Sarmoniou an Aotrou Quere - 02

Nag e pet lochennik soul en eur zihuna var he c'hol-
c'hed kolo, eur c'hrouadur n'hen deus ket lavaret :
« Naoun a meuz. » Ha c'houi he vamm, naoun deoc'h
koulz ha dezhan a ra eur zell var ar planken : goullo eo ;
eur zell e korn an armel : guerzet an diveza pez dillad !
hag e respountit : « pa voaz bihan e roen d'id leaz va
c'haloun ; hirio ne meuz nemet daelou va daoulagad ;
gortoz ma vezin bet o klask. »
Hag e zeac'h a zor da zor da lavaret : « Eun draïk
benag en han' Doue ! evit na varvo ket gant an naoun
ar c'hrouadur hag he vamm. »
3° Dic'halloud eneb tristidiges ar vuez-ma.
Piou en ho touez n'hen defe ket lavaret evel peleri-
nez Rumengoll :
Va c'hrouadur 'zo d'in, nann na gredin biken
E ve mare ar pred ma n'e ma em c'hichen
Ous va zaol o tribi he damm.
Her guelet netra ken a ra d'in plijadur :
Eun tamm bara segal a vez c'hoek ha natur
P'hen dreb ar mab gant tad ha mamm.
Koulskoude, hirio an deiz, pet en ho touez n'ho deuz
hi ket eun devez guelet ar post o lakaad eun tammik

AR VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM 9

paper var gorn ho zaol; skanv eo evel eur bluen, ha
koulskoude e ro evel eun taol hors var ho kaloun
lavaret o c'heuz : « va mab a ia da soudard. » Eiz devez
varlere'h e zoc'h eat d'hen ambroug betek korn an hent
kar . « Kea en han' Doue, va mab ; beach vad d'id ha
kenavezo'r c'henta distro ! » Hen a ieas : c'hui zistroaz
hag en eur vont e lavarac'h : marteze n'her guelin ken ;
hag an abardaez-se, den en ti na zrebas grinsen : ar
plas chommet goullo a stanke ar galoun.
Marteze, deac'h diveza en eur renka he zillad e korn
ar bank e lavarac'h en eur wela : Daoust hag hen a
zistroio da uza ar re-ma ? Varc'hoas, evithan e zin da
bardouna d'ar Folgoat. Hag er mintin-ma var ho taoulin
er japel e lavarac'h : « Mamm venniget, c'houi gueach all
eveldon-me hirio, a c'houlenne ho mab diank. Eur zell
a druez ouzin : ho preac'h zo hirroc'h eget va hini : grit
ma na jommo ket eskern va mab da venna var an douar
estren ; grit dreist-holl ma ne gollo ket, etouez tud ha
ne gaozeont ket ar brezounek eveldomp-ni, he lod e
Baradoz Doue. »
Ia, va Breudeur ker, breac'h ar Verc'hez a zo hirroc'h,
nerzusoc'h eget breac'h mammou ar bed-ma. Beza eo
eme sant Bernard, holl c'halloudek dirak Doue, nann
dre nerz he wenn, mez dre nerz he fedenn : ommipo-
tentia supplex.
Ha kement-ma n'eo ket estoun.
Ar Verc'hez a zo, var eun dro
1° Merc'h muia karet Doue an tad.

10 An VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM

2° Mamm garantezus Doue ar mab.
3° Pried dinam Doue ar Spered glan.
Kouls ha ni evit guir, e tiskenn a liguez Adam ; Mez
Doue a falvezaz d'ezhan, ober anezhi eur grouadurez
dibab. Araog he ginevelez, ar profet, digor dirazhan
levr an amzer da zont he guelas o pignat euz an desert :
dudius evel ar goulou-deis, splamm evel al loar,
lugernus evel an heol, nerzus evel eun arme linennet
evit ar stourmad.
Kaeroc'h c'hoas en em ziskuezas d'an heur ma teuas
er bed. Consevet oa bet dibec'h ha genel a reas dinam.
D'an oad a dri bloaz en em roaz holl da Zoue.
Atao leun a spount rag ar pec'het, leun a deneridigez
evit an dud, dastummet gant-hi en he c'haloun ha gant
he brassa aket an holl vertuziou a c'heller da gaout, e
vevas digaillar e peb giz epad he buez hed ha hed.
Pa zeuas evithi, heur ar c'himiad, e varvas, nann dre
gosni na dre glenved : mervel a reas dre nerz he c'ha-
rantez evit Doue.
Hag, hirio, en deiz, digemeret er baradoz korf hag
ene, santelloc'h he unan eget an oll zent all var eun
dro, rouanez an Envou ha rouanez an douar, eo azezet
e kichen he mab var huella kador a zo goude kador
an Aotrou Doue.
Setu perak, eo dirazhi, digor frank tenzor ar baradoz.
Dirazhi eo falvezet gant ar Brovidans skuilla varnhomp
holl c'hrassou Doue : omnia per Mariam, beza eo
evidomp, eme Vossuet, eun eil Salver ar bed.

