ამიტომაც სხვა ენის შესწავლა ამ ენაზე მოლაპარაკე ხალხის სულის წვდომას უნდა ნიშნავდეს პირველ რიგში, ამ ენაზე მოლაპარაკე ხალხის ჭეშმარიტი სახისა და ჭეშმარიტი ბუნების

ამოხსნას. ვერ დავიჩემებ, მაგრამ, ჩემი აზრით, უფრო ზუსტად კი, ჩემი წარმოდგენით, ნებისმიერი ენის შესწავლას აუცილებლად უნდა უძღოდეს წინ ამ ენაზე შექმნილი ლიტერატურით, ისტორიით, კულტურით, ანდა სულაც ადათ-წესებით დაინტერესება. დაინტერესება, თავის მხრივ, აჩენს სურვილს კიდევ უფრო უკეთ გაცნობისა, დაახლოებისა, და ეს უკეთილშობილესი მოთხოვნილება სულისა ჩირაღდანივით გვინათებს გზას უცხო ენის სამყაროში შეღწეულებს. რას აღმოვაჩენთ იმ სამყაროში, როგორც უკვე ვთქვით, ჩვენს ნიჭსა და

უნარზეა დამოკიდებული. მაგრამ ნამდვილად სამწუხაროა, როცა მხოლოდ გრამატიკული

კანონების შესწავლით ვიფარგლებით და უცხო ენის კარიბჭესთანვე ვკარგავთ ჭეშმარიტების

მაძიებლის ჟინსა და ალღოს, რის შედეგადაც ერთი რიგითი ენათმეცნიერი კი იბადება, რომელსაც, საჭიროების შემთხვევაში, ამ ენაზე მოხსენების წაკითხვაც კი შეუძლია, მაგრამ ეს

მეცნიერი ვერავითარ შემთხვევაში ვერ გამოდგება ამ ენაზე მოლაპარაკე ხალხის ჭკუის დამრიგებლად, იმ უბრალო მიზეზის გამო, არაფერი რომ არ გაეგება ამ ხალხისა, ანუ, გაეგება,

თუ შეიძლება ასე ითქვას, მხოლოდ სიტყვათა მოძრაობის წესები (შეიძლება სიტყვათა ეტიმოლოგიურ წარმომავლობასაც ჩასწვდეს), მაგრამ არ გაეგება ამ სიტყვებში სამარადისოდ ჩა-

ბუდებული აზრი, რომლის ამოხსნაც მხოლოდ გრამატიკის მეშვეობით ყოვლად შეუძლებელია, უფრო მეტიც – საერთოდ წარმოუდგენელია, თუკი შენთვის სულერთია, შენგანვე არჩეული ენა ლათინურივით მკვდარია თუ, დავუშვათ, ინგლისურივით ცოცხალი. თქვენი წერილის წამკითხავს, ძალიან მიკვირს, საერთოდ რომ შეგისწავლიათ ქართული ენა, რაკი ასეთი

გულგრილი და უგრძნობელი დარჩენილხართ ამ ენაზე მოლაპარაკე ხალხის ბედისა თუ

უბედობის მიმართ. ისიც მიკვირს, თავს უფლებას რომ აძლევთ მთელ ხალხს დასდოთ ბრალი და, ამავე დროს, ჩაუდენელი დანაშაულის მონანიებაც მოსთხოვოთ. დიახაც რომ გასაკვირი სითამამეა თქვენგან, საქვეყნოდ გამოხვიდეთ მთელი ხალხის მსაჯულისა თუ ბრალმდებლის როლში! არ ვიცი, თავიდან რამ გაიძულათ ქართული ენის შესწავლა, მაგრამ ჯერჯერობით არამეცნიერული

amit'omats skhva enis shests'avla am enaze molap'arak'e khalkhis sulis ts'vdomas unda nishnavdes p'irvel rigshi, am enaze molap'arak'e khalkhis ch'eshmarit'i sakhisa da ch'eshmarit'i bunebis

amokhsnas. ver davichemeb, magram, chemi azrit, upro zust'ad k'i, chemi ts'armodgenit, nebismieri enis shests'avlas autsileblad unda udzghodes ts'in am enaze shekmnili lit'erat'urit, ist'oriit, k'ult'urit, anda sulats adat-ts'esebit daint'ereseba. daint'ereseba, tavis mkhriv, achens survils k'idev upro uk'et gatsnobisa, daakhloebisa, da es uk'etilshobilesi motkhovnileba sulisa chiraghdanivit gvinatebs gzas utskho enis samq'aroshi sheghts'eulebs. ras aghmovachent im samq'aroshi, rogorts uk've vtkvit, chvens nich'sa da

unarzea damok'idebuli. magram namdvilad samts'ukharoa, rotsa mkholod gramat'ik'uli

k'anonebis shests'avlit viparglebit da utskho enis k'aribch'estanve vk'argavt ch'eshmarit'ebis

madzieblis zhinsa da alghos, ris shedegadats erti rigiti enatmetsnieri k'i ibadeba, romelsats, sach'iroebis shemtkhvevashi, am enaze mokhsenebis ts'ak'itkhvats k'i sheudzlia, magram es

metsnieri veravitar shemtkhvevashi ver gamodgeba am enaze molap'arak'e khalkhis ch'k'uis damrigeblad, im ubralo mizezis gamo, araperi rom ar gaegeba am khalkhisa, anu, gaegeba,

tu sheidzleba ase itkvas, mkholod sit'q'vata modzraobis ts'esebi (sheidzleba sit'q'vata et'imologiur ts'armomavlobasats chasts'vdes), magram ar gaegeba am sit'q'vebshi samaradisod cha-

budebuli azri, romlis amokhsnats mkholod gramat'ik'is meshveobit q'ovlad sheudzlebelia, upro met'its – saertod ts'armoudgenelia, tuk'i shentvis sulertia, shenganve archeuli ena latinurivit mk'vdaria tu, davushvat, inglisurivit tsotskhali. tkveni ts'erilis ts'amk'itkhavs, dzalian mik'virs, saertod rom shegists'avliat kartuli ena, rak'i aseti

gulgrili da ugrdznobeli darchenilkhart am enaze molap'arak'e khalkhis bedisa tu

ubedobis mimart. isits mik'virs, tavs uplebas rom adzlevt mtel khalkhs dasdot brali da, amave dros, chaudeneli danashaulis monaniebats mostkhovot. diakhats rom gasak'viri sitamamea tkvengan, sakveq'nod gamokhvidet mteli khalkhis msajulisa tu bralmdeblis rolshi! ar vitsi, tavidan ram gaidzulat kartuli enis shests'avla, magram jerjerobit arametsnieruli