Yaprak Dökümü - 1

VLAD-DEMİR
KARAGANÇU
YAPRAK DÖKÜMÜ
Șiir kitabı
Editura “TEHNIKA-INFO”
Chișinău 2015
CZU 821.512.165(478)-1
K22
Redaktor
Ana Stoletnäya
Kompyuter dizicisi
Maxim Vakulenko
Kabını hazırlayan
Dan Karagançu
Descrierea CIP a Camerei Naţionale a Cărţii
KARAGANÇU, V.-D.
YAPRAK DÖKÜMÜ: șiir kiydı/
VLAD-DEMİR KARAGANÇU. – Ch. : “Tehnica-Info”, 2015.
-234p. (Tipogr. “PIM”, Iași)
300ex.
ISBN 978-9975-63-374-1
821.512.165(478)-1
K22
ISBN 978-9975-63-374-1
© VLAD-DEMİR KARAGANÇU
YAPRAK DÖKÜMÜ
ZAMANIN SESLERİ
Durmadaan geçer annar,
İi yıllar, betvalılar;
Geler, gider asirlär
Diişilerlär kolboylar.
Ama kalêr anmaklar
Kitaplarda, anıtlarda;
Unudulmêêr olaylar
Evelki vakıtlarda.
Hep ölä şılêêr Güneş,
Nicä binnän yıl geeri;
Yanêr, süüner yıldızlar,
Gök kaplêêr gözäl Eri.
Hep o derelär akêr
Okeannara, denizlerä;
Uragan zarar yapêr,
Er tepreer kimi kerä.
Lava gömer dolayı,
Dirildiynän vulkannar,
Kurêr eni bayırı
Eveldän büünä kadar.
Okeannardan dalgalar
Kasabayı buuldurêr.
Bu türlü seremcelär
3
4
Vlad-Demir KARAGANÇU
Buncak insan zän eder.
Kataklizma tabiattan
İnsannan baalı olmêêr,
Cenkleri sä her zaman
Sade insannar başlêêr.
*
Bir ortakı asirdä,
Hristosun duumasından,
Çok can almış dünneedä
Mongol başı Çingiz Han.
Ensemiş kitayları,
Türkleri hem persleri –
Çok anılmış halkları
Hem şannı devletleri.
Sora dökmüş pek çok kan,
Ondördüncü asirdä,
Taa bir zulum, Tamerlan,
Askerinnän birerdä.
Acımamış kimseyi,
Kül yapan kasabayı:
Ne evladı, anayı,
Ne ihtärı, hastayı.
En çok insan kaybeldi
Bitki geçän asirdä,
YAPRAK DÖKÜMÜ
Üz milion yok oldu
Dünnä, Țivil Cenklerdä.
Eni model silählar
Kullanıldı ozaman,
Aeroplannar hem tanklar
Öldürdülär çok insan.
Şindi atom bombası
Toplandı devletlerdä.
Atom cengi başlarsa,
Bitki olacek Erdä,
Kaybelecek insannık
Diri tabiatlan bilä.
Ver, Allah, akıllılık
Devlet liderlerinä.
Sonsuz, bașsız evrendä
Salt Erdä var yașamak,
Cengi çeketmää burda
İstär sade bir ahmak.
Dunnääda binnärlän yıl
İi fenalıı ensedi,
Biz olêrız çok mayıl
Ki bilim ilerledi.
*
Çok gözäl yaratmalar
5
6
Vlad-Demir KARAGANÇU
Geldi bizä eveldän:
Gorațiy’dän dramalar,
Țar Edip Sofokl’dan;
En eski poemalar,
„İlyada”, „Odiseea”,
Etiștilär Homer’dän –
Şannı yaradıcıdan.
Genial Avițenna,
Kim duumuş Buharada
(Halis adı İbn Sina),
Çok saygılı halklarda.
Filosof hem ilaççı,
Matematik hem fizik,
Büük şair hem prozacı –
Fikirli adam hem dik.
Çok bilim kitapları
Yazmış o ömüründä,
Büük aariflerin biri
Sayılêr o dünneedä
En anılmış yazıcı –
Dramaturg, şannı şair,
Käämil sonet kurucu –
Ölä Uilyäm Şekspir.
Romeo hem Julieta,
Otello, Gamlet, Kral Lir,
Antoniy hem Kleopatra
YAPRAK DÖKÜMÜ
.
1
Da çok türlü başka şiir
Kaldı halklara ondan
Herbir dildä dünneedä.
Onun soyu Angliyadan,
Biliner sä hererdä.
Sora Göte hem Volter,
Gügo, Puşkin, Eminesku,
Bayron, Düma hem Șiller,
Balzak, Tolstoy, Dostoevskiy –
Büük, şannı yazıcılar,
Prozacılar, şairlär
Kulturayı düzdülär,
Büük mirazık1 kurdular.
Leonardo da Vinçi
Çok tablo braktı bizä,
Olarak büük resimci:
„İi haber”2, „Mona Liza”
„Avșam ekmää saklıda”3
Hem „Hristosun vatizlii”4 –
Asılı muzeylerdä,
Sevindirer insannıı.
