Poema
İsemdäseñ.
İstän çıkkanıñ yuk, -
Aksaklagan kürşe karçıgı.
Yözyaşärseñ kebek ide miña...
Öyelgän tau - kaber balçıgı.
Alpan-tilpän atlap, tayagıña
Yörer ideñ caylap tayanıp,
Ällä kayçan bulgannarnı söyläp.
Kürgännäreñ bigräk ayanıç...
Sineñ Hätirälär onıtılgan, -
Tıñlavımdır bulgan çamalı.
Gafu it sin, Äbi, sine cälläp
Gramm küz yäşem dä tammadı.
Yäş çak ide.
Uylıy belmägän çak.
Mäşäqatle ide könebez,
Bala yılavına biş uyanıp,
Ütär ide ozın tönebez.
Tamak töbe belän söylär ideñ,
Frantsuzlarça.
Süzkäyläreñ kolak töbemdä...
Tügel.
Tirändäräk.
Onıtılmıy torgan
Neçkä cirdä.
Küñel türendä...
Tössez yaulıgıña tıga-tıga
Agıp çıkkan kömeş çäçeñne
Äyter ideñ: «Kızım, sin tagın tap,
- yuk bala bit inde...»
Kürgän sayın şunı kabatladıñ,
Yalıktırdıñ beraz, bilgele.
Tuktamadıñ, berençesennän soñ
Tagın tapkaç.
İnde ikene.
«Ber bala - yuk bala.
İke bala - ber bala...»
Minem öçäü - ike bulamı?
Ällä yegermegä toramı?
Nigä berne yukka isäplädeñ?
Soramadım sinnän, Äbekäy.
Söyep tuya almas dideñ mikän, -
Balalar bit bigräk tämlekäy...
Ällä aldan kürep berdänberneñ
Oyasınnan oçar çakların,
Mine yalgız ana yazmışınnan
Sin üzeñçä şulay sakladıñ?
Ällä berne artık irkälärseñ,
İrseterseñ maktap, dideñme?
İrkälädeñ, olı yörägeñne
Cidelärgä bülep, cideñne...
«Ber bala - yuk bala...»
Ülsä-nitsä,
Kemgä tayanırsıñ, dideñme?
Kemgä sıyınırsıñ, dideñme?
Ber keşene alıştırıp bulmıy.
Yugaltunıñ urını buş kileş
Kala yörägemneñ ber cirendä, -
Ul haman yuk miña,
Yuk kileş...
Alıştırıp bulmıy.
Sin dä monı
Belgänseñder. Gomer kiçerep...
Sin dä yuksıñ.
Sineñ kebek tä yuk.
Min dä kittem annan küçenep.
2
Ber bala - yuk bala...
Öç katlı öy,
Garacında ike maşina.
Biş bürege. Yahşı, norka inde,
Ber qaderle asıl başına...
Öye tulı cihaz.
Kıymmätledän.
Üze dä şul cihaz şikelle.
Yöz buyalgan.
Yäşerelgän yäşe...
- Sez bigräklär, hanım, söykemle!
Bala üskän.
Ber sakallı sabıy.
İrneñ üz dönyası. Bikläüle...
Ni tota soñ,
Nilär yakınayta,
Bu öçäüne, ällä ikäüne?
Öy öç katlı, -
Kaytıp yugalalar:
Yuk bala da, ir dä, hatın da.
Citeş dönya kötä bu keşelär,
Bez häyerçe alar yanında.
Tırışalar
Ber «yuk bala» öçen
Tagın yort tözergä yörilär,
Ällä nindi zur eş maytarganday
Äy, zur itep anı söylilär...
Äy, cıyalar, tuymas näfeslären
Tıyarga da hätta uylamıy.
Cıygan sayın citmi,
Meskenlänep:
- Akça yuk! - di alar,
Oyalmıy...
Döres.
Mesken alar.
Küñeldäge
Buşlıkları birmi tıngılık.
Şul buşlıknı tutırırga teläp
Cihaz cıya alar tuktıy almıy..
Öy tözi...
Un bala torırlık...
... Min dä tözim.
Cıyam...
Satıp alam
Sumka-sumka rizık.
Kiyemnär...
Yamap kidergän yuk,
Kämseterlär...
Baylar küp bit häzer, kölerlär.
Äy, Äbekäy, sineñ zaman tügel,
Dürt bala da häzer - küp bala, -
Halkı kimi, kiläçäge öçen
İlem kurkıp kına tın ala.
Üzem öçen tapkan balalarım
Kirägräk häzer ilemä,
Tumas borın ilneñ byudcetınnan
Alar öçen akça bülenä.
Demografik hälne yahşırtırga
Hatın-kızlar çıktı yarışka.
Bala tabu - häyerçelek tügel.
Korılgan ul häzer tabışka...
Ä sineñ süz haman döres, Äbi:
Ber bala - yuk bala.
Az akça...
Yarıy äle mähäbbättän tuıp,
Ana kuyınında naz tapsa...
