Куттуу билим - 20

Сөздөрүңө суусагандын биримин,
Акыл — дайра, терең деңиз — билимиң!»
Акдилмиштин Эликке айткан жообу
«Кутман Элик, — дейт Акдилмиш жооп кылат,
Эл үчүн Элик — билим булагы да.
Мен айттым түрлүү иштин жол-жобосун,
Кызматчынын иш өтөөр жолдомосун.
Бектерге кандай кулдун керектигин,
Даамын татаар бектери ак эмгектин.
Болсо эгер бекте укук кызматчыга,
Бар да укук эмгеги үчүн кызматчыда.
Бектерге кул эмгеги — берсе рахат,
Беги да кул укугун жүрсүн сактап.
Кулдарга көрөр күнүн иши берет,
Иш акысы аз болсо кыйын келет!»
Эликтин Акдилмишке берген суроосу
«Жооп бер,— деди Элик,— баарын ачкын,
Кызматчынын акысын толук айткын?»
38.АКДИЛМИШ ЭЛИККЕ БЕКТЕР КЫЗМАТЧЫЛАРЫНА КАНДАЙ БОЛУШУ
КЕРЕКТИГИН АЙТАТ
«Бүт бектер,— дейт Акдилмиш,— кызматына,
Жараша акы төлөйт кызматчыга.
Эң алгач, ага кийим, тамак берет,
Милдетин жакшы өтөөнүн камын көрөт.
Кызмат өтөө эң татаал, түйшүк кымбат,
Бек болсо түшүнүктүү, кул кубанат.
Бегинин кубанганы кымбат болсо,
Кызматчы жанын таштайт ишке ошончо.
Ысыкта, суукта да, ачпы, токпу,
Кылычка төшүн тосоор, болсо сокку.
Оңго, солго, болбосо — алга, артка,
Беги үчун башын саят ал азапка.
Кол салса кас душманы, ал калкалап,
Өзү өлүп, бек өмүрүн сактап калат.
Бегинин таламы үчүн жанын үрөп,
Күн-түнү жаны тынбай иштеп жүрөт.
Бек ага ишин баалап акы берет,
Бегинин урмат менен сыйын көрөт,
Үч-Ордонун ханы айткан тыңша сөздү,
Уруунун ардагы эле абдан эстүү:
«О, бегим, элиң үчүн бийлигиң зор,
Жакшы кулду жаркытып, адилет бол.
Бектин күчү — ак дилдүү кызматчылар,
Бүт аймакты бек кармар шаар курар.
Бек улук, атагы бар төрөлгөндөн,
Кызматчы — атак алар иши менен!»
Дилдин агы — адамдын маңызы ошол,
Дилдин агы — чыныгы адилет жол!
Чындыктын жетчү жолу — эрдик делет,
Ак иш кылган адамга өзү келет.
Кызматчы эмгектенет үмүт менен,
Үзүлсө ал үмүтү — өлүмгө тең.
Бектери кызматкерин даана билсин,
Пайдалуу, пайдасызын талдай жүрсүн.
Кызматына жараша сыйлык берсин,
Акыны — ишке тете ченеп бөлсүн.
Адам деген жылкыдай айбан эмес,
Аны билсең — ар ишиң артка кетпес.
Жылкыны адам алгач жемге коет,
Андан соң ашык пайда алсаң болот.
Бектери кызматчысын турса мактап,
Анда алар эмгектенет жанын таштап.
Ак пейил, абийири бар кызматчылар,
Беги үчүн башын сайып тике турар.
Көп илим окуп билген адам айткан,
Билим менен күчтүү да адам баштан:
«Жакшылыкка жанын таштайт адамдар,
Бир ишиңди — ан эселеп кайтарар!
Жоомарт болсоң кулдук урат жүгүрүп,
Түйшүгүңдү түи көтөрөт бүт алар!»
Мээримдүү бол, кызматчыңдын жайын бил,
Ачты — тоюндур, жылаңачты — кийиндир.
Кутман Элик, жаман болот мындайда,
Кулдун мойну окшоп турса ыргайга!
Сөзүн ук бир акылман абышканын,
Жаштарга кары сөзү — акыл дайым:
«Адам үчүн адамдар иш өтөсө,
Өзүнө майнап берет ошончо эсе,
Киши эмгегин баалабас болсо адам,
Андайлар адам эмес малдан жаман!
Кызматчынын болушат эки түрү,
Кул болуп бири иштейт, антпейт бири.
Кул болуп иштеген жан көз каранды:
Иштей албас жөнсүз кул — таяк жандуу!
Өзү иштеген — иш кылат эрки менен,
Ал кызматын баалагыгн баркы менен.
Эркин кулдар — жакшылык жандоочулар,
Жакшылыктын жолуна түшсүн булар.
Эркин жандар кул менен тең болбосун:
Эркинге — сый, кулдарга — катуу болгун.
Ордосу өкүмдардын — жыргал ордо,
Жыргалды сактоо турсун — бекем колдо,
Кызматчың байып кетсе — бекке атак,
Келмесинде атышар атыңды атап.
Кутман Элик! Бек менен кызматчы да,
Окшоп кетет соодагер адамдарга.