Latin

Hatlar - 07

Total number of words is 3866
Total number of unique words is 2334
21.9 of words are in the 2000 most common words
30.8 of words are in the 5000 most common words
36.0 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
ýaly ýere okuwa girenine. Il çagasynyň öňüne düşüp, pul baryny
seçip, oň ýaly ýere okuwa salyp bilenok, seniňkiniň bolsa kör
köpüsiz özi giripdir, begen, şükür et» diýip, seni taryplapdyr.
Akgam dagyň Marydan sen baradaky doňy çözülip geldi.
Indi ejemem «Biri girse, bir peýda, munymam, nesibesinde
bolsa, täze ýyl girer» diýibem otyr.
Aga, menem akgam mekdebe pionerwažaty edip işe saljak
bolýar. Hol gün öýe çagyryp, Äkgeldi akga bilen gürleşdi. "Sen
şuny mekdebe alyp bilýärmiň?” diýende ol: “Bir ýoluny taparys,
Allakga” diýdi.
Aga, seni Moskwada Jumaty kel bilen, Tirkiş Gurbandurdy
görüpdir. “Nirede gördüň?” diýsem, Jumaty kel: «Men nirini
bilýän, metrosyna mündük, bile stolowoýdan naharam iýdik”
diýip, mes bolup gürrüň berýär.
Aga, bu ýerde-de indi howa sowap ugrady. Moskwa hasam
sowandyr. Bizem seniň paltoňy posilka etjek bolýarys. Sen
Moskwa köýnekçe uçupdyň, ol günler yssamdy-da. Wi, ýene
bir zady aýtmandyryn, Äщe eje seniň Moskwa okuwa gireniňi
eşidip: “Teke gany ony okamasa, öz gününe goýmaz” diýýämiş.
“Munsam bu ýyl bolmasa, täze ýyl girer, girmese ynjalmazam...»
diýbem, gep edýämiş. Akgam eşidip: «Äşäňki düşnükli, ol okuwa
gutaryp gelse, Aga Garlyň başlyklygyny elinden alar» diýip,
alada galýandyr” diýdi. Häzir-ä başga täzelik ýada düşenok. Soň
ýene hat ýazaryn. Hoş sag bol!
Hat ýazan iniň Babageldi.
Tagtabazar.
Kirow kolhozy.
1971-nji ýyl.
133
Çärjewden salam
Aga, gutlap bilersiň menem indi seniň ýaly student.
Aýtdym-a öň Hally Satlygyň Ymam diýen bir tanşy bar ekeni
diýip, Marydan biri bu ýerde rektor bolanda ol-da şu institutda
işlän diýip, şol kömek etdi. Hally akga peduçilişşede bir otagda
bile bolanyňyzy ýatlap; "Agageldiň inisine kömek etmesek
bolmaz" diýip öňe düşdi, bolaýdy.
Öýe-de baryp gaýtdym, saglyk ekeni, Aýsenem janam bökjäp
otyr ejemiň elinde. Gelnejem bir salkyn mekdebe gidende, ejem
ony alyp galýar. Gowja özi.
Menem kem-kemden okuwa girişip ugradym. Nemesçe azkem okan-ýazmany mekdepde Älleniň gelnindenem öwrenipdim.
O-da bildiginden öwreden ekeni. Ýöne bu ýerde talap güýçli.
Biz otagda dört bolup ýaşaýas. Kirow uçastkamyzdan bir oglan
bar, şol hossar çykyp meni ýanyna aldy. Özi-de gowy okaýan
ekeni. Kömegi degip dur.
Ýene-de ýanymyzda bir çarşaňňyly, bir Çärjew töwereginden
bir oglan bar, olaram gowy oglanlar.
Aga, seniň öz ýagdaýlaryň nähili? Öýdäki ýaly ýapyrylyp
ýazyp ýatyrmyň? Bir-ä aýtdy, seniň çagalar üçin ýazan goşgularyň
ýakynda gazetleriň birinde çykypdyr diýip.
Aga, sen hemişe çagalar üçin ýazan goşgularyňy gazete
berýäň, ulular üçinem çyrşaýaň-a sen, hany olary haçan berjek?
Uly adam bolup çagalar üçin ýazyp ýörseň birhiliräk dälmi-aý?
Şammy Hellen-ä oturan-turan ýerinde: “Aga "San-suz"
diýen bir zat özünden toslap gürrüň berdi, diýseň gyzykly eken,
ýanyndan galasym gelmedi… tas oturan ýerime goýberipdim,
gidip bilmän” diýip öwýär.
Şol zatlaryňam ber-dä gazete. Aga, bizem indi tizden pagta
sürýärler. Nirä gitjegimiz-ä bilemok. Şu Çärjewiň töweregine
äkiderler-dä. Äkitseler äkitsinler, pagta görmedik zadymyz däl.
Bolýar onda sag bol! Hat ýaz! Hatyňa garaşýan.
Babageldi. Çärjew şäheri. 1972 ýyl.
134
Aga, salawmaleýkim!
Sag oturanmysyňyz, gelnejem, jigiler hemmesi gowumy?
