İnce Memed - 1 - 15

Cabbar:
Köy orası, köpeklerin ürdüğü yer olacak, dedi.
Memed:
Orası...
Değirmenin kapısına gelip durdular. Kulaksız İsmail ayak seslerini
duyunca:
Kim o? diye dışarıya seslendi.
Memed:
İnce Memed; dedi. İbrahimin oğlu İnce Memed.
İçerden uzun zaman ses gelmedi. Sonra:
Ne arıyormuş burada İnce Memed? dedi. Yalan. Onu Deli Durdu
vurmuş diye duyduk. Daha dün duyduk.
Un kokusu geceye yayılıyordu. Öyle geliyordu ki onlara, bir un
ambarının içine düşecekler biraz sonra. Değirmenin abarasında akan
suyun güçlü düşüşü patlıyor, gecenin karanlığına yayılıyordu.
Memed:
Ölmedik. Benim, İsmail emmi, dedi. Sesimden bilemedin mi?
İsmail:
Bildim, bildim. Geliyorum. Şimdi kapıyı açarım.
Geldi, gürültüyle kapıyı açtı. Kapı açılınca yüzlerine turuncu, sallanan
bir yalımın ışığı vurdu. İsmail, Memede baktı baktı da:
Bre İnce Memed, dedi, öldüremedin şu gavur dinliyi de, kurtaramadın
şu köyleri elinden.
İnce Memed gülümsedi.


İçeri girdiler. Ocakta yalımlar birbirlerine dolanıp, toprağa kadar
yatıyorlardı. Un, içerde kara keskin koktu. İsmailin uzun kırış kırış boynu,
sivri, uzun yüzü, sakalı, kulaklarına inen eski, yağlı şapkası safi una
kesmişti.
Gelenlerin ellerini ayaklarını görünce korkuyla sordu:
Nolmuş size böyle?
Memed, gülümseyerek:
Deli Durduyla çatıştık da, iki gün kayalıklarda yürüdük.
İsmail, sırtını yandaki duvara verip:
Düneyin bir atlı geçmiş köyün içinden, Deli Durduyla çarpışmaya
gidiyormuş. Deli Durdunun seni vurduğunu söylemiş. Bütün köy sana
yandı Memedim. Bilirsin köylü seni çok sever.
Sonra Memedin arkasını tapıkladı. Kulaklarını okşadı.
Bre Memed, dedi, vallahi gözlerime inanamıyorum. Bu ne kadar
cephane sende? Nasıl götürüyorsun bu kadar fişeği? Seni böyle fişekler
içinde görmek tuhafıma gidiyor. Şimdi, hep aklıma Sarıcadüzde,
çakırdikenliğin içinde düşe düşe çift sürüşün geliyor. Şimdiki gibi
gözümün önünde. İnanamıyorum.
Memed:
Oldu işte, dedi.
İsmail:
Şimdi açsınız. Kalkayım da size gömme yapayım.
Ayağa kalktı, gözlerini ateşe dikti öyle durdu. Kendi kendine bir iki
gülümsedi.
Ateş de iyi yanıyor, dedi.
Beli bükülmüştü İsmailin. Memed, buna şaştı. İsmaili şimdikinden
genç biliyordu. Kendi çocukluğundaki gibi.
Memed, korka korka:
Anamdan, dedi, Hatçeden ne haber? Abdi evde mi ola?
İsmail olduğu yerde durdu kaldı. Ne gitti, ne bir karşılık verdi.
Ne de oturdu. Bu soruyu zaten bekliyordu. Memed, ha sordu, ha
soracaktı. Ödü kopuyordu. Olan oldu. Şaşkın şaşkın düşünür, dört bir
yana bakınırken Memed soruyu yineledi:
Anamdan...?
İsmail, kekeleyerek:
İyiler iyiler, dedi çabuk çabuk. Durun geleyim de o gavur dinliyi
anlatayım size. Unutturuyordunuz az daha. Ayaklarınıza, ellerinize tuzlu
su yapalım da...
Memedin içine kurt düşmüştü. Bu da böyle konuşunca... İyiler iyiler,



