'шығар' süzneñ Kazah teldä ädäbiyättä bulgan misalları
Bälkım, aspan astyn ot-jalynğa bölep, adamdardyñ iesın şyğaratyn mūndai ystyq alystağy Afrika jerınde ğana kezdesetın şyğar.
İeger ol bır närsenı jiyrma märte qaita jazsa, kemşılıkterı de jiyrmalap öse bergen şyğar.
Balanyñ buyny qataiyp öse bastağan soñ, şeşesı müldem oğan nazar audarmaityn boldy − qatygezdıgı iemes, iendı būl ierekşe qamqorlyqty qajetsınbeitın şyğar dep oilağan.
Jak ta bızdı kütıp otyrğan şyğar, − dedı.
Бəлкім, аспан астын от-жалынға бөлеп, адамдардың есін шығаратын мұндай ыстық алыстағы Африка жерінде ғана кездесетін шығар.
Егер ол бір нəрсені жиырма мəрте қайта жазса, кемшіліктері де жиырмалап өсе берген шығар.
Баланың буыны қатайып өсе бастаған соң, шешесі мүлдем оған назар аудармайтын болды − қатыгездігі емес, енді бұл ерекше қамқорлықты қажетсінбейтін шығар деп ойлаған.
Жак та бізді күтіп отырған шығар, − деді.
Būl bolyp jatqan oqiğalardyñ tübı nege soğatynyn jalpy qazaq artyq seze qoimaityn şyğar.
Бұл болып жатқан оқиғалардың түбі неге соғатынын жалпы қазақ артық сезе қоймайтын шығар.
BİRİNŞİ BÖLİM İeKİNŞİ BÖLİM BİRİNŞİ BÖLİM Bırınşı tarau KÖŞPELİ RİF 1866 jyl, tañğajaiyp oqiğalar bolyp ötken jyl boldy, būl oqiğalar, sırä, künı bügınge deiın de köp adamdardyñ iesınde şyğar.
Bälkım, ağylşyn keme qojasy Kiunardtyñ iesımı jūrttyñ bärıne de belgılı şyğar, öitkenı İevropa men Amerika arasynda tūñğyş ret üzdıksız qatynas jasap tūrğan osy adamnyñ kemelerı ğoi.
Men ūşqyr, tättı qiiäldyñ qyzyğyna tüsıp ketıppın, mūnyñ özı sırä, tap mendei ieşkımdı de ielıktıre almağan şyğar.
Äzılqoilar, qu narval keptegen telegrammalardyñ bıreuın qolyna tüsırıp alğan şyğar da, jönıne taiyp bergen bolar desıp jürdı.
БІРІНШІ БӨЛІМ ЕКІНШІ БӨЛІМ БІРІНШІ БӨЛІМ Бірінші тарау КӨШПЕЛІ РИФ 1866 жыл, таңғажайып оқиғалар болып өткен жыл болды, бұл оқиғалар, сірə, күні бүгінге дейін де көп адамдардың есінде шығар.
Бəлкім, ағылшын кеме қожасы Кьюнардтың есімі жұрттың бəріне де белгілі шығар, өйткені Европа мен Америка арасында тұңғыш рет үздіксіз қатынас жасап тұрған осы адамның кемелері ғой.
Мен ұшқыр, тəтті қиялдың қызығына түсіп кетіппін, мұның өзі сірə, тап мендей ешкімді де еліктіре алмаған шығар.
Əзілқойлар, қу нарвал кептеген телеграммалардың біреуін қолына түсіріп алған шығар да, жөніне тайып берген болар десіп жүрді.
Mümkın, bärıne soğys kınälı şyğar?
Мүмкін, бəріне соғыс кінəлі шығар?
«Jämşık äkelgen Kenjetai şyğar?
«Жəмшік əкелген Кенжетай шығар?
Ol bılımnıñ naşarlyğy qazır jerdıñ molşylyğynda sezılmeitın şyğar, jer tarşylyqqa ainalsa, tez-aq sezer.
Ол білімнің нашарлығы қазір жердің молшылығында сезілмейтін шығар, жер таршылыққа айналса, тез-ақ сезер.
«Kısı qamaityndary osy şyğar?
«İeger darğa dalağa asatyn bolsa, osy iesıkten alyp şyğatyn şyğar, tym bolmasa körıp qalaiyn, jaqyn jerden alyp ötse, dybys bereiın» dep oilady Botagöz.
Ol kısınıñ de bır bılgenı bar şyğar.
«Кісі қамайтындары осы шығар?
«Егер дарға далаға асатын болса, осы есіктен алып шығатын шығар, тым болмаса көріп қалайын, жақын жерден алып өтсе, дыбыс берейін» деп ойлады Ботагөз.
Ол кісінің де бір білгені бар шығар.
Şeşesı, sırä, jaqtyrmağan şyğar.
— Solai şyğar.
Qaita sojitelstvo jasağanym üşın zañ aldynda jauap beruım kerek şyğar.
