Köşpendıler - İ - Almas qylyş-20

qandy qos külsary jorğa mınıp Rabiu-Sūltan-Begım men kelını Aqqozy kelgen. Jañğy saudagerı būlarğa arnap qos orda tıkken.
Bäigeden Tarlanköktıñ balasy Aqtanker ozyp kelıp, Mūhamed-Şaibaniğa jūrt köñılı aua bastağannan-aq baq qūmar Süiınşık sūltan janyn qoiarğa jer tappağan. Bıraq baiağy on üş jasar künındegı qylyğy ieste qalğan Rabiu-Sūltan-Begım sol künı Süiınşıktı oñaşa şyğaryp ap ūzaq söilesken. Aqyly da, ierlıgı de Mūhamed-Şaibanidyñ öz teñdesterınen artyq iekenın bükıl iel bılıp qalğan tärızdı jäne ony qostaityn Darviş-Hūsaiyn Qaraşyñ batyr men Bahtiiär sūltan tärızdı Kök Ordağa tırek bolğan, bükıl Däştı Qypşaqqa äigılı adamdar bar, qandai baqytqa, taqqa jetseñ de Mūhamed-Şaibanimen bırge jetesıñ degen. Äkesın öltırgen nağaşyñ äbdı-Latif ämırge ūqsama, qyzğanşaqtyñ joly künä jol, onymen adam mūratyna jete almaidy, ağañ Şah-Budaqtyñ balalaryna keñ peiıl kelıp, solardyñ soñynan ieruın sūrağan. Özderı byt-şyt bop qyrylysyp jürgen nağaşysy Temır tūqymynyñ būğan äke tağyna otyruğa järdem bere almaitynyna közı jete bastağan Süiınşık, älı de Samarqant ämırlıgıne qadırı bar şeşesınıñ aqylyn alğan, ön boiyn qanşa mansapqūmarlyq bilegenmen, ataly sözden şyğa tartpağan. Būl Äbılqaiyr balalarynyñ är jaqqa būrylmai, bır odaqtas boluynyñ basy iedı.
İekınşı oqiğa tıptı adam kütpegen jerden kezdestı. Tüie bäigesı bıtken künı ıñırde Aqqozy bike öz ordasynda jalğyz otyrğan kezınde, üige bet-auzyn köşpelı ieldıñ būzauyndai tūmşalap alğan, jalğyz köz, ieñgezerdei qara jıgıt kırıp keldı.
Toidan şarşap kelıp qisaiyp jatqan Aqqozy, osynau kırgen adamnyñ dene qūrylysynan, qimylynan özınıñ Orağyn körgendei şoşyp ketıp, dauystap jıbere jazdady.
— Qoryqpa, — dedı kırgen kısı, — men Oraqpyn. Öldı degenderı beker, tırımın. Bıraq ölgen adamnan da qorqynyştymyn. İeger menıñ betımdı körseñ, qazır talyp qūlar iedıñ. — Ol asyğa özınıñ qalai tırı qalğan oqiğasyn aityp berdı de — qolyña qūran alyp, «ömır-baqi ierge şyqpaimyn» depsıñ, sonyñdy iestıp keldım, — dedı, — mağan degen jüregıñdı adal saqtağanyñ üşın raqmet, būl qūrmetıñdı qara jerge kırgenşe ūmytpaspyn. Al iendı aitarym: ölgen adam üşın ölmek joq. Men patşa, handarğa ğana tırı adammyn. Sağan ölıkpın. İerge şyq, qyzyq kör. Qūran ūstap qūdaiğa bergen antyñdy men aldym. Al iendı qoş bol. — Ol üiden şyğa bergen.
— Toqtai tūr... — dedı Aqqozy.
Bıraq Oraq toqtamady. Şyğyp kettı. Aqqozy közı qarauytyp, janyndağy tösekke aqyryn qisaia berıp, jylap qoia berdı.
