Sıkılı tañ
Tıñlıymçı ak tınlıgıñnı,
Ak bäsle tugay!
Siskänep kuydı tañtiräk —
Töş kürä bugay...
Tañtiräkkä yazgı töşlär
Kergänme ällä?
Adaşıp yaznıñ bılbılı
Kilgänme ällä?
Kungandır bılbıl näq şuşı
Tiräkne saylap,
Üze belgän söyü cırın
Tuygançı sayrap.
Yokıga talgan tiräkne
Siskändergänder —
Tañtiräkneñ canıdır — cır,
Ä can — berdänber...
Şulaydır... Ak bäsle tugay
Tınlıgın cuydı...
hiç tä kötmägändä genä
Koş sayrap kuydı!
Menä şundıy hällär buldı
Sıkılı tañda!
Bılbıl moñı kerep tuldı
Tämam bu canga...
Zäñgär kükkä şıgrım tulgan
Yoldızlar arasınnan
Berse küñel nurı bulıp,
Näq canga tama sıman...
Yafrak yavımı
Ällä nindi yıllar kötä-kötä
Asıl yıllar ütep kitkändä,
Bu taularda tügel, bez bulırga
Tiyeş bütän cirdä, bütändä!
Serle yıllar kötep yäşädek bez,
Gadi gomer bezgä nik kiräk?
Yäşägänbez kayın sabagında
Közge yafrak sıman cilferdäp...
Yä, şuşımı buldı cirdä yäşäü?
Sulış özeler yä özelmäs...
Bulmıy bolay! Küktän, gareşlärdän
Bähet üze bezgä tügelmäs!
...Sarı kayın yafrakları yava...
Dönya — altın! Közge tantana!
Nişläpter gel bezneñ öçen genä
Yafrak-yafrak bulıp kan tama...
9.9.98.
Bähäsläşmik, dustım...
Yarar, dustım, avılıñ yuk sineñ.
Anda sulı koyı kalmaganmı?
Kalsa koyı, avıl tereläçäk
Savıgır häm kötär yaña tañnı!
Yugaltular çorı bändäse bez.
Bez barında küpme yuk buldı!
Äyterseñ açık cir tişege —
Barçabız da şunda ubıldı!
Menä şunı gına añlau kiräk —
Yugaltular däverenä yulıktık.
Nik bu çirne ütep çıktık ikän,
Nigä birge yarga bez çıktık?
Avıl tügel, dustım, il yugalttık
häm dä hätta çıray sıtmadık.
Barısına barıp cittek bugay.
häm tuktıysı cirdä tuktaldık.
14.2.04.
Çäçäk koysın şomırt...
İhatalar, däülät, çal tugannar
Tarala da töşä akrın gına.
Bütän hämmäsennän östen bulıp,
Särhüş Räsäy haman şapırına.
Töp tişelgän... su urgılıp kerä...
Yulbaşçılar, şäp, dip akırına!
Töben gömbä, kırganaklar sargan
Korabtay il bata akrın gına...
Taşlandıklar ile... Tormış töbe...
Çor yañara häm yätimnär arta!
Üzen kızgandıdır öçen yılap,
Üksi-üksi Räsäy izü yırta!
Küzlär bäyle, kullar bäyle güyä,
Bastırgannar taş divarga teräp!
Häzer ataçaklar. Särhüş soldatnya
Tözi beler mikän? Kurka yöräk...
Küzlär bäyle... Sizäm, yazgı şomırt
Çäçäk koya yıgılası töşkä.
İldä çınlap yäşibezme soñ bez?
...Teräp atkannarın küräm töştä.
Töş tügelder... Zatvor timereñne
Şım gına sin, äydä, şudırt.
Miña ni bulganın añlamıyça,
Cilber-cilber çäçäk koysın şomırt.
...Äyterseñ lä halık iksez-çiksez,
Äyterseñ lä halık az kırılgan!
İl bändäse ällä kayçannan uk
Atarga dip teräp bastırılgan...
Räsäy halkın kör küñelle, dilär,
Körlek-serlek... Serle körleder ul...
Atarga dip teräp bastırgannar
«Yäşim!» —digän öçen tereder ul!
Tereläse, savıgası ide!
Ömet bar da sıman, yuk ta sıman...
Hıyallar da, isemnär dä hätta
Barı monda gına yukka çıga...
29.1.02.
Ik buyında çık tama...
Ik buyların sargan bezneñ
Bödrädän dä bödrä tal —
Çittä yörep gıybrät alsañ,
Ik talınnan kodrät al!
Şundıy küñel sıysın niçek
Ber yäşäü, ber gomergä!
Kaygıra tilmergän yöräk,
Kitärenä tilmerä...
Halık üze añlamaslık
Sähifädäy kalıkkan
Zatlar bar bezneñ tatarda —
Añlayışsız halıkta!
Kıçıtkanlı tıkrık sıman
Kıytgalar araları...
Adaşkan yullar türendä
Bu tatar balaları!
...Anıñ davıllı tormıştan
İştä, tıñlıy belgändä,
Şunı açık töşenerseñ,
Yul çıgası yäş bändä:
— Bu dönyada gel aykalgan,
Gel çaykalgan hällärdä dä
Tıñla çık tägärägänen
Igıñda... çirämnärdä!
Bödrä tallı Ik buyında
Çık tama da çık tama —
Däşäm üzemä: «Aşıkma sin!
Yäşäveñnän tuktam.
...Ik buyında çık tama...
12.9.80.
Yazgı taşu
Bez dä yaltır tügel idek al çaklarda,
Bez dä yıfäk yalan tügel lä!
Yazgı taşu sıman buldı gomer...
Kaya kitkän? Kaya tügelgän?
...Yäşen kiräkmägän kük yulıktı,
Dönyalıknıñ şuşı töşendä.
Yäşen kileş çatnap yäşnämägän
Yäşäü nasıyp buldı keşeñä.
Yazgı taşu sıman buldı gomer—
Aktarılıp, taşıp yugaldı.
...Ä bit bar gomeren baglauçılar
Aykap-baykauga bu dönyanı.
Yuk, bez bulmadık yıfäk yalan,
Yazgı taşu buldık şikelle...
Hoday sanap kına birgän gomer
Şul taşkınday bik tiz ütelde.
Yuk, bel, yaltır tügel idek al çaklarda,
Bez dä yıfäk yalan tügel lä!
Belmim: kaya kitkän yazgı taşu?
Kaysı däryalarga tügelgän?
19.2.04.
Nider buldı...
Bäy,min bit şuşı dönyanıñ
Kendege idem bugay...
Ul mäñgelek digännäre
Bik yakınmıni şulay?
Bez kilgän häm dä kitäse
Mäñgelek şuşımıni?
Añardan kurku-örkülär
Cannıñ yalgışımıni?
Nider buldı... İşetelde
Miña serle tınlıktan —
Ocmah-cännät bakçasınıñ
Kügännäre tutıkkan.
Cimerelde altın miflar
Häm gadilek sirpelde...
