Anna Karenina - 11

qyiğaly tūrmyz dep, ölerdegı sözderın aita jabysady. Qyz añ-tañ bop, tıl
qatysa bastaidy. Qapelımde şūjyq bakenbardyly, qyp-qyzyl, şaian
syqyldy bır myrza sap iete tüsedı, būl üide menıñ äielımnen özge ieşkım de
tūrmaidy dep, iekeuın quyp şyğady.
— Sız özıñız, bakenbardysy sol sız aitqandai, şūjyq syqyldy iekenın
qaidan bılesız?
— Bıletın mänısımdı tyñdai berıñız. Bügın solardy jarastyruğa
barğamyn.
— Sonymen ne şyqty, al?
— İeñ qyzyğy osy arada onyñ. Sol baqytty sūludyñ özı tituliarnyi
sovetniktıñ jūbaiy ieken de, tituliarnyi sovetnik ieken ärı. Tituliarnyi
sovetnik şağym berıp, jarastyruşysy men bolyp jürmın sonyñ
jarastyruşy bolğanda, qandai jarastyruşy deseñızşı!.. Senseñız bar
ğoi, mağan salystyrğanda Taleiran da tük bolmai qaldy.
— Ne qyiynşylyğy bar ieken?
— Aitaiyn, tyñdai-berıñız... Bız bolsaq, kelıstıre keşırım sūrap:
«Özımız de qapa bolyp qaldyq, jartymsyz jansaq ketkenımızdı keşırıñız»
dep jalyndyq. Şūjyq saqal tituliarnyi sovetnik jıbi bastap, öz sezımın
de qosa bıldırgısı keledı, bıraq sony aita bastasa-aq, küiıp-pısıp, aşy
sözder aityp ketedı de, tılmarlyq talantymdy tağy da kep jūmsaimyn
men. «Sözıñızge qūp, iekeuınıñ qylyğy jaman iekenı jaman, bıraq jañsaq
basqandaryn, jastyğyn ieske alyñyz dep otyrmyn; onyñ üstıne özderı
ierteñgı asty jaña ğana ışken adamdar bolatyn. Bılıp otyrsyz ğoi. Özderı
de şynymen ökınıp, aiyptaryn keşıruıñızdı jalyna sūrap otyr».
Tituliarnyi sovetnik tağy da jūmsara bastaidy. «Sözıñızge qūp, keşıre-aq
qoiaiyn, graf, bıraq mağan jar bop otyrğan adal äieldıñ qaidağy bır
qanıpe... balalardyñ añdu, ajuasyna, sodyr-soiqanyna ūşyrauy degen...»
Ol bala bolsa, bılesız ğoi, közbe-köz sol jerde otyr, solardy
jarastyruym kerek menıñ. Tılmarlyğymdy tağy da jūmsap, ıstı tyndyruğa
taqap kelsek-aq boldy, tituliarnyi sovetnigım tağy da şart ketıp, şūjyğy
şoşañdap, jüzı qyp-qyzyl bop şyğa kelgen soñ, tılmarlyq mäimöñkesıne
maiyn tamyza tağy da basamyn.
— Ä, būl äñgımenı sızge aitu kerek ieken ğoi! — dedı Betsi, lojasyna
kelgen äielge küle qarap. — Menı äbden küldırıp boldy özı.
— Jä, bonne chance 31, — degendı qosyp qoidy, jelpuış ūstaudan bos
qalğan sausağyn Vronskiige bere berıp, söittı de aldağy aiada jūrt közıne
tügel şalyna, gaz jaryğyna şyqqanda, kelıse, jap-jalañaş körıneiın
degen oimen, köilegınıñ köterılıp ketken aspasyn iyğyn yrğai, tömen
tüsırıp jıberdı Betsi.
Vronskii frantsuz teatryna tartty. Onda, şynynda da, frantsuz
teatryndağy oiynnyñ, ieşqaisysyn qaqa jıbermeitın polk komandirıne
jolyğuy kerek bolatyn, üş künnen berı oiyn bölıp, qyzyq körıp jürgen
ielşılıgı jaiyn sonymen söileseiın dep oilağan. Būl ıske şatylğandar
Vronskni jaqsy köretın Petritskii men kyzmetke juyrda kırgen jäne bır
aiauly, artyqşa joldasy Kedrov deitın jas kniaz bolatyn. Būl mäselede,
äsırese, polk müddesıne käkır kelıp tūrğan.
İekeuı de Vronskii eskadronynda bolatyn. Polk komandirşe Venden
deitın tituliarnyi sovetnik kelıp, ofitserlerıñız äielımdı qorlady dep
şağym berıptı. Vendennıñ aituyna qarağanda, — üilengenıne alty ai
bolğan, — jas kelınşegı şeşesımen bırge şırkeude bolyp, qapelımde,
belgılı jağdaimen, syrqattanyp qalğanyn sezgen soñ, odan ary tūruğa
därmenı kelmei, qolyna ılıngen äulekı arbakeşke otyra salyp, üige
qaitypty. Sodan ofitserler qualap, äiel şoşyp ketkendıkten, üige
baspaldaqpen jügıre kırem dep, auruy odan beter üdep ketıptı. Vendennıñ,
özı bolsa, mekemeden kele, qoñyrau şyldyry men qaidağy bır dañ-düñ
dauys iestıgen soñ, syrtqa şyğyp, hat ūstağan mas ofitserlerdı körıptı de,
iterıp şyğarypty. Qatañ jaza berıluın sūrapty ol.
