Bez Kemnän Kim?!

(yumoreska)
Kiçtän bik ozak televizor karagannan soñ Galäü kart yoklap kitä almıy intekte. Başında barı ber uy böterelde. İskitmäle häl bit! Yaña yılnıñ berençe könnärendä bit äle. Yuk, bolay yaramas, närsäder kılırga, yatıp kalgançı atıp kalırga kiräk. Kiçekmästän! Ul şulay borgalanıp yata torgaç, irtänge säğat biş tula un minuttan katgıy ber karaga kilde. Torıp tiz genä kiyende dä, karçıgın uyatmaska tırışıp, ikençe bülmägä çıktı. Käğaz tabıp alıp sırlap belderü yazdı, avıl halkı yokıdan tora başlagançı tizräk anı kibet işegenä iltep elde. Karçıgı tormagan ikän äle, Galäüneñ tüşäkkä başı tiyü buldı, ul izräp yokıga taldı.
— Tor, nişläp yatasıñ, böten keşe klubka taba yögerä, — dip karçıgı anı törtkäläp uyattı. – Kürşe Hälimättäy kergän ide, kibet işegenä nindider belderü elgännär, di. Bar halıkka sruçnı cıyılırga kuşkannar, di. Närsä buldı ikän? Tagın su torbasına yäisä ziratnı kirtälärgä diyep akça cıyalardır inde...
— Belmim, bargaç kürerbez, — digän buldı Galäü belmämeşkä salışıp.
Alar barıp citkändä avıl halkı, yäşe-kartı cıyılgan ide.
— Kaysıgız yazdı bu belderüne? — dip soradı käğaz kisägen selkep avıl sovetı sekretare İvan Halopin. — Närsä bulgan, nindi sruçnıy mäsälä ul?
— Belderüne min yazdım, — dip Galäü algarak çıktı. Ul elekke partoyışma sekretare bularak, çıgış yasaunıñ räten-çiratın belä. Kör tavış belän söyli başladı. — Hörmätle avıldaşlar. Äle berniçä kön elek kenä yaña 2013 yılga ayak bastık. Bu yaña yıl barıbızga da imin tormış, bähet-şatlıklar alıp kilsen...
— Galäü abzıy, añlatıbrak söylä, suzma... Yaña yıl belän kotlıy-kotlıy bolay da baş avırta, — dip kızıl borınlı mal karauçı Sälim anıñ süzen bülde.
— Nindi sruçnıy eş ul? Ällä avılga gaz kertergä uylıylarmı? — dip soradı sañgırau Zäytünä karçık.
— İptäşlär, keşegä söylärgä irek biregez inde, — dip kıçkırdı Halopin.
— Avıldaşlar, uratıp tormıym, bik möhim täqdim bar sezgä. Kiçä kiç kenä televizordan kürsättelär. İl Prezidentı Vladimir Putin frantsuz akterı Cerar Depardyegä Rusiyä pasportı tapşırdı, — dide Galäü kart. — İptäşlär, ul häzer bezneñ il gracdaninı. Şuşı könnärdä Saranskiyga bargaç, aña Mordoviyäneñ mädäniyät ministrı vazıyfasın täqdim ittelär, “Poçetlı udmurt” digän maktaulı isem birdelär. Depardyene Tömän drama teatrı direktorı bulırga çakırgannar, Krasnodar krayına yäşärgä kodalıylar, di. Üzbäkstan Prezidentı kızı Gölnara Kärimova anıñ belän cır yazdırgan. Rusiyäneñ säyäsi partiyäläre anı üzlärenä tartkalıy. İptäşlär, bez kemnän kim! Äydägez, bez dä aña hat yazıp, barıbız da kul kuyıp avılıbızga yäşärgä çakırıyk!..
— Galäü abıy, ul sin äytkän Ciffärde äfände, bik katı eçä torgan keşe di bit. Eçkän kileş matayda yörergä yarata, di. Televizordan söylädelär, — dip Sälim äytep saldı.
— Äye, cämäğat, andıy eçkeçelär üzebezdä dä citärlek, — dide avıl mullası Edik häzrät siräk sakalın sıpırıp. — Frantsuzlar şärab eçä häm duñgız iten dä yarata bit äle. Duñgıznı avılga ayak ta bastırmıym!..