8
Vlad-Demir KARAGANÇU
Pek gözäl Rafael’in
Madonna tabloları,
Covanni Bernini’nin
Kıvrak skulpturaları.
A Nikolay Kopernik,
Bir anılmış üürenmiş,
Oldu bu dünneedä ilk,
Kim gösterdi ki Güneş,
Kendi sistemasında,
Cisim5, duran țentrada,
Er döner dolayında,
Çevrä yapêr bir yılda.
Klisecilär ozaman
Ptolomey’i beenärmiş,
Eri țentrada sayan,
Gün onu dolaylarmış.
Bu teoriya yakışmıș
Yazılara Bibliyada:
İlkin Allah Eri kurmuș,
Sora Güneși göktä.
*
Çok kötü zarar yapmış
Țivilizațiyaya,

YAPRAK DÖKÜMÜ
Üzlän bin kişi yakmış
Ateştä İnkiziția:
İtaliyada, İspaniyada,
Angliyada, Germaniyada –
Hererdä Evropada,
Daji Rus imperiyada.
Kurban olmuş adamnar,
Ergennär hem evlilär,
Ama taa çok karılar,
Daji küçük uşaklar.
Ölä bir bilgiç adam,
Cordano Bruno adı,
Kazıkta yanıp olan,
Ondan kara kül kaldı.
Filosof hem astronom –
Kopernik’in tarafçı,
Yanmış sansın diri mum,
Çekmiş zeet hem büük acı.
Taa ileri yakıldı
Kazıkta bir temiz kız,
Kimin Janna D’Ark adı –
Şindi sayılan ayoz.
On edi yaşındaykan
Askerä ihlam vermiş,
9
10
Vlad-Demir KARAGANÇU
Düüşlerä karışarkan,
Franțiyayı kurtarmış.
Karol edinci kralı
Janna trona getirmiș.
Çok kötü soydașları
Dușmana onu satmış.
İnkizițiya sudu
Kızı eretik saymış.
Pek çok zeetlemiş onu,
Sora kazıkta yakmış.
Çok kişi, kim yakıldı,
Hep anılêr dünneedä.
Onnar, ani sud kesti,
Diveç yansın cendemdä.
*
Durmadaan geçti yıllar,
Duudu eni kolboylar.
O betvalı vakıtlar
Artık geeri kaldılar.
Köstek koydu papalık
Bilimä o devirdä –
Ensenilmäz insannık
Bilgiçlärlän birerdä.
Ozaman İsaak Nüton
YAPRAK DÖKÜMÜ
Mekanikayı kurmuş;
Eyler, Lagranj, Gamilton
Büünkü uura getirmiş.
Mendeleev, Lavuazye
Himiyada anılmış;
Darvin’in derin izi
Biologiyada kalmış.
Bilgi çok ilerledi
Bitki geçmiş asirdä,
Çok enilik açıldı
Bilim revolüțiyada.
Maksvel, Lorenț, Plank hem Bor –
Anılmış üürenmişlär,
Fundamental buluşlar
Fizikada yapmışlar.
Genial Albert Eynșteyn
Eni bilimi kurmuş –
Relativist teoriyanın
Şannı avtoru olmuş.
Kosmosa uçêr insan –
İuriy Gagarin ilkti,
A birkaç amerikan
Çok uzak Aya gitti.
Halkarası gemidä
11
12
Vlad-Demir KARAGANÇU
Amerikannar, ruslar
Bulunêrlar birerdä,
Kardaş gibi yaşêêrlar.
Ama diil ölä Erdä,
Genä bulanêr işlär,
Nicä geçmiș asirdä –
Kasavetli insannar.
Artık geçmiş olaylar
Tekrarlanêr toprakta;
Genä kızgın kafalar
Peydalanêr halklarda.
Adolf Hitler ozaman
Prorok sanmış kendini,
Națizma teoriyaylän
Önderlemiş devledi.
German soydan halkını
Saymış ayırı Erdä,
Kul yapmaa başkasını
Varmış onun neetindä.
Yok etmiş pek çok çıfıt,
Başlamış dünnä cengi.
Birlik olup çok devlet
Ensemiş pezevengi.
Elli milion insan
YAPRAK DÖKÜMÜ
Kurban olmuş o cenktä,
İrmi edi milion –
Sade Sovet Birliindä.
Germaniyanın devledi
Bütünnä yıkık olmuş,
A kuduzça fiureri
Günnerinä son koymuş.
Bölä geçmiş olaylar
Olsun gözünü açmak,
Ki genä bir öncü var,
Halkı sayan „ayırı halk”!
Başka işlär büün lääzım
İnsannıı raatsız yapsın,
Tarafından kosmosun
Büük cesim olur düşsün.
Ölä efekt olacek,
Sansın atom bombalar
Bir anda patlayacek,
Pek büük olur zararlar.
Ozaman aydın dünnää
Bir anda diişilecek,
Toz hem kül bütün Topraa
Güneştän saklayacek.