Salam aýt hemmesine. Öýem Hudaýa şükür saglyk, akgamam
biraz ýaranok yraw-daraw işine gidib-ä ýör. Bir derdä bar onuň
"Aşgabada gidip görkezmel-ä" diýýär. Pagtaň aladasy. Menem
indi zawuç, başlyksyran bolýan.
Aga, ýogsa-da şuny aýtjakdym, bäş on günlükde kontoryň
ýanynda başlyk bilen duşdum. Ol maňa: «Eý, Allanazaryň ogly,
ataň ýaranok, çyk diý oňa işden, diýip, ýüzüme geldi. Menem
onuň döwüniň akgamyňkydan pesligini öňdenem bilýän, oňa
«Bu gepi özüň aýdaýsaň bolmadymy oňa!» -diýdim. Bilipjik
durun het edip bilmejegini. “Adam däl ekeniň” diýip, Garly
kelligini edip samyrdap gitdi.
Aga ýogsa-da bu günler oba seniň žurnalda çykan «Iner
ýüki» powestiňi okaýar. Işde Artyk Arnageldi dagy: «Allanazar
aga, Aganyň bir zady çykypdyr, adyňyzy tutmasa-da, Sizem bar
onda” diýip, akgama-da žurnal berip okadypdyrlar.
Ol ýogsam «Görogludan», «Magtymguludan», öz rusça
«Ogonýok», «Prawdasyndan» başga zat okaýarmy? Seňkinem
okapdyr. Soňam ejeme: “Aga bu ýazan zadyna bizem gataýypdyr,
Ylýasyň-a adam bar, bolşam munda, seniňem gepleriň bar, tanap
oturmaly» diýipdir. Ejem aýtdy: «Näme ýazypdyr ol oň ýaly?”
diýip. Akgamam ony halan bolmaly Traktorçylar žurnaly gaýdyp
berende ondan «Nähili gördüňiz? diýip soranda ol:
“Agşam gutarman, ýatyp bilmedim» diýipdir. Menem okap
gowy gördüm. Şular ýasy powestler köp bolsun.
Bolýar onda, hoş sag bol, sag-salamat oturyň.
Babageldi. Tagtabazar.
Kirow kol. 1978.
135
Aga, salam!
Sag oturanmysyňyz, gowumy? Oglanlar-gyzlar gowumy?
Hommat nähili, çagalary gelýärmi? Orazgeldi jan nähili?
Hudaýa şükür bizem sag otyrys, ýaýrawlaram erbet däl.
Galyň bende güzeranyň ugunda syr ylgawda.
Meniňem ýagdaýlarym indi öňkünden daş gowy. Diňe bir
aýak biraz bildirýär, o-da gowulaşýar. Doktoram: ”Duwaşýuwaşdan gowlaşar” diýdi.
Ylýas dagam Bäşim ikisi menden dynman günde habar alyp
durlar. Apbuş oglumam ýanymda, goýnuň goç-guzusy ýaljak
bolup, togarlanyp ýör. Şonuň diňe Allanazar diýen ady däl, oturturşy hem akgama meňzäp gidýär. Ömri uzak bolsun! Nesip
bolsa, gowy adam bolup ýetişse gerek.
Ýakynda Marydaky Ýolbars dostum – Rejepbaý raýona
habar eden eken. «Guşga barýan. Ýarasa Babageldi akga ýola
çyksyn, göresim gelýär» diýip. Biziň aga-ini bolşup, gowy
görüşýänimizi sen bilýäň-ä. O-da bir edebiýaty eý görýän, giň
düşünjeli gowy ogul.
Klassyklary dagy ýatdan sanap berip otyra ol. Seniňem
ýazan zatlaryňy okaýar ol. «Ojagam» okap, gowy görüpdir.
Indem dädeme okamaga berdim diýdi. Onuň bir diýseň kitaphon
kakasa bar» diýdim-ä. Oňa hem edebýata bolan söýgi şondan
geçen bolmaly.
Ýöne men boýnuma alaýyn «Ojagy” hemmeden öň elime
alan-da bolsam, entegem okap gutaramok.
...”Sürgünler” häzir ýolda, otluda görgi baryny görşüp,
byglaşyp barýarlar. Ýürek ýukalypdyr oýdýän, iki sahypa okap
okamankam, olaryň halyna gynanyp, bozulýan, gözümi ýaş
tutýar. Sürgün baradaky akgam-ejemden, Kämiran babadan
eşiden gürrüňlerim ýada düşüberýär...
... Gör, elli-altmyş ýyllap biziň halkymyz nähili horluklar
başdan geçirip, näçe görgi çekipdir. «Ojakda» türkmeniň bu
ykbaly örän ýerlikli, täsirli berlipdir. Arada Maryda Tagtabazaryň
136
öňki häkimi Akmyrat Rahmanowiçe duşdum. O-da seniň bir
janköýeriň, köp okaýar. Ol «Zamanda» çykan, meniň hem adym
getirilen «Dogan» diýen hekaýaňy okap hezil edipdir. Men oňa
«Ojagy» okamagy maslahat berdim hem oňa bu kitabyň häzir
Maryň kitap dükanlarynda barlygyny aýtdym. Ol begendi:
– Tapyp alaryn – diýdi.