diye geçiştirmesi hayra alamet değildi.
Elinde büyücek bir leğen suyla gelen İsmail:
Ellerinizi, ayaklarınızı içine sokun, Taş yemiş. Taş yeniği de, beter
ağrır. İyi gelir tuzlu su.
Memed:
Yakında gördün mü anamı? diye yeniden sordu.
İsmail:
İyiler dedik ya, iyiler canım... Durun size gavur dinliyi anlatayım.
Gavur dinli senin eşkıyalara karıştığını duyunca... eteklerini ateş aldı. Her
gece evini beş altı, on nöbetçiye bekletiyordu. Sonra da ortalıktan yitti
gitti. Yüzünü görseniz korkardınız. Korku adamı böyle edermiş zaar!
Şimdi senin öldüğünü duymuş, belki köye gelmiştir. Diyorlar ki, onun
milleti senin ölümünü duyunca bayram yapmış. Yaparlar ya Memedim.
Onlar seni iyi tanırlar.
Memedin içine bir ateş düştü. Yerinde duramaz oldu. Bir an önce köye
varmak için, içi kalaklıyordu.
Haydi kalkın arkadaşlar, sabah olmadan köye girelim.
Cabbarla Recep Çavuş, Memedin ne demek istediğini anladılar.
Hiçbir şey söylemeden, ayakkabılarını giyip ayağa kalktılar.
İsmail:
Gömmeniz ocakta kaldı. Biraz daha bekleyemez misiniz? diye sordu
mahzun mahzun. O tuzlu su iyi gelir. Bir de gittiğiniz yerde yaptırın.
Memed önde, ötekiler arkada değirmenden çıktılar. Beş on adım sonra,
hemencecik, gene çakırdikenliğe düştüler. Recep Çavuş gene bir, vay
anam vay! çekti.
Gökte yıldızlar ıslak ıslak parlıyorlardı. Recep Çavuş, doğuya dönüp
işedikten sonra:
Kuyruk yıldızı daha doğmamış, dedi. Benim yıldız. Daha sabaha epey
var.
Ötekiler susuyorlardı. Şimdi ayakları, elleri daha az acıyordu.
Önlerinden bir tilki kaçtı. Köye yakın olmasalardı, Recep Çavuş onu
oracığa deviriverirdi. Ne çare ki... Koca kuyruğunu dikenlerin üstünden
sürükleyerek gitti. Yıldız ışığında tüyleri donuk donuktu.
Cabbar:
Memed kardaş? dedi.
Memed:
Köye biraz sonra gireceğiz. Köy, şu aşağıda işte...
Köyün ilk evine yaklaşırlarken, birkaç kocaman köpek onları karşıladı.
Memed, köpeklere yaklaşıp, kuçu kuçu! diye çağırdı. Köpekler Memedi


tanıdılar. Ayaklarına yatıp, yaltaklanmaya başladılar.
Köyün ortasından geçip, doğru Memedlerin evine gittiler. Köy
ıpıssızdı. Memed köyü, bu saatte böyle hiç görmemişti. Alışamadı.
Gözleri ev aralarında insanları, tavukları, çifte gidenleri, ne olursa olsun
canlı bir yaratık arıyordu.
Kapıyı usuldan tıkırdattı. Kulağını verdi. Ses seda yok. Birkaç kere
daha tıkırdatıp bekledi. Gene ses yok. Edemedi, küçücük pencereye
vardı. Usuldan, ana, ana, ana! diye seslendi. Gene ses soluk yok.
Kulağını pencerenin tahtasına dayadı. Can kulağıyla dinledi. İçerden,
ağaçları yiyen kurtların çıkardığı çıtırtılardan başka ses gelmiyordu.
Şüphesi daha da büyüdü. Ama içindeki son umut ışığı da sönmemişti.
Arkasına döndü:
Evde yok, dedi kahırlı kahırlı...
Düşündü. Köyde anası en çok kimi severdi? Durmuş Alileri severdi.
Durmuş Ali şimdi yetmiş beşinde vardır. Son zamanlarda azıcık beli
büküldü. Büküldü ama, ellisinde gibi sapasağlamdır.
İşte şurada, Durmuş Ali emminin evi.
Durmuş Alilerin evi önünde kocaman bir köpek karartısı yatıyordu.
Köpek, ayak seslerini duyunca başını kaldırdı. Sonra ağır ağır ön
ayaklarının üstüne geri koydu.
Memed, yorgun yorgun omzunu kapıya dayayıp:
Durmuş Ali emmi! Hey Durmuş Ali emmi! dedi.
İçerden telaşlı sesler gelmeye başladı.
Durmuş Alinin çok kalın, yaşlı sesi, sesler arasından seçiliyordu.
Allalem bu, Memed. Tıpatıp Memedin sesi. Allalem bu Memed! diyordu.
Recep Çavuş Memedin kulağına eğilip:
Sesini bildiler ha! dedi. Vay anam vay!
Bu sırada kapı açıldı. Elinde bir çıralık tutarak, doncak, gömlekcek
Durmuş Ali kapıda göründü. Sütbeyaz sakalı ta göbeğine iniyordu.
Öylesine iri görünüyordu ki sanki eve sığmayacak, dışarı taşı verecekti.
Gülümseyerek:
Bre Memed, dedi, biz de evvelsi gün bir yörükten senin acı haberini
aldıktı. Seni gördüğüme çok sevindim. İçeriye seslendi. Kızlar Memed
gelmiş.. Kalkın da ateş yakın. Döşek serin.
Yere atılan döşeklerin çıkardığı ses duyuldu.
Durmuş Ali kocaman ak sakalıyla kapının önünden çekildi:
İçeriye buyurun.
İçeri girdiler.
Cabbar somurtuyordu. Dokunsan ağlayacak. Durmuş Ali, elindeki