Annan bala sayın akçalarnıñ
Aga başlıy niçä törlese:
Biş balaga - medal,
Un baladan
Gazellärdä genä yörise...
Kiñ küñelle, bala canlı bezneñ
Türälärgä kuyam soklanıp.
Söyüdänme, akça isennänme:
Tormas yäşlär häzer «saklanıp»...
Tabarlar da, tutırırlar inde
İl buşlıgın.
Demografiyä...
Bala akçasın alıp, eçep yata
Medal tagıp kaytkan Safiyä...
Safiyäneñ akça cimeşläre
Priyütnıñ baskıç töbenä
Bargan, dilär, kaçıp inäsennän
Közneñ ber karañgı tönendä...
... Min dä cıyam.
Aşasınnar dimen
Vitaminnar - alma, apelsin.
Äy, söyämen...
Bala küñelläre
Yoldız bulıp cirgä atılsın!
Akça citkerälmäm.
Nazım citär.
Öy dä tözep bulmas sezlärgä.
Köç birermen.
Üz yörägeñ belän
Yäşär öçen citär tüzärgä...
Gomer birdem sezgä.
Şul gomerne
Yäşägez tökermi yözemä...
Sezneñ öçen yäşär, tözer häl yuk.
Üzemneke citte üzemä...
Minem dürtäü, Äbi...
Dürtese dä
Yörägemä berdäy qaderle.
Tik yörägem köngä dürt sızıla.
...Kildem äle.
Kürdem äle sineñ kaberne...
3
Özeläm-özeläm diyep
Töten çıga
Morcasınnan ber kart ızbanıñ.
Ütkän sayın karap,
Sınap ütäm:
Siräk kenä ut kabızganın.
Siräk kenä torıp kabızgan ut
Yaktırtmıy da.
Tonık niçekter...
Çarşauları katkan,
Yuılmagan, -
Şuña tonık tösle elektr.
Bu ızbanıñ görläp torgan çagı
Häzer tügel inde,
Elekter.
Elek idän tulıp yoklap yatkan
Balalarnı atlap sin aşa
Tañda eşkä aşıgır ana ideñ.
Elek başka ideñ sin, başka...
Cegärlegeñ belän tañ kaldırıp,
Biş balañnı karap üsterdeñ.
Yörägeñ biş kenä sızmagandır...
Küpme avırlıklar kiçerdeñ.
Keşe kimägänne kiderdeñ dä,
Aşattıñ da uzıp keşedän,
Bulmadı sin üstergän balanıñ
Aç utırgan çagı, öşegän...
Ä sin yalgız bügen salkın öydä.
Biş balañnıñ yanda yuk berse...
Kalmagan da yukka özeläse,
Tırışası...
Artık eşlise...
Östäleñdä yalgız çäşke belän
Katıp betkän ipi kıyıgı...
Biş bala da bula yuk hälendä,-
Turı süzneñ bulmıy kıyıgı.
Ğayeplämäs.
Ärner genä barı
Sünep bargan ana yöräge.
Özelep tapkan,
Bakkan,
Kim-hur itmi
Üstergän dä,
Tik üzeneñ
Kalmagan da häzer kiräge.
- Monda kalıp alar nişlär ide?
Yuk ber eşe, yulı, kolhozı.
Akçası yuk. Cire sörelmägän.
Öylänermen, disäñ, yuk kızı...
Yuata ul şulay
Üzen üze.
Ärnüenä,
Sagınuına tüzep.
Kaman yaklap,
Aklap balaların,
Taşlap kitep,
Çittä kalgannarın.
- Nişlär ideñ, eçep yatsa monda
Änä, Räisä balaları kebek?
Nigä taptım, diyep, ükenerseñ,
Kön dä torsañ alkaşlıknı kürep!
Minekelär, şöker, eşläp yöri.
Citeş dönyalarda kön kürä,
Posılkalar salıp, minem öçen
Küpme vakıt, akça, köç tügä?!
...Pensiyäsen algaç, magazinnan
Känfit-fälän alıp kaytır da,
Kürşelären cıyıp, balaların,
Äy, totınır ide maktarga...
Häzer yuk şul
Maktar çäme,
Känfit täme...
Çamalı yörer häle...
Yarıy äle kürşe-külän yahşı:
Agu-süzlär söyläp ärnetmi.
Ärnetsä dä...
Çak tın algan canga
Bähetsezlek ni dä, bähet ni?
... Özeler dä töten,
Sineñ yanda
Artır, Äbekäyem, ber kaber...
Biş balalı Analarga, Hoday,
Ber balalık kına bir qader!..
4
Açkan idem biyek kapkasın, -
Bozau hätle
Et ırgıldı, örep, östemä.
Yırtkıç tavışına hucabikä
Yögerep çıktı.
Kara kästüm ide östendä.
Korı gäüdä.
Korı katı kullar.
Bala yuatmagan,
Söymägän...
Eçne özep bala tabularnı
Bu hanım ber tatıp belmägän.
Yomşarmagan anıñ täne,
Canı.
Tüşlär tulıp söte töşmägän,
Tatlı avırtunı belmi alar -
Bala teşe özelep teşlägän...
