles, dat de dogmatiek der doeleinden, de
beoefening van de beteekenisleer der opdatten, 'n allermoeielykst
vak is.
Wanneer de rivieren niet werden warm gehouden door 'n dekkleed van ys,
zegt zeker "Natuurkundig Schoolboek" zouden ze... bevriezen. Ziedaar,
voorzienigheids-preekers, in weinig woorden de karakteristiek der
teleologie!

--Houd je van schilderyen? vroeg Holsma by 't uitstappen.
--O, zeker, m'nheer!
--Wel, dan moet je-n-eens in de zykamer zien, wat daar aan den wand
hangt. Bekyk maar alles op je gemak...
De dokter opende de deur van die kamer, en noodigde Wouter uit,
binnen te treden. Hyzelf echter ging haastig de gang door en de trap
op, die naar de huiskamer leidden, waarschynlyk met de bedoeling
z'n gezin voortebereiden op de manier waarop Wouter moest ontvangen
worden. Dààrom die verwyzing naar de zykamer.
Ons vrindje bekeek de schilderyen, maar genoot er weinig van. Tot het
begrypen van goede stukken, ontbrak hem de noodige opleiding. En zelfs
was-i te ongeoefend om zich te ergeren aan de leegte van denkbeelden,
die de anderen ternauwernood onderscheidt. By "één heer met één hond
en één haas" zag-i 'n heer met 'n hond en 'n haas. Toch zou juist hy
beter dan menig ander in-staat geweest zyn, dien onnoozelen "heer" 'n
geschiedenis toetedichten, en 't stuk overteschilderen met de kleuren
van z'n fantazie, als-i maar even tyd had gehad. Maar op-eens treft
hem 'n vrouweportret... 'n koningin, of 'n fee, of 'n toovergodin,
of 'n burgemeestersdochter, of 'n dame uit 'n boek...
't Was Femke!
Maar in-plaats van den noordhollandschen kap, droeg zy 'n diadeem
van glinsterende steenen, neen... 'n straalkrans, neen... 't was
'n kroon van sterren, of...
--Vader en moeder laten je roepen. 't Eten staat op tafel! Heb je
geen pyn van je val?
Goeie goden, daar kwam nu ook de kleine Sietske hem plagen met z'n
fabelachtig paard! Tegen háár kon-i toch niet opvliegen, zooals hy
tegen Kaatje gedaan had! Bovendien, z'n olympische toorn was òp! Hy
antwoordde vry bedaard dat-i niet gereden had, en dus...
--Zóó? Niet gereden? Niet op 'n paard gezeten? Wel zeker niet! Ik
bedoel of je nog pyn hebt van je val op ons tafeltjen in 't
koffihuis! Gut, hoe grappig! En als je geen pyn hebt, en... heelemaal
wel bent, gaan we van-avend samen uit. Vader, moeder, Willem, Herman,
jy, ik... allemaal! Naar de komedie, weetje?
Het vlugge ding gaf blyk dat zy de door haar vader voorgeschreven
medikatie goed begrepen had. Ze verslikte het fatale paard als 'n
hapje suiker.
--Uitgaan? seurde Wouter. Heel graag, maar... m'n moeder!
--Dat zal vader wel goedmaken. Bekommer je dáárover niet! Vader brengt
altyd alles terecht. Kom maar mee...
Nog in de gang bleef Wouter eensklaps staan. Hy wenkte Sietske,
bracht haar terug voor 't portret in de zykamer, en vroeg:
--Sietske, zeg me, wie is dat?
--Wel, 'n over- over- over-grootmoeder van ons.
--Maar 't lykt op...
--Op Femke? Wel zeker! Op my ook! We lyken allemaal op
elkaar. Als Herman 'n amelander kap opzet, kan je 'm niet van Fem
onderscheiden. Kom nu mee, we mogen vader en moeder niet laten wachten.