çıralığı ocaklığın pervazına koydu, oturdu.
Eee İnce Memedim, nasılsın bakalım? Daha daha nasılsın?
Bütün köy yas tuttu, senin vurulduğunu duyunca. Hatçe duymuşsa
kahrından ölmüştür. Hatçeden hiçbir haber alıyor musun? Fıkara anan
da... Ananı sen varmışsın gibi kaldırdım. Kendi elimlen koydum
mezarına.
Başını kaldırdı Memedin yüzüne baktı. Memedin yüzü morarıyordu.
Durmuş Ali telaşlandı:
Memedim, dedi, ne oluyor sana? Duymadın mıydı bunları yoksa?
Cabbarın gözleri dolu dolu oldu. Recep Çavuş yerinden kıpırdanıp,
tüfeğindeki kurşunları çıkardı, geri doldurdu.
Memed, kendini hiç bozmadan sordu:
Hatçeye ne oldu?
Durmuş Ali dövünüyor:
Vay benim akılsız başım! Bunu sana nasıl söyledim. Duymadığını ne
bilirdim bunca ay! Vay benim akılsız başım!
Durmuş Alinin karısı, Memed geldi geleli ocaklığın başına büzülmüş,
gözlerini de ateşe dikmiş hiç kıpırdamadan öylece duruyordu.
Memede hoş geldin! bile dememişti. Hışımla konuştu:
Her zaman böyle yaparsın zaten. Çocuk bir yemek yeseydi de öyle
söyleseydin. Kıyamet mi kopardı?
Durmuş Ali:
Ben ne bilirdim ben! dedi. Bunca ay geçti üstünden. Duymadığını ne
bilirdim!
Sesi, ağlar gibi bir hal aldı:
Kusuruma kalma yavrum, kocalık...
Durmuş Alinin oğulları, torunları, gelinleri, evde kim varsa ocak
başında oturanların etrafına halka olmuşlar, başı mor fesli, göğsü
çaprazlama fişekli, kalçasının üstü hançerli, tabancalı, bombalı, göğsü
dürbünlü Memede bakıyorlardı. Gözlerinde bir şaşkınlık, bir inanmazlık,
azıcık da alay okunuyordu. Onlara Memed eşkıyacılık oynuyormuş gibi
geliyordu, şu kocaman adamların yanında.
Memed:
Hatçeye noldu? diye üsteledi.
Durmuş Ali karşılık vermedi. Boynunu bükmüş, gözlerini ocağın
yalımlarına dikmişti.
Memed:
Teyze, dedi, Durmuş Alinin avurdu avurduna geçmiş, başörtüsünün
altından yarısı kınalı ak saçları görünen karısına. Teyze, sen söyle.