AR VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM 11

Hi a roas d'heomp Jesus-Christ ha dreizhi, abaoue,
evel dre eur c'hras misterius e tisken trugarez Doue.
Harp a ro d'an oll.
1° Harp a ro d'ar guir gristenien. Roit d'ar bugel eun
dra hag a ra d'ezhan plijadur, d'an dra-ze ar bugel a
zalc'ho stard, outhan e sello aliez ha goude e redo da
gaout he vamm. « Va mamm, emezhan, lakit hen-
ma a gostez ; me her c'holfe, marteze ; marteze hen torfen ;
marteze c'hoas he ve laeret divar va c'houst ; c'houi hen
diouallo mad ha ganeoc'h me er c'havo pa garin. »
Eneou kristen, pet gueach dirak ar Verc'hez n'ho
c'heuz-tu ket lavaret ar memes tra : « Mamm zantel, ar
bed zo fall, va c'haloun dinerz, aoun a meuz da goll va
ene ; diouallit ac'hanon, Itroun. » Ha dre skoazel Mari,
en despet da bep tra, e zoc'h chommet pur ha disklabez.
Harp a ro d'ar bec'herien.
Eun den kouezet en eur puns doun, a jomm esper
en he galoun keit ha ma talc'h krog er gorden. La-
varet a ra : « Ar gorden am dalc'ho a zioc'h an dour ;
ar gorden a vezo evidon eur skeul da bignat er meaz. »
Va breur, va c'hoar ger, kouezet oc'h er pec'het, ne
gollit ket esperans. Guelloc'h eget eur gorden a zo
azioc'h ho penn : dourn ar Verc'hez Vari zo astennet
varzu ennoc'h.
Ar pec'het, her goud a raan, a zo pounner da zibrada.
Mez he dourn a zo krenv hag astennet gant eur garan-
tez padus. Ma talc'hit krog mad ne deot ket da goll.
Hag aliez evit ho savetei ar Verc'hes a lakaio en implij
ar pez a zeblant an nebeuta nerzus var an douar.

12 AR VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM

*
* *
Er pardaez-se an tad difeis hag he verc'h iaouank
n'oa nemet-ho, ho daou er gear.
Hag an tad lavaret : va merc'h, kit d'ho kuele, deut
eo ar mare.
Va zad, boazet oun bet gant va mamm, da lavaret
araok, va fedennou dioc'h an noz ; anez ne c'hellin ket
kousket.
Ped da unan neuze, me ne bedan mui.
Hag hi var he daoulin dirag imaj ar Verc'hez, lavaret
he fedenn a vouez huel. En eun taol krenn e chom a
zav : « Va zad, ar pez a jom da beur-echui va feden
a zo bet gant va mamm difennet ouzin lavaret dirazoc'h. »
Ah ! me fell d'in her c'hleved.
Hag hi neuze : « Eun tad e meuz, eur vamm ive, ho
c'haret a dlean, ho c'haret a raan ho daou.
» Va mamm a bed ac'hanoc'h hag a bed Doue. Va zad
avad 'a bed na Doue na c'houi.
» En dra-ze pa zounjan bemdez e welan, gant aoun na
vemp dispartiet er bed all.
» Pa zoc'h mamm d'heomp hon tri, sellit outhan a
druez. Grit, Guerc'hes santel, grit ma vezin eun deis er
baradoz etrezo ho daou evel ama. »
En abardaez-se, an tad, daoulinet e kichen he verc'h,
a zeske ganthi hag a lavare var he lerc'h ar pedennou
hen doa pell a ioa ankounac'heat.
A beden he verc'hik vihan, Mari he doa great evel eun
alc'hoez aour da zigeri d'ar feiz he galoun kaledet.