En, hem by de hand nemende, trok ze 'm de gang door, de trap op, en de
eetkamer in, waar Wouter verwelkomd werd met de kalme vriendelykheid
die door den dokter was voorgeschreven. Gedurende den maaltyd richtte
men juist even genoeg het woord tot hem, om hem op z'n gemak te
zetten, doch niet genoeg om voedsel te geven aan 't denkbeeld dat hy
't onderwerp was van byzondere oplettendheid. Toen Sietske, als om
verschooning te vragen voor haar lang toeven in de zykamer, vertelde
dat Wouter de gelykenis van dat oude portret met Femke had opgemerkt,
zei Holsma nuchter:
--Ja, daarvan is wel iets aan, maar onze kleine Fem is zoo mooi
niet. Dat scheelt veel!
Hu, 'n droge douche!
Wouter had er nooit aan gedacht, of Femke mooi of leelyk was. Hy
meende alleen dat er gebrek aan... 't hoogste moest bestaan in alles
wat niet op haar geleek. En dat "hoogste" openbaarde zich... in haar
trekken niet, maar in de aandoeningen die hy vry eigendunkelyk aan
die trekken vastknoopte. Toen-i op z'n laatst examen die moeielyke
"som" zoo korrekt oploste, was 't Femke of iets van Femke, dat hem
aanwees waar de verborgen knoop lag, en toen-i eenmaal gerekend had:
zevenmaal negen is vier-en-vyftig, had de genade van juffrouw Laps z'n
denkvermogen in den weg gezeten, als 'n zandkorl de radertjes van 'n
fyn uurwerk. Z'n vermeende liefde was vereenzelvigd met den lust tot
weten, kennen en begrypen, en dáárom stuitte het hem--hem die onder
aanroeping van Femke's naam, de eerste was gewordem op Pennewip's
school--iets te hooren verheffen boven háár. Als de dokter maar eens
'n flink examen had doortestaan, meende hy, dan zoud-i wel ànders
oordeelen over Femke's "mooiheid." Heerlyk schoon wàs 't portret,
o zeker! Maar lag niet juist hierin 'n reden om precies op háár te
gelyken? En de diadeem, of wat was het? Wel, zoo'n ding zoud-i immers
ook háár opzetten, zoodra hy...
Ja, wanneer?
Goed! Eéns zou die tyd komen. En dan kon ze tien diademen krygen voor
een, schoon nog altyd de vraag blyven zou of 'n heel firmament haar
beter kleedde dan de noordhollandsche kap?
Maar al deze overleggingen--nu-en-dan afgebroken door: "wil je wat
saus, Wouter?" of: "houd je van sjalotten by je vleesch?"--betraden de
wereld niet. Ze bleven zich als kluizenaartjes opsluiten in 't celletje
waar ze geboren werden, en broeiden daar, en gistten, en kookten...
--Veel peper is niet goed voor je, zei Holsma.
Och, juist was-i bezig met 'n sterk gekruid: "ze heeft my
broeder genoemd!" En--zonderling niet, maar toch verrassend voor
hem!--op-eens vond-i dat het woord: "broedèr" beter paste by diademen
en sterrenkransen, dan by 'n hoofdtooisel dat gedragen wordt door
melkboerinnen ook. Beter by dat portret, dan by 'n... dame met eelt in
de handen. Want dàt had Femke en dame was ze toch: de zyne! Ach, had
ze maar liever: broer gezegd! Maar... dáárby zou weer die koninklyke
Elisabeths-houding misstaan hebben. Zóó immers ook zou dat portret in
de zykamer de hand uitstrekken... als 'n portret de hand uitstrekken
kòn. Kyk, zóó:
En Wouter maakte een vry linksche beweging, waarmed-i 'n schotel
scheen aantewyzen.
--Sla? vroeg Sietske.
De verwarring die hieruit ontstond, werd weder goedgemaakt door 'n
paar eenvoudige woorden van de moeder, over 't weêr, inverband met
het voorgenomen uitgaan van dien avend.
--'t Zal heel vol zyn op den weg, beste man. Ieder wil graag koningen
en prinsen zien. 't Is waar ook, we hebben ons gastje nog niet gevraagd
of-i lust in de zaak heeft? Ons plan is naar de komedie te gaan. Je
wilt immers wel mee, mannetje?
