Şiir Antolojisi - 3

YAPRAK DÖKÜMÜ
Şindi yaprak dökümü,
Yılın kasım ayında,
Hasret kaplêêr kalbimi –
Yalnızım suuk odada.
Birär-birär yapraklar
Ayırılêrlar dallardan,
Nicä gözäl temrelär
Benim darsık canımdan.
Sararmıș güzdän güneş
Dumannarda kaybeler,
Poyrazdan kaarlarlan kış
Memlekedä yaklaşêr.
Kefsizliimnän içerdän
Gözederim aaçları;
Ne beenärdim ilerdän –
Uyandırêr kahırı.
Kendimä benzederim
Bizdä güz havasını,
Sırçada siirederim
Yaştan aarmış saçımı.
131
132
Vlad-Demir KARAGANÇU
YAAMURLU GÜZ
Gecä-gündüz yaayȇr yaamur,
Sanêrım sansın gök aalêêr;
Küüdä yolda oldu çamur,
Yaş yapraklar aaçtan akêr.
Yalnız sesleerim yaamuru,
Pençeredä damnaları;
Uyandırêrlar kahırı,
Geçmiş acı vakıtları.
Sanêrım, ki bän yatêrım
Yaş taftalardan patımda,
Göl evindä bulunêrım,
Çatlaklarlan duvarlarda.
Yapaa yorganı üstümdä
Hem kalın döşek altımda,
Yısıtmêêrlar gecelerdä,
Yaamurlu güz zamanında.
Büün açıldı artık hava,
Göktä yolcu kuşlar gider;
Uçup, geçer sıra-sıra,
İnsan hasretlän siireder.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Bakêrım bän dä onnara,
Nicä sürüylän uçêrlar,
Canım sıkılêr üzerä,
Ki beni yalnız brakêrlar.
133
134
Vlad-Demir KARAGANÇU
GÜZ GECESİNDÄ
Yalnızlıım güz gecesindä
Bozêr benim kefimi,
Olduklular ömürümdä
Genä sıkêr kalbimi.
Görünmeer göktä yıldızlar
Bulutların ardından,
Şiirä diziler sıralar
Sözlärlän fikirimdän.
Siirederim haberleri
Dayma Gagauziyadan,
Ölä anêrım günneri
Duuma evdä gençliimdän:
Uşaklar oynêêr içerdä,
Oturarkan divanda;
Mırıldêêr kedi köşedä,
Küçük yastıın üstündä.
Kömür ateşlän plitada
İi karım imäk yapêr,
Güz yaamurunnan havada
Köpek kuytuda yatêr.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Tunuk yanêrlar şılaklar
Sokakta direklerdä,
Evlerdä şılêêr lampalar ,
Aydın olsun içerdä…
135
136
Vlad-Demir KARAGANÇU
GÜZ BİTKİSİ
Şindi güz dışarda, güz ömürümdä,
Güneşi saklêêr komur bulutlar;
Yaamur yaayêr yapraklarlan birerdä,
Havada daalêr tatlı umutlar.
Eşil, kırmızı hem sarı dolaylar
Soldular, yandılar suuktan, kraadan,
Poyraz lüzgerinnän geler dumannar,
Yolcu kuşlar gittilär daalardan.
Sürüylän uçtular yukarda onnar,
Baararak hasretli, keskin seslän,
Kırda kaldı salt yırtıcı kuzgunnar –
Küülerdä insannar bozuk keflän...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
ÇIVGIN
Çok kraa düştü baalara,
Küflendirdi yaprakları,
Çıkmêêr çiftçi kırlara,
Çıvgın kaplêêr dolayları.
Giderim daa yolunda,
Kaarlan bilä yaamur yaayêr,
Parmaklı eldivendä
Parmaklarım suuktan sızlêêr.
Lüzgär eser üzümä,
Yapraklan yolları döşer,
Hasret girer kalbimä,
Canımı raatsızlık zeetleer.
Daada karannık çöker,
Şılak yanêr yazlık evdä;
Benim kefim iileşer
Umutlan olmaa içerdä.
137
138
Vlad-Demir KARAGANÇU
KIŞA KARŞI
Yaamur, çamur, suuk lüzgerlar
Kışa karşı Bucakta;
Çoktan gitti yolcu kuşlar
Sıcak erä uzakta.
Bitirdi çiftçi işini
Tarlalarda, baalarda,
Karılar koyêr düzeni,
Kilim kırmaa içerdä.
Çoban daattı koyunnarı
Çorbacılara küüdä,
Almêêr sıırtmaç inekleri
Otlatmaa çayırlarda.
Özledi kışı insannar
Temiz biyaz kaarlarlan,
Özledi kışı uşaklar
Kaarda kaymaa kızaklan.