— Joq, ne deseñız, o deñız, — deptı polk komandirı, Vronskiidı
şaqyryp alyp, — Petritskii asqynyp bara jatyr. Uaqyiğasyz qūr ötetın
apta joq. Anau çinovnik te ısın aiaqsyz qoimaidy, şyrqai beredı ary.
Vronskii ıstıñ nasyrğa şapqanyn tügel añğarğan soñ, būl jerde duel
bolar oraiy joq, sol tituliarnyi sovetniktı ilıktırıp, ıstı qymtai salu
jönınde qoldan kelgenderdı tügel ısteu kerek dep oilağan. Polk komandirı
Vronskiidı şaqyrğanda, tap sol marhabatty, aqyldy, äsırese, polk
abroiyn qadır tūtatyn adam dep bılgendıkten şaqyrğan bolatyn. İekeuı
keñese kelıp, Petritskii men Kedrov iekeuı Vronskiimen bırge sol
tituliarnyi sovetnikke keşırım sūrai baruy kerek dep ūiğarğan.
Vronskiidıñ aty men fligel-adyotanttyq dañqy tituliarnyi sovetniktı
jūmsartuğa köp kömek beruı kerek iekenın polk komandirı de, Vronskii de
tüsıngen bolatyn. Şynynda ol iekı qarudyñ iekeuı de ışınara şyn qaru bop
şyqty; bıraq jarastyru nätijesı, Vronskii aitqandai, iekıtalai-düdamal
qalypty.
Vronskii frantsuz teatryna kelgen soñ polk komandirın foiege alyp
şyğyp, sätın de, sätsızdıgın de tegıs aityp berdı. Polk komandirı tügel
oilastyra kelıp, ıstı aiaqsyz qaldyruğa ūiğardy, odan soñ iermek körıp,
Vronskiiden didarlasu jūmysynyñ iegjei-tegjeilerın de sūrastyryp
şyqty; Vronskiidıñ: tituliarnyi sovetnik tolastai bere, äñgıme jaiy
iesıne tüsıp ketse-aq, qalt qaita būrqyrap, Vronskii bolsa, jarastyrudyñ
soñğy jarty auyz sözıne kelgende jalt berıp, Petritskiidı aldyna tosa,
imene bergen äñgımesın tyñdai tūryp, polk komandirı ışek-sılesı qata ūzaq
küldı.
— Sūmdyq ta, qyzyq ta uaqyiğa ieken bır. Kedrov qaidan şaiqassyn ol
myrzamen! Sonşa qatty aşulandy ma, özı? — dedı qaiyra, küle sūrap. —
Bügın Kler qandai deseñşı! Keremet! — dedı frantsuzdyñ jaña
aktrisasynyñ jaiyn aityp. — Qaşan körseñ de, kün saiyn jaña. Būl tek
frantsuzdar qolynan ğana keledı ğoi jalğyz.
Vİ
Betsi kniaginia üiıne soñğy aktynyñ aqyryna qaramai qaitty.
Sopaiğan bop-boz betıne opa seuıp, sony sürtıp, oñdalyp alğan soñ, ülken
qonaq üige şai jasañdar deiın dep, juynatyn bölmesıne kırgenı sol iedı,
Ülken Morskaiadağy abajadai üiıne küimeler bırınen soñ bırı sau iete tüstı.
Qonaqtar keñ iesık jaqtan kelgen soñ, ötken-ketkenge önege bolam dep,
äinektı iesık ışınde ierteñgısın gazet oqyp otyratyn semız şveitsar sol däu
iesıktı syqyr ietkızbei aşyp, kelgenderdı qasynan ötkıze bastady.
Qabyrğalary qoñyrqai, jündes kılem töselgen, şam astynda
dastarqany şağylysa şañqyiğan stol üstı jap-jaryq, kümıs samauryny
jyltyrap, şai şynylary möldırei körıngen ülken qonaq üige: şaşyn
jañalap tarap, jüzın jañalap jasañğyratqan qojaiyn äiel bır iesıkten
kırgende, qonaqtar iekınşı iesıkten bır mezgılde kelıp kırdı.
Qojaiyn äiel qolğabyn samauryn qasyna otyrğan soñ şeştı.
Jūrtşylyq körneksız bır malailardyñ kömegıne süiene, oryndyqtardy
jyljytyp, iekı jaryla, — qojaiyn äiel otyrğan samauryn jaq pen qonaq
üidıñ soğan qarsy iekınşı jağyna, — qara barqyt kiınıgı, qarasy tıkıreigen
ädemı, ielşı äielınıñ qasyna jailasty. İekı töbe jūrttyñ, iekeuınıñ äñgımesı
de, ä degendegı iejelgı ädet boiynşa kezdesu, amandasular kiıp ketıp, tıl
qatar jeleu ızdegendei, şai ūsynular bölıp, auytqyi berdı.
— Aktrisalyq jağynan özı tötenşe jaqsy jatyr; Kaulbahty
zerttegen boluy kerek, tärızı, — dedı ielşı äielınıñ tobyndağy tılmar, —
qalai qūlağanyn baiqadyñyz ğoi.
— Qoi, jarqynym, Nilsondy aitpai-aq qoialyq! Aita qoiar tük te
jañalyğy joq onyñ,— dedı könetoz jıbek köilektı, qasy typ-tyqyr,
jasandy şaş qospağan, qyp-qyzyl, juan aqsary äiel. Ol kısı qarymqatnasta qarabaiyr, dökırlıkpen aty şyğyp, enfant terrible 32 atanğan
Miagkaia kniaginia deitın kısı bolatyn. Miagkaia kniaginia iekı üiırmenıñ
aralyğyna otyryp alyp, sözderın tyñdai, oğan da, būğan da qatnasyp
otyrğan. — Kaulbah jaiyndağy sol sözdı, uädelesıp qoiğandai, bügın üş
kısı aitty mağan. Sol sözdıñ soğūrly nemenesı ūnap qalğanyn da bılmeimın
solarğa.
