Ýusup–Züleýha - 10

Hatyry-şerip – hormatly hatyry, sylag-sarpasy.
Haý urmak – haýbat atmak.
Haýat – dirilik, ýaşaýyş, durmuş.
Haýma – çadyr.
Haýý – mydama diri.
Hedýe – sowgat, peşgeş.
Heft pelek – ýedi pelek, ýedi gat asman.
Helal – täze dogan aý, owadan, gözel.
Hemneşin – oturdaş, bile oturan.
Hemra – ýoldaş, gürrüňdeş.
Hezar –müň
Häk – gum, toprak. Häki-paý – aýak astyndaky gum, aýagyň tozy.
Hijran – aýralyk.
Himket – filosofiýa, akyl, söz, şygar.
Hoja – eýe, hojaýyn.
Hoşaçinan – hoşa çöpleýän, ýagşy gep otarýan (söz çöpleýän manysynda).
Hoşboý – oňat ysly, ýakymly.
Hoşroý – görmegeý, owadan ýüzli, görkli.
Huftan –ýatar wagty, agşam, ýassyn.
Hulk – ahlak, häsiýet.
Humaý – mifiki bir guşuň ady. Rowaýata görä, ol guş kimiň üstüne gonsa ýa-da
kölegesini salsa ol adam mertebeli we bagtly bolýarmyş
Hun – gan.
Hunaba – ganly ýaş.
Huraman – sallanyp, näz bilen ýöreýän.
Hursant – şat, şady-horramlyk, begenmek, guwanmak.
Hurşydy hawer – Gündogaryň Güni, Kuýaşy.
Husn – görk-görmegeýlik, gözellik.
Hüllepuş – owadan eşik geýnen, oňat geýim geýnen.
Hüweýda – äşgär, aýan, belli.
Hüýr – behiştiň owadan gyzlary.
140
Hydyr – pygamberleriň biri. Rowaýata görä ol dirilik suwuny (çeşmesini)
tapanmyş we şol çeşmeden suw içip hemişelik dirimiş. Ol çöllerde, dag-düzlerde
ýaşyl eşikli gezip, suwsuz horlanýanlara suw berip kömek edermiş.
Hyjalat – utanç, haýa, uýat.
Hylap – kemçilik, ters, garşy.
Hyra – gamaşma, haýran galma.
Hyrka – jinde, şylha, derwüşleriň geýýän eşigi.
Hysar – haýat, gorag, gala, berkitme.
Hyş – kowum-hyş, özüňki, öz zadyň.
Hytap – ýüzlenme, ýüz tutma, aýtma.
I
Iba – çekinme, saklanma, inkär etme, gaýtarma, ýüz dönderme.
Ibni (ibn) – ogly, perzendi.
Ibtida – başlama, bir zada girişme, başlangyç, öň, owal, ilki.
Idräk – akyl, düşünje, pikir, paýhas.
Ihtiýat – ätiýaç.
Ihtiýat – hüşgärlik, häzirlik, taýýarlyk.
Iitinap – özüňi ilden çetde saklama.
Ikram – hezzet, hormat, sylag.
Ilgeri – öň, owal, ýüz, tarap.
Inji – hossarlary tarapyndan ýörite berilýän mal, zat.
Ism – at.
Iştiýak – höwes, meýil, isleg, arzuw.
Ittifak – birlikde, bilelikde.
K
Kad – boý, syrat; kaddy-nahal – syrdam boýly.
Kadyr – gudratly, güýçli, başaryjy, Hudaýyň bir ady.
Kamar – Aý.
Kandyl – kän şemli asma çyra.
Karabet – ýakynlyk, garyndaşlyk.
Kasam ýat kylmak – ant içmek.
Kasas – jeza, ar almak.
Kasas – öç, ar.
Kast – niýet, meýil, hyýal.
Kasyd – habarçy, çapar, sargyt äkidiji
Katg menäzil kylmak – ýol geçmek, ýöremek.
Katl eýlemek – öldürmek, ýok etmek.
Katra – damja, ownuk, bölek.
Kaýan – haýsy tarap, haýsy ýan.
