Умай бала - 05

барганын, анын башчысына кирип, болгон окуяны болгондоИ аИтып беришкенин, ал ГүлаИ төрөгөн күнүндө кимдер
кезметте турганын тактап сураштырды.
Жанара деген жаңы иштеген кыз ошол
күнү кезметте турганын, ал кыз тээ алыскы жаңы курулушта жашаарын, ал кыз
бүгүн иште жок экенин билип каИтышты. Тактап коИчу бир нерсе, ошол түнү
он эки эркек наристе төрөлүптүр...
- Бирок ал кыз: «Ооба, кечирип коИгула, мен баИкабаИ алмаштырып алган
экенмин...» - деп моИнуна ала коИбос!
Бул ишти моИнуна коюу, коИгондо да
ошол он эки наристенин кимисине алмашып кеткенин кудаИ деле билбеИ калгандыр, - деди териге түшкөн ТаИыр.
Сулайман Рысбаев
Цчцн-чц
Сауле «Терикпей коё тур» деген мааниде салмак менен сөзүн улады:
- Ал күнү он эки наристенин жетиси эркек төрөлүптүр. Эгер алмашса номерлеп жазууда, же номерин керебетине
илип жатканда байкабай алмаштырып
алды...
- Аны да кудай билет... - деди дагы
эле териге, - аны эч ким таба албайт...
Эмне болмок эле... Башка бирөөнүн баласын багып алып деле жатпайбы...
- Кеп анда эмес да, өзүнүкү жок болсо
бир жөн, а бар туруп алмашылып кетүүэмне деген кордук. Сен эркексиң, сен
бала төрөгөн эмессиң. Ошол үчүн сага
баары бир...
Сауле чыдабай кетти.
Тайыр, баары бир өз оюнда турду:
- Жок. Мен анткен жокмун... Бирок
«Тамашакөй шариктер» деген мультфильмди көрүмүш болуп көзү аякта болгону менен, кулагы сөздө болгон Акылтай баарын угуп отурду...
- Эми эртең да барасыңарбы?..
- Ооба, эртең Шаабай дагы чогуу барат?
«Шаабай барат» дегенде Тайыр ойлоно калды.
Явлцк
Умай бала
- ШаабаИ... барбаИ коё турбаИбы дүрбөтпөИ, - деди бир аздан соң, жанагы
кыздан акырын сурап көрбөИсүңөрбү?
Балким, баИкабаИ бир нерсе болсо, же бир
билгени болсо, өзү эле аИтып берер...
- Ким билет, андан бери алты аИ болуп баратат... МоИнуна алабы? Же, баарын эле эстеп жүрөт деИсиңби...
- Ошентсе дагы...
- Макул, антсе да болот... Эгер моИнуна албаса, сотко берүү керек...
- Сотто эле моИнуна ала коёбу, далил
болбогон соң - деп каршы чыкты ТаИыр,
- Бул субъективдүү нерсе... Анткени
бала алмашылганы далилденбесе, ГүлаИдын өзүнө эле уятыраак иш болот...
Ушул сөздөрдү аИтып жатып, ТаИыр
уулун карап алды. Андан ары эч нерсе
деИ албады.
Кантсе да, сөздүн учугу киИинкиге
калды.
АкылтаИ: «Булар эмне чечимге келишери соттон киИин белгилүү болот окшоит сыягы» - деп, оилуу кала берди.
Сулайман Рысбаев
Соттун
Цчцн-чц
чечиминен
АкылтаИ
кийин...
күндө апасы менен атасынын сөзүнөн улам баарын билип
жүрдү. Билмексен болуп, жанынан чыкпаИ отурганын алар деле эрөөн
албады. Анткени апасы Сауле ТаИырдан
эртерээк иштен келет да, ГүлаИдан көп
жаңылыктарды угат, аларды ТаИырга аИтат. Анын үстүнө, ал ГүлаИ менен
төрөт үИүнө да канча ирет бирге барды!
Ал жердеги кезметчи кыз менен канча
ирет сүИлөштү. ТаИдаИ так секирген кыз
моИнуна албаИ келет. Андан жыИынтык
болбогон соң, сотко каИрылышты. Сотто
да чогуу болушту.
Баары бир, тиги кезметчи кыздын
сөзүнөн жакшы жыИынтык болбоду.
Деги, эмне болсо да, ГүлаИ төрөгөн түнү
жети келин эркек төрөгөнү так экен.
Кимисинин баласы менен алмашып кеткенин кызматчы кыз чын деп моИнуна
алса, алар берки алты келинди издеп
таап, алар менен жолугушуулары керек.
Алар дагы болгон окуяны туура түшүнүп,
балдарынын ДНКсын лабораториялык
иликтөөгө берише коёбу? Бирок кезметчи кыз моинуна албаи коигон соң, сот эч
Явлцк
Умай бала
нерсе деп чечимге келе алган жок. Иш
дагы кийинки иликтөөгө калтырылды.
- Баарын ошол кезметчи кыз гана билет. Бардыгы ошонун бир ооз сөзүндө...