O-da biraz mundan öň saglygymy sorap jaň etdi we «Ojagy
tapyp okanyny» aýtdy. Roman oňa gaty ýarapdyr.
– Senem-ä halkymyzyň janköýeri welin, onuň janköýerligi
biziň dagy çenimiz däl. Ýurdy şeýle eý görmeseň, munuň ýaly
fundementalis edibem bolmaz. Salam aýt. Özümem duşamda
bir elini gysjak – diýdi. Yzyny haçan çykarýar diýdi. Birinjini
okamankam menem şonuň ikinjisine sabyrsyzlyk bilen
garaşýanlaryň biri.
Kitaba giren «Düwlen» romanyň ýadymda. 7-8 ýyllykda
Kaspä dynç almaga gidenimde senden alyp gidip okapdym.
Kaspi
töweregi
eseriň
gahrymanlarynyň
ýaşan
ýerleridigindenmi nämemi, men şonda şol düwlene,
gahrymanlaryňa duşaýjak ýaly ol ýerde täsin duýgulary başdan
geçirip okadym.
Nemis gyzy – Türkmen gelni Bertanyň düşen gününe diýseň
nebsim agyrypdy. Öýe gelemsoň, «Bu zatlar nereden kelläňe
gelip ýör?» diýenimde, sen «Bakga (Bazar kilwan) uruşdan iki
nemes gelnini getiripdir, ony soň bu ýerdäki aýaly kowdurypdyr»
diýip gürrüň beripdiň.
Oba gelip sorap görsem, dogrudanam, Bakganyň aýal
getirenini bilýänler bar ekeni.
Näme sebäplidigini bilemok, romanyň içinde aldymberdimli çaknyşyklar köp bolmasa-da, ol urşuň adamzada juda
agyr düşenligini örän gowy görkezýär, şol uruş sebäpli galyň
bende gör, nähili görgüler görüpdir. Romany okamsoň «Näme
Bertany gidiripsiň, ol saňa mele gulnak gyzlar dogrun bererdi.
Onuň bir gyzyny bizem heleý edinerdik. Oba belli bir dörejede
nemisleşerdi! – diýip, pikirlenip, Bakgaň sakgalyndan tutaýasym
137
geldi. Gowy zat öz aýagy bilen gelen ekenem welin, ha, ýöne
sypdyrypdyrys-da...
Aga, seniň soňky okadan romanyň «Hazaryň yssy tomsy»
barada men öňki pikirimde. Roman gowy. Häzirki döwri gaty
gowy beripsiň, ýöne saňa düşünmez, göriplerem gijeleseler,
hemmämizi alarlar.
Depegenden daşrak, entek bermejeň bol. Ýazyp goýuber.
Ahyr bir gün wagty geler.
Eger ýokardakylar dogry düşünseler, roman okalar. Okyja
şeýle gowy romanlar gerek. Halka ýetmeýän zadam häzir şeýle
eserler. Şeýle-de bolsa entek garaş!!!
Men seniň iliň elinden gelmejek zady – eserleri dünýä indirip,
göz görkezýäniňe ini hökmünde juda guwanýan. Emma häzir
edebiýatda gadyr galmady. Gowy zadyň gowulygyna düşünjek
bolýanam ýok bolarly.
Ýogsam seniň bu eserleriň «Magtymgulynam» almaly,
beýlekinem. Emma bu zatlary seniň paşmagyňa degmeýänler
alýar.
Has
dogrusy,
baýraklaryň käbir mynasyp däl
adamlara düşýän wagtlary-da az bolmaýar. Sen bu zatlara
bakman işläp ýörsüň, ýene-de işläber. Gurbanyýaz Daşgyn aýtda ýubileýeňde: “Häzir edebiýatyň baýragyny birine berjek
bolsaň, ony Agageldiniň «Ojagyna» bermeli" diýd-ä.
Sen «Esasy zat ýazmak, bu zatlar hiç» diýip, muňa ünsem
bereňok welin, ýöne bizem bar-a, iliňem bar-a. Atyny çapyşyga
salana meňzäp seredip otyrys-a.
Aga, men bir hat ýazyp ýörenem däl. Ýöne indi işi goýamsoň,
elem boşrak bolýar. Goýna-da käte aýlanyp gaýdýan. Okan
bolýan. Sen barada oýlanýan, ine, hatam ýazdym. Işsizligiňem
hezil ýerleri bar ekeni görsem.
Ýene-de diýesim gelýän zatlar bar, tizden özüm Aşgabada
barjak. Maşyn edinmeseg-ä boljak däl. Hany siz oba geljek
dälmisiňiz, geliň-ä sizem!?
Bolýar onda, Aga, sag boluň, sag-oturyň. Göresim-ä gelýär
sizi, tizden barsam gerek. Babageldi. Tagtabazar. Kirow. 2006.
138
Дорогой Агагельды!
Спасибо за твои звонки! Очень рад, что поддерживается
моя связь с дорогой мне Туркменией, с любимой
туркменской литературой.
Виктор Гардий перевел на белорусский язык твою
«Веселую азбуку». Обязательно издадим.
Нельзя ли мне прислать две сказки для перевода на
туркменский? Может быть, удастся издать их небольшими
детскими книжечками по отдельности?