Kaza – täleý, takdyr. Kaza etmek – 1. Ölmek. 2. Kazasyny okamak – ozal okalman
goýberlen namazy okamak.
Kaze – küme, saraý, mal salynýan jaý.
Kazy – şerigat sudýasy, ýerine ýetiriji, Hudaýyň bir ady.
Keffarat – Hudaý ýoluna gurban etme, günäni geçme, günäni diläp alma.
Kelemeýi Şerip – hormatly, şöhratly söz.
141
Kemal – ýetişme, boýy ýetme.
Keman – ýaý, egri ýaý.
Kengan – Arabystanda bir ýurduň ady, Ýusubuň watany.
Keniz – hyzmatkär aýal, gyrnak, çory.
Kerbela – 1. Azap meýdany, teşnelik çöli. 2. Yrakda bir şäheriň ady, Alynyň ogly,
Hüseýiniň öldürilen ýeri.
Kernaý – saz guraly, turba, surnaý, üflenip çalynýan saz guraly.
Kerwe – uzaklyk, takmynan 6 kilometr.
Keşakeş – çekip, süýräp.
Keýin – yz, art, soň, syrt.
Keýwan – Saturn planetasy.
Kipaýat – haýyr, kömek, bol, köp, ýeterlik.
Kişt – gämi.
Kowul – söz.
Koý – goýun, dowar.
Köşe – künjek, burç.
Kuddus – günäsiz, arassa, tämiz, sap, Hudaýyň bir ady.
Kudek – ýaş çaga.
Kurbat (gerabet) – ýakynlyk, garyndaşlyk.
Kuşeş – yhlaslylyk, janypkeşlik, çalyşma, tagalla.
Kut – iýmit, azyk.
Kuýaş – Gün, Güneş, günüň nury.
Kühen – köne, gadymy, garry ýaşuly.
Külbeýi ahzan – gam öýi, gamhana, gussalar öýi.
Kürs – 1. Asmanyň bir gaty. 2. Oturgyç, tagt.
Küşat – açyk, rowaç, şowly.
Küşat – açylan, aňsat, ýeňil.
Kylu-kal – galmagal, jedel.
Kysas – gürrüň, hekaýa. Kysasyl enbiýa – pygamberleriň kyssasy.
Kyýamat – 1. Ahyrýet, o dünýä; 2. ýokary galmak.
Kyýas – ölçeme, deňeşdirme, pähim etme.
L
Lagl – gyzyl reňk gymmat baha daş.
Lahza – bir salym, az wagt.
Letapat – owadan, mylaýym, näzik, ýakymly.
Leýlu – nehar, gije-gündiz.
Leziz – süýji, lezzetli, tagamly, şirin.
Läjerem – çäresiz, alaçsyz, biçäre.
Läýemut – ölmeýän, hemişe diri, Alla, Hudaý, Taňry.
Läýezal – ýitmeýän, ýok bolmaýan, Allanyň bir ady.
Liken (läkin) – emma, ýöne, şeýle-de bolsa.
Lowh – hat ýazylýan tagta, depder.
Lut – pygamberleriň biri, rowaýata görä onuň şäheriniň adamlary azgynlyk edeni
üçin ol şäheri ýer ýuwdanmyş.
Lutp – mähremlik, mylaýym, rehimli.
142
M
Mader – ene, eje.
Magaşet – ýaşaýyş, durmuş, ýaşamak.
Magfur – ýalkama, bagyşlama, ýalkanan, bagyşlanan.
Magmur – abat, bitin bolma, timarlanma, bejermek.
Magzur – günäsiz, bagyşlanan, günäsi geçilen.
Mah jebin – ak ýüzli, Aý ýüzli.
Mahbup – söýgüli ýar, dost.
Majera – waka, galmagal, söweş.
Makam – orun, dereje, ýer.
Manzur – maksat edinmek, göz öňünde tutmak, nazarda tutmak.
Mar – ýylan.
Masewa – Hudaýdan gaýry zatlar.
Matag – haryt, mal.
Matlap – islenilýän zat.
Maýus – umytsyz, alaçsyz, göwni çökgün.
Mazhar – görnüş.