AR VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM 13

*
* *
Setu perak, e peb korn eus hor bro, holl, kos ha
iaouank, desket ha dizesk, paour ha pinvidik e tiskoue-
zomp kement a fizians er Verc'hez.
Dibaot ar parreziou ha na ve ket ennho kavet eur
japelik benak savet en he enor. Kaout a reomp dreist
oll Rumengoll var douar Kerne hag ar Folgoat var douar
Leon.
Lod a lavar : Ar feiz e Breiz a ia kuit. Va breudeur,
setu ama ho respount. Ho kroaziou, ho panielou douget
er mintin-ma gant ho tiou vreac'h nerzus a vel kaer d'an
holl, a lavar en ho c'hano : Ar feiz e Breiz a zo beo ha
iac'h : evel hano Mari skrifet e lizerennou aour var
flourdelizen Salaün, eo skrivet en hor c'halonou e lize-
rennou beo : kristenien omp ha kristenien e chommomp
betek hor maro !
Lod all a lavar : Beza a du gant an Ilis eo beza enep
he vro.
Hag er mintin-ma, dre ar c'han a dregerne, tro var
dro d'ar japel, c'hui evithi a c'houlenne bennos Doue.
Patronez dous ar Folgoat
Hor mamm hag hon itroun
An dour en hon daoulagad
Ni ho ped a galoun,
Ar Frans zo bras he enkrez
Mont a rai da netra
Sellit outhi a druez
Truez, o Maria.

14 AR VERC'HEZ ' ZO HOR MAMM

*
* *
Guerc'hez venniget, me ne c'hellan nag anaout na
niveri ar re a zo deuet ama, hirio, da veuli ac'hanoc'h.
C'houi, mamm ger, ho c'hounto, ho anavezo, a
zalc'ho anezho sounj.
Epad ho buez c'houi he diouallo.
Pa skoi evitho an heur da guitaat an douar e
tiskennot e kichen penn ho guele hag en tu all d'ar
maro, ha dioc'h-tu, e tiskuezot ar baradoz digor evit na
vezo ket rust na c'hoero an disparti.
C'houi c'hoas, var dreujou an eternite a zeuio var ho
arbenn astennet ganeoc'h ho tourn en eur lavaret :
« Deuit va mab, deuit va merc'h, ho c'hanaout a raan.
roud penn ho klin a zo chommet en iliz ar Folgoat hag ho
peden moullet em c'haloun. » Ha neuze dourn ha
dourn ho c'hassot dirak ho mab Jesus hag e lavarot :
« Va mab, setu ama va bugale all, ar re ho poa roet d'in
var menez Kalvar. »
Evitho, eur plas en ho ti, eur gurunen en hor baradoz,
evitho perz da virviken en hor gloar hag en hon
eürusded. Evel-se bezet great.
* * *

II.
PREZEGEN
Var ar Galon Zakr. Great e Quimerc'h
evit ar pardoun

Dilexit nos et tradidit semetipsum pro nobis.
Hor c'haret hen deuz hag evidomp hen deuz
en em roet he-unan.

VA BREUDEUR KER,
Stag ouz ar groas, Jesus-Krist a ioa dija tremenet,
pa deuas eur zoudard, gant eun taol goaf, da zigeri he
gostez. Euz ar gouli e strinkaz eur berad lin-c'hoad ouz
daoulagad an den didruez ha Longin, dall he ene beteg
an heur-ze, a zeuas dezhan ar guelet.
Neuze en eur zellet ouz ar galoun nevez toullet gan-
than hag en eur zounjal er burzud c'hoarvezet, Longin a
gredas e zoa Jesus-Krist mab Doue hag a zeuas da veza
eur zant.
D'an deis hirio, gouel ar Galon Sakr, hag ouspenn
en ho parres c'houi, deis pardoun ho c'hilis nevez,
greomp evel Longin, eur zell pis ha guirion var galoun
hon Doue.