Bütün Er tepreyecek,
13
14
Vlad-Demir KARAGANÇU
Uyanacek vulkannar,
Çok diri yok olacek,
İlk sırada, insannar.
Devletlär annaşmaklan
Ko ona hazırlansın,
Zararı akıllıklan
Küçültmää ko çalışsın.
*
Dünnääda binnärlän yıl
İi ensedi fenalıı.
Gözäl Erdä salt akıl
Ko korusun islälıı!
YAPRAK DÖKÜMÜ
GAGAUZ ANA DILİM
Hanidenki zamannardan
Geldi bizä dilimiz,
Temelinnän türk soylardan –
Lafetmiș herbir oguz.
Lafedilmiș Balkannarda,
Üzlärlän yıl sıradan,
Osmanlıkta, bulgarlarda
Hem gidärkän oradan.
Lafedildi Bucakta da,
İki üz yıldan zeedä,
Taa çok küüdä aullarda,
Kırlarda çifçiliktä.
Sayılmadı Rusiyada,
Romında, Sovetlerdä;
Lafedildi o zamanda
Horularda, düünnerdä.
Şindi olmêêr yasak ona,
Ofițial etiști;
Kullanılmêêr genä ama,
Rus dilinnän diișildi.
15
16
Vlad-Demir KARAGANÇU
Of, gagauz ana dilim,
Mutsuzluk seni izleer.
Ko duusun sana da o Gün,
Ani Bucaa șıladêr!
YAPRAK DÖKÜMÜ
17
ANA DİLSİZ HALK...
Ana dilsiz halk diil haliz halk artık –
Türlü soysuz kișilär birerdä;
Bu kaderi gagauzların – yazık,
Şindiki kasavetli asirdä!
Gururlu dedelär geçmiș zamanda
Soyunu, dilini korumușlar,
Kılıçlan,süngüylän,yaylän düüșlerdä
Kötü duşmannarı ensämişlär.
Ayıp olur büünkü gagauzlara,
Ki kulanmêêrlar ana dilini;
Büük betva gelecek sora onnara,
Ki kaybetmișlär ölä soyunu.
Akıllı yap, Allahım, soydașları,
Ki pek seslämesinnär aalemi,
Çünkü dilini unudan halkları
Kayıplanmak bekleer kendisini!
18
Vlad-Demir KARAGANÇU
GAGAUZKALAR
Çok gözäl, yalpak karı var
Gagauz küülerindä,
Çalışkan hem kırnak onnar –
Ocaa koruyan evdä.
Herbir iși becererlär,
Pak tutêrlar evini,
Gercik kilimnär kırêrlar,
Kullanarkan düzeni.
Käämil onnar sevișärkän,
Alifli duyguları.
Tatlı aazı öpüşärkän,
Bal gibi dudakları.
Adlêêrım șiiri onnara:
Gençlerä, yașlılara,
Analara, yalnızlara–
Hepsinä karılara.
YAPRAK DÖKÜMÜ
GAGAUZ KÜÜLERİ
Yalnızları evindä
Tutmêêr uyku gecedä;
Süüner şılaklar küüdä,
Köpek salêr sincirdä.
Gençlär döner sokakta
Kızlardan oturuşta.
Bir tren uuldêêr uzakta,
Eski demir yolunda.
Bir akan yıldız göktä,
Şıladêr karannıkta.
Gecä kuşu bir aaçta
Çirkin baarêr yakında.
İhtär sayêr yaşını,
Beenmeer kuşun sesini,
Sanêr onu bir nışan –
Ölümü yaklaştıran.
Yalnız ihtärlar küüdä
Taa çok olêr Bucakta,
Gençlär daaler dünnäädä,
İş aarêêr aşırıda.
19
20
Vlad-Demir KARAGANÇU
Nerdä o ii vakıtlar,
Evlerindä insannar,
Çalışkan gagauzlar,
Bucakta zengin küülär?
YAPRAK DÖKÜMÜ
İİ GECELÄR...
İi gecelär, duuma küüyüm,
Nerdä uşaklıım geçti,
Nerdä izim kaldı benim,
Ama ii soyum bitti.
İi gecelär, küüdaşlarım,
Kiminnän dostluk ettim,
Şkolada kolegalarım,
Nerdä bän dä çalıştım.
İi gecelär, ayın oraa,
Duuma küüyün gökündä,
Hem ana evimin ocaa
Yarlı yamaç altında.
İi gecelär, dut aaçları,
Aulun dolayında,
Eski baayın çotukları
Duuma küüyün başında.
İi gecelär, sık salkımnar,
Derin yarın boyunda,
Küüdä serennän pınarlar
Evlerin arasında.
21
22
Vlad-Demir KARAGANÇU
İi gecelär, yolcu kuşlar
Başçalarda küüyümdä,
Sürüsünnän yaban kaazlar,
Göl üstündä gecedä...
YAPRAK DÖKÜMÜ
YAŞASIN ANALAR!
