Latin

Avıl Yäme

Общее количество слов 670
Общее количество уникальных слов составляет 552
42.6 слов входит в 2000 наиболее распространенных слов
54.7 слов входит в 5000 наиболее распространенных слов
60.7 слов входит в 8000 наиболее распространенных слов
Каждый столб представляет процент слов на 1000 наиболее распространенных слов

"Mal-tuarnı uptım satıp, fermalarnı tar-mar ittelär. Avılıbız betep bara", – kebek ärnüle süzlärne yış işetergä turı kilgäli. Häyer, olı yuldan uzgan-bargan härkem, ul härabälärne kürep, imänep kitäder, möğaen. Avıl halkınıñ häl-ähvälen şunnan da çamalap, tögäl näticä yasarga bula. Terlekçelek anıñ töp yäşäü çıganagı, küñel yuanıçı iç, tormış mäğnäse, nihayät.
Aksubay munitsipal rayonı başlıgı Kamil Gıylmanov ta, şuña ohşaş şıksız küreneşlär turında süz çıkkaç, katgıy töstä üz fikeren belderergä aşıktı:
– Min üzem avılnı irtänge ıgı-zıgı, küñelle canlılık, savu tehnikasınıñ gülävennän başka küz aldına da kiterä almıym. Tañ belän yäisä kiç ferma utları karşılaganda nindi rähät bit! Şular bulmasa, avıl üle inde ul.
Äle kayçan gına bu rayonda da: "Kotkarıgız, betäbez", – dip karavıl kıçkırgan avıllar bar ide. Bıltır yaña vazıyfasın Kamil Gıylmanov avıl hucalıgın ternäkländerüdän başlap cibärgän. Monda sänäğat predpriyätiyeläreneñ ise-äsäre dä yuk, böten karap torgannarı – avıl hucalıgı. İnde menä kayber üseşkä dä ireşelgän. Äytik, 2007 yıl belän çagıştırganda söt citeşterü – 43, itneke 46 protsentka artkan. Terlekçelektä eşläüçelärneñ totrıklı hezmät hakı üzenä ber kazanış. Uzgan yıl azagında Tatarstan Prezidentı Mintimer Şäymiyev agrosänäğat kompleksı hezmätkärläreneñ respublika seminar-kiñäşmäsendä Aksubay rayonındagı avıl hucalıgı torışın tikmägä genä yugarı bäyälämägänder.
Yaña yılga da äybät kenä kereşkännär. Rayon başlıgı terlekçelek belän centekläp tanışırga kilüçelärne töbäkneñ het kaysı tarafına ozata barırga riza. Çönki canı tınıç: här avılga kot iñgän bügen, ike kulga – ber eş, digändäy, uñgan-bulgan härkemgä äcerle hezmät belän şöğıllänü cayı bar. Trudolyubovo, Karasu, Taktalı avıllarında ifrat zur terlekçelek kompleksların açu respublika külämendä dä vakıyga buldı hätta. Häzer asfalt yul belän genä barıp kereşle torak punktları alar. Ferma binaları isä elekkeçä yözek kaşına, sala üzägenä äverelgän: küpme keşene eşle-aşlı itä iç alar. Berniçä ay ütteme ikän, Kıyazlıda, Dumada, Sönçäledä... tagın unlagan avılda fermalarnıñ karaltı-kurası häybät kenä köylände, tözätelde. Berençe karaşka ällä ni dä maytarmadılar tösle – şul iske-moskı, yarım cimerek binalarnı ipläp-sipläp ayakka bastırdılar. Ämma kaysıların, hucası bulmaudan faydalanıp, soñgı kazıgına hätle, kem äytmeşli, "raskulaçivat" itep, öylärenä urlap taşıgan bulgannar. Äytergä genä ansat, şular urınına yañasın yünätep-tabıp başkarılgan ilahi zur eş näticäse bolar.