Мен деле ошол ойдомун, - деди Тайыр
ойлуу. - Кантип ал кыздан чындыгын
билүү керек?
Тайыр, кандай болсо да, Шаабай менен Гүлайга жардам берүү керектигин,
эгер бул иш оң чечилбесе, Шаабай менен
Гүлай экөө ажырашып кетерин айтып,
сөз үзүлдү.
Акылтай, баары бир атасы менен апасы эч нерсе кыла албастыгын, сот да эч
кандай жардам бербестигин билген соң,
буга «Умай досум» гана жардамдашат,
Умай досум гана Гүлай эжеге таап берет
өз баласын деп айтсамбы» - деп ойлоду.
- Канча ирет оозун таптап барып айта
албады. «Бирок баары бир, ага атасы да,
апасы да, эч ким Умай бала» деген сөзгө
ишенишип... Эх, десең! Баягыда Жакуну
эч ким таппай каларда таап бербедиби...
Анын да ким тапканын эч ким билбей
калбадыбы? Жаку өзү эле жоголуп, кайра өзү, өзү эле табылып калгандай болуп
көрүндү...»
Сулайман Рысбаев
Умай бала жардамга келди
май бала Акылтайдан болгон
окуяны бүтүндөй укканча бир
канча убакыт өтүп кетти. Кыш
өтүп да бараткан. Ансыз деле кар узак
жатпаган Жашыл-Нурабадга жаздын
белгиси акырындап келе баштады.
Төрөт үйүндөгү баягы кезметчи кыз
Жанара Жашыл-Нурабад шаарынын түндүк тарабындагы «Келечек» деген кичирайондо эжесинин үйүндө турганына
жарым жыл болуптур. Анын үйүнүн дарегин дагы Акылтай апасынын сөзүнөн
улам билип алды.
Умай бала эми ишке киришти. Ага
ыңгайлуу учур - Жанара таң эртең менен ишке жөнөр мезгил эле. Ушул учурду тандап алды да, таң эртең өзүнүн
учуучу килемине минип алып, жылдыз
көлүндөй жылтыраган Жашыл-Нурабаддын үстүнөн айланып өтүп, төмөн тарапты көздөй болжоп жөнөдү. Үйлөрдүн
көбү эки-үч бөлмө болуп салынган бири-бирине окшош чакан ак тамдар экен.
Умай бала өзүнүн гана туюму боюнча,
Жанара турган үйдү тапты да, анын
ишке жөнөрүн күтүп, акмалап айланып
учуп жүрдү.
У
Явлцк
Умай бала
Таң жаңыдан атып келаткан маал эле.
РаИондогулардын көбү али таттуу уИкуда. Жанара саат 7де ишке барышы керек да. Ал үчүн жок дегенде, бир саат
мурда жолго чыгуусу керек. Ошон үчүн,
Жанара алда канча эрте, саат 5 жарымда туруп ишке жөнөөгө камынган. Бул
- анын күндөлүк көнүмүшү эле.
Жанара деле бир аИдан бери каИдагы бирөөлөрдүн «баламды алмаштырып
коигонсуң» деген арызы менен беимаза
болуп жүргөнүн эң жакшы түшүнөт. Ал
үчүн төрөт үИүнүн башчысынан да жеме
укту, сотко барды, баары бир ал анда да
жүрөгүндө түИүлүп турган бүдөмүк бир
оиду ачык аитпады... Аита да албаит
эле... Анткени ал сөз өзүнүн тагдырын
чечип коИмок... Бирок аИтпаган күндө
бир үИ-бүлөнүн тагдырын чечип коёру
менен иши жок.
УшундаИ бушаИман оИдо бүгүн да эртелеп ишке жөнөдү. АИлана ала телек
кардан анчеИин караңгы болбосо да, бозоргон таң анын алдынан тосуп алды.
т г о
«_»
«_>
Үидөн аялдамага чеиин үч жүз метрдеи
аралыкты жөө басат. Ортодо бош аянт,
аянтты кесип өткөн жалгыз аяк жол.
Аянттын чети эски чоң арык, арык жээгинде муруттаи сербеиген эски камыш125
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
тар... Майда бадалдар... Андан арытадан
чоң жол өтөт.
Жанараны жүрөк туюму менен таанып билген Умай бала дарактардын арасынан чыгып учуучу килеминен жерге
түшпөгөн боюнча алдынан тосуп турду. Аны Жанара даана көрдү. Көрдү да,
көзүн ачып-жуумп, дале болсо көргөн
көзүнө ишенбей карап турду. Анын асмандан учуп келгенинен улам да денеси дүр этти. Ал: «НЛО» деген болчу
эле, ошол болуп жүрбөсүн. Ал болсо эле
өлдүм... Алар адамды белгисиз жакка
алып кетет экен да, эс-акылынан ажыратып туруп апкелип таштап коёт экен...»
деп,
гезит-журналдан
окуп-билгендерин эстеди. Чын эле, «НЛОго» окшогон
учуучу бир нерседен жерге түшпөй алдын тороп турган, кичинекей бойлуу, баК9
О
X
кыракай көздүү, торсойгон бала эсинен
тандырды.