Mäñgelegeñ miña häzer, —
Billähi, dim, gönah bulmas —
Indır artı şikelle...
5.10.02.
Endäşer sıman...
Bolar berkayçan da bulmadımı?
Bändäñ kıñgır eşlär kılmadımı?
Ğamäleñä sineñ oyaludan
Saf göl, oyalıp, yä, sulmadımı?
...Menä şundıy şiğır äyter idem,
Läkin äytik anı kayda gına?
Baş tübämä bılbıl kungan çakta,
Yılan sarıldı gel ayagıma...
Sine minnän yolku citmägänme?
Häzer avılıñ da sörgän ızan.
Yul yuklıktan min ul üzännärne
Hatirälär sukmagınnan uzam...
Buş çiläkle yalgız koyı kala.
Çiläkne cil çaykaldıra haman.
Şul koyını nikter häterlätä
Bez yäşägän şuşı säyer zaman.
häm çıgar da gel endäşer sıman
Tiränlektän Koyı Anası.
...Ällä niçek Şäfäğatsez buldı
Çorı, gomre häm dä zamanası...
...Yarıy, bolar ütkännärdä kalsın!
5.7.99.
Şau häm tınlık
Ükeneçlär bik küp kala inde...
Ber karadım... Tıkrık sayın
Avıllarda tezem tezelde.
Häm min sizdem Möslim tarafında
Kabınırın soñgı közemneñ.
Ränceşlär yuk, bähilläşü dä yuk
Ayak batırıp bastım tubıktan!
Hozuriyät! Min Möslimdä bügen!
Möslimnän min! —
Niagaralı yämle şau Iktan!
Şiğırlände canım şuşı şaudan,
Häm mondagı tirän tınlıktan...
***
Ucımga kitte sular...
Bar bulsa bezneñ çor kartı,
Körsener, yamansular:
— Yazgı taşular basıldı,
Ucımga kitte sular...
«Ucımga kitte sular... — dip
Uftandıñ, Gata babay,
Alay gına bulsaçı bu dönya,
Dönya bulsaçı alay!
Ämma sineñ şul öç süzeñ
Küñeldä minem yılar,
Zamannar bulıp yılar ul,
Çordaşlar bulıp yılar:
«Ucımga kitte sular, ah,
Ucımga kitte sular».
...Nişlim soñ, sagınam şul kartnıñ
Sorap pıskıtkalavın.
... Menä bügen töp yortıma
Kaytuga koysa yavım,
Kem kerer? Kartlar — Gata, Salihcan,
Kiyez itekçe Nacar?
Kaysı yaz suı bulıp aktı
Aşıgıç bu taşular?
Duladı küñel — yazgı su!
Güzäl ide taşular!
Kaya kitsen bu şağıyrneñ
Küñelen baskan taşular.
Basıldı taşu...Yuanam:
«Ucımga kitte sular...»
18 ğıynvar, 2004 yıl.
TILSIM
İzsälär dä, kılıç çapsalar da,
Yulıksa da yulda meñ ütkel,
Şiğırle tel — fanilıkka bäysez,
Ülemgä baş birmi andıy tel.
Ğamälendä azat adämi zat —
Amin totsın yäki çukınsın —
Ämma süzdä şiğri kuät bulsa,
Ul süz, dimäk, üze ber tılsım.
Şiğri süzem minem — saf tılsımım
Avır çakta sezgä kagılsın —
Savıktırsın, gorur itsen berük,
Keşe itsen bezne bu tılsım!
Kardäşlärem! Sezneñ canda tugan
Şiğırlärne äyter süz köçen
Ni öçender Hoday miña birgän —
Öleşemä tigän kömeşem...
Dönyalıkta yaman süzlär bulmıy,
Yaman äytüçelär bulmasa —
Bulsın süzem süzlär çişmäsenä
Süzlär çıltıratır Kolaşa.
Kitsen süzem fani bu dönyaga,
Yörer yulı anıñ ak bulsın —
Savıktırsın, gorur itsen berük,
Keşe itsen bezne bu tılsım...
12 dekabr, 1992 yıl.
«HALIK DOŞMANI» TURINDA BER İSTÄLEK
Şärif Kamal avılında
Yörergä çıktık kiçen...
Barısı da gacäp ikän
Bu Tufan agay öçen!
Ristan käcäne kürügä
Küñele taşıp kitä:
— Ässaläm, käcä?, ässaläm! —
Mañgayın kaşıp kitä.
Käcägä dä,
Käcä kapkan
Çirämgä dä tugan ul —
Olı yulnıñ tuzannarın
Tugan itkän Tufan şul...
Koyılarga ise kitä,
Basmalarga, kapkaga...
— Yäşibez bit ikän äle! —
Diyä-diyä şatlana.
İsem kitep
Yannarında
Karap toram min aña —
Tufan şakkatmagan tagın
Ni bar ikän dönyada?
Hämmäse dä şiğır aña —
Hämmäse — galibanä:
Kapka astınnan örgän et,
Tümgäktäge büdänä...
Sabır abzıylar çıgalar:
— Kürçe monı! Kit äle!
Tufan-fälän...— didelär bit,
İsän ikän bit äle!
...Şulkadär şat kiç ide bu,
Tik ber hata bulmasa...
Yırakkarak barıp çıktık:
Ruzayıvka,
Stantsa.
Peresıloçnıy.
ZEKlarnı
Küçerälär gör kilep.
Agarındı Häsän aga,
Agarındı büz kebek.
Alay uk bulmas bändälär :
Zähärle yılan çaksa —
Korallı konvoy öyere:
— Sest! İ ne dviğatsya!
Totkınnarnı taş perronga
Utırtkannarın karap,
Irlap torgan aç etlärne
Kotırtkannarın karap,
Häsän aganıñ küzläre
Çılangannar ide bit:
— Zölfät... mine dä şuşında
Çıgargannar ide bit...
Çıgargannar ide alar,
Tezländergännär ide...
Kiçe dä näq şundıy ide...
Küge dä zäñgär ide...
Ul çorlar da tügel lasa —
Bändälärgä ni citmi?
...Kıçkırdı konvoy Tufanga:
— Postoronnim — otoyti!
A tı, sedoy, kuda poper?!
Priklada zahotel?!
...Aksakalnı? küzlärendä
Ränceşläre nihätle!..
Berni äytmi kitte Tufan —
Canı töyelgän ide.
Küpne kürgän ak başkayı
Tübän iyelgän ide.
Kiçen şiğır ukıdı ul
Klubta.
Başın ide.
Küzlärendä bik yıraktan
Agılgan bolıt ide.
Agıldı karaşlarında
Kerfeklärenä kunıp,
Küpme agılıp ta haman
Agılıp betmäs bolıt.
Gacäplänep, küzgä karap,
Sähnädä basıp tora...
Stantsada — yaña poyızd.
Şlagbaum açık tora.
Kemnärne aşıktıra?..
1992
SÖYEMBİKÄNEÑ HUŞLAŞU DOGASI
Alar ciñde...
Bezneñ kuldan kılıç töşte.
Miña — äsirägä — äzerlände böyät.