Hatçeye noldu?
Kadın, acıyarak Memedin gözlerinin içine baktı:
Ben ne deyim ki sana Memedim, yavrum! dedi. Ben ne deyim ki sana!
Hatçeye mi?
Yüzü bir kızarıyor, bir bozarıyor, sararıyordu.
Memed:
Nasıl olsa birisi söyleyecek. Hatçeye noldu?
Kadın, Durmuş Aliye doğru öldürecekmiş gibi başını çevirdi, bir bakış
fırlattı:
Aaah ne deyim ki sana, dedi. Aaah ne deyim ki... Kim bilir çocukcağız
kaç gündür yol yürüyor. Bir yemek yeseydi de öyle verseydin haberi...
Oturduğu yerden kalktı, Memedin yanına geldi, sertçe oturdu.
Elini dizine vurdu:
Bak kardaşım, sana hepiciğini bir bir anlatayım. Abdi yaralanmış.
Keşki yağlı kurşun yüreciğine gireydi de çıkmayaydı. Ayıkınca toplamış
yalancı şahitleri. Bir tek Topal Ali dinsizi, sizin izinizi süren kara dinli
elemiş ki, ben ıspatçılık edemem yalan yere. Topal böyle deyince keçi
sakallı da onu köyden kovdu. O da çoluğunu çocuğunu almış, evini
barkını yüklemiş, başını almış gitmiş başka yere.
Şahitlerin kimler olduğunu, Hatçenin kasabadaki mahpusanede tek
başına bir odada yattığını uzun uzun, bir bir söyledi. Sonra, Hatçeyi
yakında asacaklarını duyduğunu da ekledi.
Memedin gözlerinin içine o iğne ucu gibi parıltı geldi gene oturdu.
Cabbar bu parıltıyı fark etmişti. Memedin gözlerine bu parıltı gelince yüzü
değişiyor, yüz etleri geriliyor, avına atılmaya hazırlanmış bir kaplana
benziyordu.
Ağır ağır ayağa kalktı:
Gelin arkadaşlar, dedi. Şu Abdi Ağayla hesabımızı görelim.
Durmuş Alinin karısına döndü. Elini tuttu:
Söyle, dedi, teyze, anamı da onlar öldürdü öyle mi?
Kadının gözleri yaşla doldu. Konuşmadı.
Memed:
Öyle mi? diye yineledi.
Kadın sustu.
Yürüyün arkadaşlar, dedi.
Memed önde, Cabbarla Recep Çavuş arkada karanlığa daldılar.
Memed, tüfeğini yokladı. Kurşunları tamamladı. Tüfeklerinizi yoklayın.
Kurşunları tamam değilse doldurun. Bombaları da hazırlayın.
Recep Çavuş kadının anlattıklarına çok içlenmişti. Anlatırken,


Memede bakıp bakıp, başını bir o yana bir bu yana döndürüyordu.
Koşarcasına yürümekte olan Memedi kolundan tuttu, durdurdu:
Bana bak, dedi, çoluk çocuk, hiç kimseyi bırakmayacağız.
Hepsini doğrayacağız.
Memed:
Sen daha iyi bilirsin bu işleri Çavuş, dedi, kolunu elinden kurtardı,
yürüdü.
Abdi Ağanın kapısına ne zaman, nasıl vardılar, kimse farkında olmadı.
Memed, Çavuşa:
Sen çağır, dedi. Misafir geldi de. Çok gerekli bir haber getirdi de.
Çavuş kapıyı üç defa hızlı hızlı çaldı. İçerden bir kadın sesi geldi:
Kim o?
Çavuş:
Aç kapıyı bacı! Misafirim. Selamı var. Bir haber getirdim.
Hemen geri döneceğim.
Kadın, söylene söylene geldi kapıyı açtı.
Dur kardaş şurada da çıralığı yakayım.
Recep Çavuşu kapının iç kısmında bırakıp içeri girdi. Bir kibrit çaktı.
İçerisi ışıdı. Bu sırada üçü birden ışığa doğru yürüdüler. Kadın ışıkta üç
kişi görünce afalladı. Azıcık bakışlarını şaşkın şaşkın, Memedin üstünde
durdurdu. Sonra birden bir çığlık attı. Recep Çavuş kadını hemen tuttu.
Eliyle ağzını kapadı.
Memed:
Abdi Ağa evde mi? diye hışımla sordu.
Kadın:
Yok, dedi. O gayri eve gelmiyor tırnağına kurban olduğum Memedim.
Abdi Ağa olmaz olsun.
Bu sırada evdekilerin hepsi de uyanmış titreyerek eşkıyalara
bakıyorlardı. Abdi Ağanın iki karısı, iki oğlu, misafir bulunan başka
köyden kadınlar... Memed, Çavuşa emir verdi:
Önüne düşsünler de evi ara. Abdiyi gördüğün yerde kafasına sık!
Çavuş:
Beş kurşunun beşini de kafasına boşaltırım. Parça parça ederim.
Kadını tüfeğinin dipçiğiyle dürttü:
Bir ışık yak da düş önüme.
Kadın, hiç ses çıkarmadan bir çıralık daha yaktı. Çavuşun önüne
düştü.
Memed, ortada dimdik, bir hışım gibi duruyordu. Küçücük gövdesi
büyümüş, dev kesilmişti. Korkunçlaşmıştı. Evdeki kadınlar ağlaşıyorlardı.