Жанара «эс-акылым жоголуп кетпесе экен» деген ой менен өзүн өзү кармап
турса да, артка, же башка жакка кача
албады. Анткени анын эс-акылы ордунда
болсо да, денеси өлүктөй болуп, колу-буту кыймылга келбей калган.
Явлцк
Умай бала
Жанара чочуп кеткендиктен, тиги кибиреген неме сүИлөп бирдеме дегенче мен
сүилөиүн дедиби, оозуна келгенин аитып
жиберди:
- Сен каИдан келе калган немесиң?
АИт, сага менден эмне керек?.. - деди төбө
чачына чеИин денесинин дүркүрөгөнү басылбаИ.
УмаИ бала «менден коркпоңуз» дегендеИ колун жаңсап, таазим эте учурашып
алды.
- Сиз менден коркпоңуз, эжеке... Мен
сизди билем... Сиз...
Жанара алдын тороп туруп турган
«кибиреген» немеден денеси дүркүрөгөнү
дагы деле басылбаИ, калп эле каИрат кыла,
УмаИ баланын сөзүн бөлө сүИлөдү:
- Сен мени каИдан билесиң? СендеИ
немени мен көргөн эмесмин... АИт, менде эмне ишиң бар?..
- Ачууланбасаңыз... Андан көрө, эсиңизди жыИып оИлонуңуз дагы... Төрөт
үИүнөн эки эркек баланы кантип алмаштырып алганыңызды моИнуңузга алып,
чындыкты аИтыңыз... Болгону ушул...
- Сен эмне, «НЛОсуңбу»... - деди абдырап ого бетер чочулаган Жанара.
- Жок, мен УмаИ эненин баласы,
УмаИ баламын... УмаИ энем мени сизге
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
жиберди. БеИкүнөө бирөөлөрдү ыИлатпасын, анын убалы болот - деди... Алмашылган баласын таап берсин, болбосо
өзүнүн өмүрүнө зыяны тиет деди... Эгер
чындыкты аИтып, УмаИ эненин батасын
алсаңыз, киИин өзүңүзгө жакшы болот деди... Көп балалуу болуп, балдары
акылдуу, сулуу болот деди... Сиз, менден
коркпоңуз, эжеке... Түшүндүңүзбү?
УшундаИ кичинекеИ болуп туруп,
ушунчалык акылдуу сүИлөгөн бул «кибиреген» неменин бир керемети бар, касиети чоң экенин туИду Жанара. «Эгер
эле УмаИ эне өзү жибергени, анын УмаИ
бала экени анык болсо, чындыкты аИтпаска чара жок» - деп оИлоду ал.
ШалдаИып оИлуу турду Жанара... Кезметте турган ошол түн көзүнө элестеп
ж а т т ы . Болгон окуя болгондоИ элестеп
жатты: Эки керебетке илер эки эркек баланын төрөт белгиси жазылган номерлери баИкабастыктан колунан түшүп кеткени көз алдында каИталанып жатты.
Ошондо «булардын каИсынысы кимисиники эле?» - деп буИдала калып, анан
колунда турган эки окшош, бирок номерлери башка эки карточканы боолголоп туруп: «Ушул эле болушу керек эле.
Явлцк
Умай бала
Ооба, ушул эле болчу... Кудай өзүң кечир, эгер жаңылсам» - деп илип койгону
да көзүнө көрүнүп жатты. Бирок аны билип туруп жашырып айтпай жатпайбы!
«Эми айла жок... Бул көзүмө даана
көрүнүп турган керемет сыр соо койбойт мени. Эми чындыгын айтпасам, өз
өмүрүмө өзүмдүн зыяным тиет экен» . . . деп, бетин басып отура калып, ыйлап
жиберди...
- Ыйлабаңыз, ачыгын эле айтып коюңуз. Ошондой болду беле?.. - деди соорото Умай бала.
- Ооба, - деди Жанара үнү калтырап,
ыйлап жаткан калыбында.
- Эмне үчүн ошондой кылдыңыз? Атайылаппы?
- Жок! Байкабай калыпмын... Кокустан болгон удаа төрөлгөн эки эркек баланы эки керебетке жанаша жаткыргам...
Анан алардын номери жазылган карточкамды илгичекти дагы бир бала төрөлдү
деп калганда, шашкандан колумдагы
карточкамды жерге түшүрүп жиберипмин... Өзүм да жаңы эле ишке келип,
анчалык көнө элек болчумун. Карточкаларды жерден алып, буйдала карап тургам да: «Туура эле болуш керек» - деп
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
иле салгам. Ошондо жаңылыш илип койгон экенмин... Кийин билдим.
- Эми болор иш болуптур. Сиз кандай
жардам кыла аласыз?
- Эми... Мен азыр ишке барам да,
башчыма айтып: «Мойнума алдым, байкабай калыпмын», - дейм да, Гүлай эженин үйүнө телефон чалам... Мени кечирсин Умай энем!