Kelesı künı tünde Oraq qyryq jıgıtımen Mūhamed-äkım el Tarazidyñ Talas özenınıñ ietegınde jatqan köp jylqysyn «özıñ öltırgen el Mülık ibn Zarhum şeberdıñ qūny» dep aidap äkettı. Ony Syrdyñ tömengı jağyndağy kedei auyldarğa aparyp bölıp berdı. Osy künnen bastap «Jalğyz köz» batyr kedei jūrttyñ qorğany» degen laqap bükıl Däştı Qypşaqqa tarady. Oraq kedei jūrttyñ qorğany iekenın san aiqasta körsete aldy.
Al būl kezde İsan-Būğy medinesın qaitadan Aqsuğa köşırgen. «Syrtqy jauynan qazaqtar qorğaidy, al olardyñ küşı jetpei qalsa, öz qalalaryñdy, ūlystaryñdy özderıñ qorğañdar» dep han keñesın müldem taratqan. Osylai ämırlerınıñ oiynan şyqqanyna ol öte quanyşty iedı. Öitkenı aitqandaryn ıstep otyrğan hanğa iendı ieşqaisysy qarsy bülık şyğarmaidy dep oilağan. Qoi da aman, qasqyr da toq. Bıraq İsan-Būğy öz qolymen özı Moğolstannyñ bolaşaq körın qazyp qoiğanyn bılmedı. Moğolstan ämırlerınıñ öz ūlystaryn jeke-jeke qorğauy, al qazaq rularynyñ bırıgıp syrtqy jaularyna qarsy şyğuy, būl ieldıñ memleket boluynyñ alğaşqy adymdaryna ainalatynyn ol oilamady. İsan-Būğy tağy iekınşı jağdaidy añğarmady. Ol medinesın Aqsuğa köşırgende iendı Äbılqaiyr, äbuseiıt, Jūnystyñ şabuylynan bırjolata qūtyldym, olar mağan qylyşyn ala ūmtylsa, jolynda naizasyn tösep tūrğan qazaq ielı bar dep sengen. Joq jerden Türkıstannyñ künbatys küngei jağynan paida bolğan jauynger qazaq rularynan rasynda da äbuseiıt pen Jūnys qatty seskenıp qalğan. İendı būl ielderdı basyp Moğolstanğa öte almaityndaryn bırden ūqqan. Sondyqtan olar İsan-Būğyğa tıkelei aparatyn jol ızdegen. Jelısı alys, qiyn da bolsa sol joldy tapqan. Jūnys pen Omar-Şeih sūltan Türkıstan ölkesınıñ künşyğys jağymen qūmaitty, şöldı, kısı tügıl keruen jürmegen, tek sınış qūsy 45  ğana ūşyp ötetın saharalardy basyp otyryp, İle özenıne şyqqan. Sol İle özenınıñ boiymen Altyn İemel taularyn bökterlei otyryp, Jarkent qalasyna jetken. Al Jarkentten töte jolmen Aqsuğa ärı degende üş künde barady. Jauynyñ Jarkentke kelıp qalğanyn İsan-Būğy bılgen de joq. Ol kenet tösek tartyp auyryp qalyp, dünie oğan iendı qaita oralmas tüske ainalğan. Tılı kürmelıp bar älem su qarañğy bola bastağan. Tek köz aldyna jaryq säule bolyp, baiağy bır su perısı tärızdı, käpır qyz ielestei bergen. Otyz jyldai iekeuın bölgen arasyndağy tamūq ömırden iendı qūtylyp, janyña baram dep käpır qyzğa tösegınen älsın-älsın qolyn jaia ūmtylyp, tek auzyna «Fedosia» degen sonyñ ğana aty tüse bergen. Tılı kürmelıp, qūr iernı ğana jybyrlap jatqan hannyñ qasynda otyrğan naip, mufti, işan, qoja-moldalar, han dausyn iestımese de kımnıñ atyn atap jatqanyn tüsınıp ışterınen «astapyralla, astapyralla, han iemızdıñ «künäsynan aulaq iet» dep qūdaitağalağa jalbarynumen bolğan.