't Antwoord laat zich raden. Wouter was verrukt. Hy was nooit in
'n schouwburg geweest, en verlangde vurig naar onechte zoons. Dat
de voorstelling zou worden opgeluisterd door de tegenwoordigheid van
'n groep geliefde souvereinen, trof hem minder. Hy had tien koningen
present gegeven voor één baron die volgens de regels van de kunst
'n meisje verleidt. "Zóó noemt men zulks" had Stoffel gezegd, en
Wouter had zich deze terminologische bedrevenheid toegeëigend, niet
zonder toejuiching van z'n eigen deugd. Want--dáár ging hem 'n licht
op!--hy had zich met juffrouw Laps niet gedragen als 'n slechte baron,
volstrekt niet! Hy was gebleven op 't pad der deugd... zoo noemt men
zulks! En zy zou hem zeer dankbaar zyn... hèm!
Hem, en dien zevenklapper zeker!
--We zullen de helft der souvereinen van Europa zien, zei Holsma,
en dozynen kandidaten, die misschien nooit...
Wouter kende dit woord weer niet anders dan in den zin van aanstaande
dominees. Hy gaf halfluid z'n bevreemding te kennen, dat zulke personen
de komedie bezochten...
--Wel neen, zei Sietske, 'n kandidaat is iemand die... wat worden
wil. Koning, by-voorbeeld.
Wouter voelde zich allerkandidaatst.
Hierop vertelde Willem hem iets over witte kleeren, uit z'n
Antiquitates Romanae, dat hem niet het minste belang inboezemde
op-zichzelf, maar alweer de oude snaar deed trillen van verdriet over
z'n gebrek aan kennis. Dit leidde z'n gedachten op den verloopen
schooltyd--hy had toch waarlyk z'n best gedaan!--op z'n huis, op
z'n gewone omgeving, en met angst herinnerde hy den dokter aan de
verstoordheid van z'n moeder over z'n lang uitblyven. Holsma beloofde
hem de familie te gaan geruststellen, waartoe voor 't vertrek naar
de komedie, nog ruimschoots tyd was. Op hoog bevel namelyk zou de
voorstelling twee uur later dan naar gewoonte beginnen. De souvereinen
hadden dit aldus bepaald om de warmte.
Na Holsma's vertrek vernam Wouter een-en-ander dat hem veel belang
inboezemde, omdat Femke's naam daarby genoemd werd. Ook zy zou den
schouwburg bezoeken, werd er gezegd, en uit de gesprekken aan de
theetafel bleek hem, dat de verhouding tusschen 't gezin dat hem zoo
aanzienlyk was voorgekomen, en 't betrekkelyk arme bleekmeisje,
allergemeenzaamst was. Mevrouw Holsma liet haar door Sietske
uitnoodigen binnen te komen, maar zy antwoordde dat ze liever by
den kleinen Erik wilde blyven, met wien ze juist zoo prettig aan
't spelen was. "Erik?" dacht Wouter.
--Dat verwachtte ik wel, zei mevrouw Holsma. Daarom ook was ze
van-middag niet aan tafel. Ze blyft liever by 't bedje van den
kleinen jongen.
--Ook houdt ze niet van ons eten, riep Sietske. Ze klaagt dat we te
lang aan-tafel zitten.
--De komedie zal haar ook niet bevallen, was de meening van Willem. Ze
is 'n beste meid, maar staat wat styf op haar stuk, vindt u niet, mama?
--Ieder moet handelen naar z'n overtuiging, en mag handelen naar z'n
smaak, zei de moeder. Fem is te braaf en te flink om haar in iets
te dwingen.
--Dat zou ze zich ook niet laten doen! was hierop de algemeene opinie.
--Zeker niet! Gelukkig dat het niet noodig is. 't Blyft nog altyd de
vraag, of ze van-avend komen wil. Ikzelf ging ook liever niet, maar
't moet wel!
Wouter bespeurde dat er 'n byzondere reden bestond, waarom de moeder
"anders liever by den kleinen Erik blyvende, die de mazelen had"
ditmaal de familie vergezellen zou naar 't Leidsche-Plein. Slechts
'n klein uurtje zou ze blyven, werd er gezegd, en dan met Oom Sybrand
huiswaarts keeren, om Femke aftelossen in de kinderkamer. Het meisje
zou dan met hem terugkomen. "Als ze wil" werd er telkens by gezegd,
alsof men dit zeer twyfelachtig bleef vinden.