İki çocuk rüzgardaki dal gibi titreşiyordu.
Ne kadar geçti belli değil. Çavuş geldi. Umutsuz umutsuz:
Her köşe bucağı aradım, yok, dedi.
Kadın:
Bir ay önce Çukurovaya gitti. Senin geleceğini biliyor, gözlerine uyku
girmiyordu, dedi. Başını aldı da gitti.
Memed:
Çavuş, dedi.
Çavuş:
Buyur, dedi.
Memed, çocukları gösterdi.
Bunların ikisini de dışarı çıkarın. Gerekeni yapın.
İki kadın birden Memedin ayaklarına atıldı:
Kurbanlar olduğum Memedim, benim sabilerimin ne günahı var?
Yoluna öldüğüm Memedim. O gavur dinliyi bul da onu da öldür. Benim
yavrularımın ne günahı var?
Çavuş çocukları tutmuş sürüklüyordu. Çocuklar direniyorlar,
çırpınıyorlardı. Cabbar, birini bileğinden tutup yere fırlatıverdi. Çocuk, var
gücüyle bağırdı. Kadının birinden hiç ses çıkmıyordu. Memedin
ayaklarının dibine uzanmış, kurumuş kalmıştı.
Öteki kadın boyuna yalvarıyordu:
Memedim, Memedim, benim çocuklarım mı etti sana? Ne suçu var
onların?
Çavuş elindeki çocuğu bütün gücüyle yere atıp ayağının altına aldı.
Tüfeği çocuğun kafasına dayadı. Memede döndü:
Yani dışarda olması şart mı? Söyle ne duruyorsun, çöküyüm mü?
Yerde kuruyup kalmış kadın, bir şahin hızıyla çocuğun birini kapıya
kadar sürüklemiş bulunan Cabbarın üstüne atıldı, ellerine sarıldı. Cabbar
bir eliyle belindeki hançerini çıkardı, kadına sapladı. Kadın, yandım,
diyerek yere düştü.
Çocuğa, Çavuşun tüfeği dayandığını gören kadın:
Memedim, Memedim kıyma yavruma. Hakkın var ama Memedim
yavrumun ne suçu var?
Memedin yüzü saniyeden saniyeye değişiyordu. Gözlerindeki o iğne
ucu gibi ışık söndü. Baktı ki, Çavuş tetiğe basıyor. Olan olacak.
Söylemeye vakit yok. Çocuğun kafasına dayalı namluya ayağıyla vurdu.
Bir anda Çavuş tetiğe çökmüştü. Kurşun duvara saplandı.
Cabbara da:
Koy ver çocuğu, dedi.


Kadın, Memedin bir elini bırakıp birini, bir elini bırakıp öbürünü
öpüyordu.
Git Memedim. Git de o gavur dinliyi bul da öldür. Yerden göğe kadar
hakkın var yavru. Arkasından bir damla gözyaşı dökersem bana da
Zeynep demesinler. Bul da öldür. Hakkın var yavru.
Memed, hiç ağzını açmadı. Ağır ağır, her bir yanı çürümüş, ulmuş gibi
dışarıya çıktı.
Recep Çavuş kızmıştı. Ana avrat küfrediyor. Memedi kolundan tuttu.
Öyle sıkıyordu ki, kıracaktı sanki:
Sen bu yürekle, dedi, ne eşkıya olabilirsin, ne de intikam alabilirsin.
Abdi seni adamlarına bir derede sıkıştırttırır, öldürtür. Zaten şimdiden Deli
Durdu gibi bir düşmanın var arkanda.
Cabbar:
Bana bak Recep Çavuş, dedi, gevezelenme. Deli Durdu gibi
düşmanımız varsa, Saçıkaralı aşireti gibi de koca bir aşiret dostumuz var
şimdiden. Abdi yerine bu sabi çocukları mı öldürmeliydik!
Recep Çavuş sustu.
Bağırtıyı, çağırtıyı duyan komşular don gömlek Abdi Ağanın evine
birikmişlerdi. Kulaktan kulağa, Memed ölmemiş, Memed ölmemiş, sözü
dolaşıyordu.
Memed ölmemiş.
Memed ölür mü hiç, Abdi dinsizini yemeden.
Memed öldürmedi çocukları.
Memedde deniz kadar merhamet var.
Kapıya birikmiş kalabalığı yararak avlunun dışına çıktılar.
Koskocaman kalabalık öylesine sessizdi ki gecede, soluk alışları bile
duyuluyordu.
Memed, ilk kez konuştu. Sesi kırgındı.
Köylü haberlendi, dedi. Rahat vermezler. Köyü dışarı çıkalım.
Cabbar:
Çıkalım, dedi.
Recep Çavuş:
Benim yaram azdı. Çok ağrıyor. Köyün dışına çıkalım da ne yapalım?
Acımızdan da öldük.
Memed:
Sonra geri geliriz.
Köyün dışına doğru yürüdüler. Arkalarında bir gürültü patırdı, hayuhuy
kaldı. Köyün içini köpek havlamaları doldurmuştu. Her bir taraftan telaşlı
bir köpek sesi geliyor, uzun uzun havlıyordu.