Uaqyt bar şyğar?
Mümkın būl joqta üide bolyp, Maisara salğan portretın körgen şyğar.
— Solai şyğar.
Mümkın myna tyzyldauym sonyñ alğaşqy belgısı şyğar?
Шешесі, сірə, жақтырмаған шығар.
— Солай шығар.
Қайта сожительство жасағаным үшін заң алдында жауап беруім керек шығар.
Уақыт бар шығар?
Мүмкін бұл жоқта үйде болып, Майсара салған портретін көрген шығар.
— Солай шығар.
Мүмкін мына тызылдауым соның алғашқы белгісі шығар?
Bälkım, ol özınıñ ūşy-qiyrsyzdyğy arqyly bızge ğalamnyñ jansyz bos quystary men keñıstıkterın işaralai meñzep, Qūs Jolynyñ aq mūnarly tūñğiyğyna qarağan kezde tuatyn qara niettı oiymyzben tu syrtymyzdan pyşaq ūratyn şyğar?
Älde, küllı gäp mynada bolar, şyn mänınde şañqan aq tüs iemes, qaita kez kelgen reñnıñ ğaiyp boluy şyğar, sol sebepten de bızge keñ baitaq qarly keñıstıkter - adamnyñ qūdıretı jetpes qūdaisyzdyqtyñ aluan tüstı tüssızdıgı mylqau, ärı mändı bolyp körınetın şyğar?
Bälkım, mūnyñ sebebı mynada şyğar: atap aitqanda, käsıpşılıktegı ielu baqytsyz jağdaidyñ bıreuı-aq, tym qūrysa az uaqytqa, aityla salyp bırden ūmytylu üşın bolsa da, tuğan ielınde jariiälylyq igılıgıne ainalmaidy.
Бəлкім, ол өзінің ұшы-қиырсыздығы арқылы бізге ғаламның жансыз бос қуыстары мен кеңістіктерін ишаралай меңзеп, Құс Жолының ақ мұнарлы тұңғиығына қараған кезде туатын қара ниетті ойымызбен ту сыртымыздан пышақ ұратын шығар?
Əлде, күллі гəп мынада болар, шын мəнінде шаңқан ақ түс емес, қайта кез келген реңнің ғайып болуы шығар, сол себептен де бізге кең байтақ қарлы кеңістіктер - адамның құдіреті жетпес құдайсыздықтың алуан түсті түссіздігі мылқау, əрі мəнді болып көрінетін шығар?
Бəлкім, мұның себебі мынада шығар: атап айтқанда, кəсіпшіліктегі елу бақытсыз жағдайдың біреуі-ақ, тым құрыса аз уақытқа, айтыла салып бірден ұмытылу үшін болса да, туған елінде жариялылық игілігіне айналмайды.
Ol kezde myna üi syrtynda qazır sylq-sylq külgen jastardai būl da jas iedı; atyrylğan jarau Saryalamen dalanyñ tösın dübırletıp ötkende at tuiağymen myjylğan kök şöp bır jylap, bır küler iedı; onyñ änın iestıgen kün qarsy aldynan jarqyrap şyğar iedı, baitaq dünie tar bolğan keudesın jel aimalap, onyñ dombyrasynyñ ünın iestıgen pendelerdıñ ieñsesı köterılıp, jandary jadyrap qalar iedı; onyñ änın, ärbır sözın qağyp alyp, auyzdan-auyzğa qaqpailap alyp kete berer iedı.
İendı qartaidy ğoi, tyiylatyn şyğar dep iedı – mässağan, bükıl Baraqbai äuletıne masqara tañba baspaqşy.
Menıñ säulem tañ-tañ ata ūiqysynan oianar, jerdıñ jüzı jasyl-qyzyl asyl tüske boianar; şyñnan şyqqan arqardai bop, jaqpar tasta tūrarmyn, aqboz üiden säulem bolyp, aidyndanyp şyğar kün.
Ол кезде мына үй сыртында қазір сылқ-сылқ күлген жастардай бұл да жас еді; атырылған жарау Сарыаламен даланың төсін дүбірлетіп өткенде ат тұяғымен мыжылған көк шөп бір жылап, бір күлер еді; оның әнін естіген күн қарсы алдынан жарқырап шығар еді, байтақ дүние тар болған кеудесін жел аймалап, оның домбырасының үнін естіген пенделердің еңсесі көтеріліп, жандары жадырап қалар еді; оның әнін, әрбір сөзін қағып алып, ауыздан-ауызға қақпайлап алып кете берер еді.
Енді қартайды ғой, тыйылатын шығар деп еді – мәссаған, бүкіл Барақбай әулетіне масқара таңба баспақшы.
Менің сәулем таң-таң ата ұйқысынан оянар, жердің жүзі жасыл-қызыл асыл түске боянар; шыңнан шыққан арқардай боп, жақпар таста тұрармын, ақбоз үйден сәулем болып, айдынданып шығар күн.