Altyn taqqa otyryp iel bilegelı körıngen ämırden, han, sūltannan qauıptenıp qūsa tartqan İsan-Būğynyñ kärı jüregı, qas jauy Jūnystyñ kelıp jetuıne şydai almady. Bır künderde bükıl Moğolstanğa qoja bolğan İsan-Būğy, tösegıne qūlağanyna bır apta ötken şaqta jetı qatyny men on bes ūl-qyzynyñ bıreuınıñ de atyn atai almai, tek «Fedosia» dep iernı jybyrlap dünie saldy.
Aqsudy şabuğa Jarkentte daiyndalyp jatqan Jūnys sūltan būl habardy iestısımen keiın şegınuge bel budy. Küieu balasy Omar-Şeih myrzanyñ «kelıp qaldyq qoi, qazır olar ūrysqa daiyn iemes, han tağyn aluyñyzğa būdan artyq mezgıl bolmaidy, şabaiyq» degenıne könbedı. Hany ölıp, qaraly bolyp jatqan ieldı şapsa, tübı bar halyq qarğys aityp, han sailamai qoiuynan qoryqty. Ömır boiy arman ietken tağyn iendı böten jolmen alu kerek iekenın ūqty. Ol atynyñ basyn keiın būrdy. Demek, būnysy dūrys boldy. Moğol, Jağatai ämırlerınıñ şeşuımen İsan-Būğynyñ qyrqy ötpei, Jūnys sūltan Moğolstan hany tağyna otyrdy.
Bükıl Naryn, Qaşqar, Qūmnat, Qastek, Sary ūiğyr mañyndağy Üisın, Jalaiyr, Ūiğyr, Alban ielderınen özınıñ bes jüz atty äskerıne bes myñ salt atty soiylgerlerın qosyp, Qytaidyñ qalyñ jaiau äskerımen qan maidanda üş märtebe kezdesıp, aqyrynda özderınıñ şyqqan jerı — «Qytai qabyrğasynan» ärı asyra quyp tastap, Şu boiynan ädık Moğolstan şekarasyna iekı ret baryp qaitty. Sondai-aq Oirat qontaişysy Amansandjiğa «baiqa, būl aranyñ Kerei, Naimanynyñ qorğanyşy bar» dep yğai men syğaidan qūrylğan bes myñ äskerımen qyr körsetıp ierıksız bıtımge köndırıp, Qambar batyr da Oirat jerınde iekı ret bolğan. Osyndai jağdaida tek Äbılqaiyr jağyna seskene qarağan Jänıbek pen Kerei, qazaq handyğynyñ tuyn köterıp, iendı ierkın qimyldai bas-
tady.
İİ
Syrdariiänyñ orta şenınde sol jağasyndağy tar alqap pen oñ jağasyndağy örkeştene sozylğan qart Qarataudy, oñtüstık-künşyğysyndağy Badam, Şyrşyq özenderımen şektesıp jatqan sūrğylt ölkenı köne zamannan Türkıstan dep atağan. Bır jağynda Moğolstan, iekınşı tūsynda Maurennahr, syrtynda Däştı Qypşaq jerı. Keide arpağan, qiiäq, qau şöptı, keide tek sarğan ğana ösken qūmait, al, keide tıptı appaq sor, taqyr dala bolyp keletın osy ölkenı basar 46, qarağan, tobylğy japqan at tağasyndai iırıle sozylyp jatqan qylyş tasty nūra, qyz iemşektı adyr, töbe, ūşy-qiyry joq belester tılgılep ötken. Būl belester negızınde Tarbağatai, Tian-Şan, Pamir, Altai, Kopet-Dag, Gindukuş taularynan bastaldy.