Mebada – birdenkä, tötänden.
Medetkär – kömekçi, goldaw, arkadaýanç.
Medh – öwgi, tarypnama, wasp.
Mehar – owsar, nogta, jylaw, keleki.
Mejaz – hakyky däl, dogrulygy şübheli.
Melahat – özüne çekiji, ýakymly, owadan.
Melaýyk – perişde.
Melek sima – perişde sypat.
Melikäne – patyşalara laýyk, mahsus.
Memleket – döwlet, ýurt, ülke, watan.
Menfegat – peýda, ýardam.
Menşa – çeşme, başlangyç, döremek.
Merhaba – hoş geldiňiz, sapa geldiňiz, berekella.
Mestagryk – keýpli, wagty hoş, mes.
Mesti-laýagkal – akyl-huşuny ýitirmek, serhoş.
Meýmene – sag tarap.
Meýsere – çep tarap.
Mirşep – gijeki garawul.
Möwjud – döreme, barly, ýaradylan, bir zat, emele gelen.
k.
Mugafa – kejebe, gorag.
Muganny – aýdymçy, bagşy, sazanda.
Mugatter – oňat ysly, atyr ysyny berýän.
Mugtaber – ynamdar, ygtybarly.
Mugylan – tikenli, ýandakly ösümlik.
Muhaddesan – gürrüň berijiler, aýdyjylar.
Müjde – habar, buşluk, söýünji.
Mukadder – ýazgyt, täleý.
143
Muktada – ýolbaşçy, serdar, serkerde, ymam.
Mukyt – bagly, daňylgy, meşgul.
Munady kylmak – jar çekmek, çagyryş, gaty ses bilen aýtmak.
Munazara – dawwa, jenjel.
Munys – gürrüňdeş, mähriban, ysnyşan.
Murda – öli, wepat bolan.
Musahhar – boýun egdirme, eýelenme, jadylanma, duzaga düşme, ýesir bolma,
dogalanma.
Musahyp – ýürekdeş, ýoldaş, gürrüňdeş.
Mustagrak – gark bolma, çümme.
Mustapa – saýlantgy, Muhammet pygamberiň bir ady.
Muşfyk – mähriban, eziz.
Muştak – höwesli, meýilli.
Mutyg bolmak – boýun bolmak, tabyn bolmak, boýun egmek.
Müberra – azat, boş, özbaşdak.
Mübtela bolmak – duçar bolmak, bagly bolmak, agyr ýagdaýa düşme.
Müneçjim – ýyldyzlar boýunça pal atýan, astronom.
Münewwer – ýagty, nurly.
Münşi – kätip, owadan hat ýazýan.
Mürewwet – ýagşylyk, jomartlyk.
Mürze – 1. Kätip, edarada ýazuw işlerini alyp barýan adam. 2. Şazada (adam
atlaryndan öň gelende).
Müžgän – kirpik.
Myg – duman, tozan-tot, gara bulut.
Mynajat – doga, gijelerine okalýan doga, ýekelikde edilýän dileg.
Mysapyr – pakyr, biçäre, ýolagçy.
N
Nabut – ýok etme, öldürme, dargatma.
Nagma – heň, owaz, aýdym.
Nahal – çybyk, ýaş agaç.
Nakylan – gürrüňçiler, hekaýatçylar.
Nam – at. Ba namy – ady bilen
Napaka – iýmit, rysgal.
Nar – 1. Ot, köz. 2. Miwe.
Nasuh – çyn, tüýs ýürekden edilen toba.
Natuwan – mejalsyz, ysgynsyz, güýçsüz.
Nazm – şygyr, goşgy.
Nazzara – seretme, tomaşa etme, nazar etme.
Nebatat – ösümlik, agaç.
Nebi – pygamber.
Neda – ses, owaz.
Nedamat – puşman, ökünç, arman, gynanç.
Negäh kylmak – seretmek.
Negahdar – saklaýjy, goraýjy.
Negin – ýüzügiň gaşy, möhür.
144
Nekip – ýolbaşçy, tire başy, häkim.
Nesr – proza, kyssa.
Neýsan – ýaz ýagyşy.