Äñgımenı osy kırme söz bölıp kettı de, tağy bır tyñ taqyryp oilastyru
kerek boldy.
— Bızge bır ılmesı joq qyzyq äñgıme aityp berıñız, — dedı, iendı ne
bastaryn bılmei, qosa qysylyp otyrğan tılmarğa, ağylşynşa small-talk
deitın äsem söileudıñ asqan şeberı bop jürgen ielşı äielı.
— İlmelespei külkı joq, onsyz tüktıñ syiqy joq degen ğoi, — dedı
tılmar, sözın külımsırei sabaqtap. — Aityp köreiın bıraq. Taqyryp
berıñız. Äñgıme bıtken taqyrypta bop otyr. Taqyryp berılse, qūrap
şyğaru qyiyn iemes odan. Kymys ietse-aq, qazır aqyldy söz söileuge ötken
ğasyrdyñ ataqty samar jaqtary da qyinalğan bolar iedı dep oilaimyn
özım. Aqyldy söz bıtken jalyqtyryp ta jıberdı ğoi...
— Äldeqaşan aitylğan äñgıme onyñyz, — dep ielşı äielı küle söilep,
sözdı bölıp jıberdı.
Äñgıme sypaiy bastaldy da, sol öte sypaiylyğynan tağy da toqtap
qaldy. Ömırı jaza baspaityn, jaqsy qaru — mysqyl sözge oiysudyñ
oraiy keldı.
— Osy Tuşkeviçte Louis XV tärızdes bırdeñe baryn baiqaisyzdar ma,
sızder? — dedı tılmar, stol qasynda tūrğan ädemı aqqūba jıgıttı köz
qyiyğymen nūsqap.
— İe, älbette! Qonaq üimen auzynyñ dämı bır, mūnda soğūrly jiı kele
beretını de sodan özınıñ.
Osy qonaq üide otyryp, iağni Tuşkeviç pen qojaiyn äiel arasyndağy
qarym-qatnas jaiynda aitylmaityn äñgıme iemeurın arqyly aitylğan soñ
da, ol äñgımenı jūrt qoldasyp kettı.
Onyñ üstıne, samauryn men qojaiyn äiel mañyndağy äñgıme de:
qoğamdyq soñğy jañalyq, teatr, sony synau syqyldy qajettı üş taqyryp
arasynda bıraz uaqyt däl osylai auytqyi jürıp, soñğy taqyrypqa, iağni
mysqyl sözge tırelgen soñ baryp baiandady.
— Meltişeva da, — qyzy iemes-au, şeşesı, — özıne diable rose
kostiumın tıktırıp jatqanyn iestıgen bolarsyzdar.

— Qoiyñyzşy! Joq, tamaşa ieken onysy!
— Sol aqylymen jürıp, — iessız kısı iemes qoi özı, — sonyñ külkı närse
iekenın añğarmaitynyna tañmyn.
Meltişeva sorlyny ılıp-qağyp, tälkek qylatyn söz ärqaisysynan-aq
tabylyp, äñgımelerı laulai janğan otşa şytyrlap, mazdai jöneldı.
Betsi kniaginianyñ suret köşırmeler jyinauğa qūmarpaz, meiırban,
küpserdei küieuı, äielıne qonaqtar kelıp otyrğanyn bılgen soñ, klubqa
barar aldynda, qonaq üige soqty. Jūmsaq kılemde jürısın iestırtpei, ieptep
basqan küiı Miagkaia kniaginianyñ qasyna keldı.
— Qalai, Nilson ūnady ma, sızge? — dedı ol.
— Oipyr-ai, osylai da ūrlanyp keluge bola ma ieken? Şoşytyp
jıberdıñız ğoi, — dedı kniaginia. — Opera jaiynda söilespei-aq qoiyñyz
menımen, muzykadan däneñe de bılmeisız. Odan da sızdıñ deñgeiıñızge men
tüseiın de, qyştaryñyz ben suretterıñızdıñ jaiyn söileseiın sızben.
Jaimadan juyrda ne qaznalar satyp aldyñyz özıñız?
— Qalasañyz, körseteiın. Baiybyna barmaisyz ğoi bıraq.
— Körsetıñız. Men älgı, anau... ne deuşı iedı özderın... bankirler...
solardan üirengemın, tamaşa suretterı bar. Körsetken bızge.
— Nemene, Şiutsburgterdıkınde bolyp pa iedıñız? — dedı samauryn
qasyndağy qojaiyn äiel.
— Bolğamyz, ma shere. Küieuım iekeumızdı tamaqqa şaqyryp, sol
tamaqtyñ tūzdyğy myñ som boldy degen mağan, — dedı Miagkaia kniaginia,
sözın jūrt tyñdap otyrğanyn sezgen soñ, jarqyn-jarqyn söilep. —
Onysy bır oñbağan, şikı tūzdyq ieken özı. Solardy şaqyru kerek bolğan
soñ, tūzdyqty men seksen bes tyiynğa jasap iedım, jūrt bıtken riza boldy
tıptı. Myñ somdyq tūzdyq degen qolymnan kelmeidı menıñ.
— Ony jasaityn jalğyz sol! — dedı qojaiyn äiel.
— Keremet! — dedı iendı bıreuı.