16 VAR AR GALON-ZAKR

Mar he studiomp mad, goulaouen ar feiz ganheomp
en hon dourn e velimp eo hi ar galoun venniget-ma a
zo evidomp var eun dro :
Guir alc'hoes ar Baradoz.
Guir gelennadurez hon ene.
Guir gonsolation hor buez.
*
* *
Kaloun Jesus a zo alc'houez ar baradoz.
E derou an amser, an den kenta da zeis he grouidi-
gez a gavas, great evithan gant he Zoue, ul lojeis
pinvidik.
A zioc'h he benn, bolz an Envou dirodellet e giz
da eun doen c'hlaz staget outhi, evel tachou aour,an
heol da sklerijenna an deiz ; al loar, ar stered da gae-
raad an noz. Dindan he dreid an douar oe bet diazezet
stard var he ael, gant he vleuniou, he frouez, he loaned
a bep ment hag a bep stumm.
En dro dezhan kelc'h ar mor, gant kement a vag en
he zounder hag en he ledander.
Hag an traou-ze, dezhan oant oll. Rak oll oant bet
great evit he vad pe he blijadur.
Ia, kaer oa al lojeis, kaer an ti. Ha mestr an ti,
kaeroc'h c'hoas, savet ploum var he ziou c'har, soun
he benn var he ziouskoas, tro he lagad varzu an Env,
laouen he dal, lemm he speret, karantezus he galoun,
digaillar he ene. Ia, d'an deiz-ze, an den a ioa kaer, an
den a ioa eurus ; hen oa roue an douar ; ennhan evel

VAR AR GALON-ZAKR 17

en eur mellezour difazi, e kaved poltred he grouer.
Ha Doue he-unan, goude her beza great ar pez ma zoa,
her c'havas divank, diabeg e pep gis : Vidit Deus quod
esset valde bonum.
Kaeroc'h c'hoas hag eurusoc'h e tlie beza, kouls-
koude, he blaneden da zont.
Goude beza tremenet var an douar, en eul laouene-
digez heb he far, muioc'h pa neubeutoc'h a vloaveziou,
e zoa galvet heb rankout tremen dre ar maro, da eur
vuez all c'hoas dudiussoc'h : he hano a ioa skrivet hag
he renk merket er baradoz.
Mez goud a rit petra c'hoarvezas. Eur frouezen tentus,
mez difennet, a ziskaras hon tad hag hor mamm genta.
Varlerc'h ho dizentidigez, tenvalijen ar spered, sem-
pladurez ar galoun, techou fall ar c'horf, an anken, ar
c'hlenved, ar maro, gwalinier dianavezet a ziagent, en
em zirollas var an douar. Gwasoc'h c'hoas ! ar pec'het
a zerras dor an Env hag a dorras an alc'huez.
Mez eun devez, d'an heur merket gant ar Brovidans,
eur c'hrouadurik bihan a zeu var an douar. Den kouls
lavaret ne daolas evez hebed ouz he zonedigez. Ha
penaos sonjal ennhan ? Evit kavel n'hen doa nemet eun
dournad plous ; evit ti eur c'hraou hanter zisto ; evit
mamm eur grouadurez humbl, evit tad mager, eur
micherour paour. Ha koulskoude da heur he c'hine-
velez, Elez ar Baradoz a lavare : « Gloar da Zoue er
penn huella euz an Envou ha var an douar peoc'h d'an
dud a volontez vad, rag eur Zalver a zo ganet hirio an
deiz. »
2

18 VAR AR GALON-ZAKR

Ia, meulet ra vezo Doue : ia, ra zistroio ar peoc'h e
kaloun an dud, rag evidomp mab Doue a zo deut er
bed. Eveldomp hen deus kemeret eur c'horf hag eun
ene : Se nascens dedit socium.
Epad tregont vloaz e vevaz e kuz, en eur c'hounid
divar bouez he ziou vreac'h he damm bara pemdiziek :
epad tri bloas all e kelennas ar bobl en eur ober da
bep unan vad e peb giz, ha goudeze eur gurunen spern
var he benn, e sammas var he choug eur groas pounner
ha varnhi e c'hen em astennas da vervel.
Araog tremen e lavaras eur gomz : « Va Zad, pardonit-
hi rak ne ouzont ket petra reont. » Ha goude, eur gomz
all : « Consummatum est, peurc'hreat va labour, peur-
achuet an alc'houez. » Ia, va Breudeur, torret oa
d'an heur-ze ar zetans douget en hon enep. Troad ar
groas a stanke an ifern : beg ar groas a zigore an Env,
ha diveza berad goad kouezet a galoun Jesus-Krist a
beurnetea hon eneou. Setu ni a nevez, ken-vreudeur
ma zoomp da Jesus-Krist, guir vugale Doue hag heritou-
rien he varadoz.
Mez, piou ha petra a lakeaz hor Zalver da zisken e
kraou Bethleem ? Piou ha petra 'reas dezhan pignat var
menez kalvar ?
Piou ha petra, va Breudeur ker ? Sellit ouz he boltred
hag e tiskouez deoc'h he galoun, he galoun dener, true-
zus, douget dre ar garantez da baea hon dle da Zoue he
dad : Se moriens dedit in pretium.
Me ho salud eta kaloun sakr, deoc'h bennos, meu-
leudi, hirio, varc'hoaz, da viken. C'houi en ho madelez
ho c'heuz lakeat em dourn eil alc'houez ar Baradoz !