Osy qūmdy, qūmaitty, qylyş tasty, tüktı qabaq jartasty, qiiäq şöptı, bozañdy dalada köne zamannan, tıptı Şyñğyshan şabuylynan būryn köp jyldan berı kele jatqan Syğanaq, Sauran, Otyrar, İassy, Sairam, Aqrūq atty köne şaharlar bar. Būl medinelerdıñ qasyna bırneşe uaq qalalar salynğan. Mysaly İassy şaharynyñ qasyna Mysyrdan kelgen qojalar tuğan ielderınıñ ülgısımen Sunaq, Jüinek, qazaq jerınde alğaşqy qorğasyn qorytylğan, tai ietı tügelımen syiatyn qyryq qūlağy bar ataqty Mysqazan qūiylğan, dın kındıgı Qarnaq tūrğyzylğan. Sondai-aq Sozaqtyñ janynda Şolaq, Saudakent, Sütkent, İedıge men Jirenşe şeşen tuğan Qūmkent dihtary oryn alğan. Būl qalalar şetı sonau İedıl, Jaiyq, Qara teñız, Oral taularyna deiın sozylğan atam zamannan Däştı Qypşaq dep atağan alyp qazaq dalasynyñ mädeniet, ğylym, dın oşağy jäne sauda-sattyq kındıkterı bolğan.
Türkıstan men Däştı Qypşaq dalasynyñ tüiısken alqabyn bauyrlai, Moiynqūmnyñ künşyğys jağyn orap, basyn Tian-Şan tauynyñ qūşağyndağy Ystyqköl men Soñ kölden alğan, myñ şaqyrymdai qūmait şöldı, taqyrly, biık jartasty sailardy köktei ötıp, qazaqtyñ ataqty arnalarynyñ bırı — Şu özenı ağady. Oñtüstıkten keletın ieñ alğaşqy tarmaqtary Terıskei Alatau-
dyñ oñtüstık jaqtağy mūzdy qoinauynan şyğatyn Qaraqojyr men Tülın degen ağysy qatty kışkentai tau özenderı. Būl iekı özen Dolan asuynan asa Berık, Naryn oipatynyñ joğarğy jağynan quiatyn. Ottyq arnasymen qosylyp, myl-
qau qūz, pyşaq kestı biık şyñdardy qaq jaryp, Juanaryq degen atpenen Terıskei Alataudan ötıp, soltüstıkke qarai aibarlana gürıldep bet alady. Juanaryq tūsy bır ğajap jer, arasy tar, küñgırt biık jartastar. Ortasynda aq köbık atqan, qazandai-qazandai tastardy tüiırşıktei domalatqan arqyrağan doly özen. Suyq, yzğarly sūlulyğymen tek iertegılerde ğana kezdesetındei adam balasyn tañ qaldyrarlyq bır ğajaiyp suret. Osy jal-jal qūzdar arasynan soltüstık-künşyğysqa qarai bettegen Qoşqar degen özendı qosyp, Şu Ystyqköl men Kütemaldy özenı arqyly ūlğaiyp, ietegın jaia Küngei Alataudyñ qoinauynan būrqyrai ötıp, soltüstık-künbatysqa būrylady. Būdan keiın Şu Alataudy bökterlei otyryp, qyrğyz jerın basa jolai Ülken Kebın, Kışı Kebın sekıldı bırneşe özenderdı özıne qosa, aqyrynda Moiynqūmnyñ künşyğys jağynan baryp şyğady. Şu qūmğa jetısımen künbatysqa qarai būrylady. İendı būrynğydai iemes, ağysy saiabyrlana tüsedı. Bölşektene bastaidy. Jağasyn qalyñ qamys basyp, kei jerı sorğa ainalady.