Açılmagan böre kileş kenä
Kartaygan ul.
İnde açılmas.
Bäğır özmäs «Balam!!!» - diyep,
Yanıp...
«Taşladılar...» - diyep,
Açınmas...
Yuk balanıñ kaygısı da yuk bit, -
Ciñel genä, rähät şikelle,
Korsak üstermägän, simermägän,
Gäüdäse töz, yöze söykemle.
Bälki, yarattırgan, yaratkandır,
Cimeş kenä, ahrı, kürmägän...
Gel rähäten kürgän bu dönyanıñ,
Ber gazabın anıñ kürmägän...
Kürmägänme?
Äye.
Bezneñ kürgän
Gazap, kaygı çitläp ütkänder.
Tik bik gadi keşe şatlıkları
Anı bik bähetsez itkänder, -
Aña timi genä ütkänder.
Anıñ yöräge dä,
Öye dä buş.
Hätere dä -
Töpsez, buş tartma...
Şuña ğayep, yalgış adım ezläp,
Karagan çagı da yuk artka.
Ğayep tagar keşeläre dä yuk,
Özeläse dä yuk «Bala!»- dip,
Şuşı cirdä minnän soñ balama
Nindi matur ezem kala, dip.
«Yuk... Bulmadı...» - dip özelä canı,
Ärnesä dä ärni yuk öçen.
Tik nigäder bu keşe turında
Yazarga da hätta yuk köçem...
... Ber bala - yuk bala.
Ä hiç yuknıñ
Yuk, Äbekäy, kaygı-şatlıgı.
Kemnär kilep, kemnär sıypap söyär
«Yuk keşe»neñ kaber balçıgın?
5
Minem arttan onıklarıñ kilde,
Çäçkä belän tuldı kaberkäy.
Siña ohşap matur, tıynak alar:
Onıklar - näq üzeñ, Äbekäy!
Bergäläşep iskä aldık sine,
Altınga tiñ tege süzlärne.
İnde bez dä küpne kiçergänbez, -
Yäş tomanı kaplıy küzlärne.
Kärberese öçen balalarnıñ
Bez dä özelgänbez meñ kabat.
Zirat kayınnarın şıbırdatıp,
Ak çäçlärne tora cil tarap.
Zaman avır.
Akça yuklık, diyep,
Tormagansıñ ber dä zarlanıp,
Cide balañ tugan
Ber-ber artlı
Mähäbbättän genä yaralıp.
Üz rizıgı belän tua cirgä,
Kärber bala!
Tukta!
Tuktagız!
Tik ikedän ber can yaralganda
Zaman bozıklıgın tıkmagız!
Akça digän kortnıñ yavızlıgın
Ölgererlär äle tatırga...
Gaziz äniläre yanına da
Vakıt tapmas alar kaytırga...
Sinekelär, Äbi, näq üzeñçä:
Sabır uylı, sabır holıklı.
Bik tırışıp dönya kötä alar,
Soklandırıp böten halıknı.
İşetmässeñ zarın,
Ber kürmässeñ
Kön uzdırgannarın zayaga.
«Tärbiyäli belgän Äbi sezne!» -
Diyep söyläp tordım baya da.
Kiç süzläre bulmas,
Gaybätläre.
Keşe söylämäslär berkayçan.
Tormışların kürep,
İseñ kitep,
Kitär ideñ üzeñ...
Ber kaytsañ...
Öyeñnän çüp çıkmas ide,
Ber süz
Kileneñ, ya kaynä turında...
Teleñdä gel onık isemnäre,
Gel bäylämeñ buldı kulıñda...
Akılıñ häm sabırlıgıñ belän
Ürnäk bulgan öçen,
Urınıñ
Qader-hörmätendä,
Türdä buldı
Zur öyendä
Keçe ulıñnıñ.
Äbekäyem! Sineñ süzkäyläreñ
Yañgırıy kük kolak töbemdä.
Yäşäü sereñ,
Akıl däryañ belän
Küz aldımda kebek üzeñ dä.
«Ber bala- yuk bala,
İke bala - ber bala,
Öç bala - menä bala!»
Näq sineñçä,
Artık irkälämi,
Üsterämen dürt bala.
Söyläp telem,
Bulıp tüzem
Kiçkä belägem tala.
Kaygılarga salgan sayın
Şatlıklarım artalar,
Üzemneñ dä kaygılarnı
Balalar taratalar...
Dönyam tulı - «menä bala!»-
Yuk vakıt yukka-barga.
Bähetkäylär tulı bula
Tik balalarım barda.
Tik bişne dä yuk itärgä
Küp kiräkmi, keşelär!
Bişne tapkaç,
Cavabı zur
Biş tapkır!
Tiyeşlelär!!!
Tiyeşlelär «Äni» digän
İsemneñ böyeklegen
Aklarga sabıy cannarın
Yaratıp, söyep bügen...
...Äbekäyem!
Canım sinekedäy tınıç
Bulsa ide kaberdä...
Dönyalarda
Şunnan olı
Bulmas tösle qader dä...