Nezih – arassa, täze, günäsiz.
Näbina – görmeýän, kör.
Nägäh – birden, tötänden, duýdansyz.
Näpedit – gaýyp bolma, gözden ýitme.
Näşaýysta – erbet, laýyk däl, nämynasyp.
Nigär – söýgüli ýar.
Nikap – ýüze tutulýan perde, tuty.
Nimerse – zat, pul, haryt, aklyk.
Nisbet – şert, ýagdaý, zat, gatnaşyk, ýakynlyk.
Nowa – ses, owaz.
Nowha – dilgir bolmak; nuwhe gile etmek – dilgir bolup aglamak.
Nuh – pygamberleriň biri.
Nury aýn – gözüň nury, ýagtylyk, şöhle, ogul-gyz.
Nutk – söz, gürrüň, leksiýa, wagyz.
Nyhan – gizlin, ýaşyryn, ogryn.
O
Ogan – gudratly, güýçli, Hudaý, Taňry.
Omar – Muhammet pygamberden soňky ikinji halypa, çaryýarlaryň biri.
Omyn – kabul et, şeýle bolsun, aman sakla.
Otaga – jyga, täç.
Ö
Ötün – ötünç, dileg.
Öwlat – nesil, perzent, tohum-tiç.
P
Patyşahana – şalara mynasyp, patyşalara mahsus.
Paý – aýak.
Pazly-kerem –sahawatlylyk, jomartlyk.
Pazyl – bilimli, dana, ukyply, alym.
Pena – 1. Gorag, gaçbatalga. 2. Ýok bolmak.
Peramuş – unutmak, ýatdan çykarmak.
Permanber – buýruga we permana boýun egýän adamlar.
Perwa – alada etmek, goraglamak.
Perwaz kylmak – uçuş, uçmak.
Perwerdigär – Ýaradan, Allanyň bir ady.
Perweriş – terbiýeleme, idetme, göz-gulak bolma.
Peýgam – sargyt, habar, salam, ýüzlenme.
Peýker – daş görnüş, surat, syna, endam, şekil.
Peýman – şertnama, karar, kada, wada etmek.
Peýmana – ölçeg, käse, bulgur.
Peýşin – öýle, günüň ikinji ýarymy.
Pežmorde – süllerme, solma.
Pählu – gapdal, ýan.
145
Piç-u tap –burulma, towlanma, agyr ýagdaýa düşmek.
Pir – garry, ýaşuly.
Pirahan – köýnek, geýim.
Piri-kühen – garry, ýaşuly adam.
Pişwaz – garşylama, öňünden çykma.
Pusty-käseýi-ser – kelleçanagyň derisi.
Puştba-puşt – arkaba-araka, nesilme-nesil.
Puşty-pena – arkadaýanç, direg, penakär.
Pür – doly, püre-pür.
Pyrak – aýralyk, jyda düşmek.
Pyrkat – aýralyk.
R
Ragna – owadan, gözel, näzik.
Rahber – ýol görkeziji, ýol salgy beriji, ýolbelet.
Rahnemun – ýol görkeziji, ýolbaşçy.
Raht – egin-eşik, geýim-gejim, lybas, goş-golam.
Rakyp – duşman, bäsdeş, bigäne, duşman.
Rawyýan – gürrüňçi, rowaýatçy.
Razyk – Rysk beriji, Allanyň bir ady.
Reda – don, dindarlaryň geýýän dony, şylha, bölek.
Reha – azat etmek, dynmak, boşatmak.
Rekat – namaz okalanda bir eglip galmak.
Remmal – palçy, pal atýan adam.
Renjur – ýadaw, argyn, ýarawsyz.
Rep – eýe, hojaýyn, Hudaýyň bir ady.
Resul – pygamber, ilçi, habar getiriji, Muhammet pygamberiň bir ady (resulylla)
Reşk – göripçilik, bahylçylyk, içigaralyk.
Rihlet kylmak – ýogalmak, bakyýete göç eýlemek.
Rişde – ýüp, tanap, baglanyşyk.
Riz – ownuk, maýda, bölek.
Rowa – 1. Mümkin, rugsat berlen. 2. Mynasyp, laýyk.
Rowana – ugramak, ýöremek, gitmek.
Rowza – 1. Bag-bossan, otluk ýer, çemenlik. 2. Mazar, gubyr.
Roý – ýüz, keşp. Roý bermek – ýüze çykmak, peýda bolmak.
Roýy kybla bolmak – ýüzi Mekgä tarap bolmak.
Roýy syýah – ýüzi gara, aýyply, masgara.
Rozy – rysgal, nan, rysk.
Rud – 1. Ýap, suw akýan ýap, aryk. 2. Saz guraly.
Ruhsar – ýüz, keşp, ýaňak.
Rybat – kerwensaraý.
Ryýazat – terkidünýälik, eşretden saklanmak.
Ryzky-rozy – gündelik iýmit, azyk.
Ryzwan – 1. Behişdiň gapysyny saklaýan perişdäniň ady. 2. Behişt.
146
S
Sahypkyran – 1. Bagtly, ykbally, güýçli. 2. Şalaryň epiteti. 3. Zöhre ýyldyzy bilen
Müşteri ýyldyzynyň bir-birine gabat gelen wagty doglan (bagtly çaga). 4. Emir
Teýmiriň lakamy.
Sal – 1. Ýyl 2. Ýaş.
Samat – baky, ebedi, hiç zada mätäç bolmadyk, Allanyň bir ady.
Sanjak – baýdak, tug, alam.
Sar – 1. Gaýgy-gam, musallat. 2. Sar (guş).
Sary – tarap, ugur.
Seda – ses, owaz.
Sejy – şygyr bilen ýazylan kyssa.
Semen – gülüň ady, liliýa.
Semender – mifiki bir haýwanyň ady. Rowaýata görä ol hemişe oduň içinde
ýaşaýarmyş we otdan çyksa ölýärmiş. Onuň derisinden tikilen telpek kirlese, ony
oda atsaň kiri aýrylýarmyş. Käbir maglumata görä, ol özboluşly guşmuş.
Semer – miwe, hasyl, iýmiş.
Sena – doga okama, wasp etme, alkyş etme.
Seňňi hara – daşyň bir görnüşi, granit, harçaň daş.
Seraperde – şalaryň oturýan ýeri, çadyr.
Serasyma – haýran galma, geň görme, özüňi ýitirme.
Serefraz kylmak – mertebelemek, hormat goýmak.
Serneziş – igenç, käýinç, galmagal.
Sersam – samrama, beýni perdesiniň çişmegi (meningit).
Sert – sowuk, uludan dem almak, sowuk-sala garşylama, içiňi hümletme.
Serw – uzyn boýly owadan agaç.
Set – ýüz, ýüzlük san.
Setan – ýürek eýeleýji, boýun egdiriji, alyjy.
Setdar – aýyplary örtüji, Allanyň bir ady.
Sethezar – ýüz-müň.
Seýýah – syýahatçy, ýurt gezýän, jahankeşde.
Sähraýy – ýabany, wagşy, çölde gezip ýören.
Sähw – säwlik bilen.
Säni – ilkinji.
Sidretil munteha – asmanyň iň ýokary çägi.
Silapça – suw guýulýan gap.
Sima – görk, görmek, keşp.
Siparyş – tabşyryk, buýurmak, sargyt.
Siskinmek – tisginmek, ýerinden syçrap turmak.
Sowsan – mawy reňkli oňat ysly gül.
Subh – irden, säher.
Subhan – päk, tämiz, Hudaýyň bir ady.
Sud – peýda, haýyr, gazanç.
Sud-u – zyýan – haýyr we şer.
Sufla – aşak, pes.
Sumga – sopularyň ybadat edýän ýeri, ybadathana, hanaka.
147
Sung – gudrat, keramat, ýaratma, döretme.
Sunmak –uzatmak, içmek.
Surur – şatlyk, begenç.
Suwara – ulagly, atly.
Suwwum – üçünji.
Suzan – ýandyryjy, köýdüriji.
Sünbül – arpa, bugdaýyň başy, gara reňkli, oňat ysly ösümlik.
Sürme – göze çalynýan gögümtil – gara reňk.
Sydky-dil – çyn ýürekden, yhlas bilen.
Sykyllat – inçe dokalan ýüň mata.
Sypa – kerpiçden ýa-da daşdan edilen seki.
Ş
Şadyman – hoşal, keýpli, göwnühoş, begençli, şady-horram.
Şahadat – 1. Şaýatlyk, güwälik. 2. Şehitlik.
Şal – irimçik ýüň mata. Eski-şal – köne mata.
Şam – 1. Agşam, agşamlyk nahar. 2. Arabystanda bir ýurduň ady (Siriýa).
Şamçyrag – gijelerine şöhle saçýan dür, gymmatbaha daş.
Şana – darak, başdarak.
Şasuwar – çapyksuwar, edermen adam.
Şasypa – saýada oturmak üçin ýasalan daş seki.
Şatyr – 1. Ýumşa gaýym hyzmatkär. 2. Çörek bişirýän hyzmatkär.
Şaýet – belki, mümkin, bolsa bolar.
Şebihun – gije hüjüm etme, öldürme, ýok etme.
Şebnem – agşam çygy, gyraw, gije çyg düşmek.
Şemaýyl – ýüz, görk, şekil, gylyk-häsiýet.
Şems – Gün, Güneş, Kuraş.
Şerahýan – irkilme, uklama, uky wagty.
Şereňňiz – şer gözleýän, pitneçi.
Şerg – 1. Kanun. Yslamyň dini kanunlary. 2. Dogry ýol.
Şerh – düşündiriş, beýan etme, gürrüň.
Şetdat – 1. Güýçli, gaharly, zalym. 2. Zalymlykda belli bolan gadym şalaryň
biriniň ady.
Şikaýat – arza, käýinme, zeýrenme.
Şikeste – azap çekýän, haly teň, döwük.
Şiş – Adam atanyň ogullarynyň biri, pygamber.
Şitap – howlukmaç, gyssanmaç, tiz.
Şitdet – 1. Ýowuz, gazaplylyk. 2. Köplük, artyklyk.
Şiwe – näz-kereşme, tär, owadan, usul.
Şujagat – batyrgaýlyk, edermenlik, gaýduwsyz.
Şumar – köp, sansyz, hasaplap bolmaýan.
Şunkar – algyr guş, laçyn.
Şuruş – gowga, galmagal, gozgalaň.
T
Tafahhus kylmak – diň salmak, barlamak, derňemek.
Tagajjup kylmak – geň galmak, haýran galmak.
148
Tagbyr – ýorgut, düýş ýormak.
Tagn – kinaýa, teýene, igenç, ýaňsylama.
Tagy – pitneçi, gozgalaňçy, topalaňçy.
Tagzym-towazyg kylmak – hormatlamak, kiçigöwünlilik, baş egmek.
Tagzyýet – ýas, matam.
Tak – gutarmak, tükenmek. Takaty tak bolmak – takaty gutarmak.
Takdyr – kysmat, täleý, ýazgyt.
Talgat – görnüş, keşp, ýüz, daş görnüş.
Talyg – täleý, ykbal, kysmat.
Taňla – 1. Erte. 2. Kysmat.
Tarahhum – rehim etme, garaşyk etme.
Tarap bazy – Oýun, şatlyk, aýşy-eşret, begenç.
Tawuş – ses, seda.
Tawyl – uzyn, uzak.
Tazarrug – ýalbarma, boýun sunmak.
Tazyýana – gamçy, şallak.
Tebar – garyndaş, kowum-hyş, nesil, nebere.
Tebärek – ýalkama, oňat, gowy.
Tebdil – geçirme, yzyna öwürme, üýtgetme, çalşyrma.
Tefa – ýok etmek, bir-birini gyrma.
Teferruç – tomaşa etme, göwün açma.
Tejelli – gözellik, owadanlyk, bezeg, dabara, görk-görmek, ýalpyldy, äşgär etmek.
Tekäwür – ýüwrük at, ýyndam düýe.
Tekellüm – aýtmak, gürlemek, sözlemek.
Teňdil – gussaly, gaýgyly, ýüregi ýaraly.
Tenha – ýeke galmak, ýekelik, ýalňyz.
Tenzil – aşak düşürmek, arzanlatmak, girdeji almak.
Ter – 1. Öl, gözi ýaşly, nemli. 2. Ter, täze. 3. Guş ady.
Terhos – haýyş, towakga.
Tersende – gorkan, gorkak.
Teskin – rahatlandyrma, köşeşdirme, ýuwaşatma, peseltme.
Teşwiş – gorkuly, howp, gaýgy-gam, alada.
Tetärik – alaç, çäre, azajyk iýmit.
Täkit kylmak – nygtamak, takyklamak, berk tabşyrmak.
Tiri-yşk – yşkyň oky, yşga düşmek.
Toksawul – garawul, ýol saklaýan.
Towap – zyýarat etme, aýlanma.
Towazyg – kiçi göwünlilik, pespällik.
Towk – ýüzük, tegelek halka.
Towky-zerrin – tylladan halka.
Tufaýly – çagyrylmadyk myhman.
Tumag – Ýusubyň münýän atynyň ady.
Tuýur – guşlar.
Türpe (turpa) – täze, ter, oňat, täsin.
Tyfl – çaga, ýaş, oglan.
149
U
Uçmag – jennet, behişt.
Uftada – ejiz, biçäre.
Uftade – ruhdan düşen, entäp pese düşen.
Uftan-u hyzan – entireklemek, zordan ýöremek, ýykylyp-sürüşmek.
Ukba – kyýamat, ahyrzaman, bir zadyň soňy.
Urgan – ýüp, tanap, arkan.
Ustuhan – süňk.
Uzr – 1. Ötünç, günäni geçmegi soramak. 2. Bahana, kemçilik.
W
Wadaryg-a – eý waý, wah arman.
Wahasrata – gaýgy, gam, hasrat çekmek.
Wahyt – ýeke, ýalňyz, Allanyň bir ady.
Wasl – gowuşma, ýetişme, hasyl bolma.
Wa-waý – haýyp, wah.
Waweýla – geň galmak.
Wazzuha – ýagty, açyk, aýdyň.
Webal – ýazyk, günä.
Wehmnäk – gorkmak, howply, gorkuly bolmak.
Wejh – 1. Daş görnüş. 2. Bahana sebäp.
Weli – 1. Emma, ýöne. 2. Keramatly. 3. Dost.
Widag – hoşlaşma, aýrylyşma.
Wuhuş – wagşy haýwanlar.
Wujut – döreme, barly, kemala gelme, bolmakly, göwre.
Wysal – gowuşma, ýetişme, hasyl bolma.
Y
Ybadat – bendelik, Hudaýa gulluk etme, çokunma.
Ybraýym – pygamberleriň biri. Rowaýata görä ol butparazlara garşy bolany üçin
Babyl (Wawilon) patyşasy Nemrut tarapyndan oda atylypdyr. Emma oňa ot kär
etmän, gaýta gülzarlyga öwrülenmiş.
Ygtykat – uýmak, ynanmak.
Ygtymat – ynam, umyt, tama.
Ygtymat – ynanmak, uýma, bil baglama. Ygtymat etmek – ynanmak.
Ynak – geňeşçi, ynamdar.
Yshak – Ýakup pygamberiň kakasy, Ybraýymyň ogly. Rowaýata görä, ol bir
goýnuň arkasyny sypalasa ondan ýetmiş goýun önermiş.
Yzhar – beýan etme, mälim etme, daşa çykarma, ýüze çykarma.
Yztyrap – aljyraňňylyk, özüni ýitirmek.
Ý
Ýüz tufan – ýüzünligine, ýüz tarapyna.
Ýyrak – daş, uzak, alys.
Z
Zagfyr bolmak – solmak, saralmak.
150
Zagpyran – sary reňk ysly gül.
Zagyfa – aýal, ejiz.
Zag-zagan – garga, zakyja garga meňzeş guş.
Zahyr bolmak – peýda bolmak, ýüze çykmak.
Zahyt – namazhon, terkidünýä.
Zalalet – azaşan, ýol ýitiren, ýalňyşan.
Zary-tazarrug – agy, sesli aglama, ýalbarma.
Zebun – biçäre, ejiz, pakyr, haldan düşen.
Zehi – oňat, ýagşy, gözel.
Zemistan – gyş.
Zenbil – Sebet, zat salynýan örme gap.
Zerbaft – altyn sapak geçirilip dokalan mata.
Zernigär – altyn çaýylan, gyzyl suwy berlen.
Zerre – azajyk, ownuk.
Zerrin – tylladan ýasalan, zerden bejerlen, zer çaýylan.
Zähm – ýara, agyry, kesel.
Zähre – 1. Öt. 2. Batyrlyk, ýüreklilik.
Zikir – gaýtalama, täzeden aýtma, Hudaýyň adyny gaýtalama.
Zil – 1. Ýan, tarap. 2. Syny.
Zillet – betbagtlyk, horluk.
Zil-u bam – inçe-ýogyn, sazyň düzülmegi, sazlaşyk.
Zinde – diri, janly.
Zindeganlyk – ýaşaýyş, durmuş.
Zir – pes, aşak.
Zira ki – çünki, sebäp.
Zirek – ökde, ugur tapyjy, çulum, akylly.
Zowk – höwes, isleg, hyjuw, keýp.
Zülal – päk, arassa, dury.
Züljelil – 1. Hormatly, şöhratly, beýik mertebeli; 2. Hudaý, Alla.
Zümerret – ýaşyl öwüsýän gymmat baha daş.
Zünnureýn – iki nuruň eýesi, Hezreti Osmanyň ady.
Zyndanban – zyndan sakçysy.
Zynhar – 1. Ätiýaçly bolmak, ägä bolma. 2. Aman sorama. 3. Gorag, gaçalga.
Zyragat – ýerleri ekişe taýýarlamak, bejermek.
Zyýada – köp, kän, bol, artyk, gaty köp.
Zyýapat – myhmançylyk, meýlis, üýşmeleň.
151
Düşündirişler
1. Bismillähi-r-Rahmany-r-Rahym, Alhamdu lillähi Rebbil-älemin we
rehmetullahy we berekätüh – Mähriban hem rehimdar Allanyň ýardamy bilen,
Älemleriň Perwedigäri Beýik Biribara öwgüler bolsun! Oňa Allanyň rehmeti we
bereketi bolsun.
2. Emma rawyýany-ahbar we nakylany asar, muhaddysany-dessan kühen we hoşa
çinany-harmany suhan ara suhan zemm künet, paraýy an hun-jiger kem künet –
Rowaýat kylyjylar we köne dessanlary aýdyjylar hem-de şirin söz harmanynyň
hoşaçylary söz aýdýarlar, onuň bir parasy, jiger ganyny kem edýär.
3. „Kalu-bela” – Aýtdylar: „Hawa, elbetde” Gurhanyň 7-nji süresiniň 172-nji
aýatyndan bir jümle.
4. Lä ilähe illallahu wahdahu Lä şekire leh, lehul-mülkü we lehül hamdu we hüwe
alä külli şeý-in Kadyr – Ýeke-täk we deňi-taýy bolmadyk Alladan başga Hudaý
ýokdur. Ol ýeke-täkdir, Onuň şärigi ýokdur, mülk Onuňkydyr, hamdy-sena Onuň
üçindir we Ol ähli zady başarýandyyr (kadyrdyr).
5. Naguzy-billäh min zälik – munuň ýaly zatdan Allanyň özi gorasyn.
6. Şeý-un lilläh – Alla üçin bir zat beriň.
7. Erteki. 8. Rowaýat.
152
NURMUHAMMET ANDALYP
Ýusup-Züleýha
Çapa taýýarlan Atabaý Nazarow
Çap etmäge rugsat edildi 10.12.2010. Möçberi
listi . Sany. Sargyt №.
A-50089
.
. Ofset kagyzy. Times New Roman garniturasy. Ofset çap ediliş usuly. Çap
Türkmenistanyň Ylymlar Akademiýasynyň
Milli golýazmalar instituty.
744000,Aşgabat,Puşkin köçesi,13A.
153