Aqyrynda Seihun dariiädan bır köş jerde tūratyn Saumalkölge baryp quiady. Būl köldıñ künbatys jağynda bırımen-bırı ūsaq özender arqyly jalğasyp jatqan bırneşe suy aşyly, tūşyly kölder bar. Solardyñ ieñ ülkenı Telıköl. Telıkölge qazaq dalasyn aralai kep Sarysu quiady. Kei qarsyz jyldary Sarysu Telıkölge jete almai, orta jolda Qyzyljyñğyl mañaiyna baryp qūmğa sıñıp joq bolady.
Şu özenınıñ Moiynqūmdy kömkere künbatysqa būrylatyn sağasynan auyl bes kün köşerlık jerde Kökşe teñız — Balqaş kölı bar. Telıköl ainalasy jelgen atqa bır kündık jer bolsa, Kökşe teñız aumağyn, ūşqan qūs iekı-üş ret qonbai ainalyp şyğa almaidy. Ūşy-qiyry joq dala... Balqaş kölıne ülken bes özen quiady: İle, Lepsı, Aqsu, Qaratal, Aiaköz. İle, Lepsı, Aqsu, Qaratal özenderı basyn Joñğar Alatauynan alady da, Aiaköz Tarbağatai qoinauynan şyğady.
Köne zamanda, Qoşan patşalyğy kezınde, Şu özenı Syrdariiäğa qūiğan. Şuğa sol jağynan Sarysu, oñ jağynan Talas özenı kelıp qosylğan. Sol zamannyñ özınde Şudyñ Syrğa quiatyn sağasynda, Talas özenınıñ boiynda Syğanaq, Taraz; İassen özenınıñ jağasynda Otyrar qalalary bolğan.
İsan-Būğy han Jänıbek pen Kereige qonysqa Moğolstan men Türkıstannyñ şekarasynda jatqan Şu, Sarysu, Talas özenderınıñ jağalauy men Balqaş kölıne kelıp quiatyn Qaratal özenınıñ boiyn berdı. Söitıp qazaq rulary bırden Moğolstannyñ soltüstık, soltüstık-batys şetı men Kökşe teñızdıñ Şumen qatarlas tūsyna ie boldy.
Qaraşanyñ suyq jelı tūrmai, Jänıbek pen Kereige ierıp köşıp kelgen iekı jüz myñ jandy qalyñ iel osy Şu, Sarysu, Talastyñ Juanaryqtan tömengı soltüstık-batysyna qarai sozylğan jağasyna ornalasty. Tek Jänıbek sūltan men onyñ balalarynyñ auyldary, qastaryna myñ şañyraq töleñgıtterın qosyp, mūz qata Kökşe teñızdıñ üstımen oñtüstık jağyndağy Qaratal özenınıñ boiyna ötıp, sol tūsqa qystau saldy. Jänıbek sūltannyñ būnysy jer jetpegendıkten iemes, ädeiı köşu iedı. Qaratal özenınıñ ar jağynda Aiaköz özenı boiymen sonau Tarbağatai taularynyñ Qytai jerıne deiın sozylğan aimağyn tegıs Naiman, Kerei, Uaq rulary jailaityn. Qazaq rularynyñ basyn qosyp jeke han köterıp, iel boludy arman ietken Jänıbek sūltan Naiman, Kerei, Uaq rularymen ırgeles otyrudy jön kördı. Būnysy dūrys ta bop şyqty. Ortanşy ūly Qambar batyr alğaşqy attanysynda Tarbağatai tauynyñ boiyndağy qazaqtarğa baryp qaitqanynan-aq, Jänıbek sūltannyñ qadırı būl mañaiğa öse tüsken. Naiman, Kerei, Uaq rulary Jänıbekke özderın bağynyşty sanai bastady. Söitıp iel bolamyz degen qazaq rulary, osy alğaşqy jyly-aq, bır şetı Telıköldıñ tömengı ietegı bolsa, iekınşı şetı Tarbağatai tauynyñ biık basyna deiın qūlaş sozdy. Qazaq ielı osy jyly-aq qanatyn iekı jaqqa kere jaiğan alyp qyranğa ūqsai tüstı. Jylqysy tebınge, tüiesı qarağanğa, saryğanğa üirengen qazaq auyldaryna qysta qamysy qalyñ, qary jūqa Şu, Sarysu, Talas, Qaratal özenderı men Balqaş Saumalköl, Telıkölden artyq qonys kerek iemes-tı. Tek qamysynda qaptağan qabany, tym köp bolmasa da ara-tūra kezdesetın ala şūbar jolbarysy, tarğyl barysy ğana malğa qauıptı iedı. Bıraq köp keşıkpei, añ täsılıne ietı üirengen qazaq jıgıtterı, būl qauıpterdı de jeñıp aldy. Aqyra şapqan jolbarys, segız qyrly sauyt būzar jebenıñ kökıregınen baryp qadalğan qanjar ūşyna şydai almai jer qaba qūlady. İendı qamystan adam iemes añnyñ özı qaşty.