Haliz karı evlendiynän
İsteer ana olmaa tezdä,
Sevgisindän kocasınnan
Büütmää evlad aylesindä.
Gözäl görüner analar,
Açan evladçık kucaanda,
Ölä, sansın, madonalar
Rafaêl’dä tablolarda.
Dokuz ay onu taşıyêr
Alifli canın altında,
Sora acıylan duudurêr–
Kısmetli olsun dünnääda!
Taa gözäl olêr analar,
Açan evladçıı emzirer
Da elcäzlän emzeklilär
Emän güüsünü suvazlêêr.
Ko çok yaşasın analar,
Ani insannıı zeedeleer!
Betvalı olsun kișilär,
Kim ana, evlad öldürer!
23
24
Vlad-Demir KARAGANÇU
BÄN HEM SÄN
Bän severim, sän seversin,
Ki ölä tatlı yașamak;
Bän küserim, sän küsersin,
açan olêr azarlamak.
Bän güderim, sän güdersin
hatır ana-bobalara;
Bän dileerim, sän dileersin
Kısmetli sevgi gençlerä.
Bän kayılım, sän kayılsın
yardım etmää fukaraya;
Bän kefsizim, sän kefsizsin,
açan saygı yok anaya.
Bän isteerim, sän isteersin
salt iilik yapmaa dünneedä;
Bän kızêrım, sän kızêrsın,
açan evlad düüler evdä.
Bän hazırım, sän hazırsın
arka olmaa zayıflara;
Bän verärim, sän verärsin
aazından bukaa onnara.
YAPRAK DÖKÜMÜ
İkram etmää var neetimiz
ekmeklän aaç insannarı;
Azetmeeriz biz ikimiz
sıkı, tamah kişileri...
25
26
Vlad-Demir KARAGANÇU
YAAMURLU GÜZ
Gecä-gündüz yaayêr yaamur,
Sanêrım sansın gök aalêêr;
Küüdä yolda oldu çamur,
Yaş yapraklar aaçtan akêr.
Yalnız seslerim yaamuru,
Pençeredä damnaları;
Uyandırêrlar kahırı,
Geçmiş acı vakıtları.
Sanêrım, ki bän yatêrım
Yaş taftalardan patımda,
Göl evindä bulunêrım,
Deliklärlän döşemedä.
Yatak örtüsü üstümdä
Hem kalın döşek altımda,
Yısıtmêêr beni gecedä,
Yaamurlu güz zamanında.
Büün açıldı artık hava,
Göktä yolcu kuşlar uçêr;
Uçup, geçer sıra-sıra,
İnsan hasretlän siireder.
YAPRAK DÖKÜMÜ
Bakêrım bän dä onnara,
Nicä sürüylän giderlär,
Canım sıkılêr üzerä,
Ki beni yalnız brakêrlar.
27
28
Vlad-Demir KARAGANÇU
GÖL BOYUNDA
Duraklandım da sesledim
Lüzgerin esmesini,
İi kefimnän göldä saydım
Kuu kuşu sürüsünü.
Akardı küflü yapraklar
Aaçların dallarından,
Göl boyunda kamışlar
Fışırdardı lüzgerdän.
Güneş kauşmaa inärdi
Orizontun ardında,
Eski evcääz görünärdi
Bayırcıkta yakında.
Gidärdim bir patikada
O yapıya önümdä,
Nerdä beklärdi kapuda
Bir ii dostum evceezdä.
Tazä balık çorbasınnan
İkram etti o beni,
Lafa durdum çok onnunan,
Serinnettim kalbimi....
YAPRAK DÖKÜMÜ
KASAVETLİ GÜZ
İiri kannı yaşlar gibi
Yapraklar akêr aaçlardan,
Güz kahıra sokêr beni,
Canım sızlêêr darsıklıktan.
Gün batısı kannı olêr,
Kannı görüner yıldızlar,
Kırmızı ay gökä piner,
Kırmızı baada yapraklar.
Yapılarda içerlerdä
Kırmızı yanêr şılaklar,
Yoktur usluluk dünneedä
Erdä gider kannı cenklär.
Betvalı olsun öncülär,
Ani ortalıı kızdırêr;
Kanında buulsun zulumnar,
Kim kannı cenkleri başlêêr.
29
30
Vlad-Demir KARAGANÇU
GÜZ BİTKİSİ
Şindi güz dışarda, güz ömürümdä,
Güneşi saklêêr komur bulutlar;
Yaamur yaayêr yapraklarlan birerdä,
Havada daalêr tatlı umutlar.
Eşil, kırmızı hem sarı dolaylar
Soldular, yandılar suuktan, kraadan,
Poyraz lüzgerinnän geler dumannar,
Yolcu kuşlar gitti soluk daadan.
Sürüylän uçêrlar yukarda onnar,
Göktä baarêrlar hasretli seslän,
Kırda kaldı salt yırtıcı kuzgunnar –
Küülerdä insannar bozuk keflän...
YAPRAK DÖKÜMÜ
ÇIVGIN
Çok kraa düştü baalara,
Güz kuudu çoktan kuşları,
Çıkmêêr çiftçi kırlara,
Çıvgın kaplêêr dolayları.
