Siratqa avtomat yaza
Dauahana siratı kemde genä yonsotmay! Qayhı ber tabiptarğa yazılırğa irtänge altınan kileüselär bar hatta. Säbäbe auırıuzarzıñ küplegendä genä tügel. Registraturalar üz eşen oyoştorou buyınsa kön talabınan küpkä artta qalğan. «Keşe faktorı» tigän töşönsä lä üzgäreşhez: yazılıu täzrähe aldında kötkän ösäüze lä, hıu buyı sirattı la, ğäzättä, ber keşe hezmätländerä, uğa yarzamğa kileüse yuq...
Neftekama qalahı dauahanalarında oşonday hälde bötöröügä yünältelgän saralar tormoşqa aşırıldı: ös poliklinikala, qatın-qızzar konsultatsiyahında, diagnostika büleksähendä häm balalar poliklinikahında tabiptarğa yazılıuzıñ elektron ısulı eşläy başlanı.
— Bıl yañılıq haulıq haqlau ölkähen yañırtıuzıñ federal programmahına nigezlängän, — ti baş tabip Albina Kuznetsova. — Unı ğämälgä aşırıu bıltır başlanğaynı. Oşo osorza oyoştorou mäsäläläre häl itelde. Berzäm mäğlümät sistemahın safqa indereügä 11,8 million humdan aşıu aqsa totonolğan. Oşo isäpkä 216 şähsi kompyuter, 151 printer, küp funktsiyalı 21 lazer qorolmahı, başqa käräkle qoramal hatıp alıu menän ber rättän, ularzıñ eşen tämin iteüse elemtä seltärenä, İnternetqa totaştırıu häm här tabiptıñ eş urının zamansa tehnika menän yıhazlandırıu za inä. Bınan tış, barlıq poliklinikalarza la tabiptarğa üzallı yazılıu ösön infomattar quyıldı. Älbittä, yañı ısul menän eşläyäsäk personal da teyışle äzerlek ütte.
Meditsina kartahın tultırıu tabiptıñ küp vaqıtın alğanın barıbız za yaqşı belä. Sirle kabinetqa kergändä, tabip, ğäzättä, yazıp ultıra, aldağı patsiyenttıñ auırıu tarihın tultıra. Buşağas, hine qaray za tağı yaza başlay. Şul arala şäfqät tutaşına retsepttı añlata, sırhauzı yıñer ösön hiñä nisegeräk daualanırğa käräklegen töşöndörä häm... tağı la yazıuın dauam itä.
— Qala dauahanahında qullanıla başlağan zamansa tehnologiya yazıu-hızıu eşen küpkä qısqartırğa teyış, — tip dauam itä hüzen Albina Zöfär qızı. — Bınıñ ösön patsiyent turahında barlıq käräkle mäğlümät tuplanğan elektron meditsina kartahı buldırıu qaralğan. Urındağı elemtä seltäre buyınsa ul tabiptarzıñ barıhına la, şul isäptän mahsuslaşqan belgestärgä asıq bulasaq.
Dauahanala elektron dokument äyläneşen buldırıu qalala yäşäüselärgä genä tügel, Neftekama munitsipal-ara meditsina üzägenä qarağan tönyaq-könbayış rayondar halqına la tabiptarğa İnternet aşa yazılıu mömkinlegen birä.
Poliklinikalarza quyılğan infomat aşa tabipqa üzeñ telägän köngä häm säğätkä ike azna aldan yazılırğa bula. Bınıñ ösön meditsina strahovkahı polisın motlaq üzeñ menän alırğa käräk. İsem-şärifeñdän tış, «başlı» avtomat şul dokumenttıñ nomerın da horay. Bınıñ şulay ikänenä, «ällä nisä işetkänse, ber barıp kür» tigändän sığıp, üzemä lä inanırğa tura kilde. İnfomat ekranındağı töymälärgä basa torğas, tabipqa kilähe aznağa aldan yazılıp quyzım. Minän huñ tağı la ös keşe ber nisä minut esendä his qıyınlıqhız sirat aldı. Üzen Olesya tip tanıştırğan qız infomattıñ bik tä uñaylı ikänen höyläne: «İrem ütkän aznala aldan yazılıp tabipqa barğaynı, bögön min dä elektron siratqa bastım. Eşlägän keşe ösön bik qulay. Könön-vaqıtın belgäs, aldan horap, eştän kitergä bula».
Bezzeñ köndälek tormoşqa här yañılıqtıñ yıñel genä ütep inmäüye bildäle. Küzäteüzärzän küreneüyensä, elektron siratqa yazılıusılarzıñ küpselege — yäş bıuın väkildäre. Ä dauahanağa yöröüselärzeñ zur ölöşön täşkil itkän ololar qäzimge registratura aşa yazılıuzı hup kürä — ular zaman tehnikahına bigük ışanıp barmay. İnfomattan tış, İnternet häm telefon aşa siratqa yazılıu za ular ösön tügel.
Elektron sirattı ğämälgä indereü seterekle häldärgä lä bäyle. Mäsälän, infomat aşa yazılıusı üz vaqıtında tabipqa kilä, ä unı kabinet aldındağı sirat qarşılay. Patsiyenttar üz-ara mönäsäbät asıqlay başlay... Aldan yazılıusılarzıñ işekkä berketelgän isemlegen qayhı beräüzär isäpkä almasqa tırışa, irtän ük kilep kötöp ultırıuına basım yahap, östönlök daulay. Auırıuzarzı qabul iteüse tabip, älbittä, isemlek nigezendä eşlärgä teyış, işek yanındağı sirattı yaylau-köyläü unıñ eşe tügel. Älbittä, olo yäştägelärzeñ kübeheneñ elektron siratqa yazılırğa mömkinlege lä, hatta, tanırğa käräk, teläge lä yuq. Aldan yazılıusılar küp bulğanda, ularzıñ, könö buyı sirat kötöp, tabipqa inä almauı la ihtimal. Yänä ber problema: bigeräk tä mahsuslaşqan belgestärgä könöndä ük yazılıp elägep bulmaha, telähä-telämähä lä, kemder dauahanağa barıuzı kisekterergä mäcbür. Ä işek töböndä «tere» sirat köthäñ, tabipqa elägeü ihtimallığı bar.
Nisek kenä bulmahın, Neftekama dauahanahında tabiptarğa elektron siratqa yazılıu ğämälgä inderelde häm oyoştorou yağınan uñışlı eşläy. Bıl yañılıq yulındağı törlö qıtırşılıqtar tora-bara yaylanır, tip ışanğı kilä. Döyöm alğanda, elektron sirat halıq ösön, bigeräk tä eşläp yörögändärgä uñaylı. Äytkändäy, öfölär bıl yañılıqtı küptän üzläşterze lä inde.
Neftekama qalahı.