Kaarları bekleer ekinnär
Örtünmää suuk havada,
Kaarları bekleer çotuklar
Sarılmaa ayazlarda.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Gökü kaplêêr gümüş bulut,
Ondan bol-bol kaar düşer;
Gerçeklener artık umut –
Ölä Bucaa kış geler...
139
140
Vlad-Demir KARAGANÇU
POYRAZDAN KIŞ GELER
Poyrazdan suuk lüzgerlärlän
Kış geler yortularınnan,
Eni yıllan, Koladaylan,
İnsan bekleer ii kefinnän.
Saurêr artık Bucakta,
Bereketli olurdur yıl.
Gözäl kızlar oturuşta
Bütün gecä durmaa kayıl.
Çölmek çiçäännän kulaanda
Tantela örerlär orda
Çiiz peşkirin bașlarında,
Maanä çalêrlar birerdä.
Yavkluları pençeredän
Üzlerini siirederlär,
Nışan vererlär dışardan,
Ki evä girmää isteerlär.
Kapuyu açêr dul karı,
Teklif eder o gençleri.
Silktiynän kalpaandan kaarı,
Onnar girerlär içeri.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Ödül baaşlêêrlrar kızına,
Top çiçeciini alêrlar,
Takêrlar onu kalpaana,
Basmalarını isteerlär.
Mutlu yavklular içerdä,
Aliflener duyguları;
Düünneri olacek tezdä,
Geçtiynän kış yortuları...
141
Vlad-Demir KARAGANÇU
142
KIȘ
Gümüș bulutlar göktän
Kaar ekerlär kırlara.
Suuk lüzgerlär poyrazdan
Buz döșeerlär göllerä.
Aaçların dallarına
Sıra-sıra kaar konêr,
Küülerin yollarına
Bez gibi kürtün yatêr.
Gök altında kuzgunnar
Uçêrlar saurgunda,
Aullarda köpeklär
Saklanêrlar kuytuda.
İnsan ateși yakêr,
Yısıdêr camalları.
Daadan canavar çıkêr
Avlamaa kurbannarı.
Bayırlardan ușaklar
Kızaklarlan kayêrlar,
Evdä raatsız analar
Stavrozunu yapêrlar.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KIŞ KÜÜDÄ
Avaz gibi geçmiş yıldan
Memleketä kış döner,
Ateş sıcannan camaldan
İnsan evindä bekleer.
Kaarlarlan eser poyrazdan
Suuk lüzgerlär her kerä,
Kederli salmak dışardan
Etişer içerlerä.
Kuzgunnar uçêr havada,
İmäk aarêêrlar erdä,
Kızaklan kayêr bayırda
Büük uşaklar küülerdä.
Masal sesleer anasından
Küçüklär içerlerdä,
Bir kotoy kamış örtüdän
Kuş avlêêr saçaklarda.
Gün saklı bulut altında,
Kaar saurêr aulda,
Däduylan mali odada
Yısınêrlar camalda.
143
144
Vlad-Demir KARAGANÇU
Buz çiçeeni sırçalarda
Kış resimneer gecedä,
Uluyêr canavar kırda,
Kişneer beygir koşuda.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KAARLI KIŞ
Kaar altında kır uyuyêr
Örtülü kalın ak bezlän,
Toprakta ekin kökleşer –
Yaz olacek bereketlän.
Küülerä uçêr gargalar
İmeelik bulmaa fışkıda,
Deliindän çıkêr tilkilär
Avlamaa kurban andızda.
Komşu küüdän gecä döner
Atlı cocuk yavklusundan.
Daada canavar uluyêr,
Hızlanêr beygir korkudan.
145
146
Vlad-Demir KARAGANÇU
KIŞ GECESİ
Gök gösterer yıldızları
Dolu aylan birerdä;
Poyrazın fena lüzgeri,
Suyu dondurêr göldä.
Kuşlar yatêrlar saplıkta,
Seren gıcırdêêr suuktan.
Guguşlar baca boyunda
Saklanêrlar lüzgerdän.
İnsan evdä kuşku yatêr,
Hayvan kapalı damda,
Gecedä ayaz dondurêr
Çıbıkları baalarda.
Aaç hayın canavar daada
Uluyêr dolu aya,
Tavşamı saklı kuytuda
Sokêr titsi korkuya.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
SAURGUN
Poyrazdan lüzgär üfkäylän
Eleer kaarlı bulutları,
Kırı örter ak yorgannan,
Baada gömer çotukları.
Kuzgunnarın gaklarkları
İşidiler saurgunda,
Uyandırêr anmakları:
Yaz günneri kurortlarda,
Çiçeklerin gözelliini,
Eşil otu çayrlarda,
Kuzuların sürüsünü,
Tatlı kaşı tırlalarda.
Şindi kışın ortasında,
Ayaz hava kuvetleşer,
Poyraz lüzgerleri kırda
Kürtünnän yolları örter.