Miagkaia kniaginia sözınıñ äserı qaşan bolsyn bırkelkı şyğatyn da,
äserınıñ syry, jañağydai özı onşa oryndy söilei qoimağanmen, jai
närsenı mändı ietıp aituynda jatatyn. Özı jürgen qoğamda mūndai sözderı,
jalpy alğanda, nağyz ötkır qaljyñşa äser ietetın. Miagkaia kniaginia sol
sözınıñ nege olai äser ietetın mänısın tüsınbegenmen, äiteuır sol äserın
bılıp, sony paidalana beretın.
Miagkaia kniaginia söilep otyrğan kezde, jūrt bıtken sony tyñdap, ielşı
äielı qasyndağy äñgıme toqyrap qalğan soñ, qojaiyn äiel qoğamdy bır
jerge tügel toğystyrğysy keldı de, ielşı äielıne tıl qatty:
— Şaiğa zauqyñyz joğy anyq qoi? Bızdıñ jaqqa şyqsañyz deimın
onda.
— Joq, osy jerdıñ özı jaqsy bızge, — dep ielşı äielı küle jauap berdı
de, bastağan äñgımesın jalğap äkettı.
Äñgımelerı öte bır süikımdı äñgıme bolatyn. İer-äieldı Kareninderdı
sögıp otyrğan.
— Anna özı Moskvağa baramyn dep qatty özgerıp ketıptı. Özınde bır
oğaş närse bar syqyldy, — dedı Annanyñ bılısı.
— Özgerısınıñ ülkenı, Aleksei Vronskiidıñ
kelgendıgınde ğoi onyñ, — dedı ielşı äielı.
ielesın
qosa
ala
— Onyñ nesı bar deisız? İelesı joq adam, ielesten qūr adam degen
mysaly bar Grimmnıñ. Sol özı ärı soğan degen äldenenıñ jazasy da ğoi
deimın. Sonyñ ne jaza iekenın de ömır boiy tüsınbei kelem özım. Bıraq
äielge ielessız jüru degen jaisyz närse boluğa tiıs.
— Ras qoi, bıraq ielespen jürgen äieldıñ aqyry ädette jamanğa aparyp
soğady, — dedı Annanyñ, bılısı.
— Tılıñızge şoq tüssın, — dedı Miagkaia kniaginia qapelımde, sol sözdı
iestıgen soñ. — Karenina degen — äiel josaqty äiel. Küieuın
jaqtyrmasam da, özın öte jaqsy köremın.
— Küieuın nege jaqtyrmaisyz? Özı bır sonşa tamaşa adam ol kısı, —
dedı ielşı äielı. — Ondai memleket adamy İevropada azğantai-aq deidı
küieuım.
— Menıñ küieuım de sony aitady, bıraq senbeimın özım, — dedı Miagkaia
kniaginia.— Küieulerımız aitpağan bolsa, baryn barşa körgen de bolar iedık,
Aleksei Aleksandroviç degen, menıñşe, äşeiın bır aqmaq adam özı. Ony
men sybyrlap aitam qūr... Tügel aidan aşyq ıstelıp jatqany, ras iemes pe?
Būryn sony aqyldy kısı degende, ızdep-ızdep, sol aqylyn tappağan soñ,
özımdı aqmaq iekem deuşı iedım; sodan özın aqmaq dep sybyrlai aituym-aq
mūñ ieken, bärı de aian bola kettı tıptı, ras iemes pe osyñ?
— Bügın özıñız aşuly iekensız!
— Aşuly tügım de joq. Özge jolym bolmai otyr. İekeumızdıñ bırımız
aqmaq iekenımız —aqmaqpyz. Bıraq özıñız bılesız, özıñ jönınde ömırı aituğa
bolmaidy ony.
— Däuletke mäz ieşkım joq, aqylyna mäz ärkım, — dedı tılmar frantsuz
ieleñın aityp.
— Mıne, mıne tap sol, — dedı Miagkaia kniaginia, tılmarğa apyl-ğūpyl
būrylyp. — Bıraq Annany qyimaimyn sızderge, äñgıme sol. Özı bır sonşa
süikımdı, aiauly kısı. Jūrt ğaşyq bop, köleñkedei ılesıp qalmai jürse, ne
ıstemekşı ieken ol?
— Menıñ de sögeiın degen oiym joq, — dedı Annanyñ bılısı aqtala
söilep.
— Özımızge köleñkeşe ılesken ieşkım joq bolsa, ol bızdıñ söge beruge
haqymyz bar degen sez iemes.
Miagkaia kniaginia Annanyñ bılısın kelıstıre mūqatyp tastady da,
türegelıp, ielşı äielıne ılese, Prussiiä koroly jaiynda jalpy äñgıme bop
jatqan stolğa baryp qosyldy.
— O jerde ne mysqyl aittyñyzdar? — dep sūrady Betsi.
— Kareninder jaiy. Kniaginia Aleksei Aleksandroviçke mınezdeme
berıp şyqty, — dedı ielşı äielı, külımdegen küiı, stol qasyna otyra berıp.
— İestımegenımız jaramağan ieken, — dedı qojaiyn äiel, kırer iesıkke
qadala qarap. — Ä, aqyry sız de kelgen iekensız ğoi! — dedı, kırıp kele
jatqan Vronskiige külımdei söilep.
Vronskii osynda kezdesken jūrtty tügel tanumen bırge, kün saiyn
bärın körıp jürgendıkten, bölmede bırge otyrğan adamdar qasynan qazır
ğana ketıp, qaita oralğan kısıdei, jai şüiırkelese kırdı.
— Qaidan deisız be? — dedı ielşı äielınıñ sūrauyna jauap bere söilep.