— Ul vinograd üsterä, şuñardan şärab yasıy. İske Çüplekkä kilgäç tä vinograd üsteräçäk. Çitlärgä ber karış ta üz cirebezne birmibez! — dide fermer Aşot Babayan.
— Cirebezne digän bula, ciregezne dip äyt. Aldap-yoldap bezneñ pay cirlären aldı da, häzer söylänep torgan bula, — dide Sälim. — Halopin belän şuhır-muhır eşläregezne yahşı beläbez...
— İptäşlär, süzne ikençegä bormagız äle. Alay kisken karşı töşmägez, — dide Galäü kart. — Frantsuznıñ matayda yörergä yaratuınıñ uñay yagı da bar bit äle. Dimäk, tigez, asfalt yul kiräk bulaçak. Ul kilep yäşi başlasa, bälki yul salırlar ide...
— İptäşlär, yulnı añardan başka da salabız, — dide sekretar Halopin.
— Galäü abzıy partkum vakıtta uk yul saldıram dip väğdä itkän ide, äle bulsa tezdän pıçrakka batıp yöribez, — digän tavışlar da işetelde.
— Sez Depardyeneñ bezgä yäşärgä kilüenä karşımıni? — Galäü kart soraulı karaşın avıldaşlarına töbäde.
— Karşı tügel dä ul, — dide satuçı Käşifä. — Ul kilsä, kibetneñ assortimentın da kiñäytergä kiräk bulaçak. Tora-bara, bälki, yaña kibet tä salırlar ide.
— Bezneñ İske Çüplekkä kilmäs ul, — dip karşı töşte tarih ukıtuçısı Gölkäy. — İseme genä dä ni tora bit...
— Ä bez avılnıñ isemen üzgärtik! ...Yaña Çüplek dip atıyk, — dide şofer Gaynulla.
— Çüplekne niçek dip atasañ da çüplek inde... — dide Gölkäy moñsu gına.
— Depardye kilgäç, anı Yoldızlı dip atarbız, — dide Gaynulla bireşmäskä teläp.
— İseme üzgärtergä küp kiräkmi. Teläsäñ — Yoldızlı, ya Biş yoldızlı dip ata. Frantsuz riza bulıp kilä kalsa, anı kayda yäşätäbez? — digän citdi sorau kuydı Gapteri kart.
— Urın tabılır... Änä internatta inde niçä yıl käcälär huca bulıp yöri, mäktäpneñ häm şulay uk balalar bakçasınıñ yartısı buş tora... Şularnıñ bersen remontlasın da barin kebek yäşäsen! — dip kıçkırdı aradan beräü. Halık şaulaşa başladı.
— Cämäğat, tınıçlanıyk äle! — dip, Galäü kart “dilbegäne” kulına aldı. — Ul Depardye küçep kilä kalsa, avılıbız perspektivnıyga äylänä bit, şunı añlıysızmı? Yaña yullar salına, yaña klub, kibet, mäktäp häm başkalar tözeläçäk. Gaz keräçäk, yaña su torbaları suzılaçak... Anı kürergä dip totaş ildän, alay gına tügel çit illärdän turistlar, intervyu alabız dip curnalistlar agıla başlayaçak. Kunakhanälär dä tözergä turı kiläçäk. Turistlarnı häm curnalistlarnı bit aşatırga kiräk bulaçak. Basular sörelep çäçelä başlayaçak, fermalar mal belän tulı bulaçak. Kortlı külne çistartıp, balık cibäräçäkbez. Bu bit iptäşlär, eş urınnarı digän süz. Şul räveşle İske Çüplek üzeneñ ikençe yäşlegen kiçeräçäk... Adämçä yäşi başlayaçakbız, iptäşlär! Bez kemnän kim!
— Yarıy-yarıy, bik şäp kilep çıgarga oşıy, ägär riza bula kalsa, bez karşı tügel. Frantsuzga hat yazıyk, — dip şaulaştı avıl halkı.
— Beräregez ul Ciffärde digän keşeneñ öy adresın beläme soñ? — dip soradı Zäytünä karçık.
Frantsuznıñ adresın İske Çüplek avılında belüçe keşe yuk ide. Şulay da yazarga buldılar, kem belä... Kemder cimerek klubtan öç ayaklı urındık alıp çıktı. Galäü kart aña utırıp, tez başına kuyıp hat yazarga utırdı: “Frantsiyä, Paric, Cerar Depardye äfändegä...”
2013 yıl, ğıynvar.