Вышли свою хорошую фотографию. Может быть, у
тебя есть фотография вместе с Керимом Курбаннепесовым?
Тоже пришли.
Пришли и стихотворения. Попрошу, чтобы перевели для
нашего журнала «Полыня».
Жив ли, здоров ли Какалы Бердыев! Уточни его адрес.
Передавай всем писателям большой привет. Подскажи
мне адреса Атамурада Атабаева и Касыма Нурбадова.
Твой материал о Николае обязательно напечатаем.
Замечательный и очень теплый материал! Как и твою
детскую книгу. Я хотел бы подготовить с тобой большое
интервью для нашего журнала «Неман» -- о современной
туркменской литературе. Не согласишься ли ты ответить на
ряд вопросов?
Пиши. Всегда рад твоим звонкам и письмам.
Крепкого тебе здоровья, всего самого доброго и
светлого!
Обнимаю.
Алесь Карлюкевич.
Минск.
139
SORAG-JOGAPLAR WE DÜRLI
MAKALALAR
______________________
Уважаемый Агагельды!
По заказу издательства «Детская литература» я пишу
книгу о творчестве Якова Акима.
Хочеться узнать и ваше мнение о его художественной
деятельности.
Прошу Вас ответить на три вопроса:
1. В чем именно проявляется личнось Акима как
переводчика вашей поэзии?
2. Есть ли во взаимоотношениях Алланазаров-Аким
этап совместной работы над произведением и в чем
конкретно он заключается?
3. Что может/ не может/, вправе / не в праве/, обязан/
не обязан позволять себе переводчик, давая жизнь вашему
произведению в иное языковой стихии?
Искренне, Владимир Александров.
117331, Москва,
Ул. Крупской, д.19, кв. 65.
Владимир Павлович Александров.
2.II.1980.
140
Ответы на вопросы Владимира Александрову.
Уважаемый Владимир Павлович. Узнал от Вашего
письма что Вы по поручению издательства «Детской
Литературы» собирайтесь писать книгу о творчестве Якова
Лазаривеча Акима. Это очень хорошо. Поэт переводчик Я.
Аким давно себя показал как прекрасный поэт и конечно
переводчик. И занимает видно место среди советских поэтов
и переводчиков.
Конечно каждый поэт лично о себе настоящую книгу
пишет сам. Но все равно достаточно не проявленный мысли,
не написанные абзацы остаются. Надеюсь та книга которую
вы собираетесь писать именно будет эта книга. Не менее
достойную, не менее важную открывающую внутренний
поэтический мир этого большого поэта переводчика. На
переводах Я. Акима вышло не мало книг, в том числе вышли
две туркменских автор; поэта К. Танрыкулиева и мои.
Писать свои стихи и заодно быть переводчиком это
конечно не легко и не каждому хорошему поэту не по плечу.
Практика показала у многих хороших поэтов не важный
переводчик.
Образ переводчика я представляю так имея своих детей
и растивших заодно с ними несколько чужих детей с такой
же ответственностью и любовью. Особенно перевести
поэзию для детей с добрыми человеческими качествами
очень необходимо.
Я.Л. Аким именно тот человек кто имеет полное право
переводить стихи разных языков. Да он переводит и его
переводы поэтому не менее желаемы чем его собственные
стихи. Я. Аким тот человек несмотря на то что прошел
трудный путь участвуя в Великой войне сумел отсеять
детство. Это не каждому удается. Именно из таких
талантливых людей потом получаются хорошие поэты и
переводчики, пишущий для детей. Знающий что желает
141
душа ребенка.
Однажды жена Якова Лазаревича – Аня когда зашла речь
о нем рассказала один случай случившийся с ее мужем.
В тот раз Аня его отправила за продуктами в магазин и
через некоторое время он вернулся без ничего обиженный.
Когда Аня спросила причину почему он вернулся без
покупки
Он сказал:
– Аня, я больше в этот магазин не пойду
– А что? – Спрашивала Аня.
Он в ответ обиженным видом
– Там продавщица злая
Так поступать и говорить могут только дети и тот
человек, который не разлучен со своим детством. Яков
Лазаревич тоже неразлучно живет с детством, сделавшим его
настоящим детским поэтом, переводчиком. Хочу привести
один конкретный пример о нашей совместной работе как
автор и переводчик.
Познакомившись как то раз с моими подстрочниками
Яков Лазаревич сказал мне (речь идет о моем стихотворении
«Гора»)
– Стихи по себе хорошие но мне кажется здесь что-то не
то.
По моему с другой стороны ты подошел к этой теме, и
по моему ты забыл тот момент что пишешь для детей.
Постарайся над этим еще подумать тогда я возьмусь
переводить. Стихотворения в первом варианте назывался
«Я велик».
Седые горы бродят у окна,
Вот шапка снежная видна,
С ее высот на мир взглянуть хочу,
Вверх ползу, ползу, а не лечу.
142
Вверх ползу гора не бугорок
Близка для глаз только путь далек
Но я догнал вершину в вышине,
Теперь гора кончается на мне.
(Это перевод другого переводчика)
Когда я задумываюсь то сразу возникает вопрос – кто
отпустит в такую даль ребенка одного. Не поверит читатель
и я заново написал стихотворение.