VAR AR GALON-ZAKR 19

*
* *
2. - Kaloun Jesus-Krist, kelennadurez an den.
Koulskoude, va Breudeur, evit mont tre, n'eo ket
awoalac'h kaout eun alc'houez, red eo c'hoas he lakaad
er potail ha rei dezhi eun hanter tro.
Setu perak, sant Paol a lavare gueach all : adimpleo
in corpore meo ea qu desunt... peur-achui a raan va
unan, ar pez a vank evidhon da bassion Jesus-Krist.
Setu perak ive, kaloun Jesus-Krist ouspenn ma zeo
evidhomp alc'houez an Env a zo eur gelennadurez evit
hon Ene.
Sant Augustin a lavare : « Noverim te, noverim me.
Grit, o va Doue, ma ho c'hanavezin mad ha ma c'hen
em anavezin va unan. » Evit anaout Doue, eur zell en
dro d'heomp ha varnhomp a zo peadra awalc'h. Rak
Doue, evel eur micherour bras, en deus skrivet he hano,
merket mad eo var gement hen deus great. Skrivet eo
var ar firmamant e lizerennou aour, skrivet e meur a
liou dizhenvel, var ar bleunv a flastromp hep sonjal
enn'ho dindan seul hor botez prenn ; skrivet en hor
c'haloun pa garet sellet outhi, skrivet eo dreist holl e
kaloun Jesus-Krist.
Setu hi aze kaloun va Zalver, sellit outhi mad, selaouit
piz ar pez a lavar hag e velfot.
Da genta, pegement e kar ar vertus.
D'an eil, peger bras kasouni he deus ouz ar pec'het.
Piou ac'hanoc'h, eme Jesus-Krist, eun devez, a damallo
d'in-me eur pec'het benag ? Hag an dud, ken douget

20 VAR AR GALON-ZAKR

koulskoude da gaout abeg a rankas tevel ha stoui ho
phenn. Hag e guirionez, va Breudeur ker, kaloun Jesus-
Krist adalek an heur genta betek an heur ziveza, a zo
evidomp evel eun tabernakl mysterius, dastumet ennhan,
var eun dro, da heul ar pez a zo a vella e kaloun an den,
holl c'halloud, holl binvidigez, holl vadelez kaloun
Doue : Quacumque sunt vera, sancta, pudica, amabilia,
si qua virtus, hoc cogitate.
Deski 'ra d'heomp peger waz tra eo ar pec'hed. Ar
pec'her a lavaras da Zoue : « N'oud ket d'in mestr, ha
mar d'oud, ne raan forz a ze ; ne zentin ket ouzit ;
« non serviam ». Ha Doue, rak ma c'hentent beza
mestr, a blad prim ar pec'her, pe a c'houlen evit hen
espern eun iskus din deus he vajeste, ha neuze Jesus-.
Krist a respount en bon hano : « Setu va c'haloun,
tennit anezhi betek ar berad goad diveza, goad pur,
dinam, disklabez, peadra eo evit paea dle ar pec'her. »
Ah ! aliez e c'hen em blijomp o c'hen em boueza
ervez hon danvez, hor spered, hon deskadurez, hor
gened, hon nerz, hon renk huel... moged, poultren,
netra ken.
Lakit en unan a ziou skudel ar valanz, Kaloun Jesus-
Krist, ha da heul, kement he deus great evidomp ; er
skudel all, hon ene. Tanti vales : setu petra oud
koustet, setu petra ' dalez. - Anavez eta, ene christen,
pegen huel eo da renk, peger kaer kurunen a zo great
evit da dal. Goude da veza prenet, kaloun Jesus-Krist
a dle beza da rekoumpans : se regnaus dat in pr-
mium.