Giderim daa yolunda,
Kaarlan bilä yaamur yaayêêr,
Parmaklı eldivendä
Parmaklarım suuktan sızlêêr.
Lüzgär eser üzümä,
Yapraklan yolları döşer,
Hasret girer kalbimä,
Canımı raatsızlık zeetleer.
Erdä karannık çöker,
Şılak yanêr yazlık evdä;
Benim kefim iileşer
Umutlan olmaa içerdä.
31
32
Vlad-Demir KARAGANÇU
POYRAZDAN KIŞ GELER
Poyrazdan suuk lüzgerlärlän
Kış geler yortularınnan,
Koladaylan, eni yıllan,
İnsan bekleer ii umutlan.
Saurêr artık Bucakta,
Bereketli olurdur yıl.
Gözäl kızlar oturuşta
Bütün gecä durmaa kayıl.
Çölmek çiçäännän kulaanda
Maanä çalêrlar birerdä,
Tantela örerlär orda
Çiiz peşkirin bașlarında.
Yavkluları pençeredän
Kızlarını gözederlär,
Nışan vererlär dışardan,
Ki evä girmää isterlär.
Kapuyu açêr dul karı,
Onnarı içeri caarêr.
Hepsi yavklusuna karşı
Bir kanapeyä oturêr.
YAPRAK DÖKÜMÜ
Ödül baaşlêêrlar kızlara,
Çiçeklerini alêrlar,
Takêrlar onu kalpaana,
Basmalarını isteerlär.
Mutlu yavklular içerdä,
Aliflener duyguları;
Düünneri olacek tezdä,
Geçtiynän kış yortuları...
33
34
Vlad-Demir KARAGANÇU
KIŞ KÜÜDÄ
Avaz gibi geçmiş yıldan
Kış döner memleketä,
Ateş sıcannan camaldan
Bekleer insan evindä.
Kaarlarlan eser poyrazdan
Suuk lüzgerlär herkerä,
Kederli salmak dışardan
Etişer içerlerä.
Kuzgunnar uçêr havada,
İmäk aarêêrlar erdä,
Kızaklan kayêr bayırda
Büük uşaklar küülerdä.
Masal sesleer anasından
Küçüklär içerlerdä,
Bir kotoy kamış örtüdän
Kuş avlêêr saçaklarda.
Gün saklı bulut altında,
Kaar saurêr aulda,
Däduylan mali odada
Yısınêrlar camalda.
YAPRAK DÖKÜMÜ
Buz çiçeeni sırçalarda
Kış resimneer gecedä,
Uluyêr canavar kırda,
Kişneer beygir koşuda...
35
36
Vlad-Demir KARAGANÇU
KAARLI KIŞ
Kaar altında kır uyuyêr
Örtülü biyaz yorgannan,
Toprakta ekin kökleşer –
Yaz olacek bereketlän.
Küülerä uçêr gargalar
İmeelik bulmaa fışkıda,
Deliindän çıkêr tilkilär
Avlamaa kurban andızda.
Komşu küüdän gecä döner
Atlı cocuk yavklusundan.
Daada canavar uluyêr,
Hızlanêr beygir korkudan...
YAPRAK DÖKÜMÜ
İLKYAZ GELDİ ÇİÇEKLÄRLÄN
İlkyaz geldi çiçeklärlän:
Zümbüllärlän, zambaklarlan,
Başçada açmış aaçlarlan,
Üülendän dönän kuşlarlan.
Kelebeklär kuannarlan
Çiçekleri dolaşêrlar.
Kelebeklär salt zararlan,
Kuannar iilik yapêrlar.
Toplêêr onnar nektarları,
Tozlaşêr6 çiçää aaçlarda;
Gagalêêr kuşlar kurtları –
Meyvalar büüsün başçada.
Göktän güneş sıcak yollêêr
Eşil ekinnerä kırda,
Pıtpıdaklar yuva yapêr
Ekinnerin arasında.
Sızıntılar duruk akêr
Kurnalardan çeşmelerdä,
Kurnaya konup su içer
Bir saçak kuşu üülendä.
37
38
Vlad-Demir KARAGANÇU
Havada döner turnalar
Yuvalarına küülerdä,
Zevklän karşılêêr insannar,
Ki kısmet olsun evlerdä.
YAPRAK DÖKÜMÜ
İLKYAZ BUCAKTA
Maavi gök, eşil toprak,
Başçalar çiçeklendi;
Uyandı kıştan Bucak,
Küülerä ilkyaz geldi.
Ergivannar, lalelär
Düzdülär aulları,
A sokakta uşaklar
Kaarşılêêrlar kuşları.
Uçurdak çıkarêrlar
Lüzgär üstündä gökä,
Kuulara nışan yollêêrlar
Konsunnar yakın gölä.
Sıırcıklar alatlêêrlar
Evcezlerinä küüdä,
Göktän kuular inerlär
Duraklanmaa göllerdä.