Жанара дагы деле ыйлап жаткан:
- О, Умай эне, кереметиңден айланайын, Умай эне! Мени кечирегөр!
- Макул, - деди Умай бала, - мен Умай
энеме айтып барам. Ал өзү деле ушунун
баарын билип-туюп тургандыр. Сизди
сөзсүз кечирет... Эми ыйлабаңыз... Жакшы калыңыз. Биз дагы да көрүшөбүз...
Мен кеттим.
Ал соңку сөзүн айтып болуп, өйдө
көтөрүлдү.
Айланага жарык
кире
баштады.
Арытан келаткан айрым адамдар даана көрүндү. Ошондо гана Жанара эсине келип, колу-буту калтырап-титиреген бойдон алдыга кадам таштады. Оор
үшкүрүнүп алып, бетин жүз аарчысы менен аарчынып, мас адамдай теңселе басып автобусту көздөй чуркады...
Явлцк
Жанара
айтты,
Умай бала
чындыкты
бирок...
Б ү г ү н заматтын
ортосунда күтүүсүз
окуялар болуп өттү. Саат тогуздан
өткөндө ГүлаИга төрөт үИүнөн телефон чалышты.
Телефондогу дабышты тыңшаса, төрөт
үИүнүн башчысы. ГүлаИ экенин билген
соң, түз эле:
- СүИүнчү! - деди ал.
- Болсун, болсун! СүИүнчүңүздү береИин!
- Эмесе, мындаИ. Наристеңиздин алмашып кеткени тууралуу даттанууңуз
чын чыкты. Баягы кезметчи кыз моИнуна алып, алмашып кеткенин ырастады.
Мына ал кыз жанымда отурат. Сиз азыр,
тезинен бизге келиңиз. Алмашып кеткен
баланын ата-энесинин дарегин берем,
чогуу барып сүИлөшөсүздөр - деп сөзүн
бүтүрдү.
Жүрөгү титиреп, эрдин бекем тиштенген ГүлаИ эмне кыларын билбеИ, быИпыиып уктап жаткан беикүнөө наристе
Бакыткелдини бир карап, телефонду бир
карап, көзүнүн жашын үнсүз төгүп шалдаИып отуруп калды.
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
«Эмне кылуу керек? Демек, чын экени ырас экен да... Менин жүрөгүм сезген
аны... Эми эмне болот... Тиги кишилер
эмне дейт... Кантем? Кудай ай!..»
Анан ал Сауленин ишине телефон чалды. Сауле: «Азыр барам» - деди шашкалактай. Аңгыча, Сауле келип, мындан
ары эмне кылуу керектигин алдыртан
болжолдоп ойлонушту. Анан жылуулап
ороп Бакыткелдини көтөрүп алып, төрөт
үйүнө жөнөштү. Ал жерден Жанара кошулду. Бала алмашылып кеткен үйдүн
дарегин алышты. Бул эле «Шамал» кичирайонунун 190-үйүндө турушат экен.
Балага ат коюшпай: «Үйдөн өзүбүзчө
кеңешип, мусулманча ат коёрбуз» - деп
чыгып кетишиптир. Үчөө ошол жерден
таксиге отурушту да, дарек боюнча бат
эле жетип келишти.
Мына, эми баары кайрадан башталат. Тиги аял кандай кабыл алар экен?
«Өзүмдүн эле балам, алмашылган эмес
к»
и
I
жана да эч кимге алмашпайм этпейм!
Жогол, шуркуя! - деп үйүнөн кубалап
чыкса кантебиз?» - деп, алиге көрөк эле
адамдан уга элек сөзүнө денеси үшүгөн
Гүлай кичинекей айыпсыз наристени
кучагына кысып, жүрөгү жарылчудай
дүкүлдөп, тепкичтен көтөрүлүп артта ке132
Явлцк
Умай бала
латат. Алдыда Жанара, анан Сауле. Баары үнсүз... «Эмне болор экен?» - деген
суроо мээнин капкагына бурама болуп
кирип бараткандаИ...
Алтынчы кабат. Токсон алтынчы
квартира. Жанара коңгуроону басты. Аздан соң бир орус аял эшик ачты.
Башка...
Балким, дарегинен жаңылыштыбы?
Жок, төрөт үИүнө жаңылыш дарек менен келбеИт эле.
- Бул үИдө Кулукеева Саадат деген
аял жашаИбы?.. - деп сурады Жанара
тиги аялдан.
- Алар бул жактан көчүп кетишкен.
Биз үч аИ мурда сатып алганбыз. Аялынын аты Соня болчу. Балким, силерче
Саадат болушу мүмкүн...
- Жаңы дарегин аИта албаИсызбы?..
- Жок... Түшүнүгүм жок.
Аял башка эч кандаИ маалымат бере
албады. КаИсы бир жаңы үИ куруп жаткандар тарапка көчүп кетишсе керек
эле... - деп күн батыш тарапты колу менен жаңсады да, эшигин жапты.
Мына эмесе... Эми таап ал, эр болсоң!