VAR AR GALON-ZAKR 21

*
* *
Kaloun Jesus-Krist, zo guir gonsolasion ar vuez.
Eur ger c'hoas araok echui. N'eo ket ebken, ka-
loun Jesus-Krist a vez toullet hed ar vuez-ma. Teir groas
a velan var menez Kalvar : kroas Jesus-Krist e kreis,
eur groas all a bep tu . Var ar groas kleis eur pec'her a
ziagent hag o vont da vervel en he bec'het. Var ar groas
deou eur pec'her ive, er pean kenta, mez den just ha san-
tel en heur he varo.
Hag an teir groas-ma a jomm' en ho zav keit ha ma pado
ar bed. Neus fors piou oc'h, paour, pinvidik... ho kroas
ho pezo da zougen. Eur glemmaden, setu kenta merk
ar vuez, ho c'heuz roet, en eur zont er bed. Eur glem-
maden ziveza a beurachuo ho puez. Hag etrezho ho
diou, an dristidigez a iel d'hon heul evel hon skeud pa
bar an heol. Piou ac'hanoc'h ne anavez ket an dristidi-
gez ! Eun deiz pe zeiz eur stok a zo bet roet d'ho kaloun,
ha dre ar stok, ho kaloun blounset, gouliet, a zigasas
an dour var ho taoulagad...
Ar stok ?... d'an deis ma varvas ho pried, ho kroua-
dur..., ma zeas ho mab pell deus he vro, ma voe taolet
pri ouz ho tal..., d'an deis ma zoc'h bet kouezet er pe-
c'het..., piou o savo ? piou ho laouennaio, ho tizammo ?
Kaloun Jesus-Krist digor d'an oll. Kaloun Jesus-
Krist, esperans an oll... hodie mecum eris in parasido.
Hodie... ar vuez zo berr... mecum eris... e vezoc'h
ganhen-me... Me eo hel lavar ha me ne fazian den...
in parasido, eurus da viken.

22 VAR AR GALON-ZAKR

Parresionis Q*** eurus oc'h da veza savet an ilis ma
komzan deoc'h ebars, eurus rag ma zeo gwestlet da
galoun Jesus-Krist.
Eun dra c'hoas da ober. Savit d'ho Toue eun ilis all :
templum Dei quod estis vos. Ha goude, kurunen en
Env !
AMEN.

* * *

III
PREZEGEN
Great d'ar bemp var-n-ugent a vls Ebrel 1883,
evit pardoun Sant-Marc

Docentes eos servare, Omnia qucumque
mandari vobis. - (Math. 28-30).
Deskit dezho heulia kement a meuz gour-
c'hmennet deoc'h. - (Aviel sant Vaze.
P. 28-29-30 ved)

VA BREUDEUR HA VA C'HOAREZED KRISTEN,
Ar sant, ma reomp hirio he c'houel, a zo bet keme-
ret evit patron ho farrez gant ho tud kos. Her pedi,
hen henori a reant. Nag a bet guech n'int-hi ket bet
deuet en ho raog da c'houlen diganthan nerz ha skoazel
a eneb ar bed, ar c'hig, an drouk-speret. Nag a bet
guech n'int-hi ket bet en em zaoulinet ama var leuren
ar memes ilis ha dirag ar memes sant ? C'houi, bugale
dezho, a zeu eveld'ho ha var ho lerc'h d'hen enori, d'her
pedi, d'hen trugarekaad, da c'houlen dreizhan grasou.
Ha mad a rit. Rak ho mignon eo hag ho c'halvokad
dirak Doue. E c'hallit, pelloc'h e zaan, e tleit