Alıp kitä alar mine tügel, halkım,
Kitä alar sineñ şöhräteñne töyäp.
Huş, bähetsez halkım! Min kaldıram sine
Allarıñda torgan meñ afätle kileş,
Kiläçäksez kileş min kaldıram sine,
Yözeñ kanlı kileş, cärähätle kileş...
Utlı kuzlar atıp yana mäğrur kala.
Yılantauda keşni yaralı yau atı.
Bezneñ yazmışlarnı ärdänäläp öyep,
Bezneñ dannı
alar
şul uçakka attı.
Soñgı ömetlär dä bettemeni yanıp?
Kaynap bette Kazan... ciñüçegä — tabın!
Taşlanmadım tekä, biyek manaradan —
Oçtı manaradan, halkım, sineñ danıñ.
Kalañ nigezenä et kümelgän şähär!
Kömeş cırım, Bolak! Altın cırım, İdel!
İnde mäñgelekkä saubullaşkan çakta
Hanıñ tügel — kızıñ gafu sorıy, İdel!
Gafu sorıy kızıñ — zäñgär dulkınıña
Görläp akkan kannı bik küp kuştım, İdel!
Yau kiterdeñ miña, kan doşmanım, İdel!
Küp yaularga yörtteñ, tugrı dustım, İdel!
Kiçerä kür, halkım! Sau gına bul, halkım!
Täheteñ dä kitte, bäheteñ dñ bette —
Hagın-nahakların çorlar üze äyter —
Kük gömbäzen tişep bezneñ uklar ütte.
Çorlar ütkäç, kükkä
karap iskä töşer —
Uk ezläre anda cem-cem cemeldäşer...
1978
KANAT CİLE
Kütärelde koşlar ile belän...
Nais Gambär.
Bezne? bähet barı Möslimdäder...
Kaytıyk äle, Nais, Möslimgä ber —
Öşängän bu bäğır cılınsın...
Barıyk äle irtük Ik yarına,
Tezdän çumıp salkın çıklarına,
Avız itik kayın sulışın!
Sukmaklarga ülän üskänder bit,
Tik uçaklar äle isänder bit —
Sagıngandır bezne sukmaklar...
Üzebezçä tik ber söyläş kenä,
Çıltır çişmälärgä endäş kenä —
Telläreñä bılbıl kunaklar!
Tınıp ıgı-zıgı, alkışlardan,
Kolak salıyk äle şul koşlarga —
Moñ tämenä alar öyrätte...
Kütärelsen koşlar ile belän —
Şul koşlarnıñ kanat cile belän
«Üf»läp dävalıyk ber yöräkne.
Kaytıyk äle, Nais, Möslimgä ber!
«Kız sukmagı» sineñ iseñdäder —
Bezneñ yarlar asıl yar ide!
Asılyarlar haman şunda sıman...
Täräzädän — göllär arasınnan
Karattırgan çaklar bar ide!
Şul sukmaktan tik ber ütik äle,
Tanış täräzlärne çirtik äle...
Ay kalıkkaç, zäñgär eñgerdä —
Zarıkkandır söygän yarlar kötep!
...Tibränmäs şul inde pärdä çite —
Kabatlanmıy söyü bu cirdä...
Ä şulay da kaytıyk Möslimgä ber!
Moñ çişmäse barı Möslimdäder —
Kipkän irennärgä moñ tisen!
Kütärelsen koşlar ile belän —
Şul koşlarnıñ kanat cile belän
Cilliselär kilä, cillise!
Äydä, kiyen! Kalsın bu mägıyşät!
Gomer uzdırabız monda nişläp?! —
Tormıyk, tabında, dip, aş kala...
Kaytıyk äle gaziz Möslimgä ber —
Berkaya da kaçmas mesken däver,
Dävam itär bezdän başka da...
1993
YaZGI SU
Häterliseñ mikän —
kar astında
Sular çıltıragan ul kiçne?
Cir cılındı yoldız karaşınnan,
Üzännärgä yazgı su töşte...
Çıltıradı sular kar astında...
Bu — bezneñ yaz ide!
Äle dä
Mitinglı sırhau bu dönyadan
Kolaklarım tongan hälemdä,
Elmäk elär öçen caylı urın
Ezli torgan kıyın çaklarda
Kar astınnan şul yaz çıltıravı
Sarkıp çıga... Cannı aktara.
Min yotlıgıp eçäm bu dönyanı!
Ällä soñ bu üze — yazmışmı? ...
Cem-cem kilep kar astında aga
Mähäbbätem minem — yazgı su...
1992
MÄÑGELEK
İñnäreñdä uynıy ikän
Haman şul uk par tolım.
Şul uk oyalçan yılmayu...
Şul uk säyer tartınu...
Haman cırlar yaratasıñ.
Cırlarıñ miña tanış,
Cırlagan sayın alarga
Östälä bara sagış.
Cırlama sin ul cırlarnı,
Tın gına Ikka kara,
Ik töbennän yäşlek sıman
Bolıtlar agıp bara.
Ayak astında bolıtlar —
Közge Ik közge sıman...
Bolıtlarga tiyep bulmıy:
Yäşlektäy izge sıman!
Bez dä şul bolıt şikelle
Agabız da agabız,
Ber kön kilgäç, cir östenö
Tamçı bulıp tamabız.
Berebez tama — göllörgö,
Berebez tama—taşka...
...Ak bolıtka äverelep
Oçabız yañabaştan.
Bötenese kabatlana!
Kabattan tetränerlär
Näq sinekedäy tolımnar
Kemneñder iñnärendä.
Ayırılırbız bez ğalämneñ
Nindider poçmagında —
Min, bälki töten bulırmın
Kemneñder uçagında...
Sin sagışlı ber cır bulıp
Cannarga kagılganda,
Taratırlar mine cillär
Tañ nurı kabınganda.
Uçak yanındagı yeget
Söygänen çitkä söyrär:
– Küzeñä töten kerä bit,
Küzläreñne yom, yülär!..
...Sin isä çitkä kitmässeñ,
Tanırsıñ, bälki, mine —
Äyterseñ:
— Ul bit şulkadär
Mine yaratkan ide...
...ul bit şulkadär
...mine yaratkan ide!..
...Şul uk oyalçan yılmayu,
Şul uk säyer tartınu.
İñnäreñdä uynıy ikän
Haman şul uk par tolım.
1970
DİÑGEZ KÜGE
Nindi ayaz, saf bu Baltıyk töne!
Küktä iksez-çiksez ut yana —
Tımık diñgez közgesenä karap,
Üz-üzen? ğaläm soklana...
Tınıp kaldı kızım, İñ zur sergä
Telägändäy töşep citärgä:
— Cirgä karatıp
Kem göl utırtkan
Şulkadär dä biyek tütälgä?
— Göllär tügel,
uçak alar, kızım...
Änä, kuzlar yava diñgezgä!
Ğaläm buylap küpme yulçı yöri! —
Şular, änä, uçak tergezgän...
— Kuz tügel lä... Yoldız atıla bit! .