Kaysıdır yaklardagı häsrät investorlardan uttan kurıkkanday şürlämilär biredä. Çönki, bähetlärenäme, iqtisadıy yaktan ışanıçlısı, ayagında nık basıp torganı kilde şeflarnıñ. "Vamin", "RATsİN" işelär. Berençese avıl hucalıgın üsterügä 1 milliard, ikençese 300 million sum akça totkan. İñ katı şik-şöbhägä salınuçılarnı da "aynıtırlık" bolar; barısı da küz aldında: änä investorlar yärdämendä tözelgän karaltı-kura, menä asfalt yullar, tegendä, ozak yıllardan soñ, nihayät, Yaña Karmät mädäniyät yortı sıman, tabiğıy gazga tiyengän yal itü, sotsial-könküreş obyektları.
"Vamin-Aksu"nıñ Trudolyubovodagı terlekçelek kompleksına gına tuktalıyk. Monda böten eş kompyuter yärdämendä başkarıla, isäpkä alına. Mäğlüm "De Laval" firmasınıñ söt savu cihazları... Mallarnıñ baş sanın işäytü, näsel eşe fänni nigezgä köylängän. Monısın tehnolog-orlıklandıruçı Färhät Nurgaliyev citäkli. Bauman isemendäge Kazan veterinariyä-meditsina akademiyäsen tämamlagan belgeç simertüdäge mallarnıñ täülek sayın berär kilogrammga köräyüenä ireşä. Sötlebikälärneñ savımı da yugarı. Nindider moğciza belän, äfsen-töfsen ukıp tügel. Mal asrau häm aşatunıñ sınalgan tehnologiyäsen kullanıp. Şuña kürä dä Färhät kebek fidakar hezmät kuyuçılarnıñ urtaça aylık hezmät hakı un meñnän dä kim bulmaska tiyeş, dip sanıy rayon citäkçese. Tögäl isäp-hisap, iqtisadıy kürsätkeçlärgä tayanıp äytä ul anı. "Kriziska sıltamıyk äle barısın da. Hezmätne döres oyıştıra belergä kiräk başta. Çıgımnarnı kimetergä, yagulık-maylau materialların yukka sarıf itmäskä. Äytik, zäñgär yagulık bik kıybatka töşsä, urman terälep torgan urınnarda utınga küçü otışlırak tügelme? Terleklärne açık havada ozagrak totu nikadär elektr energiyäsen yanga kaldırırga mömkinlek birer ide".
Baş tübäsendä timer kazıktay torgan bütän mäşäqate dä tıngılık birmi. Kayçandır bik uñışlı eşläp kilgän ataklı söt-may zavodı da änä krizis davılına eläkkän. Aña törle oyışmalar 90 million sum burıçlı, di. Predpriyätiyeneñ üzeneñ dä satıp alıngan produktsiyä öçen äcäte bar. Şulay da zavod kön sayın 20-30 meñ sumlık tabış ala. Ämma kollektivnı bu gına qanäğatländermi, älbättä.
Terlekçelek binalarınıñ hämmä cirdä görläp tormavın da yäşermi rayon başlıgı. Yäşermi häm keşelärneñ şundıy citeşsezleklärgä açınuın, ürtälüen kürmämeşkä salınırga uylaganı da yuk. Rayon gazetasında İske Karmät avılı keşeläre terlekçelek binaların yänä ayakka bastırunı, yañartunı sorap yazılgan hatı basılgan ide. Bu gozerne bütännärgä tapşırmıyça, cavabın da üze birä citäkçe. İske binalarnı remontlap, alarga terlek kaytaru niyäte belän urtaklaşa. Gomumän, mal-tuar asrau mömkin bulgan härber torak punktında fermaga salıngan sukmak takır torır. Avıl barınnan da bitär mal-tuarnıñ küplege, arannıñ buş tormavı belän, cäyläü yäme belän kürkäm.
Вы прочитали 1 текст из Татарский литературы.