«Шамал» кичираИонунан ары жакта
жаңы курулуштардан: «Сары-Челек»,
«Ак-Марал», «Ала-Тоо» дегендер бар.
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
Ал жакта жок эле дегенде, он беш-жыйырма миңдей жаңы үйлөр түштү. Алардын кайсы биринен издөө керек?..
Ушул эле сөздөр кечинде Тайыр менен Шаабайлар иштен келгенде да кайталанды.
Акылтай да ата-апасы менен Шаабайлардын үйүнө барган. Алдыга тамак
коюлуп, Шаабай менен Тайыр: «Стрести
кубалайлы» - деп, бир бөтөлкөнү ортого
коюп алып, ууртап-татып отурушкан.
- Кулукеева дегендердин баарын издеш керек. «Дарек-бюро» деген бар, «Сурап-билме бюросу» дегендер бар... Бардык жаңы конуштардагы маалелерден,
айыл өкмөттөрдүн баарынан издөө керек... - деп жатты Тайыр Шаабайга дем
берип, сен, Шаабай, башыңды көтөр да,
бир апта ишиңди ташта. Ушунча болгон
соң, табыш керек...
Бул сөздөрдүн баарын Акылтай угуп
отурду.
Ал: «Умай досумдан башка эч ким
таба албайт. Ошол гана билет... Мен андан сурайын» - деп айта албай, Адила
экөө тетири карап ойноп отуруп өзүнчө
күбүрөнүп жатты.
Шаабайга Тайыр да жардам берүүгө
ашыкты. Тайырдын машинасы менен
Явлцк
Умай бала
шаардын батыш тарабындагы жаңы конуштардын бардык аИыл өкмөттөрүн,
маалелерди түрө кыдырышты. Эч кимиси үч аИ мурда Кулукеев дегендердин
көчүп келип үИ сатып алганын билишпеИт экен. Баары эле «бири келип, бири
кетип, башаламан түшкөн мындаИ учурда
жашоочулардын так тизмесин ала албаИ
жаткандыктарын, көпчүлүк чеке жактарда маале башчылары деле даИындала
электигин аИтышты. Акырында: «ИздеИли, убакыт бергиле, билсек эле силерге
кабарлаИбыз» - дешип даректерин алып
калып жатышты.
Ушинтип, ШаабаИ менен ТаИыр бир
апта жүрүп эч нерсенин даИынын таппаИ, эстери-ооп отурушту. Анан тигилердин телефон чалышын гана күтүп калышты...
Сулайман Рысбаев
Умай эненин касиети
ул ирет төрөт үйүнөн алмашылып кеткен Шаабайдын баласын издеп табуу - Умай балага
да оңой болгон жок. Баягыда Жакуну
жашыруун жертөлөдөн издеп табуу кандай болсо, ошого тете болду. Анткени
наристенин аты да белгисиз эле, анан да
наристе бала, азырынча, өзүн өзү билелек, эс-акылына кире элек кези да. Умай
балага ушунун өзү да кыйын болду. Анткени баланы атынан да эмес, анын ким
экенин жандүйнөсү аркылуу туюм менен
билүү керек эле. Ошол үчүн Умай бала
касиеттүү Умай энеге кайрылды.
Умай эне өзү менен өзү болуп, касиеттүү дубаларын окуп, улуу керемет
туюмдун күчү менен, жер бетинин кичинекей бир чекити болгон Жашыл-Нурабад шаарынын 2-төрөт үйүндө аяк оона
айынын 11ине караган түнү туулган эркек наристелер азыркы күндө кайда экенин издеди. Улуу кудайдын берген шыпаасы менен, үч күндүк дуба окуусунан
кийин гана Умай энеге алардын ар бирине кандай ат коюлганы, азыр алар кайсы
жерлерде жашап жаткандыгы билинди.
Б
Явлцк
Умай бала
Анткени Улуу кудаИ ар бир пендесинин
жылдыздарына карап, алардын кимиси
каИсы жерде, кандаИ тагдырда өмүр кечирип жатканын сан миң периштелери
аркылуу билип турат экен да! Мындан
өткөн укмуш болорбу?!
Мына ошентип, Улуу КудаИдын берген керемет шыпаасынын көмөгү менен
гана алмашылган наристенин биринин
аты - Нурислам, экинчисинин аты - Бакыткелди экени УмаИ энеге маалым болду.
УмаИ бала бул маалыматтарды аИтып,
АкылтаИ менен кеңешип турду. Бир апта
өткөн соң гана Нурислам деген наристе
бала жана анын баккан ата-энесинин үИү
табылды. Бул тууралуу да УмаИ бала келип АкылтаИга билдирди эле, АкылтаИ
аябаИ сүИүнгөнүнөн эмне дээрин билбеИ
калды.
«Ар кимдин өз бөбөгү болушу керек
да, ар ким өз бөбөгүн эркелетип оИноткон жакшы да...» - деп оИлоду АкылтаИ. Анын көз алдында татынакаИ кошуна кыз Адила элестеп турду.