..Yarar, kızım, tamsın uçıña
Küktä üskän gölneñ saf tamçısı! —
Mine isä
biyektäge uçak
Yannarında kötä
Yulçılar.
Min dä alar belän bergäläşep
Yul çıgarmın...
Uçak kabınır.
Şul uçakka —
biyek kükkä kara!—
Yana-yana ätkäñ sagınır.
Ul uçaklar yugalsalar irtän,
Kümelsälär kuyı tomanga:
— Cir göllären äti sagına! — digen,—
Bezne uylıy,— digen,— ul anda...
...Tın diñgezgä karap bu çiksezlek
Üz-üzenä haman soklana.
Belmim,
Ällä küktä göllär balkıy,
Ällä
Cannar bulıp ut yana?
1991
* * *
Hiçberkem dä tügel, üzem bu,
Yäş çagımda äytkän süzem bu:
«Küz nurlarım kükne uyar kük,
Kükrägemä dönya sıyar kük —
Üz-üzemne kayçak añlamıym,
Ällo keşe, ällä alla min!»
Yıllar uzdı... İnde uylıym min —
Çın döresen äytäm, aldamıym:
Alla çakta — keşe tügel min,
Keşe çakta — beraz alla min...
1989
ŞUNDIY ÇAGI ÄLE CANIMNIÑ
Nilär diyep min añlatıym ikän
Şuşı säyer, iläs çagımnı? —
Häref törtsäñ, şiğır üsep çıgar —
Şundıy çagı äle canımnıñ...
Veto saldım barlık meskenlekkä!
Citte! Oyat ap-ak bolıttan!
Yäşäü digän tantanaga bit bez
Vakıtlıça gına yulıkkan...
Bez kitärbez häm başkalar kiler
Tantananı dävam itärgä –
Birsen şulçak köç häm kuät, tüzem:
«Bez kitäbez, sez kalasız!» süzen
Mesken tügel, kisken äytergä!
Yazmasın la tavış betkän kileş
Yäşäü digän cırga kuşılu
Häm... telänep, artka karıy-karıy,
Yılak ettäy kitü şıñşınıp.
Yazsın bezgä,
Soñgı köçne cıyıp,
Ak bolıtka oçıp menärgä,
Kinät, yomıp gorur kanatlarnı,
Taşlanırga taşka — tübängä!
Yarıy äle Böyek Mäñgelektä
Cisem bulıp gomer sörgändä
Nasıyp bulgan
Cirdä keşe bulıp
Balkıp alu güzäl ber mäldä!
Yarıy äle nasıyp bulgan bezgä
Biştär asıp yullar ütärgä,
Cir sörergä, timer çükergä
Häm
Tugaylıkta kötü kötärgä.
Gadi kuanıç yuk yäşäeştä,
Gadi gazaplar da yuk monda —
Berdäy güzäl bolın tüşäge dä,
Can soragan tö?psez upkın da.
Yarıy äle nasıyp bulgan bezgä
Koş sayragan şomırt yanında:
«Min dä...» — digän süzne işetülär
«Söyäm sine!» — digän çagında...
Yarıy äle nasıyp bulgan bezgä
Suga töşü,
Yanu yalkında...
Biläüdäge üz paräñne nazlap,
Uylanular bähet hakında!
Yarıy äle nasıyp bulgan
Yılau
Başnı salıp yıllar iñenä;
Nasıyp bulgan kölü — bähet toyıp,
Yoldız yaralganda küñeldä...
Yäşäü bäyrämenä, yul uzışlıy,
Yazgan ikän bezgä sugılu —
Kalsın yullar tuymas moñnar bulıp,
Kalsın alsu tañnar sızılıp...
Teli küñel:
Bezdän başka gına
Göllär yafrak yargan zamanda
Yıraktagı moñlı ber köy bulıp
İşetelsäk ide haman da...
...Şulay diyep
Min añlata alam
Şuşı säyer, iläs çagımnı:
Şiğır çäçep, davıl urırmın kük —
Şundıy çagı äle canımnı?!
1987
ADAŞKAN BOLIT
Niçä yıllar buyı korgaksıdık.
Cir hucasın sördek yıraklarga.
Tugan buraznasın sagınudan
İgen çäçte ul
mäñgelek karga.
Häyerlegä genä bula kürsen...
Kuçkıllanıp, dulap, tugarılıp,
Yaltıratıp utlı kamçıların,
İl östenä kilä kara bolıt!
Su gölläre çumdı su astına,
Kuırıldı dönya —
Cillär kaynar.
Şomlandılar ilneñ çal kartları:
— Bu —
adaşkan bolıt, balakaylar...
Cil taratıp attı kibännärne,
Cirdä —
kanatları sıngan Tulpar.
Yabıldılar täräz kapkaçları.
Köl astına kümeldelär utlar.
Kilmeşäk ber bolıt
yäşen belän
Kiläçäkne bezneñ yazıp kuydı —
Şul yäşengä doga kıla-kıla,
Ata — ulnı,
ana — kıznı suydı...
Şomlandılar ilneñ çal kartları:
— Gomerenä bulmadı tın köne! —
Gel dähşätle bolıt bezne? östä —
Kem kargadı bezneñ gaziz ilne?
Törle tormış korıp karadık bez,
Keşe sıman yäşämäkçe bulıp...
Gönah şomlıgıday,
Östebezgä
Kilde haman
şul — adaşkan bolıt.
Kön digäne? gel tön bulıp çıktı,
Citä almadık bez hiçber tañga.
.. Nik
kahärle bolıt kitmi bezdän —
Layık mikän ällä soñ bez aña?
Gel şifalı yañgır vä?ğdä itep,
Kütärelä ofık artlarınnan.
Uzıp kitä bolıt —
yañgırı yuk —
Ä bez yäşär dönya Aktarılgan...
...Bezneñ häterdäge il kartları
Töşä ide şundıy kara şomga.
Ä üzläre kem soñ? — biş kat namaz,
Kör burazna, namazlık häm komgan!
Bezgä nasıyp yañgır bolıtları
Sugaralar haman çit kırlarnı —
Kem vasıyät itte
bezneñ cirgä
Çernobılneñ? afät yañgırların?
Şundıy bolıt bulıp cıyılamı
Canıbızdan kütärelgän toman? —
Cirneñ yomgagında
bezneñ ilkäy
Adaşkan ber gigant bolıt sıman .
Tagın
yaña bolıt kilde öskä.
Şifalımı —
hoday üze belsen...
Kuçkıllana, dulıy, tugarıla —
Häyerlegä genä bula kürsen!
Ällä nilär üzgärer kük ildä —
Zamannarnıñ tın-sulışı kaynar!
Busı, bälki,
bezne? yañgır bulıp
Bezneñ korgaksıgan cirgä yavar?..
...Haman bolıt kilä bezne? öskä...
1985
KORGILDI
Yaular kiçä almas yılgalar bar,
İneşlär bar — taşu kubargan.
Mäğrur gına aga danlı sular
Dastannarga kergän yullardan.