Kloçka piliç çıkarêr
Yuvasında kilerdä,
Koyun sürüsü otlêêr
Çimen otu çayırda.
39
40
Vlad-Demir KARAGANÇU
Çiftçi kırda çalışêr,
Arpa eker tarlada,
Karı evi kireçleer,
Temiz olsun içerdä...
YAPRAK DÖKÜMÜ
GECÄ
Gecä karanıı düşer
Dolaylara Bucakta,
Fikirlerim diziler
Peetlerimnän yaprakta.
Dolu ay gökä çıkêr
Aydınnatmaa kırları,
Kuşlar aaçta saklanêr
Lüzgär sallêêr dalları.
Gecenin karanıında
Hava serinneer erdä,
A yıldızlar evrendä
Şafk ederlär gecedä.
Serin yaz avșamnarda
Gençlär bilä toplanêr,
Beni, yalnız, içerdä
Genä ihlam dolaşêr.
41
42
Vlad-Demir KARAGANÇU
ORAK AYI
Olmuş booday çalkalanêr,
İilmiş altın başaklar.
Tarla kuşu gözäl çalêr –
Kușkulu pıtpıdaklar.
Sürüylän kara gargalar
Göktä kırı dolaylêêr,
Erdä eni kombaynalar
Boodayı biçmää çıkêr.
Bulutsuz havada güneş
Ortalıı sansın yakêr,
Nicä bir kuznedä ateş
Kosaları kızdırêr.
Bol-bol yaadıydı yaamurlar,
Bereketli uydu yıl;
Tenäylän dolu başaklar –
Çiftçilär olêr mayıl.
Bereketi almaa tezdä
Pulukçular alatlêêr,
Çalışkan karı evindä
Ekmek pişirmää bekleer.
YAPRAK DÖKÜMÜ
SICAK HAVADA
Mavi gök kümbetindän
Kızgın gün kırı yakêr,
Bodayı tarlalardan
Alifinnän pişirer.
Küülü insan Bucakta
Yaz sıcaanda çalışêr,
Papşoy kazêr tarlada,
Kosaylan ekin biçer.
Türlü böcek havada
Doz-dolay onu sarêr,
Yok gölgä eri kırda,
Ani gündän koruyêr.
Kasabada sa üülendä
Kara asfalt yımışêêr,
Aaç altında başçada
Gündän gençlär saklanêr...
43
44
Vlad-Demir KARAGANÇU
BULUTSUZ GECEDÄ
Yıkanêr göldä yıldızlar
Dolu aylan birerdä,
Kamışlıkta yaban kaazlar
Uyuyêrlar saklıda.
Yarasa avlamaa çıkêr
Havada böcekleri,
Gündöndü kırda uyuyêr.
Silkiner çiçekleri.
Kuşlar uyuyêr aaçlarda,
Lüzgär dalları sallêêr,
Sürü kapalı okolda,
Köpeklär yakın yatêr.
Kayıklarda balıkçılar,
Nevodu göldä gerer,
Gecä uykulu balıklar
Plasalara tutulêr.
Bu türlü kısa gecelär
Yazın sıcak Bucakta,
Sabaalendän kombaynörlär
Çalışêrlar orakta.
YAPRAK DÖKÜMÜ
ÇİN-SABAALEN
Al boyandı gün duusu,
Venus7 göktä taa şılêêr.
İnsanın geçti uykusu,
Artık işä hazırlanêr.
Küüdä öter horozlar,
İnek mizleer okolda,
Çıvıldêêr aaçta kuşçaazlar,
Lampalar süüner evlerdä.
Sıırtmaç geçer sokakta,
İnek toplêêr sürüyä,
Otlatmaa gider çayırda,
Ördeklär iner dereyä.
Çobannar tırlalarda
Saamalları saayêrlar,
Çorbacılar çüvennerdä
Mayaylan südü çalêrlar.
Kıra uçêr kuannar
Çiçektän nektar almaa,
Şkolaya hazır küçüklär
Seftä üürenici olmaa.
7
45
46
Vlad-Demir KARAGANÇU
GECÄ USLULUU
Gecä kaplêêr dolayları,
Uykulu ay piner gökä,
Usluluk sarêr küüleri,
Şindi da, nicä herkerä.
Kuşlar uyuyêr aaçlarda,
Akan yıldız düşer-süüner,
Sızıntı sarsêr çakılda,
Saman Yolu renksiz şılêêr.
Yıldızlı gök üzer göldä,
Lüzgersiz yaz havasında,
Ancak dalgalı deredä
Bir yaht geçer ortasında.
Küülerdä süüner şılaklar,
Salt ay eri aydınnadêr,
Gözäl kokêr ihlamurlar,
Çekirgelär keskin çalêr...
YAPRAK DÖKÜMÜ
KAHIR
Kahırım dürük günnerdä
Zeetleer benim kalbimi,
Seremcelär ömürümdä
Genä yakêr canımı.
Küsülü durêr guguşlar,
Hepsi saklı kuytuda;
İçerdä oynêêr küçüklär –
Salt köpeklär dışarda.