24 VAR AR RELIJION

lakaat ennhan ho fizians, rak atao e vezo prest da zelaou
ho pedennou.
Koulskoude n'eo ket awalc'h. Seblantout a ra d'in,
klevet sant Mark euz an Env o lavaret, hirio, da bep
unan, ar pez a lavare guechall sant Paol d'ar griste-
nien euz he amzer : kemerit skuer divar-n-hon evel ma
kemeran skuer va unan divar Jesus-Krist.
Red eo, e guirionez, kredi hag ober da vihana, darn
deuz ar pez a reas sant Mark evit esperout kaout
eveldhan perz e gloar an Envou. N'euz ket daou hent
evit mont d'ar barados, unan stris evit ar zent hag
unan ledan evidomp-ni.
Hogen, va Breudeur, sant Mark hen deuz digemeret
a greis kaloun relijion Jesus-Krist ; sant Mark hen deuz
he heuliet penn-da-benn hag en despet da bep tra. Ni
koulz hag hen a dle digemer anezhi hag he heulia
koustet pe gousto : diou virionez hag e teuan da lavaret
anezho deoc'h, eun nebeut komzou.
*
* *
Sant Mark a gredas hag a heulias, relijion Jesus-
Krist.
Hor Zalver var nez pignat en Env, a lavaras d'he
Ebestel : « Kiit ha prezegit ar Feiz d'an holl. Deskit
da bep unan heulia kement a meuz gourc'hemennet
deoc'h. »
Hag an Ebestel a ia varzu ar pevar avel, lod dre ar
broiou a dost, lod all dreist ar mor er rouanteleziou a
bell. Dre holl ha d'an holl e prezegont : d'ar paour, d'ar

VAR AR RELIJION 25

pinvidik, d'an dud desket, d'an dud dizesk. Lod a zelaou
hag a gred, lod a zarr ouz ho c'homzou dor ho spered
ha dor ho c'haloun.
Eun devez, eun den hanvet Mark, a ziwezas dezhan en
em gavout var hent sant Per ; her selaou a ra, ha setu
ker buhan he speret sklerijennet ha gounezet he galoun.
Digemeret a ra lezen an Aviel evel eur reolien zantel,
roet d'an den evit deski dezhan hent an Envou hag evit
he harpa hed he veach. Koumpren a ra eo an Aotrou
Doue mestr da rei gourc'hemennou d'he grouadurien
ha da c'houlenn ma zentint outho. Ha raktal, heb argila,
heb gourlerc'hi e lavar : « kredi a ran, kristen oun...
Credo. »
Koumprenn a reas ouspenn, n'eo ket awalc'h evi-
dhomp rei hor spered da Zoue en eur gredi ar guirioneziou
diskleriet d'heomp en he hano hag euz he bers ; red eo
rei d'ezhan ive hor c'haloun, en eur zenti ouz ar guirio-
neziou-ze hag en eur ober ar pez a c'houlennont a
rafemp.
Hor c'hreden a dle beza eur greden oberius ha nann
eur greden c'haouiad, eur greden varo. Kredi ha chomm
heb ober ervez a greder eo en em varn hon
unan. Setu perak sant Mark, kerkent ha ma c'hanavez
relijion Jesus-Krist a heulias anezhi hed-ha-hed.
Her gueled a raan, o vont da heul sant Per, dre ar
broiou ma prezegas ennho ar feis. Ganthan e za da
Roum, d'ar mare-ze c'hoas kear benn ar bed paian ha
ruziet ken aliez a veach, gant goad ar verzerien. Evit
derc'hel guelloc'h sounj he unan ouz a c'hourc'he-

26 VAR AR RELIJION

mennou he Zoue hag ho deski easoc'h d'ar re all e lakeaz
anezho dre skrid, en eul levr hag a zo etre ho tawarn,
levr galvet euz he hano : Aviel sant Mark. Goudeze e
tistroas d'he vamm-bro evit prezek d'he genvroïs lezen
Jesus-Krist.
Rak ma heulie he unan a greis kaloun kement a bre-
zege d'ar re all, skouer vad he vuez a roe muioc'h a
bouez d'he gomzou hag e c'hellaz ober d'ezho koum-
prenn e tleomp da genta ha dreist pep tra, klask madou
an Env. Dont a reas evel-se a benn da c'hounit kalz
eneou da Zoue ha da founti e bro en (an ?) Egypt eun ilis hag
a zo bet da c'houde brudet eleiz etouez ar gristenien :
Ilis Alexandri. Mez ar baianet o velet kement a dud o
senti ouz he gomzou a gemeras outhan warisi hag hen
lakeas d'ar maro. An heur vad en devoa evel-se da
skulia he c'hoad evit he 'vestr ha da ziella dre he ver-
zerenti ar feiz hen doa prezeget d'an dud.
Va Breudeur, koustus ha koustus bras eo bet dezhan,
n'euz mar hebed, ober ar pez hen deuz great. Plega 'r
speret da virioneziou ar feiz, ren ha soubla he galoun
ervez gourc'hemennou Doue, ia kement-se a goust d'an holl
hag a dlie koustout da sant Mark kement ha
muioc'h eget da nikun all. Kemered a rea eur relijion
dishenvel diouz hini tud he vro ; he gerent hag he vi-
gnounet a dlie hen distrei dioc'h eun hevelep c'hoant
hag hen dizalia e pep fesoun.
Ha koulskoude, en despet da bep tra, en em ro da
relijion Jesus-Krist, koumpren a ra ne c'heller ket heb
ar feiz plijout da Zoue hag e ranker, evit kaout digemer