Būl qamysty ölkenıñ tağy da bır ğajaiyp ierekşelıgı bolatyn. Qazaq rularynyñ iejelgı käsıbı mal şaruaşylyğy. Köşse — kölıgı, soisa — soğymy. İetı men sütın — as, terısı men jünın kiım ietedı. Maly neğūrlym köp bolsa, soğūrlym tırşılıgı jaqsy. Sondyqtan da qazaq «mal aşuy — jan aşuy» dep keledı. Al malğa keregı jer, jaiylym. Qamysty Şu, Sarysu, Talas boilary men qar suynan jaratylğan jüzdegen tūnyq, boryqty tūşy kölderdıñ keñ öñırlerı qystyñ künı jaily bolğanmen, malğa jaz tym mazasyz, azaby tamūqtan kem timeitın. Mal tügıl, adamğa da qolaisyz. Kökek şyğa būl ölkenı tūmandai qaptağan byjynağan sona, masa, bögelek basady. Jan-januarğa janyn qoiarğa jer tapqyzbaidy. Osyndai jağdai Qyrküiektıñ basyna deiın sozylady. Köne zamannan bastap būl arada sonau Kışı Kebın özenınıñ sağasynan tömengı Moiynqūmğa deiın jaz boiy ieşbır iel tūrmaidy. «Qazaq qai bır süttı qyzyn beredı» degendei, İsan-Būğynyñ da köşıp kelgen ağaiynğa būl jerdı bere saluynyñ bır sebebı osynda iedı. Bos jatqan jerdı «jauyñ iemes, dosyñmyn» degen qazaq rularynan aiasyn ba, myrzalyq iete salğan.
Jänıbek pen Kerei üş-tört jyl ötpei-aq jazğy jailauyn oilai bastady. Qyruar ieldı ösıp kele jatqan byqyğan malymen qaida aparmaq? Ras, bıraz jūrt osy uaqytqa deiın Şu men Talastyñ joğarğy boiyn örlei Qoşqar, Juanaryq öñırıne köşıp keldı. Kei auyldar Kökşe teñızdıñ mañyna da bardy. İendı büite beruge bolmaidy. Sonda jailaudy qaidan tabady? Nauryz bıtpei biyl Kökşe teñız üstımen soltüstıkke şyğyp alğan Jänıbek auyldary, köp ūzamai Moiyndyqūm mañaiynda qalğan qalyñ ielge kelıp qosylğan. Būl kezde Jänıbek pen Kereidıñ qaramağyndağy iel üş jüz myñ üige jetken. Äbılqaiyrdyñ qūryğy būryn da moinyna tüse qoimağan Kökşe teñız mañyndağy iel Jänıbekke tegıs bağynğan. Äulieata, Merke mañaiyndağy Dulat pen Qoñyrattar da qos sūltannyñ jarlyğyna moiyn ūsynğan.