Görünmeer göktä yıldızlar
Bulutların ardından,
Diziler şiirä fikirlär
Benim aydın aklımdan.
Sokakta siirek insannar
Alatlêêrlar yaamurda,
Tunuk yanêrlar şılaklar
Direklerdä yollarda.
Kandilcik şılêêr sergendä
İkonanın altında,
A televizor köşedä
İşleer küçük masada.
47
48
Vlad-Demir KARAGANÇU
Sesleerim bän haberleri
Dayma Gagauziyadan,
Anêrım mutlu günneri
Duuma küüdä gençliimdän.
YAPRAK DÖKÜMÜ
GERÇEK SEVDA
Göktän sansın geldin erä,
Ayoz gibi gözelliinnän,
Bıkmazdım bakmaa üzünä
Açık mavi gözlerinnän.
Tombarlak cici güüslerin,
Kıvrak boyun, incä belin,
Kestenä tendä saçların
Yattılar kalbimä benim.
Seni sevärdim saklı bän,
Korudum kötü aazlardan;
Kimsey bilmäzdi, ani sän
Benmäzdin kocanı çoktan.
Sonda ayırıldın ondan,
Ama gittin aşırıya.
Kabletmeerim haber sendän,
Gelmeer kiyadın poştaya.
Ne erlerdä kayıplandın,
Gözäl yärim masaldan,
Ne tarafta duraklandın,
Uzaklarda buradan?
49
50
Vlad-Demir KARAGANÇU
Geler mi senin aklına
Büük sevdamız Bucakta,
Açan, alarkan kucaama,
Sevärdim seni yatakta?
Verilärdin büük havezlän,
Pek duygulu olarak,
Fisirdärdin tatlı seslän
Sonsuz olsun sevişmäk.
Çiçekleri ihlamurdan
Yastaklara koyardın,
Bir yıldızı „Büükayı’dan”8
Getireyim, istärdin.
Göktän dolu ay bakardı
Pençeredän odaya,
Tenimizi suazlardı
Mayılıınnan sevdaya.
Aydınnanardı dışarda –
Biz mutluyduk uykusuz.
Olacan mı genä burda,
Sevişelim ikimiz?
8
YAPRAK DÖKÜMÜ
Sevda kullanêr dünnääyı,
Onsuz olmaz yaşamak.
Kim bilmemiş bu duyguyu,
Büütmemiş erdä uşak.
Sevdaya adlêêr şairlär.
Şiirlerini kitapta,
Sevdayı çalêr bülbüllär
Hederlezdä aaçlıkta.
Ko hep sevda olsun Erdä,
Nicä Allah istemiș!
Sevda duyguylan Cennettä
Eva Adamı sevmiş.
Ne erlerdä kayıplandın,
Käämil yärim masaldan?
Sızlêêr sensiz benim canım,
Vazgeçmä sevdamızdan!
51
52
Vlad-Demir KARAGANÇU
ÖZLEDİM
Özledim gözlerini –
Maavi gökü içindä,
Uzun kirpiklerini
Gözäl, käämil üzündä.
Özledim saçlarını –
Kalın pelii arkanda,
Tatlı dudaklarını,
Sedefleri aazında.
Özledim ellerini,
Çapraşarkan boynumda
Hem gercik güüslerini
İncä fistan altında.
Özledim süretini –
Güneş şafkı aynada,
İncecik kaşlarını
Biyaz cici annında.
Özledim sözlerini –
Kuan balı dilindän,
Bülbüllerin sesini
İlin sevda türkündän.
YAPRAK DÖKÜMÜ
Özledim gençliimizi,
Sevişärkän saklıda;
Birerdä ikimizi
Hep görerim düşümdä...
53
54
Vlad-Demir KARAGANÇU
OLÊR ÖLÄ...
Olêr ölä, ani seversin
Gözäl karyı bütün candan,
Ama sölemää kıyışmêêrsın,
Duymadaan karşılıklıı ondan.
Bir şair olarak, istärsin,
Ona gözäl şiirleri düzmää.
Okusun, umutlanarsın,
Da başlasın şairi sevmää.
Bir resimci olmaa istärsin
Da resimnemää patredini.
Ölä onu sevindiräsin
Da olur karı sevsin seni.
Kompozitor olmaa istärsin,
Ani adlêêr ona bir türkü,
Önündä türküyü çalarsın,
Ki kuvetlensin onda duygu...
YAPRAK DÖKÜMÜ
PUDRALANMIŞ ZÜLÜF
Boş odamda bän yalnız
Dayma sensiz kalêrım,
Hasretimnän hem sessiz
Artık seni unudêrım.
Soldu senin gözelliin
Şindi yaşta olarak,
Ama kaldı yınatlıın
Hep aynaya bakarak.
Nicä kraa düşer kıra
Güz otlarını yakmaa,
Hep o türlü saçına,
Zülüfü pudralamaa.
Ama küsmeerin sana,
Ani suudu sevdamız,
Çoyuna geler sıra
İhtärlamaa vakıtsız...