Вот оно.
Гора
Седые горы у окна видны,
В селенье упираются они
И вот однажды я отправлюсь в путь,
На спины их блестящие взглянуть.
Я не устану не боюсь,
На самую вершину заберусь
Над облаками вырасту с утра,
И стану выше, выше чем гора.
(Перевод Я. Акима).
Яков Лазаревич переводит стихи не подряд, он из
предлагаемых моих подстрочников берет только «свои»
- лишь то , что ему близка по духу, и близка по душе
ему.
Такая совместная работа нечасто, но она у нас бывает.
Я думаю в совместной работе переводчик и поэт ни чего не
теряют, а только поэзия выигрывает.
Следующий мой пример тоже утверждает мои мысли.
Когда это стихотворение появилось на русском языке
его заметил критик Владимир Коркин.
Статья «Приглашение на Чуду» в «Литературной газете»
143
19 апреля 1978 года написал.
«Из этого вовсе не следует, что ребенок хочет унизить»
гору. Суть в ином: человек который как герой стихотворения
туркменского поэта Агагельды Алланазарова испытывает
потребность увидеть мир с птичьего полета.
Знать ребенка, «думать сердцем по выражению Корчака,
поэт не наводит мысль детской души, на язык поэзии»
Мы с переводчиком Я.Л. Акимом на этом ключе
сотрудничаем.В данное время мы совместно для русских
читателей выпустили две книги.Третья книжка переводиться
надеюсь и тоже скоро дойдет до читателей.
Меня радует и не мало откликов из разных уголков
Союза нашей совместной работы одобряющие отклики.
Надеюсь мы с Я.Л. Акимом еще не одну книгу предложим
русским читателям.
С Уважанием!
Желаю Вам больших успехов
в вашем благородном деле.
Агагельды Алланазаров.
Ашхабад. 1979
Здравствуйте уважаемый тов. Рыбин!
Посылаю Вам перевод новеллы А. Алланазарова
«Berdi jedeliň aty» - «Конь Берды – спорщика». Прошу Вас
просмотреть перевод, указать. Каковы по Вашему мнению,
его недостатки.
Эта новелла понравилась мне тонким психологическим,
неожиданным поворотом сюжета. Немного о себе. В
1972 году я окончила ТГПИ им. В.И. Ленина, работаю
учительницей русского языка в сельской школе.
Изучаю туркменский язык. Читаю произведения
туркменских писателей, пытаюсь переводить.
С уважением Каныгина Р.И.
746200 Чарджоуская обл. Дейнауский р-н
пос. Дейнау, ул. Юбилейная дом 2 кв. 4
144
Конь Берды-спорщика
(Рассказ)
С Нишаном-ага я познакомился в Кисловодске у
Нарзанной галереи, Он приехал подлечить больное сердце.
Полный, круглолицый человек в поношенной шляпе
оказался интересным собеседником, и я с удовольствием
проводил время в его обществе. Мы жили в санатории,
расположенном в краю города и, отдохнув после обеда,
обычно отправлялись пешком к Нарзанной галерее. Назад
возвращались мы на такси. Я был бы не прочь и обратный
путь проделывать пешком, но Нишан-ага жаловался на
одышку, начинавшую мучить его при подъеме в гору.
Историю, которую мне захотелось поведать вам, я
услышал во время одной такой прогулки. Некоторое время
Нишан-ага шел молча, затем вдруг, наслаждаясь своими
мыслям, покачал головой:
— Да, каких только людей не встретишь среди наших
туркменов. Человека, о котором я тебе расскажу, ты, конечно,
не знаешь, а я видел его в детстве. У Берды,. так звали
этого человека, был чудесный конь. Гладкий, стройный, с
маленькой точеной головой, одним словом, красавец, всем
на загляденье.
Этого коня еще жеребенком подарили сыну Берды,
по обычаю «инджи», дедушка. Когда мальчик с матерью
гостили у стариков, бабушка, заметив, что любимый
внучек показывает пальчиком на резвившегося вокруг дома
жеребенка, рассказала ему об этом его деда.
Не прошло и месяца, как сыновья старика привели этого
жеребенка во двор Берды. Так, благодаря сыну, у Берды
появился конь. Через год, он уже годился под седло, а вскоре
стал участвовать в скачках. Прошло еще два-три года. Конь
уверенно выигрывал все заезды. И не раз допытывались
145
у Берды товарищи, как же удалось ему вырастить такого
скакуна. Берды лишь отшучивался.
Шло время, и, живший не очень в достатке, Берды
возгордился. Впрочем, было от чего: на праздничных скачках
его конь неизменно побеждал. По началу он скакал наравне
с соперниками, но когда до финиша оставалось совсем
немного, Берды как-то ударив по шее одной рукой давал
знак, и конь его молнией вырывался вперед. Как гордились
этими победами односельчане Берды! Зажиточные люди
предлагали за коня немалые деньги, но Берды и слышать об
этом не хотел: ведь во всех окрестных селах только Чубарый
конь Нурджумы мог соперничать на равных с его скакуном.