Kodrunun çıplak aaçları
İnsanı kahıra sokêr,
Donuk baltanın kuşları
Sıcak erdä yazı bekleer.
147
148
Vlad-Demir KARAGANÇU
Boran uluyêr dolayda,
Tavşam titirer yataanda,
İlkyazı görer düşündä:
Nicä yısınêr üülendä,
Sansın eşermiş andızda,
Yırtıcılardan saklanêr,
Körpä dalları fidanda
Hobur havezlän kemirer.
Ama düşlär salt düş kalêr,
Gerçeklik sä çok taa fena.
Canavar avlanmaa çıkêr,
Tilki dä hazır kurbana.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KAYIP OLAN
ZAMANNARDA
149
150
Vlad-Demir KARAGANÇU
ZAMANIN SESLERİ
(Deneme)
Durmadaan geçer annar,
İi yıllar, betvalılar;
Geler, geçer asirlär
Diişilerlär kolboylar.
Ama kalêr anmaklar
Kitaplarda, anıtlarda;
Unudulmêêr olaylar
Evelki vakıtlarda.
Hep ölä şılêêr Güneş,
Nicä binnän yıl geeri;
Yanêr, süüner yıldızlar,
Gök kaplêêr gözäl Eri.
Hep o derelär akêr
Okeannara, denizlerä;
Uragan zarar yapêr,
Er tepreer kimi kerä.
Lava gömer dolayı,
Dirildiynän vulkannar,
Kurêr eni bayırı
Eveldän büünä kadar.
Okeannardan dalgalar
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Kasabayıbuuldurêr.
Bu türlü seremcelär
Buncak insan zän eder.
Kataklizma tabiattan
İnsannan baalı olmêêr,
Cenkleri sä her zaman
Sade insannar başlêêr.
*
On üçüncü asirdä,
Hristosun duumasından,
Çok can almış dünnedä
Mongol başı Çingizhan.
Ensemiş kitayları,
Türkleri hem persleri,
Kavkazda gruzinneri –
Çok anılmış halkları
Hem şannı devletleri.
Etişmiş Europaya.
Enseyip slavännarı,
Çıkmış Nipru dereyä.
O zamanda kumannar,
Peçeneglär, oguzlar –
Şindiki gagauzlar,
Balkannara kaçmışlar.
151
152
Vlad-Demir KARAGANÇU
Sora dökmüş pek çok kan,
On dördüncü asirdä,
Taa bir zulum –Tamerlan,
Askerinnän birerdä.
Acımamış kimseyi,
Kül yapan kasabayı:
Ne evladı, anayı,
Ne ihtärı, hastayı.
En çok insan kaybeldi
Bitki geçmiș asirdä,
Üz milion yok oldu
Dünnä, țivil cenklerdä.
Eni model silählar
Kullanıldı ozaman,
Aeroplannar hem tanklar
Öldürdülär çok insan.
Şindi nukleer bombası
Toplandı devletlerdä.
Nukleer cenk başlantısı,
Bitki olur dunnedä.
Az kalacek insannık,
Hasta olarak Erdä.
Dirilt, Allah, akıllılık
Devlet liderlerindä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Sonsuz, bașsız evrendä
Salt Erdä var yașamak,
Cengi çeketmää burda
İstär sade bir ahmak.
Dunnedä binnärlän yıl
İi fenalıı ensedi.
Biz olêrız çok mayıl –
Kultura ilerledi.
*
Çok gözäl yaratmalar
Geldi bizä eveldän:
Gorațiy’dän dramalar,
Țar Edip Sofokl’dan;
„İlyada”, „Odiseya” –
En eski poemalar,
Etiștilär Homer’dän –
Şannı yaradıcıdan.
Genial Avițenna,
Kim duumuş Buharada
(Haliz adı İbn Sina),
Çok saygılı halklarda.
Filosof hem ilaççı,
Matematik hem fizik,
153
154
Vlad-Demir KARAGANÇU
Fikirli adam hem dik.
Çok bilim kitapları
Yazmış o ömüründä,
Büük aariflerin biri
Sayılêr o dünnedä.
En anılmış yazıcı –
Dramaturg, şannı şair,
Käämil sonet kurucu –
Ölä Uilyäm Şekspir.
Romeo hem Julieta,
Otello, Gamlet, Kral Lir,
Antoniy hem Kleopatra
Hem çok türlü başka şiir
Kaldı halklara ondan
Herbir dildä dünnädä.
Onun soyu Angliyadan,
Biliner sä hererdä.
Sora Göte hem Volter,
Puşkin, Gügo, Eminesku,
Bayron, Düma hem Șiller,
Balzak,Tolstoy,Dostoevskiy –
Büük, şannı yazıcılar,
Prozacılar, şairlär
Kulturayı düzdülär,
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Büük mirazlık kurdular.