VAR AR RELIJION 27

er Baradoz, pellaad var an douar dioc'h kement a zifen
ha senti ouz kement a c'hourc'hemenn : si vis ad vitam
ingredi serve mandata. Koumpren a ra ne dalv netra
d'an den gounit ar bed-ma holl ma koller an ene. Ha
setu pe evit tra, e tilezas pep tra all evit Doue.
*
* *
Va Breudeur, hel lavaret e meuz deoc'h en eur gom-
mans, ni evel sant Mark a dle beza tud a relijion ; da
lavaret eo, kredi hag ober ar pez a lavar d'heomp da gredi
ha da ober.
*
* *
Pa zeo guir e zeuz eun Doue hag hen deuz great ac'ha-
nomp ar pez ma zomp ha roet d'heomp ar pez hen deuz,
daoust hag au Doue-ze ne c'hell ket gourc'hemenn
d'heomp ober he volontez e pep tra ? Daoust, rak-se,
hag hor c'henta soursi na dle ket beza klask anaoud
pehini eo ar volontez-se en hor c'hever ?
Hogen, e peleac'h e kavomp-ni skrivet ar volontez-ze
a Zoue ?
Va Breudeur, merket eo her goud a raan, en eul levr
hag a zo etre daouarn an holl, merket eo en hor speret
kouls hag en hor c'haloun. Ha kenta rebech a glevomp
goude beza great an drouk vije rebech hor c'houstians
hon unan, nemet e oe dija mouget ar feiz en hon ene.
Hi eo a lavar en deiz, en noz... great he c'heuz fall :
ego sum qui peccavi, ego iniquitatem egi.
Koulskoude, speret an den hag he galon a zo kirieg d'ar
fazi : beza e zint evidomp diou reolien amjest ha diasur

28 VAR AR RELIJION

rag ma vezont touellet ha trec'het aliez dre hor gwall-
dechou.
Setu perak Doue hen deuz karget ar Relijion d'hon difa-
zia ha d'hon distrei divar hent ar pec'het, pa vez mouget
pe gousket, en hor c'hreis, mouez hor c'houstians hon
unan. Ar relijion eo a dle neuze, lakaat dirak hon daou-
lagad ar pez a dleomp da Zoue d'an hentez, d'heomp
hon unan. Ouspenn ma teu ar Relijion da sklerijenna
hor speret, hi c'hoaz a deu da rei nerz d'hor c'haloun,
hor zouten a ra var hent ar vuez a enep tentasionou ar
bed, finesaou an drouk-speret, fallagriez an dud
digoustians ha skouer fall ar re zifeiz.
Beva hep religion a zo eta, pe nac'h hen defe Doue
an disterra guir da rei urziou d'an dud, pe zisprijout ar
gourdrouzou hag ar promesaou a ra d'he grouadurien :
Eo lavaret da Zoue : rei a rit d'in gourc'hemennou, ne
anavezan ket deoc'h ar garg hag ar c'halloud d'ho ober :
non serviam. Promesaou a rit, gourdrouzou a rit ive :
ho disprijout a raan ha me vevo da m' giz : non
serviam.
Ni a vevo d'hor giz ! Ia, mez hor giz-ni, hirio, a zo,
siouas ! giz kristenien dizounj ha digourach. N'eo ket,
pell dioc'h eno, giz hon tudou koz. Hi e pep tra a
glaske plijout da Zoue. Mont a reant d'an oferen, res-
peti 'reant ar zul, ne vankent morse ho fask. Dioc'h
mintin ha dioc'h noz e trugarekaent an Aotrou Doue ;
beva 'reant e doujans Doue ha mervel a reant en he
garantez.
Mez ni, va Breudeur, penaos e vevomp-ni, da vihana

VAR AR RELIJION 29

penaos e vev an darn-vuia ac'hanomp ? Ha stard e cho-