— Laj neşık, moiyndaiyn. Bufften keldım. Jüz körgen şyğarmyn
deimın, bıraq ylğyi jaña körgendei bolamyn. Tamaşa! Uiat iekenın de bılem
özım; bıraq operada ūiqtap qalam da, Buffte aqyrğy minutyna deiın mız
baqpaimyn, köñıldı de ärı. Bügın...
Frantsuz aktrisasyn atap, sol jönde bırdeñeler aituğa oqtalyp iedı,
ielşı äielı bıraq türşıge qaljyñdap, sözın bölıp jıberdı.
— Ol sūmdyqty aitpai-aq qoiyñyz, jarqynym.
—Jaraidy, ol sūmdyqty jūrt bıtken mensız de bıletındıkten, aitpaiaq qoiaiyn.
— Ol bır, opera syqyldy. jağymdy bolsa, jūrt bıtken sonda barar iedı
ğoi, — dep Miagkaia kniaginia da ılıp äkettı.
Vİİ
Kırer iesıkten aiaq dybysy şalynğan soñ, Betsi kniaginia Karenina
iekenın bılıp, Vronskiige qarady. İesıkke qarağan Vronskii jüzıne bır jaña,
oğaş älpet orala kettı. Kırıp kele jatqan äielge ärı quana , ärı qadala,
jüreksıne qarağan küiı, jailap türegele berdı. Qonaq üige Anna kep kırdı.
Qaşanğy ädetınşe boiyn tıp-tık ūstap, qauymdağy özge äielder jürıstūrysynan özgeşe bır nyğyz, lypyldai basqan jeñıl jürıspen, köz
qyiyğyn audarmai, qojaiyn äielge deiıngı bırneşe qadam jerdı basyp
kep, qolyn külımsırei qysty da, sol külımdegen küiı Vronskiige qarady.
Vronskii maiysa iılıp, oryndyq ta yñğailai berdı.
Anna tek basyn izedı de, qyzaryp ketıp, qabağyn şyta qoidy. Bıraq
ıle-şala tanystaryna basyn lypyldai izep, ūsynğan qoldardy qysa,
qojaiyn äielge būryldy.
— Lidiiä grafinianıkınde bolyp iedım, ierterek kelermın desem, otyryp
qalyppyn. Djon myrza boldy üiınde. Kelıstı adam ieken bır.
— Ä, älgı missioner ğoi, anau?
— İa. Ündı tūrmysy jaiynda öte qyzyq äñgımeler aitty.
Anna kelumen üzılgen äñgıme, ürlegen şam otyndai tary da şalqyi
bastady.
— Djon myrza ğoi! Djon myrza, ia! Körgemın özın. Jaqsy söileidı.
Vasileva qūlai ğaşyq bop qalypty özıne.
— Aitqandai, kışı Vasileva Topovqa şyğady degenı ras pa ieken sol?
— Ras, şyğatyn bop qoidy desıp jür.
— Ata-anasyna tañmyn özım. Sol nekenıñ özın qūmarlyq neke ieken
desedı jūrt.
— Qūmarlyq deisız be? Pıkırıñız qyñyr pıkır ieken! Qūmarlyq degendı
qazır kım söz qylady sol? — dedı ielşı äielı.
— İster laj ne? Sol bır iejelgı aqmaq salt qalmai-aq keledı, äiteuır, —
dedı Vronskii.
— Sol saltty ūstağandardyñ özıne jaman ol. Öz basym paryqty nekenı
ğana baqytty neke dep bılemın.
— Ras qoi, bıraq sonyñ iesesıne, tap sol tıştımtaily ietken qūmarlyq
kelgende, paryqty neke baqytynyñ da külı kökke ūşatyn şağy bola
beredı, — dedı Vronskii.
— Bıraq paryqty neke degende, iekeuınıñ jelıgı basylğan nekenı aitamyz
ğoi bız. Ol jelık jūpar syiaqty närse bır, soqpai ketpeidı.
— Onda şeşek syqyldy mahabbatty iegudı de üirenu kerek ieken ğoi.
— Jas künımde diaçokqa ğaşyq bolğanym bar menıñ, — dedı Miagkaia
kniaginia. — Sebebı tidı me, timedı me sonyñ, bılmeimın.
— Joq, qaljyñ öz aldyna, menıñşe, mahabbatty tanu üşın aldymen
qatelesıp alyp, sodan soñ baryp tüzelu kerek, — dedı Betsi kniaginia.
— Tıptı nekeden soñ da söitu kerek pe? — dedı ielşı äielı qaljyñdai
söilep.
— Ökınudıñ ierte, keşı joq degen, — dedı tılmar ağylşyn mätelın
aityp.
— Rasy sol, — dep Betsi de qağyp äkettı, — qatelesu kerek te tüzelu
kerek. Būğan qalai deisız? — dedı, sol äñgımenı salmaqpen, säl külımsırei,
ünsız tyñdap otyrğan Annağa qarap.
— Menıñşe, — dedı Anna da, şeşıp alğan qolğabymen oinai tūryp, —
menıñşe...bac qanşa bolğanda, aqyl sonşa bolsa, jürek qanşa bolğanda,
mahabbat türlerı de sonşa, ğoi deimın.
Vronskii Annağa qarağan küiı, ne der ieken dep, jüregı lüpıldei, añyra
qalğan iedı. Anna älgı sözderdı aitqanda, qaterden qūtylğan kısıdei,
kürsınıp saldy.
Anna kenet soğan būryldy.
— Moskvadan hat alyp iedım. Kiti Şerbatskaia qatty auru dep jazypty.