Mıne, osy kezde jazğy qamyn oilağan ieldıñ aqsaqal, bi, batyrlary jinalyp iekı mäselenı şeştı. Bırı — jasynyñ ülkendıgın syilap Rabiuyl aiynyñ basynda aq kigızge köterıp, Kereidı qazaqtyñ hany sailady. İekınşısı — jazğy jailauy ietıp Qara Keñgır, Sary Keñgır özenderınen bastap Ūlytau, Arğynaty taularynyñ boiyn qualai, ortadağy Şoiyndyköl, Aqköl, Baraq köldı ala otyryp, sonau, İesıl, Nūra özenderıne deiın köşpek boldy. Malyna jaiylym, özıne pana kerek jūrt «Äbılqaiyr berse qolynan, bermese jolynan alamyz» dep atqa qondy. Qazaq rularynyñ būnysy kök şalğyndy, saumal köldı iejelgı qonysyn iel bolyp qaitadan özı bilep, özı tösteudegı alğaşqy adymy iedı. Būğan Äbılqaiyr qarsy tūra almady. «Qazaq ielın qūmğa qaşyryp, qyryp tastañdar» dep jıbergen on myñ laşkarlarynyñ qolynan hannyñ būiryğyn oryndau kelmedı. Laşkarlardy bastağan Bahtiiär-bahadurdan keiıngı hannyñ ieñ senımdı adamy, qara aiudai alpaq-salpaq mol denesı men boiyna bıtken alyp küşı üşın, ruynyñ atyn öz atyna ainaldyryp «Qaraşyñ» dep atalğan äsker qolbasşysy Darviş-Hūsaiyn batyr, köşken ieldıñ soñynan quyp jetse de, ieşteñe ıstei almady. Otyz myñ soiyldy äskerımen köş soñynan qorğan bop kele jatqan Jänıbek sūltan da būlarğa nazar audaryp keiın būrylmady. Qyr bökterlei jortqan kökjal qasqyrğa tap beruge bata almasa da, keiın qalyp qoiuğa namystanğan auyl töbetterı tärızdı, Äbılqaiyr hannyñ laşkarlary alystan sadaq atyp qūr mazasyn alyp, soñdarynan jürıp otyrdy. Qaraşyñnyñ būl täsılıne Jänıbek tañ qaldy. «Sırä, menıñ äskerımnıñ attan tüsıp, bır jaibaraqat qalar kezın küte me? Olai bolsa...» Jänıbek kenet otyz myñ äskerınıñ atynyñ basyn keiın būrdyryp aldy da, Qaraşyñnyñ laşkarlaryna lap qoidy. Arqanyñ jazyq dalasynda bauyryn jaza şapqan kıleñ toqpaq jal, qamys qūlaq, börte mıngen qalyñ qol zamatta jau jasaqtaryn jan-jağynan qorşap aldy. Būl Qypşaq şabuylşylarynyñ iejelgı täsılı. Aldynda jaibaraqat kele jatqan qalyñ qoldan mūndai jyldamdyqty kütpegen Qaraşyñ bahadur kenet tuğan qauıptı körıp jaman sasty. Otyz myñ sypai otyz myñ sadağyn bır ret qana tartsa ortalarynda qotandağy qoidai qorşalğan on myñ laşkardan ne qalady? Bır adamğa üş jebeden. Batyrğa da jan kerek, Qaraşyñ bıtım sūrady. Būl oqiğa Dairaiaqtyñ taqyry, Şotşöt kölınıñ tūsynda bolğan. Keşegı bauyrlas rulardyñ qanyn tögudı Jänıbek laiyq körmei bıtımge kelgen. Bıtım bıreu-aq; «bızge qosylğysy kelgen laşkarlar bızge qosylsyn, al bızge qosylğysy kelmegenderı iekeu ara bır at mınıp, qalğan attaryn tastap ielderıne qait-