В селе поговаривали, Что через год-другой Чубарый обойдет
всех на скачках. Берды, горячась, доказывал, что не только
через год, а и через десять лет Нурджуме со своим конем не
видать победы. В этих бесконечных спорах и получил Берды
прозвище «спорщик». Даже на работы по очистке арыков
Берды брал с собой коня. Как холил он своего любимца, как
заботился о нем!
Однажды в разгар рабочего дня вдруг раздался
встревоженный крик Кара мираба:
- Скорее сюда. Коня увели!
Всех, словно ветром, вынесло на берег. Оказалось, что
какой-то конокрад, воспользовавшись удобным моментом,
ускакал на коне Берды.
Тут же, не мешкая, снарядили погоню. Берды вскочил
на первого попавшегося на глаза коня. Вор, похоже, был не
из местных, плохо знал дорогу, и преследователи, умело
сократив путь, скоро почти нагнали его. Особенно резво
мчался Чубарый. Казалось, вот-вот Нурджума схватит
злоумышленника. В пылу погони Берды не сразу сообразил,
чем это грозит ему, а, поняв, ужаснулся. Воображению
его представилась невыносимо унизительная картина:
односельчане, посмеиваясь, толкуют о том, что напрасно
146
считали коня Берды непобедимым. И тут кто-то весело
крикнул ему на всем скаку:
- Сейчас догоним твоего хваленого скакуна!
Этого самолюбивый Берды уже не мог вынести. Уловив
опытным взглядом решающее мгновенье, он во всю мочь
закричал вору:
- Эй, ты! Ударь-ка коня, да посильней, по правому
боку!
Ветер донес его слова, и "не было теперь на свете силы,
способной догнать рванувшегося вперед скакуна. Он летел,
точно выпущенный из пращи камень, и скоро скрылся из
вида. Поняв тщетность погони, преследователи повернули
назад взмыленных коней. Берды, гордо поглядывая по
сторонам, довольно посмеивался:
— Вовек не догнать моего коня! Не я ли говорил, что он
самый лучший, что нет ему равных?!
И счастливая улыбка озаряла его лицо.
Sowet edebiýaty» žurnalynyň (№1, 1977 ý.)
ýaşlar üçin ýaýradan anketasy we oňa Agageldi
Allanazarowyň beren jogaby
«Sowet
edebiýaty» žurnaly ýaş ýazyjylarymyzyň
oýpikirleri, umyt-arzuwlary, öz boýunlaryna düşýän
jogapkärçilige nähili garaýandyklary, öz belent borçlaryna nähili
düşünýändikleri, edebiýatymyzyň şu günki ösüş prosesine
nähili garaýandyklary we oňa nähili gatnaşýandyklary, olaryň
döredijilik işine ýaş ýazyjylaryň uly toparyna ýörite anketa bilen
ýüzlendi. Žurnalyň şu sanynda şol anketa we ýaş ýazyjylaryň
oňa beren jogaplary çap edilýär.
Soraglar:
1. SSKP MK-nyň «Dörediji ýaşlar bilen alnyp barylýan
iş hakyndaky» kararynyň ähmiýetine we öňde goýan wezipeleri147
ne nähili garaýarsyň? Ol karar döredijilik planlaryňa, döredijilik
işine garaýşyňa nähili täsir etdi?
2. Şu wagta çenli bitiren işiňden, häzirki işleýşiňden özüň
razymyň? Döretmäge gyssanýarmyň ýa-da ýaşlyk biagyrylygy
päsgel berýärmi?
3. Deň-duşlaryndan kimlere umyt bagalaýarsyň? Näme
üçin?
4. Edibiýatymyzyň şu günki ösüş prosesinde saňa has
perspektiwaly görünýän tendensiýalar näme? Saňa ýaramaýan
tendensiýalar näme?
5. Ýaşlaryň döredijiligi barada nähili temadan çekişme
guramagy teklip edýärsiň?
6. Tankydyň öz döredijiligiň baradaky pikirine nähili
garaýan? Öwgi öz döredijiligiňe gowy täsir edýändir diýip hasap
edýärmin ýa-da tankyt?
7. Döredijilikli işlemegiňe päsgel berýän zatlar barmy?
Has gowy hem döredijilikli işlemek üçin nämeleriň bolmagyny
arzuw ederdiň?
8. Ussatlyk meselesine nähili garaýaň? Ýazyjynyň başdan
dalaş edip ugramaly zady hasap edýärmiň ýa-da kem-kemden özözi kämilleşýän zat hasap edýärmiň? Döredijilik özboluşlygyna
nähili düşünýärsiň?
9. Durmuşy öwrenmek meselesine nähili garaýaň?
Respublikamyzyň uly gurluşyklarynyň, öndebaryjy kärhanlardyr
kolhoz-sowhozlarynyň haýsynda bolup gördüň?
10. Eser döretmek pikiri garaşman durkaň peýda bolýamy ýada öňünden ýörite taýýarlyk görýänmi? Näme hakda ýazjagyňy
bilmän gezýän wagtlaryň bolýamy?
11.Haýsy žanrda işleýäň? Hut «öz žanryňy» saýlap
alanlygyňa ynanýarmyň ýa-da beýleki žanrlary köp okaýarmyň?