Leonardo da Vinçi
Çok tablo braktı bizä,
Olarak büük resimci:
„İi haber”,„Mona
Liza”„Avșam ekmää saklıda”
Hem„Hristosun vatizlii” –
Asılı muzeylerdä,
Sevindirer insannıı.
Pek gözäl Rafael’in
Madonna tabloları,
Covanni Bernini’nin
Kıvrak skulpturaları.
Büük Nikolay Kopernik –
Bir anılmış üürenmiş,
Oldu bu dünnedä ilk,
Kim gösterdi ki Güneş,
Kendi sistemasında,
Yıldız, duran țentrada,
Er döner dolayında,
Çevrä yapêr bir yılda.
Klisecilär ozaman
Ptolomey’i beenärmiş,
Țentrada Eri sayan,
155
156
Vlad-Demir KARAGANÇU
Gün onu dolaylarmış.
Bu teoriya yakışmıș
azılara Bibliyada:
İlkin Allah Eri kurmuș,
Sora Güneși göktä.
*
Çok kötü zarar yapmış
Țivilizațiyaya,
Üzlän bin kişi yakmış
Ateştä İnkiziția:
İtaliyada, İspaniyada,
Angliyada, Germaniyada –
Hererdä Evropada,
Daji Rus imperiyada.
Kurban olmuş adamnar,
Ergennär hem evlilär,
Ama taa çok karılar,
Daji küçük uşaklar.
Ölä bir bilgiç adam,
Cordano Bruno adı,
Kazıkta yanıp insan,
Ondan kara kül kaldı.
Filosof hem astronom –
Kopernik’in tarafçı,
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Yanmış sansın diri mum,
Çekmiş zeet hem büük acı.
Taa ileri yakıldı
Kazıkta bir temiz kız
Kimin Janna D’Ark adı –
Şindi sayılan ayoz.
On edi yaşındaykan
Askerä ihlam vermiş,
Düüşlerä karışarkan,
Franțiyayı kurtarmış.
Karol edinci kralı
Janna trona getirmiș.
Çok kötü soydașları
Dușmana onu satmış.
İnkizițiya sudu
Kızı eretik saymış.
Pek çok zeetlemiş onu,
Sora kazıkta yakmış.
Çok kişi, kim yakıldı,
Anılêrlar dünnedä.
Onnar, ani sud kesti,
Diveç yansın cendemdä.
*
Durmadaan geçti yıllar,
157
158
Vlad-Demir KARAGANÇU
Hep diișildi kolboylar.
O betvalı vakıtlar
Artık geeri kaldılar.
Köstek koydu papalık
Bilimä o devirdä –
Ensenilmäz insannık
Bilgiçlärlän birerdä.
Ozaman İsaak Nüton
Mekanikayı kurmuş;
Eyler, Lagranj, Gamilton
Büünkü uura getirmiş.
Mendeleev, Lavuazye
Himiyada anılmış;
Darvin’in derin izi
Biologiyada kalmış.
Bilim çok ilerledi
Bitki geçän üzyılda,
Çok enilik açıldı
Bilim revolüțiyada.
O asirdä ilk yıllar
Anılmış üürenmişlär,
Fundamental buluşlar
Fizikada yapmışlar.
Genial Albert Eynșteyn
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Eni bilimi kurmuş –
Relativist teoriyanın
Şannı avtoru olmuş.
Kosmosa uçêr insan –
İuriy Gagarin ilkti,
Birkaç da amerikan
Çok uzak Aya gitti.
Halkarası gemidä
Amerikannar, ruslar
Bulunêrlar birerdä,
Kardaş gibi yaşêêrlar.
Ama diil ölä Erdä,
Genä bulanêr işlär,
Nicä geçmiș asirdä –
Kasavetli insannar.
Artık geçmiş olaylar
Tekrarlanêr toprakta;
Genä kızgın kafalar
Peydalanêr halklarda.
Adolf Hitler ozaman
Prorok sanmış kendini,
Națizma teoriyaylan
Kullanmış devledini.
German soydan halkını
159
160
Vlad-Demir KARAGANÇU
Saymış ayırı Erdä,
Kul yapmaa başkasını
Varmış onun neetindä.
Yok etmiş pek çok çıfıt,
Başlamış dünnä cengi.
Birlik olup çok devlet
Ensemiş pezevengi.
Elli milion insan
Kurban olmuş dünnedä,
İrmi edi million can –
Sade Sovet Birliindä.
Germaniyanın erleri
Bütünnä yıkık olmuş,
O kuduzça fiureri
Günnerinä son koymuş.
Bölä geçmiş olaylar
Olsun gözünü açmak,
Ki genä öncülär var,
Halkını sayan üstün halk!
Başka işlär büün lääzım
İnsannıı raatsız yapsın,
Tarafından kosmosun
Büük cesim olur düşsün.
Ölä efekt olacek,
Sansın hukleer bombalar
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Bir anda patlayacek,
Pek büük olur zararlar.