Ошентип, УмаИ бала «Ак-Марал» кичираИонунун аИмагын акмалап жүрдү.
Акыры, короо-жаИлуу, чоң ак тамды
таап, үстүнөн учуп өттү.
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
«Ушул үИ, - деди дааналап туюп-баамдаган УмаИ бала. - Ушул үИ. Нурислам
тиги жарыгы төгүлгөн үИдө уктап жатат... Апасы уктар алдында эшикке чыгат... Анан...»
Тынч түн коюулана берди. ҮИдөн Нурисламды баккан энеси сыртка чыкпады.
УмаИ бала күтө берди...
ҮИдүн жарыгы өчтү.
УмаИ бала сабалап учуп, УмалаИ
тоосуна бүгүн аргасыз куру кол каИтты. Анын тапшырманы орундата албаИ
көңүлсүз келгенин сезди УмаИ эне.
- Эч нерсе эмес, - деди анын көңүлүн
көтөрмөккө, анан мындан ары эмне кылуу керектигин түшүндүрдү. - Адамдар
жаңылыштыгын өзүлөрүнөн көрбөИт.
«АИтпаса түшүнбөИт, акырын аИтса укпаИт, катуу аИтса көңүлү ооруИт» дегендеИ... Анын азабын башкалар тартат...
Сен үч күн бою Нурисламды баккан энесинин түшүнө киресиң. Үч күн бою биро
о
У
л
тг
деи эле сөзүңдү каиталаисың?.. Үчүнчү
күнү күндүз барасың, кокус чочуп кетсе, эч нерсе дебестен артыңа каИтасың.
Анткени түшүндө көргөнүн өңүндө каИта
көргөндө адамдар чочуп кетери бышык.
Ага ошол жетиштүү. Анан өзү эле чын138
Явлцк
Умай бала
дыкты айтып, өз баласын издейт. Андан
ары иш да өзүнөн өзү бүтөт...
Үч кцн бою коргон
окшош тцш...
Б у л жакшынакай апаппак үйдү Керим менен Саадат үч ай мурда сатып алышкан. Короо-жайы кенен,
кудум өзүлөрү каалап салдырып алгандай.
Саадат баласынын жаңы жууган ороолорун жайганы короого чыккан. Күйөөсү
Керим жумушка, улуураак балдары мектепке кетишкен маал эле. Кермеден ары
коргон, коргондон ары жагында жаңы
тургузулган апакай тамдар, коңшулардын үйлөрү. Бирин-экин эл деле көчөдө
көрүнбөйт. Үйгө карай баскан Саадат
кайдан-жайдан келе калган мотурайган баланы көрө калды. Ал дарбазадан
бери кирип келаткан экен. «Дарбаза жабык эле да, бул кантип кирип келди?»
- деп таң кала карап турду Саадат. Байкаса, бул бала эмес, анан да жер балдарына окшобогон, жүзүнөн нуру төгүлүп,
көзүнүн оту жанган башкача бала экен.
Бул бала көктөн түшкөн неме экенин,
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
жөн бала эмес, анын Умай эненин өзүнүн
баласы экенин жүрөгү туйду Саадаттын.
Көзүнөн көзүн албай таңыркаган Саадат
бу баланын учуучу килем менен келип
түшкөнүн байкабай калгандай.
«Энеке, арыбаңыз, - деди адеп сактап Умай бала. Баягы эле туюк сезимден чыга албай турган Саадат баш ийкеп
«арыба» дегендей белги бергени менен,
тилден калгансып, унчуга
албады. Мени сизге Умай энем жиберди...
«Ооба, айтпадым беле, бул бала тегин
бала эмес, Умай эненин баласы дебедим
беле. Бирок мага эмне келди... Менде
эмне жумушу бар...» - деп ойлой берди Саадат. - Кудай ай!.. Мен эмне күнөө
кылдым?»
«Сиздин балаңыз Нурислам төрөт
үйүнөн башка балага алмашып кеткенин
билбейсизби?»
«Эмне?.. Алмашып?.. Кимге... Каякка?.. - деп ойлогону менен, тиги баланы
«оозуңа таш» деп жибере жаздап, оозун
колу менен басты.
«Сиз, албетте, билбейсиз. А тиякта
бечара энеси ыйлап, өз баласын таппай
жүрөт. Ошондон улам, үйү бүлүнүп, күйөөсү менен ажырашканы жатат... А сиз,
Явлцк
Умай бала
өз балаңыз каИда экени менен ишиңиз
жок. Аны сезбеИсиз дагы».
Ошондон киИин гана эсине келип,
Саадат минтти:
«А... а... аны сага ким аИтып жүрөт,
балам? Ким билет экен алмашканын...»
«Бул сөздү силердин балдарыңар жаңы төрөлгөндө баИкабаИ алмаштырып
алган кезметчи кыз моИнуна алып, эми
баарылап сизди издеп таппаИ жүрүшөт.
Сиз тезинен төрөт үИүнө барыңыз. Күтүп
жатышат...»