--Ik noem 't koppigheid! zei Willem. Ze wil ook geen behoorlyke japon
aantrekken, en met ons op-en-neer gaan...
--Ja, antwoordde de moeder, 'n dame wil ze nu eenmaal niet worden. Wat
is er aan te doen?
--Koppigheid!
--Dat 's de vraag! Zy is zeer verstandig, en ziet misschien in,
dat de verhouding met haar moeder pynlyk worden zou wanneer ze van
stand verwisselde.
--En met tante Siet! riep Herman.
Dat is zeker 't Stakkervrouwtje, kommenteerde Wouter zwygend. En:
"'n zonderlinge familie!" dacht-i er by.
--Bovendien, ging de moeder voort, het veranderen van stand gaat zoo
makkelyk niet! Hiertoe is meer noodig dan kleeren...
Ach ja, dacht Wouter, men moet onder anderen ook weten wat sjalotten
zyn, en hoe men zoo'n artisjok eet! Want over die twee voornamigheden
was-i zoo-even gestruikeld.
...als onze Fem dat gewild had--of liever, als haar moeder 't gewild
had toen Femke nog 'n kind was--dan hadden we daarmee heel vroeg moeten
beginnen. Maar nicht Claus zou haar zeker niet uit 'r handen hebben
gegeven. Ze had er te veel hart toe. En nu heeft Femke te veel hart,
om te betreuren dat ze maar 'n bleekmeisjen is.
--Ze is... intens trotsch! zei Willem, niet zeer ontevreden dat-i
dit mooie adverbium eens terdege plaatsen kon.
--Ja, ze is... heel trotsch, korrigeerde de moeder. Te trotsch om
iets anders te willen zyn dan ze-n-is. Ze zou niet willen ruilen met
'n prinses...
Ruilen? Neen! dacht Wouter. Maar ... zelf prinses wezen, koningin,
keizerin... en dat alles door hèm? Dat zou heel iets anders zyn! Hy
vond het onderscheid... intens! En wanneer al die zaken geheel-en-al
geregeld waren naar z'n zin, dan ... nu ja, dàn mocht prinses Femke
van pozitie ruilen met 'n bleekmeisje! Want... wat geeft ware liefde
om stand?
Zoo liet hy zich foppen door z'n nog altyd kinderachtigen en dus zeer
onvolkomen hoogmoed. En daarom noemde ik z'n liefde: zoogenaamd. Hy
moest nog veel groeien voor-i geheel-en-al de hoogte bereikte, waarop
voorbygaande aandoeningen hem voor 'n oogenblik plaatsten.
--En, vroeg Herman, we zullen in den bak zitten van-avend?
--Ja de loge is... onteigend, antwoordde mevrouw Holsma lachend. Dat
moet men over-hebben voor souvereinen. De heele Schouwburg-direktie
zakt van-avend naar 't parterre af, en misschien zelfs de burgemeester.
--Hy moet den Keizer ontvangen en binnenleiden...
--Ja, en wordt dan waarschynlyk uitgenoodigd, plaats te nemen in de
keizerlyke loge...
--Dan kan-i Z. M. het stuk uitleggen... den Floris! En Z. M. kan er
uit leeren wat de plichten zyn van Vorsten...
--En van Volkeren!
--En van dichters!
--En dat men nooit 'n souverein vermoorden mag!
--Deze maxime zal Z. M. heel aangenaam wezen! Ze is allergezondst
voor koningen en keizers.
--Als-i de zaak maar goed vat!
--We willen hopen dat de dichter gezorgd heeft voor 'n duidelyke
fransche vertaling!
--Als Z. M. maar weet by welke passages hy moet bedanken met 'n knikje.
--Onze burgemeester zal hem wel waarschuwen.
--Zeker! "Sire, pas-op, dat gaat jou aan!" En dan moet de Keizer zich
houden alsof hy wat van 't stuk verstaat. Wat 'n treurig métier!