Ozaman aydın dünnä
Bir anda diişilecek,
Toz hem kül bütün Topraa
Güneştän saklayacek.
Bütün Er tepreyecek,
Uyanacek vulkannar,
Çok diri yok olacek,
İlk sırada, insannar.
Devletlär annaşmaklan
Ko ona hazırlansın,
Zararı akıllıklan
Küçültmää ko çalışsın.
*
Dünnedä binnärlän yıl
İi ensedi fenalıı.
Gözäl Erdä salt akıl
Ko kullansın isläälıı
161
162
Vlad-Demir KARAGANÇU
ALLAHTAN İZİN
Allah kurmuş Adamı ilkindän,
Sora Evayı onun iyesindän;
İzin vermiş yaşasınnar bilä,
Uslu olarak käämil Edem’dä.
Dattıynan sa yasak meyvasından,
O koolamış onnarı Edem’dän.
Çünkü günaalı olmuşlar orda,
Oemiş: „Sevișlän yașayın Erdä,
Aylenizdä ko çok uşak olsun,
Dünnedä insannık peydalansın...”
Dayma dua edelim biz Allaha,
Ki buyurmuş sevişmää insana!
Seviș duygusu onuștan tatlı,
Neçinki Allahtan bizä kaldı.
Kim sevgisiz yaşêêr bu dünnedä,
Az umut, ki düşecek cennetä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KAYIP OLAN ANMAKLARDA
Kayıp olan anmaklarda
Uyku gelmeer imiimä,
Sade tatlı hayallarda
Raat bulêrım kendimä.
Derin duygum, gözäl sevgim
Düzärdilär gençliimi,
Seremcelär – acı pelin,
Kısaldêr ömürümü.
Alaca karannıı gibi
Üülen görüner bana,
Umutsuzluk girer şindi
Benim darsık canıma.
Ne kısmetsiz acı kader
Yazılmış bana göktä,
Ki sıkça izledi keder
Uzun yolumda erdä.
Kayıp olan anmaklarda
Uyku girmeer imiimä,
Sade tatlı hayallarda
Raat bulêrım kendimä.
163
164
Vlad-Demir KARAGANÇU
MAAVİ PLANETADA
Olur mu yaşamak dünnedä
adama karısız,
karıya adamsız,
kurmadaan bir aylä birerdä?
Olur mu sabaa gün duumadaan,
süünsünnär yıldızlar,
çalsınnar kuşçazlar,
geçä bastsın gün kauşmadaan.
Olur mu şafk Ayda Güneşsiz,
aydınnık gecelär,
sokakta erginnär,
evlilär kademni sevgisiz?
Ölä uygun düzülü işlär
şu sonsuz dünnedä,
kenarsız evrendä,
nerdä miliardlan yıldızlar!
Bir Yıldız – Güneş sistemada
Maavi planetamız,
nerdä yaşêêrız biz,
bekim yalnız bütün dünnedä...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Var mı halizinan insanda,
ki katastrofasız,
ki nukleer yangınsız
kurtulacek Er bu üzyılda?
Yok şindi ii umut halklarda,
ani dünnä cenksiz,
başka seremcesiz
olacek Er gelän yıllarda.
165
166
Vlad-Demir KARAGANÇU
PELİVAN TODUR
(Balada)
Pelivan çocuun baladası
Eveldän halkta biliner,
Ama azalmadı maanası,
Uslu yaşamaa üüreder.
*
Küüdän küüyä çocuk gezärmiş –
Kıvrak boylu, serbez olan,
Hererdä göstermää istärmiş,
Ki korkusuz hem pelivan.
Küülerdä güreşmää çaararmış
En kuvetli adamnarı,
Hepsini kolay enseyärmiş,
Şaştırarmış küüdaşları.
Eni nalları doorudarmış,
Bükärmiş demir zevleyi,
Bir öküzü erä yıkarmış,
Kaldırarmış taligayı.
Pelivanı sarplık kaplamış,
Saygısız erif etişmiş,
Kimsey artık hatır gütmäzmiş,
Bakmaa ona istemäzmiş.
Küüyündä kalmış onun yäri –
Bir gözäl temiz kızçaazı,
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Kardaşları, yakın dostları,
Evindä – yaşta anası.
Unutmuş onnarı pelivan,
Hayta gezärkän yollarda,
Üünmää salt bıkmamış o olan
Küülülerin arasında.
Tanışmış yolda çingenäylän,
Ani gezärmiş küülerdä,
Kazanmaa para bir ayıylan,
Becerekliynän meydanda.
Ayı orada diz çökärmiş
Herbir insanın önündä,
İnsannar da para atarmış
Kutuya ayın kalaanda.
Te istemiş Todur güreşmää
Ayıylan küüdä meydanda,
Saygılı kiși endän olmaa
Küülülerin arasında.