Recep Çavuş, derin bir nefes alarak:
Oturalım, dedi. Ben yoruldum. Ben öldüm. Yaram da hiç durmuyor.
Cabbar:
Sen de bre Çavuş, dedi, sen de ne yaralanırsın, böyle hallerin var da.
Çavuş kızdı, ayağa kalktı:
Ulan itin eniği, diye gürledi. Ulan itin eniği. Bana bir daha ağzını
açarsan kurşunu yersin. Sana bu kadar söylüyorum.
Cabbar kahkaha ile güldü.
Memed:
Yapma Cabbar, dedi. Başımıza bir iş açarsın.
Çavuş:
Bu orospu dölünün yüzünden, elimden bir kaza çıkacak. Alimallah
çıkacak.
Memed:
Aldırma bre Recep Çavuş, dedi. Şaka ediyor o.
Recep Çavuş:
Etmesin. Ben can derdine düşmüşüm.
Memed:
Cabbar gayri şaka etme, dedi.
Cabbar vardı, Recep Çavuşun ellerine sarıldı öptü.
Kusura kalma. Bir daha şaka yok.
Recep Çavuş:
Şeytan tüyü var bu pezevenkte, diye güldü.
Cabbar:
Tövbeler olsun şaka yok.
Toprağa oturdular. Köyün içindeki gürültünün bitmesini, herkesin
evlerine dağılmasını beklediler. Bu arada hiçbiri de konuşmadı. Üçü de
ayrı ayrı şeyler düşünüyorlardı.
Gürültü gittikçe hafifliyor, köpek havlamaları yer yer kesiliyordu.
Cabbarın bu sessizlikten canı sıkılmıştı. Kendini tutamadı:
Recep Çavuş... diye başladı.
Recep Çavuş:
Ne diyorsun?
Cabbar:
Recep Çavuş, dedi, Memed önüne geçmese o sabi çocuğu öldürecek
miydin?
Çavuş:
Öldürme değil, canını bile alacaktım. Ne var yani?
Cabbar:



Hiç sordum da...
Recep Çavuş dişlerini sıkarak:
Cabbar, dedi, sizin köyün orospusu mutlak senin anandı. Pezevengi
de baban.
Memed:
Cabbar sus artık, dedi.
Cabbar:
Sustum işte.
Köydeki bütün sesler kesilmiş, köy gene o eski ıssızlığına, karanlığına
gömülmüştü.
Memed:
Kalkın, dedi, sabah olmadan bizim Durmuş Ali emminin evine varalım.
Recep Çavuş:
Gözünü seveyim Memed, dedi. Çabuk varalım.
Kalktılar.
Köy, gene o ilk, girdikleri zamanki gibi ıpıssızdı.
Durmuş Ali, ayak seslerini uzaktan işitip kapıyı açmıştı. Kapıda
bekliyordu.
Ben de uyumadım, dedi. Sizi epeydir bekliyorum.
Recep Çavuş:
Geldik işte kardaş.
Durmuş Ali:
Size tavuk kestirip pişirttim. Açsınız herhalde.
Recep Çavuş:
Sorar mısın bre kardaş!
Recep Çavuşun bütün fişeklikleri, kemerleri, tüfeğinin kayışı gümüş
savatlıydı. Gümüşler usta kuyumcu elinden çıkmıştı. Recep Çavuşun
sarkık bıyıkları kırmızıydı. Kınalardı bıyıklarını. Oturur oturmaz, utangaç
bir kız Memede gizli gizli gülerek sofrayı getirdi. Ortaya pilav geldi. Pilav
sıcak sıcak tütüyordu. Bir sahanda da kızartılmış tavuk getirdiler.
İşte bu pilav yaramın acısını alır. Bana böyle tüten, yağı burcu burcu
kokan pilavlar gerek.
Cabbar:
Bre Çavuş, dedi, sen eşkıya değil, kalem efendisi olmalıymışsın.
Çavuş bütün hiddetiyle:
Kes! diye bağırdı.
Memed Cabbara:
Dokunma Çavuşa, dedi.
Cabbar:


Bir şey demedim ki, diye karşılık verdi.
Durmuş Ali, çoktandır Memede bir şeyler söylemeye hazırlanıyor,
söyleyemiyordu. Ya araya laf giriyor, ya da o vaçgeçiyordu.
Memed bunu sezdi:
Durmuş Ali emmi, dedi, ne diyeceksen de bre! Sabahtan beri ne
yutkunup duruyorsun?
Durmuş Ali:
Ne yutkunayım bre oğlum, dedi. Senin iyi bir adam olacağın daha
çocukluğundan belliydi zaten. Şu sabi çocukları öldürmediğine iyi ettin.
Recep Çavuş Durmuş Alinin bu sözlerine delicesine öfkelendi:
Koca! Koca! dedi, senin aklın ermez böyle işlere. İnsanın yüreğindeki
öç alma duygusu nedir sen hiç bilir misin? Başından geçti mi senin hiç?
Durmuş Ali boynunu bükerek:
Yok, dedi.
Recep Çavuş:
Ben olsam o Memedin yerinde, onun evinde canlı yaratık koymam.
Keserim. Evini de yerle bir ederim. Anladın mı koca? Durmuş Ali
Memede bakarak:
Anladım, dedi.
Yemek boyunca, Memed, başını önüne eğmiş düşünceli düşünceli
susmuştu. Durmuş Ali emmi, dedi, ziyade olsun. Yemeğini yedik.
Cabbar:
Ziyade olsun.
Recep Çavuş:
Ziyade olsun. Canım yerine geldi.
Cabbar konuşmaya hazırlanıyordu. Memed susturdu:
Durmuş Ali emmi, sana bir soracağım var.
Durmuş Ali:
Sor yavrum.
Memed:
Topal Ali hangi köye taşındı ola? Biliyor musun?
Durmuş Ali:
Diyorlar ki Çağşak köyüne gitmiş. Çağşak buraya iki günlük yol.
Memed:
Topalın orada olup olmadığını nasıl öğreniriz?
Durmuş Ali:
Kör Alinin bacısı orada, kocada. Daha iki gün önce geldi oradan.
Gider ona sorarım.
Memed, Receple Cabbara döndü:

Topal Aliyi mutlaka bulmalıyız. Eğer Çağşak köyünde ise, oraya kadar
gideriz.
Cabbar:
Olur, dedi.
Çavuş:
Ya benim yaram? diye sordu. Azdıkça azıyor.
Memed:
Sen gelme Çavuşum. İstersen burada kal. Burada sana Durmuş Ali
emmi bakar.
Bakarım kardaş dedi. İyi de saklarım.
Çavuş, yıldırıma uğramış gibi irkildi:
Ben mi? Ben sizden ayrılamam. Anladınız mı? Ölürüm gene
ayrılamam. Ayrılamam ama, size de bir teklifim var. Adam gönderelim de
o buraya gelsin.
Durmuş Alinin yaşlı karısı da ötelerde oturuyordu. Söze karıştı:
O yezid değil mi? dedi, Memedimi izleyip de başına bunca işleri açan,
o yezid değil mi? Adam gönderirseniz kaçar. Başını alır yitirir. Dağlara
düşer. O gavur gelir mi hiç?
Durmuş Ali:
Sen Topalı mı istiyorsun oğul? diye Memedin gözlerinin içine bakarak
sordu.
Memed:
Topalı, dedi.
Durmuş Ali:
Siz iki gün şu bizim ahırlıkta yatar mısınız?
Memed, hiç düşünmeden:
Bir hafta da yatarız.
Durmuş Ali:
Şimdi ben, Kör Aliyi bindiririm ata, Seni Durmuş Ali istiyor diye, onunla
haber gönderirim. Bir iz var izleyecek der, Kör Ali. Diyorlar ki, -Topal Ali iz
sürmekten vazgeçmiş, yemin etmiş senin işten sonra. Benim için gelir
Topal Ali. İzi sürmese de gelir. Sen ona bir kötülük etmezsin ya, Memed?
Durmuş Alinin karısı gene atıldı:
Etsin. Alsın hançerin altına Memedim onu, kıyık kıyık kıysın.
Memedimin başına bu işleri hep o gavur çıkarmadı mı? Ormanın içinde, o
olmasa kim bulabilirdi Memedimi? Memedim! dedi, Durmuş Ali adam
göndersin getirsin onu. Sen şu kapının önünde parça parça et onu. Ben
de köylüyü hep toplarım. Görsünler!
Durmuş Ali:


Deli deli söylenme avrat, dedi. Topal Ali onu Memede kötülük olsun
diye yapmadı. İz sürerken o hiçbir şeyi düşünmez. Gözü dünyayı görmez.
İyilik mi, kötülük mü yapıyor, bilmez. İz dedin miydi, aklı başından gider.
Ormandan geldikten sonra görmedin mi yüzünü? Tüm kanı çekilmişti. Ölü
yüzü gibiydi yüzü. Herkes ıspatçılık etti de, köyden kovulmayı, yersiz
yurtsuz kalmayı göze aldı da Hatçenin üstüne ıspatçılık etmedi. Yurdunu
yuvasını koydu da gitti. Memedim Topal Aliye bir şey yapma! Topal Ali
kötü bir adam değil.
Kadın:
İyi adam olsun, kötü adam olsun Topal Ali. Senin başına bu işleri
getirdi ya, öldür onu Memedim. Durmuş Ali adam gönderip getirtmezse
onu, sen git, onu yılanın deliğindeyse de bul çıkar. Şu yanındaki koca
hançeri var ya, sok karnına!
Durmuş Ali kızdı.
Bana bak avrat, dedi, Allahını dinini seversen karışma bu işlere.
Kadın:
Durmuş Ali! Aklını çelme oğlanın. Yapacağını yapsın.
Durmuş Ali:
Yapsın, dedi. Yapacağını yapsın da, öldürsün fukarayı. O, iz sürmek
delisi. Memedin başına öyle işler geleceğini düşünmedi bile. Düşünseydi,
gene iz sürerdi. İz sürme delisi. Öldürsün fukarayı Memed de, yüreği
soğusun.
Kadın:
Bir yüreğim soğur ki, dedi, buz gibi olur. Onun kanlı ölüsünü bir
görsem!...
Durmuş Ali:
Bir şey yapmazsın öyle mi Memedim? Fukaraya bir şey yapmazsın?
Memed, ağır, tok bir sesle:
Ben de ona iz sürdüreceğim, dedi.
Kadın:
İzi sürdür. Sonra da hakla o gavuru. Seni bu hallere soktu. Hatçem de
mahpuslarda, onun yüzünden çürür.
Durmuş Ali Memedin kulağına eğildi:
Onun izini mi? diye sordu.
Memed, gözleriyle evet, yaptı.
Durmuş Ali:
İşte buna sevindim Memedim. Çok sevindim. Kör Aliyi gider şimdi
yataktan kaldırırım, yola düşürürüm. Topal Ali, dağ demez, tepe demez
koşarak gelir. Şimdi, sizin yatağınızı bizim ahıra yapsınlar, iki gün orada




yatacaksınız.
Sonra Durmuş Ali:
Avrat! diye seslendi, öyle deli deli, dipsiz laflar edeceğine, ahıra yatak
yapın da misafirler uyusunlar. Ben Kör Aliye gidiyorum.
Kadın:
Git, dedi, Cehennemin zıbarasına.
Ufak tefek, saçları sütbeyaz olmuş, dişleri tüm düşmüş, ağzı bir torba
gibi büzülmüş, koyu esmer, çakır gözlü bir kadındı. Memedin yanına
yaklaştı. El ve kol işaretleriyle, çok önemli gizler söyleyecek bir tavır
takınarak, Gel! gel! yanıma yaklaş, dedi. Memedin kulağına eğildi:
İnanma bu namussuzlara, güvenme bunlara. Durmuş Ali emmine de
güvenme. Bunlar hep o gavur Abdinin adamları. Belki şimdi, seni ahıra
sokarlar, arkasından da gider candarmaya haber verirler. İnanma onlara.
Durmuş Ali emmine de güvenme. Onun için ben, gider, iki gün
değirmenin orda beklerim. Candarmalar gelirken size haber ulaştırırım.
Dışarı çıkar kaçarsınız. Yaa Memedim sana kötülük gelmesini bir ben