--Wat moet-i wel denken van onze dichters!
--En van onze vaderlandsliefde!
--En van ons karakter!
--Och, zulke hooggeplaatste personen zyn aan laagheid gewoon. Wat
niet kruipt, komt niet tòt hen.
--'t Moet hun zeer moeielyk vallen, de mensheid te achten. Ze zien
er altyd het leelykste van, en zyn wel genoodzaakt de rest daarnaar
aftemeten.
--Zeker heeft men den Keizer wys-gemaakt dat die Bilderdyk 'n heele
kerel is!
--Natuurlyk! De nederlandsche gewone of huis-bard, de amsterdamsche
Ossian, de volksliereman by-uitnemendheid!
En de heele familie berstte in lachen uit. Willem verhaalde nu iets van
'n romeinschen keizer die 't menschelyk geslacht één kop toewenschte,
om het te kunnen onthoofden met één slag...
--'t Klinkt bar, zei Oom Sybrand, die binnentredende de laatste
woorden gehoord had. Maar als boutade is zoo'n uiting begrypelyk. De
tyd nadert dat de Volkeren 'n gelyk lot zullen toewenschen aan de
souvereinen, en met even weinig of even veel recht. Men kent elkaar
niet! Hovelingen en boekenmakers stoken misverstand.
--Gaat de Floris door?
--Neen, goddank! De souvereinen zullen onthaald worden op de Scylla
van Rotgans, met 'n Kloris en Roosjen achterna. Men zal hun vertellen
dat het treurspel geheel-en-al geschoeid is op de leest der fransche
"school." Dus zal 't wel goed wezen! En... de Kloris? Wel, dat's
'n idylle! 'n Arkadisch-laaglandsche bergerie! Virgilius in 't
amsterdamsch vertaald! O, Meliboee, deus nobis haec... Ekloge met
kuitgespen fecit! [9] In-plaats van den nieuwjaarswensch krygen we 'n
harangue. De elegante Thomasvaer zal God tot getuige roepen dat het
neerlandsch hart, vry van smart, de noodlotten tart, en op straat,
inderdaad, vurig slaat, voor elken vreemden potentaat. Geloof me,
jongens, die Caligula was zoo gek niet!
Wouter begreep niet alles wat er gesproken werd. Maar wel, dat-i
weer veel nieuws hoorde. En... Scylla. Zou dat 'n onechte dochter
wezen? Of was 't misschien de naam van de oude vrouw die in den
achter-naherfst van haar leven door de goedigheid van 'n schatryken
baron werd teruggebracht op 't pad der deugd? Zoo noemt men zulks.
Mevrouw Holsma gelastte de familie zich gereed te maken, om
papa niet te laten wachten als-i terugkeerde van z'n bezoek by de
Pietersens. Dit geschiedde, zoodat men ruim bytyds vertrekken kon naar
't gebouw waar "der kunsten god" in die dagen werd aangebeden met--zeer
amsterdamsche--geestdrift. Het was 'n waar Apollo's-welvaren, en dit
is nòg zoo.
Holsma verzekerde Wouter, dat de zaak met z'n moeder "geheel in orde"
was, en hy kon zich dus onbelemmerd overgeven aan 't hem wachtend
genot. De hoogst-onechte Scylla... in de komedie zitten ... morgen
zich te kunnen herinneren dat-i in de komedie gezeten hàd ... vreemde
zaken bywonen--heel wat ànders nog dan artisjokken!--en ... nu ja,
al die keizers en koningen wilde hy ook wel zien, maar de gehoopte
onechtheid van Scylla bleef hem 't voornaamste.
Vreemd, niet waar, dat-i by al de verwachte heerlykheden, zoo weinig
dacht aan de mogelykheid over eenige uren Femke in z'n nabyheid
te zien?
Droeg Willem daarvan de schuld, dien-i by 't instygen in een der
rytuigen had hooren mompelen:
--Wat my betreft, ik mag lyen dat ze wegblyft! Ik bedank er hartelyk
voor, door studenten te worden gezien naast 'n boeredeern. Als ik
groen word in September, zouden zy 't me inpeperen, dat is zeker!