Bölä bir ikilenmäz görü
Toplamış hayli insanı,
Ama tragik bitmiş ömürü,
Paralamış ayı olanı.
Yaslı yapmış ii anasını,
Kardaşlarını, kızını,
Derin kazmışlar mezarını
Da gömmüşlär pelivanı.
167
168
Vlad-Demir KARAGANÇU
BETVALI VAKITLAR
Kıtlık olduydu Bucakta,
Pek çok insan aaç ölärdi.
Büük kuyulara mezarlıkta
Hepsi bilä gömülärdi.
Kim sayardı ölüleri
Uzun, geniş mezarlarda?
Kim aalardı gurbetleri
O betvalı vakıtlarda?
Kırk altıncı yıl kuraktı –
Heptän o bereketsizdi,
Sovet Kuvedi inattı,
Vergi verilsin istärdi.
Çiftçi ekmeksiz kaldıydı,
Aaçlık geldiydi küülerä.
Buncak insan yok olduydu
Zaabitlerin beterinä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KLISÄ
Klisä küüyün ortasında
Düzärdi görünüşünü,
Çan sesleri dolayında
Sevindirärdi hepsini.
Çannar çaarardı slujbaya
Pazar, yortu günnerindä;
İnsan gezärdi kliseyä,
Günaasız olsun dünnedä.
Vatiz edärdi popazlar
Evladları hristiyan yapmaa,
Steonozlanardı yavklular
Hristiyanca da evli olmaa.
Ama beenmärdi sovetlär
Dedelerdän adetleri;
Popazları zeetlärdilär,
Yıkardılar kliseleri.
Atalar Çeşmäküüyündä
Käämil klisä kurmuşlardı;
Yoktu ölä dolayında,
Komşular mayıl olardı.
169
170
Vlad-Demir KARAGANÇU
Sovet Birliin vakıdında
Yapıldı ambar klisedän,
Altmışıncı yıllarda da
Yok edildiydi hembettän.
İki yıl buuştu küülülär
Lomnarlan kliseyi yıkmaa,
Sora büüyärdi gengerlär,
Sovetlerä anıt olmaa
ŞİİR ANTOLOJİSİ
KALDIRILMIŞLAR
Bir tren hayvannar için vagonnarlan
Durêr garada dolu insannan;
Büüklär, karılar küçük uşaklarlan
Sibirä götürülerlär zorlan.
Sıralêêr karılar, aalêêr uşaklar
Sessiz acı yaş döker adamnar;
Kabaatsız cezalı ii çorbacılar,
Çalışkan, küüdä haliz çiftçilär.
Ne kazanmış aylelär ömüründä,
Hep toplamışlar ișlän kendinä,
Alındı gurbetlerdän bir gecedä,
Geçtilär zaabitlerin elinä.
Sade on kila ük kişi başına
İzin olmuş almaa kendisinnän.
Girmäzdi kuvetlerin esabına ,
Ki hepsi geçsin yolu saalıınnan.
Dışardan kilitli demir kapular,
Pençerelerdä demir parmaklık,
Bir vagonda da tüfeklän soldatlar.
O betvalı tren yollanêr artık.
171
172
Vlad-Demir KARAGANÇU
Moldovannar, gagauzlar, bulgarlar
Karışık durêrlar vagonnarda.
Bir kahırlan baalı orda insannar,
Lafsız annaşêrlar seremcedä.
Ne çekti o insannar uzun yolda,
Sıkışık, kapalı vagonnarda,
Sade onnar hep tutêrlar aklında...
Kim acıyêr onnarı küülerdä?
Kaç kişi öldü yolda vagonnarda,
Neredä onnarın mezarları?
Nicä yaşadılar o suuk Sibirdä,
Gömdülär orada ihtärları?
Uydu vakıt döndülär küülerinä,
Ama kuşkulu oldu zaabitlär;
Yasak edildi girsinnär evlerinä,
Enidän ev kurdular gurbetlär.
Şindi küçük pensiyaylän o insannar
Yoklukta ölümü bekleerlär,
Kötü zaabitlerdän sä pensionerlär
Kolay ömürünü uzadêrlar!
ŞİİR ANTOLOJİSİ
İNSANIN ECELİ
173
174
Vlad-Demir KARAGANÇU
ŞANNI OLSUN GAGAUZLUK
Neçin, kuku, az sayêrsın
Kalan yıllarımı benim?
Bildirmää mi sän isteersin,
Ki kısa kaldı ömürüm?
Bunu bän kendim bilerim,
Ama tutmêêr umutsuzluk;
İşlerimnän bän isteerim
Șannı olsun gagauzluk!
Diil önemni, kaç yıl yaşêêr
Herbir insan bu dünnedä –
Önemni, nesoy iz brakêr
Çalışmasınnan halkında...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
TOPRAK
Toprak doyurêr bizi
Her yıl bereketinnän;
İlkyazın eşil üzü,
Güzün kaplı altınnan.