Näçe okaýaň? Nähili edebiýat bilen aýratyn gyzyklanýaň?
12. Ýakyndaky döredijilik planlaryň?
Jogaplar:
1. Biziň halkymyza ýürek bilen ýylydylan, ynanç, dostluk,
148
watansöýüjilik duýgularyny döredip bilýän, başgaça aýdanyňda
halal, ilhalar eserler köp gerek.
SSKP MK-nyň ýaşlar hakyndaky begendiriji karary, ýaşlaryň
estetiki gymmaty bolan eserleri döretmegine, edebiýatyň kem
tarapyny doldurmaga uly kömek bolar: Men hut öz galamymyň
hem öndümli işlejegine ynanýaryn.
Ömrüň gönezlik ýaly wagtyny iň esasy, döretmeli işime sarp
etmeli diýen netijä geldim.
2. Özümde geleňsizlik ýok diýip bilmeriň. Arzuwyma
seredende eden işim has az. «Erte-ýertä» goýup ýören işlerim
hem ýok däl.
3. Deň-duş şahyrlaryň ýazan goşgularynyň arasynda özüme
ýaraýan gowy goşgular bar. Ýöne deň-duş ýazyjylaryň arasynda
at tutmaly bolsam, onda men diňe Hudaýberdi Hallyýewiň adyny
tutardym. Hudaýberdi tema seçip almagy başarýar, şol seçip alan
temasyna özüçe nähili çemeleşmelidigini bilýär. Gözleýär.
4. Häzir biziň prozamyzda adamyň içki dünýäsine aralaşmaga
hüjüm başlanyldy. Bizden öndäki, orta ýaşly ýazyjylarymyzyň
aglaba köpüsi sosial durmuşy häsiýetleri döretmäge barha
köp synanyşyklar edýärler. Bu synanyşyklar indi meniň deňduşlaryma hem «ýoň» bolup ugrapdyr. Awtorlaryň möwsümi
öten edebi däplerden peýdanlamagyny halamok. W.Şklowskiniň
«Edebiýat däpleriň ýumrulan ýerinde döreýär» diýen sözi,
diýsen, göwnüme jaý.
5. Meniň pikirimçe, «Ýaşlar we tema», «Ussat ýazyjyşahyrlaryň öz seçip alan temalaryny işleýşi» diýen ýaly
temalardan çekişme guralsa peýdaly bolardy. Köplenç, biz ýaşlar
tema seçip almakda, şol temany işläp maksadyna ýetirmekde
agsaýarys. Öz hyjuwly güýjümizi ownuk-uşak zatlara sarp
edişip ýörüs.
6. Obýektiw tankyda sarpa goýýaryn. Men gije-gündiz
çişirilip ýörülen, «alar-alar» bilen bir zat ediljek bolunýan
töweregi bir süri «agaly» ýaş şahyr däl. Şol sebäpli hem men
öwgi barada hiç zat aýdyp biljek däl.
149
7. Käbir redaksiýalaryň edebi bölüminde oturan pes düşünjeli
adamlaryň bolmagyny, sahna−halk köpçüligine çykjak ýaşlaryň
önünde duran barrikada hasap edýärin. Ol adamlar ýaşlary öz
garyşlary bilen ölçeýärler, ýaşlar bolsa olaryň garşyna syganok.
Respublikamyzda ýaşlar üçin täze edebi žurnalyň açylmagyna
bireýýäm wagt etdi. SSKP MK-nyň ýaşlar baradaky karary bize
ýene bir gezek şu meseläni ýatlamaga mümkinçilik berýär.
Şu žurnal açylsa, ýaşlar üçin edilýär aladanyň iş ýüzündäki
subutnamasy boljakdygyna şek-şübse ýok. Žurnalyň ýoklugy
hem öz gezeginde ýaşlaryň has netijeli işlemegini bökdeýän
zatlaryň biri.
Diňe men däl, ýaşlaryň köpüsi jaýsyzlygyň ejirini çekişip
ýörler. Döredijilik bilen baglanyşykly bolmadyk, jaýsyzlyk
bilen bagly bolan hysyrdylar gurçuk bolup biziň gymmatly
wagtymyzy iýýär. L.N.Tolstoýyň aýtmagyna görä, «Döretmek
üçin tyl gerek». Jaýsyz adamynam bir tyly bormy!?...
8. Haýsydyr bir tanymal adamlaryň biri şeýle diýenmiş:
«Adam ýalnyşyp biler, ýöne eger aňrujy ýagdaý bolsa, iki sany
zatda ýalnyşmaly däl, bir-ä özüne taý-ýanýoldaş seçip alan
mahalyňda, birem, kär seçip alan wagtynda». Meniň pikirimçe,
döretmegi özüne kär edinip alan adam şol käriň hut öz käridigini
syzýan bolsa, ussatlyga eline galam alan gününden dalaş edip
ugramaly.
Bu meniň, gözlemeli, duýmaly, gowy zatlary ösdürmäge
çalyşmaly diýdigim. Her gün özüňi täze-täze ýeňişlere
öjükdirmeli diýdigim.