— Apyr-ai, ä? — dedı Vronskii şytynyp.
Anna betıne qatulana qarady.
— Qaperıñızge kelmei otyr ma sol?
— Qatty kelıp otyr, qaita. Sızge özderı ne dep jazğan ieken, bılsem
bolar iedı sony? — dep sūrady Vronskii.
Anna türegelıp, Betsidıñ qasyna bardy.
— Bır şyny şai berıñızşı mağan, — dedı, Betsi oryndyğynyñ art
jağyna toqtap.
Betsi kniaginia şai qūiğanşa, Annanyñ qasyna Vronskii de keldı.
— Nemene jazypty sızge? — dedı qaiyra sūrap.
— Osy ierkekterdıñ qaiyrsyzdyq degendı qaşan bolsyn aita jürıp,
sony tüsınbeitınderın oilai berem özım, — dedı Anna, Vronskiige jauap
bere qoimai. — Sızge özım äldeqaşan-aq aitaiyn dep iedım, — degendı qosa
aitty da, bırneşe qadam jürıp baryp, būryşta albom tūrğan stol qasyna
otyrdy.
— Sözıñızdıñ mağnasyna onşa tüsıne almai qaldym, — dedı Vronskii,
bır şyny şaiyn äpere berıp.
Anna öz qasyndağy divanğa qarağan soñ, Vronskii de otyra kettı.
— İa, sızge aitaiyn degenım, — dedı Anna, Vronskiige qarai qoimai. —
Jaman ıstedıñız, jaman, öte jaman.
— Jaman ıstegenımdı bılmeidı deisız be, men? Bıraq solai basuyma
sebep bolğan kım iedı deseñızşı?
— Ony nege aitasyz mağan? — dedı Anna, Vronskiige qatulana qarap.
— Nege iekenın özıñız bılesız, — dedı Vronskii, Annanyñ közıne közı
tüse, sodan airylmai, quana, batyl jauap berıp.
Ol qysylmai, Anna qysyldy bıraq.
— Onyñyz tek, sızde jürek joğyn körsetedı, — dedı Anna. Bıraq köz
janary: jürek baryn bılemın sızde, sol üşın de qorqamyn sızden dep tūr
ieken.
— Qazırgı aitqanyñyz ğaşyqtyq iemes, qate närse bolatyn.
— Osy sözdı aitpañyz dep tyiğanym iesıñızde ğoi, oñbağan söz bır, —
dedı Anna selık ietıp; bıraq tyiğamyn degen jalğyz auyz sözben-aq,
Vronskiige özınıñ belgılı desı baryn moiyndap, sol arqyly onyñ da
ğaşyqtyq jaiyn aituyna dem bergenın ıle-şala seze kettı. — Sızge osyny
äldeqaşan-aq aitaiyn dep iedım, — dedı sözın sabaqtap, Vronskiidıñ közıne
batyl qarağan küiı, betı du iete albyrai qyzaryp, — bügın bolsa, özıñızge
kezdesetınımdı bılıp, ädeiı keldım. Tyndym boluy kerek degendı aitqaly
keldım sızge; ömırı ieşkım aldynda qyzaryp körgen jan iemes iedım, sız bıraq
özımdı özım äldenege aiypty sezetın ietıp jıberdıñız menı.
Vronskii Annağa qarai otyryp, jüzındegı ruhani jaña körkıne tañtamaşa boldy.
— Ne qalap otyrsyz menen? — dedı Vronskii jaiymen, şyndai
söilep.
— Qalağanym, Moskvağa baryp, Kitiden keşırım sūrañyz, — dedı ol.
— Qalağanyñyz ol iemes sızdıñ, — dedı Vronskii.
Anna qalağanyn aitpai, özın özı zorlağanyn aityp otyrğanyn
Vronskii añğaryp tūr.
— Menı, özıñız aitqandai, jaqsy körseñız, — dedı Anna, sybyrlai
söilep, — tynyştyq tabaiyn, sol aitqanymdy ısteñız.
Vronskii jüzı jainap qoia berdı.
— Bar ömırım bır özıñız iekenın bılmeisız be sız; bıraq tynyştyq degendı
özım de bılmeimın, sızge de berer jaiym joq. Tūrğan boiym, mahabbatym
tügel... sol. Özım men sızdı bölek oilar därmenım joq menıñ. Özım men sız
özım üşın bıreu-aq. Özıme de, sızge de aldymyzda tynyştyq bolar oraiyn
jäne tappai otyrmyn. Körerım qūr qapalyq pen baqytsyzdyq oraiy... Ne
bolmasa, baqyttylyq oraiyn körsem, ne ietken baqyt deseñızşı ol!.. Oraiy
joq deisız be, onyñ? — dedı iernı ğana qybyr ietıp; Anna bıraq iestıp qaldy.
Köñlındegısın aitqaly o da aqyl quatyn tügel jūmsady; bıraq ony aitu
ornyna, mahabbat toly janaryn Vronskiige salğan küiı, ieşteñe degen
joq.
«Osy ieken ğoi! — dedı Vronskii süisıne oilanyp. — Küder üze
küizelıp, däiegı joq körgenım — osy ieken ğoi! Süiedı ieken ğoi menı.
Moiyndap otyrğany sol mūnyñ».
— Solai ietıñız de, men deseñız, ömırı mağan ol sözderdı aitpañyz, tatu
dos bop jüreiık, — dedı sözben, köz janary bıraq mülde özge närse aityp
tūr.