Kırda büüyer ekinnär,
Meyva yapêr başçalar,
Baada olêr üzümnär,
Fayız verer hayvannar.
Toprak giidirer bizi
İşçinin ellerinnän;
Üüreder hepsimizi
Çalışmaa büük havezlän.
Toprakta duuêr insan,
Geçirer ömürünü;
Toprakta o herzaman
Bulêr, sever eşini.
Erdä büüyer uşaklar,
Geçinerlär ihtärlar;
Diişilerlär kolboylar,
Diveç kalêr anmaklar.
175
176
Vlad-Demir KARAGANÇU
İNSANNAR
Sade insan tutêr aklında,
Ne olmuş geçmiş zamanda,
Sade insan biler sevdayı
Hem acı ayırılmayı.
Sade insan sever uşaanı,
Uşak – ana-bobasını;
Hojma anêr raametlileri,
Çoktan geçmiş olayları,
Yapêr ev küüdä, kasabada,
Kuş, hayvan büüder aulda.
Salt insan kurêr anıtları –
Diveç anmaa geroyları.
Salt insan yazêr kitapları
Terbiye eder uşakları;
Resimneer gözäl tabloları,
Kurêr kıvrak yapıları;
Çiftçilik eder kırda, baada,
Kömür çıkarêr șahtada,
Televizor düzer zavodta,
Uçêr kosmik gemisindä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Ko usluluk olsun dünnedä,
İi yașamak devletlerdä!
Ko korkusuz büüsün uşaklar,
Bereketli olsun yıllar!
177
178
Vlad-Demir KARAGANÇU
İNSANNARIN ECELİ
İnsannarın eceli
Yazılarmış göklerdä.
Kimsä duuêr kısmetli,
Yaşêêr nicä cennettä.
Çoyu sa geler topraa
Hep zeetlenmää hem buuşmaa,
Ki ekmeeni kazanmaa,
Ter-su içindä olmaa.
Biri sever Allaayı,
Hristosa hatır güder,
Hep dolaşêr kliseyi,
Ayozlara mum koyêr.
Başkası salt şennener,
Kolay yapêr çok para,
İnancıyı aldadêr,
Varlıını alêr elä.
oru, Allaa, insanı,
Ani dua eder sana.
Kolaylandır işini,
Cennettä yap er ona.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
179
ECEL
Gün-gündän geçer yıllar,
Hep ölä geçer ömür;
Kısalêr uzun yollar,
Canıma girer kahır.
Getirerim aklıma,
Ne çektim bu dünnedä,
Nelär geldi başıma
Hasretli ömürümdä.
Bucaanın tarafında
Geçirdim ban gençliimi,
Moldova devledindä
Buldum kendi erimi.
Anamdan hem bobamdan
İzin aldım küçüktän:
Fayda olsun işimdän,
Havezim – üürenmektän.
Bän sevdim hem sevildim,
Gençliimdä ii aylemdä,
Vakıtsız eşsiz kaldım,
Oolum kaybeldi tezdä.
180
Vlad-Demir KARAGANÇU
Şindi yolum kısaldı
Maavi gökün altında,
Ne zodiyamda yazıldı,
Ölä olsun bitkidä...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
ALBOM
Yaprak-yaprak albomu
Aktarêrım masamda,
İlk sayfada oolumu
Siirederim önümdä.
Canımı kahır yaktı,
Çünkü tragik yok oldu,
Yıldız gibi şafk etti,
Bir yıldız gibi süündü.
Kabaatsızın cellatlar
Aldılar pak ruhunu,
Eşini dul braktılar,
Üüsüz – küçük oolunu.
Öbür sayfada karım,
Oolumun ii anası,
Angısız çoktan kaldım,
Pek tez geldi sırası.
Dua ederim Allaha,
Unukam saalam büüsün,
Bobasına yas tutmaa
Hojma aklında olsun.
181
182
Vlad-Demir KARAGANÇU
ÇİÇEKLÄR DÄ SİLKİNÄRDİ
Çiçeklär dä silkinärdi,
Açan dul braktın beni;
Akan yapraklar aalardı
Yaslı günnerdă seni.
Baalardı bizi büük sevda
O mutlu gençliimizdä,
Açan yaşardık birerdä
Kademni aylemizdä.
Çalışardık çok kazanmaa,
Sevärdik uşakları;
Ki istesinnär çok bilmää,
Terbiye ettik onnarı.
Sinkalı, biyaz çiçeklän
Daada açan çiidemnär,
İlkyaz gelän eşilliklän
İkimizi büülärdilär.
Sevinärdik çiçeklerä,
Dönän yolcu kuşlara,
Bülbüllerin seslerinä,
Sevdalı duygulara.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
Şindi dayma canım sızlêêr,
Artık güz ömürümdä,
Açan çiçeklär silkiner,
Bir mum yanêr içimdä.