9. Ýazyjy haýsydyr bir belli zady öwrenmek üçin, bir ýerden
başga bir ýere gidip biler. Ýöne özüm-ä durmuşy öwrenmek üçin
uzak ýerlere gidip ýörmegi oňlamok. Durmuş haýsydyr bir okuw
jaýy däl, 1976-njy ýylda girip 1981-nji ýylda tamamlap, diplom
alyp gidibir ýaly. Biz durmuşyň hut öz içinde ýaşap ýörüs, ony
bir ýerlerden gözläp ýörmegiň geregi bir barmy? Ynsanyň özi
durmuş.
10. Näme hakda ýazjamygy bilmän gezýäň wagtym ýok,
150
ýöne nähili ýazjagymy bilmän gezýän wagtym bolýar.
11. Žanr saýlap almak döretjek zadyň pikirine bagly.
Žanr pikiriň belli bir akyma girmegi netijesinde döreýän zat.
Köplenç, çagalar üçin goşgy ýazýan, ýöne proza hem meni öz
günüme goýanok. Žanr dannap duramok, haýsy eser göwnüme
ýarasa şony okaýaryn. Klassyklaryň eserlerini okamagy gowy
görýärin.
12. Serkede şahyr Seýitnazar Seýdi hakynda bir powest
ýazmagyň höwesinde.
Aşgabat. «Sowet edebiýaty»
žurnaly, №1. 1977 ý
.
Аудитория – вся республика.
Ответственна миссия советских - деятелей культуры. Служить
талантом своему народу — вот их главное мо¬ральное кредо. Большие
задачи поставлены перед литераторами, мастерами искусств
июньским (1983 г.) Пленумом ЦК КПСС, постановлением ЦК КПСС
You have read 1 text from Turkmen literature.
Next - Hatlar - 08
  • Parts
  • Hatlar - 01
    Total number of words is 3628
    Total number of unique words is 2060
    27.3 of words are in the 2000 most common words
    39.0 of words are in the 5000 most common words
    45.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 02
    Total number of words is 4178
    Total number of unique words is 1801
    8.5 of words are in the 2000 most common words
    12.4 of words are in the 5000 most common words
    15.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 03
    Total number of words is 4113
    Total number of unique words is 1765
    2.1 of words are in the 2000 most common words
    4.9 of words are in the 5000 most common words
    7.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 04
    Total number of words is 4282
    Total number of unique words is 1851
    1.6 of words are in the 2000 most common words
    4.0 of words are in the 5000 most common words
    6.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 05
    Total number of words is 3910
    Total number of unique words is 2122
    11.5 of words are in the 2000 most common words
    16.5 of words are in the 5000 most common words
    19.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 06
    Total number of words is 3771
    Total number of unique words is 2246
    23.0 of words are in the 2000 most common words
    32.3 of words are in the 5000 most common words
    37.9 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 07
    Total number of words is 3866
    Total number of unique words is 2334
    21.9 of words are in the 2000 most common words
    30.8 of words are in the 5000 most common words
    36.0 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 08
    Total number of words is 3657
    Total number of unique words is 1995
    13.0 of words are in the 2000 most common words
    18.1 of words are in the 5000 most common words
    21.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 09
    Total number of words is 3868
    Total number of unique words is 2294
    10.8 of words are in the 2000 most common words
    15.9 of words are in the 5000 most common words
    19.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 10
    Total number of words is 3600
    Total number of unique words is 2259
    17.9 of words are in the 2000 most common words
    25.8 of words are in the 5000 most common words
    30.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 11
    Total number of words is 3586
    Total number of unique words is 1938
    31.6 of words are in the 2000 most common words
    45.1 of words are in the 5000 most common words
    52.2 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 12
    Total number of words is 3665
    Total number of unique words is 2118
    32.4 of words are in the 2000 most common words
    45.4 of words are in the 5000 most common words
    52.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 13
    Total number of words is 3782
    Total number of unique words is 2338
    20.8 of words are in the 2000 most common words
    29.5 of words are in the 5000 most common words
    34.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 14
    Total number of words is 3544
    Total number of unique words is 2184
    30.3 of words are in the 2000 most common words
    42.7 of words are in the 5000 most common words
    49.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 15
    Total number of words is 3839
    Total number of unique words is 2111
    29.7 of words are in the 2000 most common words
    42.9 of words are in the 5000 most common words
    49.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 16
    Total number of words is 3732
    Total number of unique words is 1938
    32.1 of words are in the 2000 most common words
    45.6 of words are in the 5000 most common words
    52.7 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 17
    Total number of words is 3660
    Total number of unique words is 2354
    23.4 of words are in the 2000 most common words
    34.3 of words are in the 5000 most common words
    39.3 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 18
    Total number of words is 3458
    Total number of unique words is 2185
    28.7 of words are in the 2000 most common words
    41.5 of words are in the 5000 most common words
    49.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 19
    Total number of words is 4045
    Total number of unique words is 1896
    1.5 of words are in the 2000 most common words
    3.7 of words are in the 5000 most common words
    5.6 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
  • Hatlar - 20
    Total number of words is 328
    Total number of unique words is 255
    18.3 of words are in the 2000 most common words
    26.8 of words are in the 5000 most common words
    30.1 of words are in the 8000 most common words
    Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.