55
56
Vlad-Demir KARAGANÇU
UMUTSUZLUK
İlkyaz geldi mavi göklän
Hem çiçeklärlän bașçada.
Bekledim seni sevgiylän,
Sän kaldın evindä!
Yaz geldi uzun günnärlän
Hem meyvalarlan aaçlarda.
Bekledim seni havezlän,
Olmadın önümdä!
Güz geldi altınnarınnan
Hem göktä yolcu kuşlarlan.
Bekledim can darsıklıınnan,
Süünän duygularlan!
Kış geldi ayaz havaylan,
Göktä gümüş bulutlarlan.
Evdä durdum yanık cannan
Hem umutsuzluklan!
YAPRAK DÖKÜMÜ
SAKSAAN
Yalnız saksaan aaçta baarêr
Hem atlêêr daldan-dala,
Sanêrım, ki beni çaarêr,
Baarmaa onunnan bilä.
Ama kuş bulur eşini
İlkyazın bir aaçlıkta,
Yalnızlık zeetleer salt beni
Hojma aar ihtärlıkta.
Dul kaldım buncak yıl geeri –
Elli edi yaşında,
Hasretlik kapladı beni
O hatalı zamanda.
Gözäl karı sevdi beni
Saklı kendi eşindän,
Yınandım onun emini,
Ki gidecek ayledän.
Çok yıl geçti o zamandan,
Duygu baaladı bizi,
Ama gitmedi eşindän,
Boşa çıktı emini.
57
58
Vlad-Demir KARAGANÇU
Te kuku gibi yaşêêrım
Şindi yalnız evimdä,
Ay Arhangeli bekleerim
Bu ihtärlık yaşında.
YAPRAK DÖKÜMÜ
YALNIZLIK
Yașta adam yolcu trendä
Annadardı kaderini
Kișilerä dolayında.
Şiirä dizdim sözlerini:
„Te hep yalnızım evimdä,
Anmaklarlan bän yaşêêrım,
Tatlı sevgimi gençliimdä
Hojma aklımda tutêrım.
İlkyaz çiçekleri gibi
Açêr kızlar temizliindä,
Biri büülediydi beni,
Gelin olduydu aylemdä.
Sormadaan ana-bobama
Getirdim kızı evimä,
Küsmedilär onnar bana,
Hısım oldular yärimä.
Fukaaralıktı ozaman
Bizdä, Bucaan küülerindä,
İkonaylan ana-bobam
Eşlediydi bizi evdä.
59
60
Vlad-Demir KARAGANÇU
Olmazdı düün o yıllarda,
Saade konuşka içerdä,
Yazılmaklan sovetlerdä
Sayılardın evli küüdä.
Önümdä sansın hep durêr
Teni çiçek kokusunnan,
Nicä yanımda o yatêr
Patta sarmaşık benimnän.
Az sözlän annaşardık biz,
Dalarkan derin duyguya,
Ki dua edärdik ikimiz
Ayozlu büülü geceyä.
Hep yalvarardık Allaha
Uzun yapsın geceleri,
Boşa durmazdık biz lafa,
Ki köstekleer duyguları.
Çok yıl geçti o zamandan,
Kısmetli günnerim bitti;
İi eşim geçindi çoktan,
Uşaklarım bendän gitti.
YAPRAK DÖKÜMÜ
Bir kuku gibi evimdä
Yalnız bekleerim ölümü,
Yalnız olacam mezarda,
Arhangel alsın ruhumu”.
61
62
Vlad-Demir KARAGANÇU
BENİM İNANIM
Aaladım bän dä çok kerä
Pesimist şiirlerimnän,
Tez ihtärladım üzerä
Kahırlı yaşlarımnan.
Ömürümdä uzun yolda
Çok köstek kondu bana,
Bezbelli, göktä zodiyamda,
Bu yazılmış annıma.
Duygulu getirmiş anam
Beni aydın düneeyä,
Hep çalıştım onuştan bän
İzmet etmää isleeyä
Beenmeerim kötü kavgayı
Soyların arasında,
Dileerim ii annaşmayı
Devletlerin halkında.
Dayanıklıyım cezaya,
Kabatlıyım bän açan,
Karez güderim kişiyä,
Alan ekmää bir aaçtan!
YAPRAK DÖKÜMÜ
YARADICILIK YOLUNDA
Okuyuculara şiirimi
Şükür ederim bän sessiz,
Düzerlär onnar havezimi
Liraylan brakmaa erdä iz.
Malinin eski masalları
İlerletti fikirimi,
Anamın gözäl türküleri
Duygulu yaptılar beni.
Çok okudum bän ömürümdä,
Romannarı hem şiirleri –
Şannı klasikleri dünneedä,
Eveldän aarif Homer’i.
Benim sevgili şairlerim:
Şekspir, Puşkin, Eminesiku;
Büük, ayırı romancılarım:
Gügo, Tolstoy, Dostoevskiy.
Çoyuna onnar örnek oldu
Yazıcılık zanaatında,