Däülätlärgä isem birgän alar —
Tarihtan çal böyek agımnar...
Tik, Korgıldım, sine çakıram min
Dönya añlaşılmas çagımda!
...İñ zur köçeñ —
yafrak agızırlık.
Sayıgasıñ
tiyen su eçsä...
Tik yarıña göl orlıgı töşsä…
Ay üsäsen, nikter, kön üsä.
Min yarata idem közneñ yuka
Bozın öskä yapkan çaklarıñ...
Töplärendä sineñ — sarı yafrak.
Min işetäm sineñ akkanıñ!
Gomrem buyı
urman töbendäge
Serläreñne sineñ tıñladım —
Şuña upkınnarga yıgılmadım,
Burannarda şuña tuñmadım.
Bez töşäbez yılga buylarına
Garmun tartıp, cırlap uynarga.
Gomrem buyı Sineñ yarga töşäm
Ontılırga... barı uylarga.
İsmeñ — gayyar! Äyterseñ lä anda
Kem kayadır yarsıp ırgıldı!
İ Korgıldı!
Minem öçen bit sin Kersez yäşäterdäy ser buldıñ.
Gacäp mägär... Sinnän çittä niçek
Yäşälde dä, niçek torıldı?
...Siña ohşap bulmadı şul inde,
Bu balañnı kiçer, Korgıldı!
Änkäyemneñ üze ideñ bit sin...
Sin karıysıñ haman mölderäp.
Kükrägemä kulım kuyam —
Buşlık!
Sindä kalgan bugay bu yöräk...
1992
* * *
Ni bulgan ikän kayın kızına?
Ak tolımınnan bäslär koyıla
***
Ni bulgan ikän kayın kızına?
Ak tolımınnan bäslär koyıla –
Altın sagışlar büläk itärmen
Çakırsa ägär kömeş tuyına...
Baram kayınlı uramnar buylap,
Güyä yazmışnıñ kıl urtasınnan.
Kiläm min güyä sezneñ dävergä
Çorlar yugaltkan ber ğasır sıman.
Baram yazmışnıñ kıl urtasınnan,
Kümep kitär kük şähärne ak kar,
Sineñ ezlärne kümde ak karlar...
Ak kar östenä atlıylar yatlar.
Atlıylar yatlar, barı sin genä
Yörergä tiyeş uram karında.
Kayın tolımın bäs sargan sıman
Yöräkkä haman sagış sarıla.
Yäşim min şulay, minem şähärdä
Bar ide sineñ yazgı uramıñ...
Kayın kaltırap bäsen koyganda
Sineñ uramnı meñ kat uradım.
Toyam — ul yırak, serle şähärgä
Cannarga sarkıp zäñgär tön kerä.
...Sineñ arkılı ürelep kemder
Tönge östäldä utnı sünderä...
1973
TERELERBEZ...
Nindi sadä, çista bulganbız la!
Uylarıbız nindi paq bulgan!
— Bez säğadät öçen yaratılgan,
Bähet öçen! — digän çak bulgan...
Tezlänep bez doga kıla idek
Mäcüsidäy karap bu tañga.
Bez tabına idek — par kayınga,
Bez ışana idek Vatanga.
Maturlıgın toyıp, moñsulıgın,
Şiğrilegen toyıp dönyanıñ —
Adäm ulı! —
Tabiğatkä señep
Gel yäşärmen diyep uyladıñ.
Ällä keşe akılınnan şaştı,
Ällä inde dönya tilerde? —
Kem uylagan, Keşe bulgan öçen
Oyalırday könnär kilerne!
Yuktır, bulmas,
Döres tügelder bu!
Andıymıni, keşem, üzägen? —
Sin bit
Söyä,
Toya belgän öçen
Fani dönyalıknı bizädeñ.
Terelerbez, sagınırbız äle...
Kitmi kalmas, kitär bu halät!
Savıktırıp sıngan kanatların,
Küñellärgä kaytır mähäbbät.
Tezläneşep doga kılırbız ber,
Mäcüsidäy karap bu tañga...
Soklanırbız tagın par kayınga.
Işanırbız tagın Vatanga.
1992
MATUR BABAY
Çor kurkınıç bulgan...
Şul çorda da
Bulganbız la bez —
şuk malaylar —
Şuklık öçen kolak bora torgan
Avılga ber Matur babay bar.
Hay soklangıç ide yaraları! —
Kılıç, kamçı, bogau ezläre...
Zarlanganın hiçkem işetmäde,
Sızlanganın berkem sizmäde.
Tiran çorımıni şul balaçak? —
Bez — kälcämä buın — sizmädek:
— Matur babay gel Istalin sıman,
Bigräk çibär! — diyep söylädek.
— İh, yegetlär! — diyär ide babay.—
Yaratunı sezme beläsez?! —
Sez bit kölep kenä übäsez dä,
Übep tuygaç, yatıp köläsez...
Ä min menä
Çapay belän çakta
Bozlı sunı yözep çıktım da
Çibärkäyneñ koçagına audım —
Sikergändäy buldım upkınga!
Ä sez?..
...Şayan babay, Matur Babay!
Täräzäñnän karap torasıñ,
Şomırtlarıñ aşa karıysıñ da
Serle itep tamak kırasıñ.
Matur Babay! yortıñ aldındagı
Ak şomırtlar haman kuyırdı —
İl tutırıp çäçäk atarga soñ
Hoday üze mällä boyırdı?
Ak şomırtlı sineñ yort ışıgıñ,
Uram yagındagı çitäneñ
Aulak oya buldı ğaşıyqlarga,
Min dä anı çitläp ütmädem...
Lähetlekkä taktalarıñ äzer...
Şakkatırdıñ kinät avılnı —
Hätta lähet taktalarıñ, babay,
Söyü nurı bulıp kabındı.
Könnärdän ber gacep ber köndä
Siskänderep Särbi apanı,
Alıp çıkmasınmı Matur Babay
Lähetenä digän taktanı!
— Çökerdäşsen äle ğaşıyqlar! — dip,—
Borçılma,— dip,— karçık, bul tınıç! —
Yasap kuydı şomırt ışıgına
Göl şikelle matur utırgıç.
— Bılbıl moñınnan da därtleräk şul
Mähäbbättän yanıp äytkän süz...
Gomer buyı yuktan yomgak çornap,
Yuk yomgaknı, karçık, sütkänbez!
Kilçe, kaya, ber koçaklıym äle...
Şomırt ise kilä börkelep!
— Yäşlär süzen tıñlap kotırasıñ! —
Süt şul utırgıçnı, kart tile!
...Kayttım. Kürdem.
Matur Babay salgan
Yort nigeze iñgän. Çüp baskan.
Bezne kavıştırgan utırgıçnıñ
Eze dä yuk hätta içmasam...
Uçastkovıy miña söyläp birde:
— İ tugankay, nilär äytergä?
Küptän dönyada yuk Matur Babay,
Yılmayuı gına häterdä.
Söyä belmi bugay yaña buın...