— Dos bolmaimyz iekeumız, özıñız de bılesız ony. Jūrt bıtkennen ne
asqan baqytty, ne asqan baqytsyz jan bolu-bolmauymyz, — öz bilıgıñızde
tūr.
Anna bırdeñe deiın dep iedı, Vronskii bölıp kettı.
— Menıñ sūrarym-aq, qazırgıdei ümıt qyp, qazırgıdei qyinaluğa ierık
berıñız dep, sony ğana sūraimyn; ol bolmasa, joğalyñyz deñız bır, joğalam
da ketemın. Otyruym özıñızge auyr tise, qaityp menı körmeisız.
— İeşqaida quar jaiym joq sızdı.
— İeşnärse özgertpeñız tek. Bärın sol küiınde qoiyñyz, — dedı
Vronskii, dausy dırıldep. — Äne, küieuıñız de keldı.
Şynynda, osy sätte qonaq üige jöñkerıle, jaibaraqat basyp, Aleksei
Aleksandroviç te kep kırdı.
Äielı men Vronskiidı şola qarap, qojaiyn äieldıñ qasyna kele, şaiğa
otyrdy da, üirenşıktı qaljyñbas älpetıne basa, qaşanda iestıle ketetın,
baisaldy dausyna sala, äldekımdı qağyta söiledı.
— Rambuleñız tügel ieken, — dedı, jūrtty tegıs şolyp şyğyp, —
säulet pen saz ğoi bır.
Bıraq osyndai söz tärkın sneering 34 dep ataityn Betsi kniaginia,
onysyna şydai almai, aqyldy äiel bolğan soñ, äñgıme betın jalpy äskeri
mındet jaiyndağy kelelı sözge kılt būryp jıberdı. Aleksei
Aleksandroviç te äñgımege dereu üiırıle ketıp, Betsi kniaginia tiısıp
otyrğan jaña ukazdy den qoia araşalai bastady.
Kışkene stol qasynda otyrğan Vronskii men Anna iekeuı sol küiı otyra
berdı.
— İersı bop barady mynasy, — dedı bır äiel, Karenina men küieuı,
Vronskii üşeuın köz qyiyğymen nūsqai, sybyr ietıp.
— Men ne aityp iem özıñızge? — dedı Annanyñ bılısı.
Bıraq, jalpy üiırmeden oqşau şyğyp ketken iekeuı, ol äielder tügıl,
özgelerınıñ de mazalaryn alğandai, qonaq üidegı jūrt tügelımen, tıptı
Miagkaia kniaginia men Betsidıñ özı de solar jaqqa dürkın-dürkın jaltaqtai
qarasty. Ol jaqqa bırde-bır qaramai, bastalğan äñgımenıñ qyzyğynan bas
almağan jalğyz Aleksei Aleksandroviç qana boldy.
Jūrttyñ azarda-bezer bop otyrğanyn körgen soñ, Betsi kniaginia
Aleksei Aleksandroviç äñgımesın tyñdai tūruğa özge bıreudı qoia salyp,
Annanyñ qasyna bardy.
— Küieuıñızdıñ ärı aiqyn, ärı däl aitatynyna qaşan bolsyn qairan
qalam özım, — dedı Betsi. — Sol kısı söilegende, oi şalmaityn ūğymnyñ
özı de oñai bop ketedı mağan.
— Älbette! — dedı Anna, baqytqa bata, jainai külımsırep,Betsi
aitqan sözdıñ bırde-bırın tüsınbei. Ülken stol basyna kelıp, jalpy
äñgımege o da qatnasa bastady.
Aleksei Aleksandroviç jarty sağat otyrğan soñ, äielıne kelıp, üige
bırge qaitalyq degendı aitty; Anna bıraq küieuıne qarai qoimai, keşkı
asqa qalamyn dep jauap berdı. Aleksei Aleksandroviç bas ie qoştasyp,
şyğyp kettı.
Kareninanyñ jyltyraq jarğaq kigen juan, kart, tatar köşırı suyqqa
toña şyiyrşyq atqan, sol jaqtağy kök atty iesık aldynda äreñ, ūstap tūr
ieken. Malai küime iesıgın aşyp tūr. Syrtqy iesıktı ūstap şveitsar tūr ieken.
Anna Arkadevna ışıgınıñ ılgegıne şalynğan şılterın kıp-kışkene
qolymen lypyldai jazyp, özın attandyryp jürgen Vronskiidıñ sözın
ieñkeie tūryp tyñdady.
— İeşteñe aitpadyñyz sız; tıptı men de qalağam joq delık, — dedı
Vronskii. — Mağan bıraq dostyq kerek iemesın özıñız de bılesız, ömırımdegı
jalğyz baqytym, özıñız sol azarda-bezer bolatyn söz boluy da yqtimal...
mahabbat, ia...
— Mahabbat... — dedı o da, özekten şyqqan ünımen baiau qaitalap,
söittı de, şılterın jazyp ala bere, jalma-jan: — Ol sözdı men, özıme
degen mağnasy özıñız oilağannan äldeqaida artyq bolğan soñ da süimeimın,
— dep qosyp jıberdı de, betıne jalt qarady. — Qoş bolyñyz!
Anna Vronskiige qolyn bergen soñ, şveitsar qasynan ielpıldegen
şapşañ jürıspen öte şyğyp, küimesıne baryp zyp berdı.
Köz qarasy men qolynyñ jūğysuy Vronskiidı şarpyp jıberdı.
Alaqanynyñ Anna janasqan jerın süiıp aldy da, köñıldegı maqsūtqa soñğy
iekı aidağydan osy keştıñ özınde köbırek jaqyndadym degen oimen, üiıne
qarai mäz bola attandy.