«Эмне?!» - деп башын мыкчып жерге
отура калган Саадат көзүн ачса, төшөгүндө
жатыптыр. Түшү экен...
- Өх! - деп оор улутунуп оИгонгонун
күИөөсү Керим сезди да, эмне болгонун
сурады. Таң атып келатыптыр. Саадат
алиги көргөн түшүнө таң калганы кетпеИ
турду. Дүкүлдөп согуп жаткан жүрөгүн
колу менен басып, оң жамбашына оодарылды.
Күиөөсүнө аитаиын деп аита албады. «Түшкө эмнелер кирбеИт... Жаман
түшүңдү агып жаткан сууга аИт, жүрүп
жаткан желге аИт деген эмеспи», - деп
оИлоду да, уктап жаткан Нурисламды бешигинен чечип коИнуна алды...
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
Ушул эле түшү Саадатка үч күн бою
кирди. Эркелетип жытын искеген, күлкүсү чыгып үйүн шаңга бөлөп келаткан
наристе уулу Нурислам жөнүндө үч күн
бою көргөн мындай кооптуу түшү эсин
эки кылып койду. Саадат эмне кыларын
билбей, акыры күйөөсү Керимге айтууга
аргасыз болду.
-Ушинтип эле кыйнап бүттү... деди оор үшкүрүнүп, - түшкө ишенип
иш кылган адамды көрө элекмин, тообо!
Керим эмне дээрин билбей, унчукпай
тамак ичти да, ишине кетти.
- Көрүнгөндү ойлонбой, доктурга барчы, ооруп калбагын, - деди кайрылып...
Канткен менен, баары Умай эне айткандай болду. Төртүнчү күн дегенде, улуу
шашкеде доктурга жөнөгөн Саадаттын
алдынан чыкты Умай бала. Ошол күнү
Нурислам да сыркоолоп калгандай болгон. Түнү бою чыргоолонуп уктабай чыккан. Аны жылуу ороп алып, Саадат өзү
да доктурга көрүнүүнү ойлогон. Короого
чыкса, баягы үч күн бою түшүнө кирген
Умай бала алдында тосуп туруптур.
Ансыз да жүрөгү опкоолжуп, бир белгисиз туюмдан коркуп денеси титиреген Саадат катуу кыйкырып жиберген.
Көрсө, адамды белгисиздик гана корку142
Явлцк
Умай бала
тат тура. Эгер бирөө балаңды мага бер
деп колунан талашса, эч нерседен коркпостон өлүмгө да тике караИт эле да. Бир
катуу кыИкырып алган Саадат эси ооп
жыгылды.
Көзүн ачып «Тез жардам» машинасында өзү менен бирге келаткан Керимди
көрүп, Саадат эрдин акырын күбүрөттү:
«Сен коркпо... Мага УмаИ эненин баласы өзү келди... Чын экен, эми ишендим... »
«Бактылуу
тагдырлар»
тууралуу телебаян
радан бир аИдан ашык убакыт
өттү. Кыш өтүп, жаз белгиси келип калган. Жакында жаз келет,
Нооруз маИрамы болот, - деп калган
убак.
Кечке жуук бүтүндөИ кыргызстандыктар дүИшөмбү күндөгү «Тагдыр баяны»
телепрограммасын көрүүгө отурушту.
Анда программаны алып барып жаткан ак буурул чачтуу орто жашап калган
адам мындаИ деп сүИлөп жатты:
- Урматтуу телекөрүүчүлөр! Биз бүгүн, адаттагыдаИ эмес бир окуя тууралуу
сүИүнүч менен кабарлагыбыз келет. Биз-
А
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
дин программада, демейде, татаал тагдырга туш болгон адамдардын жашоосунан
алып көрсөтчү болсок, бүгүн, тетирисинче,
бактылуу эки эненин бактылуу тагдыры
тууралуу көрсөтүүбүздү баштайбыз...
Ушул телеберүү көрсөтүүлөрү тууралуу алдын ала билишкен Тайыр менен
Шаабайдын үй-бүлөсү Шаабайдын үйүнө
чогулушкан. Үстөл майрамдагыдай жасалгаланган. Ананчы, бүгүн бул үйбүлөдө майрам эмей эмне?! Өз наристеси
төрөт үйүнөн алмашылып кетип, жети
айдан соң табылып, минтип кубанычтары койнуна батпай турушпайбы? Баарынан да, баштарынан өткөн канча күнкү
ый, канча күнкү беймаза окуялар, урушталаштар артта калып, акыры өз баласы
табылып отурган окуяны көрсөткөн теле-баянды бүтүндөй кыргызстандыктар
көрүп отурбайбы!
Телебаян окуянын башынан баштап
ирети менен тартылыптыр.
Телебаянды ата-энелери менен бирге,
Акылтай да көрүп отурду. Ал ичине сыр
катып унчукпай отурганына аябай ызалуу эле.
Адегенде, төрөлгөн эки эркек наристе... Энелердин бирдей кубанычы...
Явлцк
Умай бала
Анан кезметчи кыз балдардын номерлери жазылган эки окшош карточканы
жазып даярдаганы...