Ber duñgızı, änä, nişläde —
Ğaşıyqlarga digän utırgıçta
Tönboyıktay kıznı köçläde!
Matur Babay ülgäç,
Utırgıçta
Sügeneşep haman eçtelär
häm tän yazar öçen
Matur karttan
Kalgan yortnı hätta iştelär.
Densez buın kilde bu dönyaga —
İtek salmıy türgä menüçe.
Bismillasız agaç utırtkanbız —
Şuña sömsez anıñ cimeşe!
...Matur Babaylı çor! Söyü çorı!
Cilläreñä qadär isemdä! —
Töş kürmiçä yokla, Matur Babay —
Bezne kürüeñ bar töşeñdä...
Ocmahta da şayartasıñdır sin:
— Cännät bakçasımı çın bakça? —
İh ğaşıyqlar sayraşadır anda —
Minem utırgıçta tañgaça!
Söyü süze señgän şomırt ise...
Menä kayda ide çın cännät! —
Koş sayratıp übeşälär anda —
Kaytıp kilik mällä, cämäğat?!.
...Kemnär bulıp üsär
bügen cirgä
Yalanayak baskan malaylar?
Yarattıra torgan utırgıç yuk...
häm küptän yuk Matur Babaylar.
1992
YaLTA TIKRIGINDA
Cil
tuzanlı yulga şıbırdatıp
Koydı
Platan yafragınnan çıknı...
Yaktıgarak menep barış ide —
Tar tıkrık
tupik bulıp çıktı.
Platan töbendäge utırgıçka
Çümäşte ul,
aldı sulış kısıp:
Yütäl belän uyatmaska ide
Göläplärneñ tañgı sak yokısın...
Içkındırdı yaka sädäfen ul.
Eşläpäsen salıp kuydı yanga.
Äsär öçen tügel —
yäşär öçen
Sulış citmi menä Ğalimcanga...
«Hakmı ikän kılgan ğamällärem?
Nişlim ikän min monnan soñ?» — digäç,
Gadi genä itep:
— Eşlägez! — dip,
İptäş Lenin birgän ide kiñäş.
Häm Ğalimcan yökne at kük tarttı,
Ciñe härçak buldı sızganulı,
Zarlanunı belmäde ul buın,
Tanımadı sıktau-sızlanunı.
Kürgäne bar yuksa bu tormışta
Üz küzläre belän Ğalimcannıñ
Almaçuar çabış atlarnıñ da
Yartı yulda yanıp yıgılganın.
Kilmi lä şul yanıp yıgılası
Cille yıllar aşkınganda tañga!
Tauga yök tartkanda tuktau — ülem...
İkelätä avır Ğalimcanga.
Tormış töplärennän kütärelep,
Talpındı ul biyektäge utka —
Nişläp iltep kertte äle yazmış,
Çıgar yulnı bikläp tar tıkrıkka?
İşetelä yardan diñgez şavı...
Şıbırdaşa taşlar kübeklänep...
Nindi dulkın yarga iltep bärde,
Çärdäkläde olı ömetlärne?
...Ah, sulış yuk, sulış...
Minme şulay
Gomer urtasında sıgıluçı?
Çü!.. Ulkayı endäşäme ällä:
— Äti! Äti... Siña ni buldı soñ?!
Yuk, yuk! Ulın da bit yugalttı ul...
Bolay gına kürenäder küzgä...
Läkin
Tagın kabatlandı tavış:
— Abıy, dimen! Närsä buldı Sezgä?
...Ütep kerde sulış üpkälärgä.
Tämam kitkän dönya kayttı kabat...
— Rähmät, balam...
Kotkardıñ sin mine...
Taşlamasın sine şuşı savap...
Tanıym da kük... Yalta malayımı?
— Yaltanıkı... Ä min Sezne beläm!
Äni äytte: «Ul — İbrahimov,— dide,—
Kazannan uk şifa estäp kilgän...»
Kurkıttıgız mine...
Äydä, abıy,
Alıp töşäm Sezne min diñgezgä!
Ber yavızı adaştırdımı ällä?
Bu tıkrıkta närsä kalgan Sezgä?!
— Bar, diñgezgä aşık, balakayım...
Bar, küñel aç,
Yöger, aşık yarga!
Adaşmabız...
Andıylardan tügel...
Bez kalmabız, balam, tıkrıklarda!
Yöger, balam!
...Bakçı, kür sin anı —
Näq bit anıñ ulı tösle ikän...
Kuzgalırga kiräk... Koyaş çıkkan,
Yafraklarda inde çıklar kipkän.
— Yuk! — dip,
Teşen kıstı kinät kenä.—
Kurkıtma, sin, yazmış,
yuk, kurkıtma!
Üzebezçä
Bez dä koyaş idek —
Kala almıy koyaş
tın tupikta!
Ul tamaşa kıldı sabıy sıman
Al göläpne cillär selketkänen.
...Belä ide,
Sizä ide yöräk
Alda avır, kanlı yul kötkänen...
1987
MÖLDERÄMÄ
Ya oboşel dvorets s bolşoy dosadoyu na nebreceniye,
v kotorom on istlevayıt...
...Ah leysya, leysya, klyuç otradnıy,
Curçi, curçi mne svoyu bıl...
A. S. Puşkin, «Bakçasaray fontanı»
Mäğrur hökemdarnıñ härber moñı
Kıytgalarnı der selketkän urın...
Taş kıyalar kükräp kabatlagan
Ciñüçeneñ garasatlı cırın.
Toyak belän turap kılgannarnı
Yau atları yarsıp cildergändä,
Äsir kıznıñ kaynar küz yäşennän
Fontan kasäläre — mölderämä...
häm barısın taptap ütkän yazmış,
Kara balçık itkän hämmäsen dä —
Yätim cillär kurkıp tön ütkärä
Gorur hökemdarnıñ törbäsendä.
Altın dannar yangan monda dörläp,
Äverelgän kara kümerlärgä...
Räncetelgän tarih yılıy güyä:
Fontan kasäläre — mölderämä.
Kotılırga teläp bu afättän,
Üksez manaralar kükkä aşkan.
«Kildem. Kürdem. Ciñdem» *.
Tınıç kına
İmza kuya turist
İzge taşka.
Tarihlarnıñ şavın zçkä yotkan
Ak märmärlär tıngan —
söyläşmilär.
Biyek gömbäzlärne sarıgan mük! —
Puşkin
çäçäk kuya
Küz yäşenä.
İşetä ul
tarih cilläreneñ: —
Saklanıgız! — diyep kisätkänen.
Borıngı ber ülmäs sagış bulıp
Yana haman
Puşkin çäçäkläre.
...Yazdı turist. Kitte.
Çal tarihka
Ul da kertte şulay üz öleşen.
Vähşilekkä memorial takta:
«Kildem. Kürdem. Ciñdem.
Cimereştem».
häm borıngı koşlar kütärelde
Yana çornıñ kükrävennän örkep.
...Uzdı yaña zaman
Tarih aşa
«İkarus»tan äçe töten börkep.
...Yaña zaman,
Cirne der selketep,
Cähännämgä canın mengergändä,
Puşkin çäçäk kuygan
küz yäşennän
Tarih kasäläre — mölderämä...
Kırım, Yalta, 1987.
YaRIY ÄLE...
Ay bolıtka tuñıp yabışkan çak.
Ayausız kış bezneñ yaklarda.
Yıgıldı koş
kanatlı boz bulıp,
Oçıp bargan töştän
Ak karga...
Zämhärirle kışta biçara koş
Yarıy äle siña yulıktı —
Biyäläyeñ salıp,
Biçaranı
Uçlarıña alıp cılıttıñ.
Sulışlarıñ belän tereltteñ sin,
Uyandı koş... kaktı kanatın!
...häm siskänep,
Teträp kuydı yöräk —
Näq şul mäldä sine yarattım.
Azmı kiçtek gomer zämhäriren!
Bez dä töştek tuñıp biyektän —
Yörägemne,
Uçlarıña alıp,
Tik sin buldıñ mine tereltkän.
Avır çaklarımda
Yuattıñ sin häm
kışlarda tuñgan koş sıman
Sulışıñnan kanat kaktı yöräk
Sineñ cılı, näni uçıñda.
häm bez açtık tabiğatneñ seren —
Bezneñ cannar cirdä ber ikän!
Bu yaratu gına tügel bugay...
Söyäm,
dimäk, min koş tereltäm!
Sagınganda
şul koş belän bergä
Töşläremä kilep keräseñ:
«Yäşä!.. Yäşä!..» — diyep,
Ürsälänep
Näni koşka sulış öräseñ.
Karaşlarıñ,
Sulışlarıñ belän
Bar dönyamnı minem cılıttıñ —
Bu yarsulı dönya urtasında
Yarıy äle siña yulıktım...
1987CAN
İrtägäsen çäçäk atası kön.
Şuña kürä küz dä yommadı,
Tön yokısız tañnı kötte şomırt
Bar aklıgı belän
candagı...
Tamırlardan
yäşel yabaldaşka
Töne buyı aklık ürläde.
Barısın da kürde
yazgı şomırt...
Häyer,
şomırt berni kürmäde!
Yazgı şomırtka baş salgan kıznıñ
Küñelendä ber süz talpındı.
Endäşmäde, belmäde lä ul kız —
Süzme son, bu,
ällä yalkınmı?
«Añlamadım... Kem sin? — diyep yeget
Yaz kızınnan gafu ütende.—
Şomırtmı bu, Kızmı? Ällä mine
Mäñge dörlätäçäk ut inde?».
...Kabınırmı ul his süzlär bulıp? —
Borçıludan küz dä yommadı,
Tön yoklamıy
tañnı kötte yazmış,
Bar aklıgı belän candagı...
- Niçä yazlar kabatlandı inde...
Yaz kabındı —
şomırt ak buldı,
İseñdäme — şomırt çäçäk kötte —
Bezneñ cannar urtak çak buldı.
Şuşı könnän birle Tıngı belmäs
Ut häm yalkın canda dörläde,
Barısın da kürde
yazgı şomırt,
Häyer,
Şomırt berni kürmäde!
...Yuatular bezgä kiräk tügel,
İhlas yazga kiräk yuatu:
Çın mähäbbät —
cirdä yuknı tabu,
Çın mähäbbät —
Barnı yugaltu...
1977
YÖRÄK
Sayravına huşım kitep
Tıñlap tordım min irtän —
Bu tabiğatneñ yöräge
Sandugaç tügel mikän?
Küklärgä aştı küñelem
Şul moñnarga sarılıp,
Sayrap ülä sandugaçlar,
Yöräkläre yarılıp.
Yöräkkä kungan şikelle
Sayramaçı, kit inde...
Şuşı sayraularıñ belän
Üteräseñ bit inde!
Kayan kilgän siña bu moñ? —
Tomşıgıñ kömeş bugay,
Tomşıgıñ kömeş bulmasa,
Sayramas ideñ bolay!
Añlar öçen il şatlıgın,
Kaygıların, yazmışın —
Tik ber tapkır tıñlau citä
Şul ilneñ sandugaçın.
Tabiğat miña sandugaç
Yazmışı birsä ägär,
Sayramas idemmeni soñ
Sezneñ öçen bu yörägem
Arıgançıga qadär,
Yarılgançıga qadär?!
1972
IK TORNALARI
Yırak-yıraklarda, tere küldä
Tonık suda ütte çagılıp
Şau yäşlegem! —
Torna kärvanına
Minem yıllar kitte tagılıp...
Ik buyınnan kuzgalgannar bugay —
Kanat cilpeşlären min tanıym,
Mondıy moñlı,
Uyçan talgınlıklar
Tik dulkında bula — Iktagı...
Kıygaç kaşlarına uçnı kuyıp
Torna sanıy kızlar...
Köz yana!
Betmäs tavış kilä havalardan,
Özgälänä tavış,
Sızlana...
Yaratıp kal cirdä! Yaratıp kal!
Ber genä ul
söyü küpere...
Közge tau bitendä
Salkın küktän
Torna sanıy kızlar —
Küpmeder?
Mömkin tügel mikän bu tormışta
Vakıtlarnı kuıp uzarga?
...Tornalarnı ozatasıñ, yarım...
Kaytmas hatirädäy
Köz yana!
1982
SIRINDI
Böterelä bödrä sırındılar
Yakın kilergä dä şomlı yarda —
Ğasırlarnıñ kara burannarı
Dulıy bugay bezneñ karaşlarda...
Täñre üze cäzalıymı ällä
Saylap cirneñ kayber kavemnären?
Niçä ğasır kaynıy kara buran! —
Açılası yuktır bu könnärneñ...
Açılası yuktır yazmışlarnıñ!
Algandır la täñre bezne saylap...
Yul katısın ezläp kar astınnan
İzalana haman küşekkän at.
İñ gacäbe —
bez haman da isän!
Saklap kilä bezne nindi ömet?
Çınlap ta bit — ber açılır yıllar!
Bezneñ dä bit koyaş çıgar kölep!
haman yuldaş bulgan sırındılar
Erep yukka çıgar ahır çiktä.
Gel buranga künekkän bu cannar
Tüzä almas sıman ul bähetkä.
Ä häzergä... Bezgä yazgan buran
Tınnı buıp, äydä, dulap torsın —
Atla, atkay, yul bulırga tiyeş...
Ezlä genä, ezlä yul katısın!
1992
YaLGIZ SANDUGAÇ
Bezneñ öskä güyä nindider köç
Avır, kara yoldız kabızdı —
Öyer-öyer aç bürelär ulıy
häm sandugaç sayrıy — yalgızı...
Täqdirme bu?
Yavız ihtıyarmı?
Bezneñ utnı kemnär sünderde? —
Üz näcese belän uynıy Vatan.
Barıp cittek —
Vatan tilerde.
Üksüeme, sayravımı — belmim,
Ällä inde canın yuata —
Kotırgan il sandugaçı sayrıy
Yapa-yalgız gına Kuakta.
Kara garasatlar kaynaganda
Nindi zägıyf bu ön, nindi saf!
Cihan üze cimereler sıman
Şul sandugaç tik ber yalgışsa..,
Tuplandılar kırgıy öyerlärgä
Adäm balaları yullarda.
Şulay uñaylırak — botarlarga,
Şulay uñaylırak — ularga.
Küzlär — kuzday!
Sırt yonnarı torgan!
Teşne kıçıttıra meñ afät —
Portretıñ şuşı,
Yana zaman,
Şuşı, bändäm, bezneñ kıyafät.
Şul bulırmı soñgı surätebez
Bezneñ — söyä belgän halıknıñ?
Sin kaylardan kildeñ, kara yoldız?
Nigä bezneñ küktä kalıktıñ?
Aç öyerlär tuyıp yal itärlär,
Irıldaşıp cirdä can kıygaç,
Häm şularnı
yarlıkaunı sorap,
Özgäläner yalgız sandugaç...
1992
KEM ÄLE SİN?
— Kem äle sin?
Ni maytardıñ,
Ni kıldıñ bu
Cihanda?
İzü yırtıp taşlandıñmı
Davıllarga-tufanga?
Altın häykällär koyarlık
Eşläreñ barmı cirdä?
Adımıñ, süzeñ, sulışıñ
Layıkmı asıl irgä?
Ğaşıyq bula beldeñme sin
Dastan itep söylärlek?
Kemnärgä sin şäfkat kıldıñ,
Canın kıydıñ kemnärneñ?
Kütärdeñme kılıç bolgap,
Kavememne yaularga?
Kaldırdıñmı ayak eze
Keşe menmäs taularda?
Süzlär äytä aldıñmı sin
İman itep yatlarlık?
Ni kaldırdıñ
Yaña buın
Yädqar itep saklarlık?
Yä, nişlädeñ? Cavabıñ bir!
...Köne-säğate kilsä,
Täñre üze küzgä karap
Şundıy soraular birsä,
Ni diyärmen?
— Ya Hodayım!
Bu min—gönahlı keşeñ —
Ezlädem, taptım, yuattım...
Şul buldı yäşäeşem.
Ezlädem... Taptım... Yugalttım.,.
Yäşämädem dä bugay!
...Şulay dip cavap totarmın.
häm añlar mine Hoday.
1992
* * *
Cillär çirtä sarı kamıllarga.
Koyaş —
bezgä şulay kürengän —
Altın arışlarga sıdırılıp
Kütärelä basu türennän...
Cir izüen çişep sulış ala,
Birelgän ul koyaş irkenä!
Borçuları anıñ, iskärmästän
Başak bulıp canga törtelä.
Karaşlarım tiyä ofıklarga,
Härber toygım nurga törengän.
Yöger, koyaş, basu yulı buylap,
Kütärel dä basu türennän...
Sin
salavat küperenä güyä
Ciz kıñgırau itep tagılgan! —
Küper-duga!
...härber çıñı anıñ
Toygılarga kilep kagılgan.
Urgıp kerä cırlarıma yaktı.
Sak bulıgız,
utı kapmasın!
...Bar dönyaga koyaş monnan çıga —
Açıp kerä ofık kapkasın...
1970
Ofıklarga dulkın kaga basu,
Kuzgala da urman yagınnan...
Küñel bu yaklarnıñ ber kulyassu
Tufragına qadär sagıngan,
Tufragına!
Kükka tigän tupıl yabaldaşı,
Menä-mepä kiçke cil örer,
Tupıl botakları, şıbırdaşıp,
Yoldızlarnı koyıp töşerer,
Yoldızlarnı!..
Näq Ofıkka çıga tıkırıgı.
Bolıtlarga tigän kazıklar.
Ayga tigän kibän bastırıgı.
Här tavışnı, küñel, yazıp bar,
Här tavışnı!
1970
DÜRT CIR
Argı yarda äle kömeş cırlar,
Yıllarnıñ da argı yarında,
Çıdar mikän yöräk ahırgaça
Cırlagançı şunıñ barın da?
Berençe cır — ilem turında ul,
Olı yulga däşkän cırdır ul,
Yöräk qadär çäçäk böreläre
Tirbäleşep torgan kırdır ul...
İkençe cır... äni turında ul,
Un meñ yıllık moñlı köyder ul;
Bu cihanda cannı cılıtuçı
Berdänber öy, izge öyder ul.
Öçençe cır... Söyü turındadır —
Meñ yañargan iske moñdır ul;
Yäşäü öçen, çiksez dävam öçen
Havadır ul, sihri tındır ul.
Dürtençe cır... Busı cırlanadır
Yıllarnıñ iñ argı yarında.
Ansın kayın cırlar... kaberemdä...
Kalgannarın — üzem! Barın da!..
1970
BAŞ OÇINDA...
Bezneñ yäşäeşkä kar yavımı
Tere pärdä itep elengän —
Karlar eri kuray moñnarında,
Moñnar tibräp yava kar belän.
Cillär cilpep açtı ak pärdäne —
Mäñgelekne şunda tanıdım,
Minem canım ul — mäñgelek ikän,
Ä min — mäñgelekneñ canımın.
Şul mäğnäne añlatırga cannar
Kilgän mällä fani dönyaga? —
Moñ uralgan karlar yava cirgä,
Kar uralgan yaktı moñ yava.
Keşem minem, meñ gayräteñ çigep
Kaçkan çakta yäşel tugaydan,
Kaçkan çakta bu cimerek cirdän,
Hiç yugında, su eç kuraydan...
Küräseñme, keşem, kar taşkını
Baş oçında bezneñ elengän —
Ütkännärne bezneñ taşlar baskan,
Kiläçäklär — karga kümelgän,..
1980
TİMERÇE
Yazmışın da çükep yasagan ul,
Sandalına salgan açuın.
Sandalında yänçemäkçe bulgan
Bölgenlekne, sugış-açlıgın;
«— Timerneñ sin zägıyfräk ciren —
Yöräk turın taba bel genä —
Kızgan çakta kizänep ber suksañ,
Timer tügel, çort ta bögelä!»
Dene dä şul timer ide anıñ,
Çükeç tavışı buldı dogası.
Berlinnarga qadär alıp bardı
Cirän kaşkasınıñ dagasın.
...Kızgan timer kebek yäşäde ul,
Kızgan kileş kerde sugışka,
Kızgan timer suktı yörägenä,
Kızgan kileş audı kamışka.
«— Ä ...sinmeni?! — dide timergä ul.—
Sin... sugarga... uyladıñmıni?
Vreş, brat! Küpme genä sukma,
Kızgan çakta irlär bögelmi!»
Bökte timer, kızgan timer bökte!
Tik ber mizgel kalgaç ülemgä,
Kızgan timergä ul äytep kuydı:
«— Yoklap alıym äle min menä...
Ä annan soñ... kaynar kileş torsañ,
Näni kadak yasıym üzeñnän...»
...Ul belmäde — soñgı tamçı kanı
Akkanın şul timer ezennän...
1970