Vİİİ
Aleksei Aleksandroviç äielınıñ Vronskiimen derbes stol basynda
äldene jaiyn ientelei äñgıme ietıp otyruynda oğaş, iersı ieşteñe de joq dep
qarady; bıraq solary qonaq üide otyrğan özge jūrtqa oğaş, iersı körıngenın
añğarğan soñ, özıne de iersı körınıp kettı. Sony äielıme aitaiynşy degen
oiğa keldı.
Aleksei Aleksandroviç üiıne oralğan soñ, qaşanğy ädetınşe,
kabinetıne baryp, oryndyqqa otyrdy da, papizm jaiyndağy kıtabynyñ,
qağaz kesetın pyşaq sap qoiğan jerın aşyp, ädetınşe sağat bırge deiın
oqydy; äldenenı serpeiınşı degen kısıdei, ken, mañdaiyn qūr oqta-tekte
sürtıp qoiyp, basyn şaiqai tüsıp otyr. Dağdyly sağaty jetken soñ
türegelıp, jatar aldynda juynyp-şaiynyp ta keldı. Anna Arkadevna älı
de joq ieken. Qoltyğyna kıtabyn qysa joğary şyqty; bıraq bügıngı keşkı
oiy qyzmet jaiyndağy üirenşıktı joramal, pıkırler ornyna, äielı men
sol kezdesken qaidağy bır jaisyz pıkırlerge tolyp aldy. Tösekke jata
qalatyn ädetıne baspai, qolyn artyna ūstağan küiı, bölmede ary-berı jüre
bastady. Jaña kezıkken jaidy bajaiylau kepek degen oimen, jata alğan
joq.
Aleksei Aleksandroviç äielımen söilesu kerek dep şeşkende, özıne ol
oñai da, jeñıl de körıngen bolatyn; bıraq sol jaña kezıkken jaidy qazır
qaita oilastyrğan şaqta, özıne bır öte şytyrman qyiyn närse bop ta
körındı.
Aleksei Aleksandroviç qyzğanşaq kısı iemes iedı. Öz nanymynşa,
qyzğanşaqtyq degen äielıñdı qorlaityndyqtan, äielıñe senımıñ boluy
kerek dep bıletın. Bıraq sol senımıñ, bolu mänısı ne, jas äielıñ ylğyi
özıñdı süiedı degenge nege senıp ketuge tiıssıñ degendı öz basynan sūrap
körgen jan iemes-tı; bıraq özı senbeu degendı bılmegendıkten, sene beretın
de, senımın, bolu kerek degendı aita da beretın özıne. Al, qazır bolsa,
qyzğanşaqtyq uiatqa qaldyrady, senımın, boluy kerek degen nanymy
ainymağanmen de, qaidağy bır mänı joq, qyisynsyz närsege betpe-bet
kelgenın sezıp, ne ısterın bılmedı. Aleksei Aleksandroviç ömırge betpe-bet
kelıp, äielım özımnen özge bıreudı süiüı mümkın-au degen oiğa kelgende, sol
özı tük mänı joq, tüsınıksız närse bop ta kerındı, öitkenı ömır degennıñ özı
sol bolatyn. Aleksei Aleksandroviç ömır boiy qyzmet auqymynda bolyp,
sonda ıstep, ömırdıñ, ieles jağyn ğana körıp kelgen. Sodan ol, ömırdıñ özıne
kezıkken saiyn-aq, taiqap şyğa beretın. Qazır özı qūzar üstındegı köpırmen
jürıp kelıp, sol köpırı būzyp alynğan köpır bop, tömende tolqyn tulap
jatqanyn qalt köre ketken kısınıñ sezımındei bır sezımge keldı. Ol tolqyn
— ömırdıñ özı ieken. de, köpırı — Aleksei Aleksandroviç sürgen sol bır
jasandy ömır ieken. Äielım özge bıreudı süiüı mümkın-au degen sūrau oiyna
alğaş kelgende, şoşyp ta kettı özı.
Jalğyz şamdal jağylğan as üidıñ syñğyrağan parketın basa, juyrda
jasalyp, divan tūsyna ılıngen özınıñ ülken suretıne ğana jaryq tüsken
qoñyrqai qonaq üidıñ kılemın keze, äielınıñ kabinetın aralai, sol
şeşınbegen küiı, ary-berı, bap aiañmen qydyryp jür, äielınıñ kabinetınde
janğan qos şyraq, tuysqandary men bılısterı suretterıñ sonyñ
stolyndağy, özı köpten qanyq bıletın, ädemı äşekei-üşekeilerın jaryq
qyp tūr. Äielınıñ bölmesı arqyly jatyn üidıñ iesıgıne deiın baryp, qaita
oralyp jür.
Sol seruennıñ ärqaisysynda-aq, köbınese jap-jaryq as üidıñ parketın
basqan kezde, kıdıre qalyp, özıne özı: «Ras, mūnyñ özın şeşerın şeşıp,
tyiym salyp, būl jöndegı közqarasyñ men bailauyñdy aituyñ qajet», —
dep qoiady. Söitedı de, keiın qarai oralady. «Aitqanda ne aitasyñ, bıraq?
Bailauyñ ne bolmaq?» — dedı qonaq üide ışınen, jauabyn tappady.
«Aitty-aitpady, ne boldy ieken özı? — dedı ışınen, kabinetke būrylar
jerde. — İeşteñe de joq. Sonymen özı köp söilestı-au. Qaiter deisıñ?
Qauymdağy äieldıñ özge bıreumen söilesuınde ne tūr deisıñ, sol? Onyñ