КыИналып төрөлгөн дагы бир наристе... Ага шашылыш жардам...
Кыз, баИкабастык менен, баягы эки
карточканы колунан түшүрүп жиберди...
Аны шашыла алып, керебетке илди...
Эки наристенин үИлөрүнө чыгарылышы...
Адегендеги
кубанычтуу
күндөрдөн
соң ГүлаИдын, анын күИөөсү ШаабаИдын
жаңжалдары...
Бакыткелдинин күтүүсүздөн
ооруп
калышы, ооруканадагы ДНКнын анализи, үрөи учурган жыиынтык!
Өз наристесин издеген ГүлаИдын убаИымдуу күндөрү...
Төрөт үИүнөн чалынган кубанычтуу
коңгуроо...
КичинекеИ Нурисламды көтөргөн аялдын келиши...
КаИрадан ДНК анализи...
Кубанычтуу жыИынтык!
Кубанычтан чыккан көз жаштар...
- О-о, кыргызстандык калаИык-калк!
Урматтуу Жашыл-нурабаддыктар! МындаИ окуяны ким көрүптүр, - деп улантты сөзүн буурул чач алып баруучу. 145
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
Улуу кудай өзү акыйкат экен. Пенденин
жаңылыштыгын баары бир Улуу кудайым
өзү көрүп турат экен. Ар бир төрөлгөн наристени Умай эне өзү байкап турат экен!
Мына анын күбөсү, Умай энебиз өзү таап,
аны Умай энебиздин баласы Умай бала наристелерди өз энелеринин колуна тапшырып отурат...
Ишенбесеңиздер, сөзүмдү Нурисламдын баккан энеси Саадат эжебизге берейин.
- Умай энебиздин бар экенине ишендим, - деди сулуучумак келген сары
жүздүү татынакай келин Саадат. - Умай
энебиз жиберген анын баласы Умай бала
менин түшүмө үч ирет кирди. Төртүнчү
күнү аны өз короомдо өз көзүм менен
көрдүм. Көргөнүмдө эсим ооп жыгылып
калыпмын. Мындайды бирөөдөн уксам,
түк да ишенбейт элем... Эртеси өзүм келип, төрөт үйүнүн башчысына болгон
окуяны айттым...
Акылтай ушул сөздү угуп отуруп, Нурисламды бир карап алды да, ордунан
тура жөнөдү.
- Сен кайда? - деп сурады атасы Тайыр. Анткени анын оюнда өткөн жылдагы Умай бала туурасындагы окуя келе
Явлцк
Умай бала
калды. Анда да ушул сыяктуу жомоктогудаИ окуя болбоду беле...
- ҮИгө... - АкылтаИ тартынчактаИ
сүИлөдү.
- Отур, тамак ич... Анан чогуу кетебиз...
- Азыр эле, каИра келем...
Апасынан ачкычты алды да, үИүнө
жөнөдү. Тигилер эч нерседен беИкапар
маИрамдап кала беришти. «УмаИ эне»,
«УмаИ бала» деген жомок сыяктуу сөздөрдү угуп жатышса да, ага анча деле
ишене беришпеген сыяктуу...
Анын үстүнө, күн саИын эле «көзү
ачык» дегендер көбөИүп, элдин аларга ишеничи мурдагыдаИ эмес. Бул ирет
да ошондоИ кабылдашып, тиги Саадаттын «УмаИ баланы көрдүм» дегени анча
ишенкиретпеИ: «Бу да көзү ачык бирөө
го, болбосо татынакаИ эле неме экен, жомоктогудаИ нерсенин эмнесин аИтып жатат» дегендеИ оИго салып жатты...
Сулайман Рысбаев
Жөр&цнчц
«Адамдар бизге ишенишпейт,
бирок бизден дайыма
жакшылык
тилешет»
Акылтай
үйгө кирери менен балконго чыкты. Алыскы мейкиндикке көзүн узатып, Умай досун
чакыра баштады.
- Умай досум, тез кел...
Умай досум, тез кел...
Умай досум, тез мага кел.
Бир аздан соң Умай досу килемине
минип алып учуп келди да, балкондун
кырына конду. Экөө кучакташа учурашты. Акылтай сүйүнгөнүнөн толкунданып
турган. Көзүнө сүйүнүчтүн жашы толуп,
сүйлөй албай турду. Аны көргөн Умай
досу чочуп кетти го:
- Ой, сага эмне болду? Дагы эмне болуп кетти? - деди карбаластап.
- Эч нерсе... Мен... сүйүнгөнүмдөн...
Чөнтөгүнөн жүз аарчы алып чыгып,
жүзүн сүрттү. Анан тамагын жасап
жөтөлдү да, буларды айтты:
- Бүгүн эки үйдө чоң майрам. Баягы
окуялардын баарын «Тагдыр баяны» деген телепрограммага тартышкан. «Бактылуу эки эненин бактылуу тагдыры»деп көрсөтүп жаңы эле бүттү. Ошондо
Явлцк
Умай бала