183
184
Vlad-Demir KARAGANÇU
KUKUMÄU ÇİRKİN BARARDI
Ay göktä renksiz şılardı
O dumannı gecedä,
Kukumäu çirkin baarardı
Aaçta evin önündä.
Avşamdan canım sızlardı –
Oolum dönmärdi iştän.
Onu seremcä güdärdi
Cellatların elindän.
Bilmäzdim, nerdä bulunêr,
Ne köstek konmuş ona.
Duyardım – fenalık olêr,
Tokmak geler üstünä.
Geçtiydi uykusuz gecä,
Düşünmäklän ooluma.
Gerçeklendiydi seremcä –
Bitkiydi o gecä ona.
Karannık çöktü evimä
O yaslı gündän beeri,
Çirkin baarêr aaçta genä –
Kukumäu aalêêr beni...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
185
SAKSAN
Yalnız saksan aaçta baarêr
Hem atlêêr daldan-dala,
Sanêrım o beni çaarêr,
Baarmaa onunnan bilä.
Ama kuş bulur eşini
İlkyazın bir aaçlıkta,
Yalnızlık bekleer salt beni
Umutsuzluk vakıtta.
Kaldıydım dul çok yıl geeri,
Taa orta yaşlarımda,
Hasret o zamandan beeri
Erleşti yanık canımda.
Gözäl karı sevdi beni
Saklı kendi eşindän,
Yınandıydım eminini,
Ki gidecek evindän.
Eni sevda o günnerdän
Ona baaladı beni,
Ama gitmedi eşindän,
Boşa çıktı emini.
186
Vlad-Demir KARAGANÇU
Te kuku gibi yaşêêrım
Şindi yalnız evimdä,
Ay Arhangeli bekleerim
Yaşlılık günnerimdä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
HASRETLİ ANMAKLAR
Masamda bän oturêrım,
Kompyuter ișleer önümdä;
Olușları gözederim,
Fikirlerim sä geeridä.
Türlü hasretli anmaklar
Sıraylan geler aklıma;
Geçinmiş yakın hısımnar
Çaarêrlar mezarlarına.
Çiçeklän, suylan șiședä
Ölüleri dolaşêrım,
Allaha, Hristä* duamda
Afetsinnär yalvarêrım.
Olur mu diri kabaatlı,
Ki sırasız öleriz biz?
Boba yașêêr, ool raametli –
Ölä bekim ecelimiz...
.
187
188
Vlad-Demir KARAGANÇU
AYIRILMAK
O gün, açan ayırıldık,
Kuku sayardı yılları,
İkimizdä yalnız kaldık
Unutmaa mutlu annarı.
Ozaman artık yaştaydık,
Saçlarımız çoktan aardı,
Ama genç gibi inattık,
Makar ki ömür kısaldı.
Sıra-sıra aklımıza
Geler sade anmaklar –
Az yararlı ikimizä
Ardımızda mutlu yıllar.
Süünerlär derin duygular,
Yıldız gibi sabaalendä.
Salt kasavetli fikirlrär
Bekleerlär bizi ilerdä.
ŞİİR ANTOLOJİSİ
BEKLEDİM
İlkyaz geldi mavi göklän
Hem çiçeklärlän bașçedä.
Bekledim seni sevgiylän,
Sän kaldın evindä!
Yaz geldi sıcak günnärlän
Hem meyvalarlan aaçlarda.
Bekledim seni havezlän,
Olmadık birerdä!
Güz geldi altınnarınnan
Hem göktä yolcu kuşlarlan.
Bekledim can darsıklıınnan –
Süünän duygularlan!
Kış geldi ayaz havaylan,
Göktä gümüş bulutlarlan.
Evdäydim başka karıylan –
Sana da suukluumnan!
189
190
Vlad-Demir KARAGANÇU
PUDRALANMIŞ ZÜLÜF
Boş odamda bän yalnız
Dayma sensiz kalêrım,
Hasretimnän hem sessiz
Artık seni unudêrım.
Nicä kraa düşer kıra
Güz otlarını yakmaa,
Ölä yaşlar saçlara,
Zülüfü pudralamaa.
Soldu senin gözelliin
Şindi yaşta olarak,
Ama kaldı yınatlıın
Hep aynaya bakarak.
Ama küsmeerin sana,
Ani suudu sevdamız,
Ani gelmeersin bana
İhtärlıında vakıtsız...
ŞİİR ANTOLOJİSİ
NASAAT
Sordum Sabaa Yıldızına:
„Neçin benim kaderim
Ölä acı oldu bana?”–
Sölesin bän bekledim.
Tezdä göktä kara bulut
Sakladı onu bendän,
Hiç kalmadı ölä umut,
Çuvap gelsin yıldızdan.
Danıştım ayın oraana:
“Neçin pek aar ihtärlıım?”
Suuk şılaannan dedi bana: