LatinКаждый столб представляет процент слов на 1000 наиболее распространенных слов
Бубадин хва
Общее количество слов 675
Общее количество уникальных слов составляет 490
0.0 слов входит в 2000 наиболее распространенных слов
0.0 слов входит в 5000 наиболее распространенных слов
0.0 слов входит в 8000 наиболее распространенных слов
Шаир Кьилегь Къудратан чӏехи хва Рейсамни гъуцари пай ганвайбурукай тир...
Зи дуст Эйваз Марвара Кьилегь Къудратан "Хкягъай эсерар" улубдиз кхьенвай рикӏел хкунра ихьтин гафар лагьанва:
...Ашкъидикай мектеб тир,
Къудрат халуд ким...
Лагьана кӏанда хьи, шаир Къудратан кимел тек са ашкъидикай, Ватандикай, жемиятда гьалтзавай усалвилерикай ваъ, гьакӏни веледрикай, абурун тербиядикай гегьенш ихтилат физва:
Чан хва, бубад гайи тербет,
Ваз кӏвачерик таз кӏан жемир.
Гьич чарадан гъилин зегьмет,
Ви жибинда тваз кӏан жемир...
("Хциз тербет")
Къудрат бубадини Жавагьир дидеди ирид велед хвена жемиятдин арадиз акъудна. Амани лугьун хьи, абурун веледар гъуцари пай ганвайбурукай тир. Чи къенин ихтилат шаирдин чӏехи хва Рейсамакай я.
Зи тай-туьш тир Рейсама саки цӏувад йисуз захъ галаз санал Хачмаз райондавай 97 нумрадин кеспийрин мектебда кӏвалахнай. Уьмуьрдин эхирдал кьван Худат шегьерда яшамиш хьайи и кас са шумуд йис вилик рягьметдиз фена. Ам Кьилегьрин сурара, бубадин кьилив кучуднава. Аллагьди кьведазни рягьмет авурай!
Кьилегь Къудратан улуб гьазурдайла, зи гъиле Рейсаман кьелечӏ са дафтар гьатна. Ина адан жегьил чӏаварилай туькӏуьрнавай 19 шиир кхьенвай.
Заз бубади лугьудай:
Накъкъал жемир, чан бала.
Демекдай верч чуьнуьхдай
Чакъал жемир,чан бала.
("Заз бубади лугьудай")
Чаз и кьуд цӏарцӏяй асул лезги бубади вичин веледриз ганвай тербия аквазва. Гьа тербиядал чӏехи хьайи Рейсама вичин уьмуьр саядаказ кьиле тухвана, бубадин гафар садрани рикӏелай алуднач.
Ислягьвал кӏани Рейсам стхади килиг вуч кхьенватӏа:
Ният чӏуру душманар,
Чи чилерал татурай!
И дуьнядал туп-тфенг,
Яру цӏаяр тахьурай.
("Чаз такурай")
И темадай маса шиирда ихьтин фикир фенва:
Балад къадир авачирдаз,
Гьич вичин хизан жедани?
Япар яргъи рехи ламраз
Лагь вуна, Ватан жедани?
("Рейган")
Гьахъ гафар я! Рикӏивайни, вичихъ паб-аял авачир касдиз масадан къадир садрани жедай туш!
Гьар са кцӏарвидиз хьиз, Рейсамазни Кцӏарин акунар, тӏебиатдин иервал, инсанрин къилихар пара хуш я, гьавиляй хайи чкайрин тарифзава:
Гатуз серин булахар-ваз:
“Къайи булах” кьилихъ галаз,
Зун Ватандиз юлдашар гваз
Къверла, уьзуьагъ я Кцӏар,
Къунши ви, Шагьдагъ я Кцӏар!
("Кцӏар")
Зи рагьметдавай дустуниз хайи диде-бубадин хатур пара кӏандай. Зун и кардин шагьид хьанай. Аку, Рейсама са цӏарцӏин шиирда бубадиз авай кӏанивал гьикӏ къалурнаватӏа:
Къанницӏуд йис заз тийижир
йисар ава бубадиз зи...
Вич бубадилай 30 йисан гъвечӏи я, яни Рейсам дуьнядал атайла, Къудрат халу агакьнавай кас тир.
Зи дуст хъуьруьнрал рикӏ алай, зарафатар гзаф кӏандай кас тир. Гьавиляй я жеди, адан шииррин чӏехи пай сатирадинбур я.
Акахьай мал авай, еке
Склад куьлег гьатна гъиле,
Алвер ийиз хъсан я зун.
Чан тижарет, ви чорткадиз
Хизанни кваз къурбан я зун...
("Къурбан я зун")
Куьне кьатӏайвал, зи дустуни савдагарвал вине кьазвай касдин мецелай монологдиз ухшар шиир кхьенва, девлетдин малдал алверзавайбур кӏевелай негьнава!
Я руш, вуна суфатдиз
Килигнани гуьзгуьдай?
Акъатдай туш, лугьуда,
Ихьтин кӏвалах лезгидай!
-авторди вичин мягьтелвал къалурзава. И шиирда ада "дамахарзавай", вич кӏвечӏи гьалдал гъизвай "мудни рушар" ягьанатӏрал вегьизва, абуруз дуьз рекьел хтун теклифзава.
Автордин къелемдиз сад-кьве гагафни (басняни) хас я. Ингье, абурукай сад:
Муркӏад кӏусни яру цӏукӏ
Кьвед са-садав агатна.
Тӏуб юзурна са-садаз,
Кьведахъни хъел акатна.
Яру цӏукӏди чимивал
Муркӏадиз фад къалурна:
Мурк цӏрана, вичин яд
Цукӏун кӏаник ракъурна...
("Муркни цӏукӏ")
Рейсаман тукӏуьрунриз гъилелди шикил чӏугун, кванцел гишир атӏун...хас тир.Гьайиф хьи, адан и рекьяй туькӏуьрунрикай чи гъиле затӏни амач. Абур вири ярар-дустариз пешкешнава.
Играми кӏелчияр! Квевай чи тӏалабун я: нин гъиле-кӏвале Рейсам Велиханова къванцел атӏанвай гиширар, шикилар, кистинал чӏугунвай затӏар аматӏа, чаз хабар це! Чна квез и кьиляй сагърай лугьузва.
Рейсам ВЕЛИХАНОВ
Хъсан я
Мехъер кӏвалел зуьрнедин ван,
Межлисд чӏехид Сад хъсан я.
Мехъер ийиз кӏанзаватӏа,
Жезамай кьван гад хъсан я.
Кӏвалин вилик кьуд пад мангал,
Шишер чӏехид къвазна кӏвачал,
-Мугьманар, куьн экъечӏ къавал!-
Лугьудай кас шад хъсан я.
Ашпазд гъиле кавча-кефкир,
Хуьрек тагай касни тамир.
Бес тахьайтӏа шурва эхир,
Ваз кьве къажгъан мад хъсан я.
Чаяр чӏехид къвазна кьилел,
Лацу дасмал алаз гъилел,
Чай тухузвайд кӏвачал-кьилел
Зирек хьайтӏа, сад хъсан я.
Эрекь гвайди заха хьайтӏа,
Сад кӏан хьайла кьве-кьвед гайтӏа,
Вахъ галайбур хъвадайд хьайтӏа,
Пара ваъ, чун вад хъсан я.
Пуд йифизни дем тухудай,
Мугьманарив кьуьлиз гудай,
Пул гвачирдав пул вугудай
Кӏвалахдал Мурад хъсан я.
Гил машинар гьатна рекье,
Мехъер сагьиб аваз кӏвенкӏве.
Енгед гуьзгуь вахан гъиле!
-Вегь кьулухъай яд, хъсан я.
Свас гъана къе кӏвалин вилик,
Къизил тупӏал галаз гъилик.
Хъвер акатна чамран сивик,
Гадад диде шад хъсан я!
Гьазурайди:
Вакъиф Муьшкуьрви
"Кцӏар" газет
Зи дуст Эйваз Марвара Кьилегь Къудратан "Хкягъай эсерар" улубдиз кхьенвай рикӏел хкунра ихьтин гафар лагьанва:
...Ашкъидикай мектеб тир,
Къудрат халуд ким...
Лагьана кӏанда хьи, шаир Къудратан кимел тек са ашкъидикай, Ватандикай, жемиятда гьалтзавай усалвилерикай ваъ, гьакӏни веледрикай, абурун тербиядикай гегьенш ихтилат физва:
Чан хва, бубад гайи тербет,
Ваз кӏвачерик таз кӏан жемир.
Гьич чарадан гъилин зегьмет,
Ви жибинда тваз кӏан жемир...
("Хциз тербет")
Къудрат бубадини Жавагьир дидеди ирид велед хвена жемиятдин арадиз акъудна. Амани лугьун хьи, абурун веледар гъуцари пай ганвайбурукай тир. Чи къенин ихтилат шаирдин чӏехи хва Рейсамакай я.
Зи тай-туьш тир Рейсама саки цӏувад йисуз захъ галаз санал Хачмаз райондавай 97 нумрадин кеспийрин мектебда кӏвалахнай. Уьмуьрдин эхирдал кьван Худат шегьерда яшамиш хьайи и кас са шумуд йис вилик рягьметдиз фена. Ам Кьилегьрин сурара, бубадин кьилив кучуднава. Аллагьди кьведазни рягьмет авурай!
Кьилегь Къудратан улуб гьазурдайла, зи гъиле Рейсаман кьелечӏ са дафтар гьатна. Ина адан жегьил чӏаварилай туькӏуьрнавай 19 шиир кхьенвай.
Заз бубади лугьудай:
Накъкъал жемир, чан бала.
Демекдай верч чуьнуьхдай
Чакъал жемир,чан бала.
("Заз бубади лугьудай")
Чаз и кьуд цӏарцӏяй асул лезги бубади вичин веледриз ганвай тербия аквазва. Гьа тербиядал чӏехи хьайи Рейсама вичин уьмуьр саядаказ кьиле тухвана, бубадин гафар садрани рикӏелай алуднач.
Ислягьвал кӏани Рейсам стхади килиг вуч кхьенватӏа:
Ният чӏуру душманар,
Чи чилерал татурай!
И дуьнядал туп-тфенг,
Яру цӏаяр тахьурай.
("Чаз такурай")
И темадай маса шиирда ихьтин фикир фенва:
Балад къадир авачирдаз,
Гьич вичин хизан жедани?
Япар яргъи рехи ламраз
Лагь вуна, Ватан жедани?
("Рейган")
Гьахъ гафар я! Рикӏивайни, вичихъ паб-аял авачир касдиз масадан къадир садрани жедай туш!
Гьар са кцӏарвидиз хьиз, Рейсамазни Кцӏарин акунар, тӏебиатдин иервал, инсанрин къилихар пара хуш я, гьавиляй хайи чкайрин тарифзава:
Гатуз серин булахар-ваз:
“Къайи булах” кьилихъ галаз,
Зун Ватандиз юлдашар гваз
Къверла, уьзуьагъ я Кцӏар,
Къунши ви, Шагьдагъ я Кцӏар!
("Кцӏар")
Зи рагьметдавай дустуниз хайи диде-бубадин хатур пара кӏандай. Зун и кардин шагьид хьанай. Аку, Рейсама са цӏарцӏин шиирда бубадиз авай кӏанивал гьикӏ къалурнаватӏа:
Къанницӏуд йис заз тийижир
йисар ава бубадиз зи...
Вич бубадилай 30 йисан гъвечӏи я, яни Рейсам дуьнядал атайла, Къудрат халу агакьнавай кас тир.
Зи дуст хъуьруьнрал рикӏ алай, зарафатар гзаф кӏандай кас тир. Гьавиляй я жеди, адан шииррин чӏехи пай сатирадинбур я.
Акахьай мал авай, еке
Склад куьлег гьатна гъиле,
Алвер ийиз хъсан я зун.
Чан тижарет, ви чорткадиз
Хизанни кваз къурбан я зун...
("Къурбан я зун")
Куьне кьатӏайвал, зи дустуни савдагарвал вине кьазвай касдин мецелай монологдиз ухшар шиир кхьенва, девлетдин малдал алверзавайбур кӏевелай негьнава!
Я руш, вуна суфатдиз
Килигнани гуьзгуьдай?
Акъатдай туш, лугьуда,
Ихьтин кӏвалах лезгидай!
-авторди вичин мягьтелвал къалурзава. И шиирда ада "дамахарзавай", вич кӏвечӏи гьалдал гъизвай "мудни рушар" ягьанатӏрал вегьизва, абуруз дуьз рекьел хтун теклифзава.
Автордин къелемдиз сад-кьве гагафни (басняни) хас я. Ингье, абурукай сад:
Муркӏад кӏусни яру цӏукӏ
Кьвед са-садав агатна.
Тӏуб юзурна са-садаз,
Кьведахъни хъел акатна.
Яру цӏукӏди чимивал
Муркӏадиз фад къалурна:
Мурк цӏрана, вичин яд
Цукӏун кӏаник ракъурна...
("Муркни цӏукӏ")
Рейсаман тукӏуьрунриз гъилелди шикил чӏугун, кванцел гишир атӏун...хас тир.Гьайиф хьи, адан и рекьяй туькӏуьрунрикай чи гъиле затӏни амач. Абур вири ярар-дустариз пешкешнава.
Играми кӏелчияр! Квевай чи тӏалабун я: нин гъиле-кӏвале Рейсам Велиханова къванцел атӏанвай гиширар, шикилар, кистинал чӏугунвай затӏар аматӏа, чаз хабар це! Чна квез и кьиляй сагърай лугьузва.
Рейсам ВЕЛИХАНОВ
Хъсан я
Мехъер кӏвалел зуьрнедин ван,
Межлисд чӏехид Сад хъсан я.
Мехъер ийиз кӏанзаватӏа,
Жезамай кьван гад хъсан я.
Кӏвалин вилик кьуд пад мангал,
Шишер чӏехид къвазна кӏвачал,
-Мугьманар, куьн экъечӏ къавал!-
Лугьудай кас шад хъсан я.
Ашпазд гъиле кавча-кефкир,
Хуьрек тагай касни тамир.
Бес тахьайтӏа шурва эхир,
Ваз кьве къажгъан мад хъсан я.
Чаяр чӏехид къвазна кьилел,
Лацу дасмал алаз гъилел,
Чай тухузвайд кӏвачал-кьилел
Зирек хьайтӏа, сад хъсан я.
Эрекь гвайди заха хьайтӏа,
Сад кӏан хьайла кьве-кьвед гайтӏа,
Вахъ галайбур хъвадайд хьайтӏа,
Пара ваъ, чун вад хъсан я.
Пуд йифизни дем тухудай,
Мугьманарив кьуьлиз гудай,
Пул гвачирдав пул вугудай
Кӏвалахдал Мурад хъсан я.
Гил машинар гьатна рекье,
Мехъер сагьиб аваз кӏвенкӏве.
Енгед гуьзгуь вахан гъиле!
-Вегь кьулухъай яд, хъсан я.
Свас гъана къе кӏвалин вилик,
Къизил тупӏал галаз гъилик.
Хъвер акатна чамран сивик,
Гадад диде шад хъсан я!
Гьазурайди:
Вакъиф Муьшкуьрви
"Кцӏар" газет
Вы прочитали 1 текст из Лезгинский литературы.