Каза ден маска

Каза ден маска

Иленыт кугыза ден кува. Нунын ик казашт улмаш. Илат-илатат, кугыза ден кува колен колтат, а каза шкетак пӧртеш кодеш.
Каза кум пачам ышта, шке кожлашке каяш тар-вана, игыже-влаклан каласен кода:
— Кугу йӱкан толеш гын, ида пурто. Изи йӱкан то-леш гын, пуртыза.
Каза каен колта. Кожлаште, купышто коштеш, мӧҥгыжӧ толеш, пӧртшӧ дек шуэшат, мураш тӱҥа-леш:
Кожлашкыжат мияльым,
Кожла шудым пурлальым.
Купышкыжат мияльым.
Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
Тыге муралтен, омсам тӱкалта. Пачаже-влак омсам почыт. Каза пура, нуным пукша. Кас лиеш, малаш возыт. Эр лиеш, кынелыт. Кочкыт-йӱыт. Каза кож-лашке каяш тарвана, пачаже-влаклан каласен кода:
— Кугу йӱкан толеш гын, ида пурто, изи йӱкан то-леш гын, пуртыза.
Каза каен колта. Каза каен гына шукта, тудын пӧртшӧ деке маска толеш, кугу йӱк дене мураш тӱҥа-леш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
— Уй-йуй! Она поч! — маныт каза пача-влак,— мемнан авана огыл. Тиде кугу йӱкан.
Маска кая, кӱвар йымаке пурен шинчеш. Тиде жапыште каза толын шуэш, мураш тӱҥалеш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
Аваштым почын пуртат. Каза пачаже-влакым пук-ша, йӱкта. Кас лиеш, малаш возыт. Эр лиеш, мален кынелыт. Кочкыт-йӱыт. Каза мелна руашым луга, коҥ-гамбаке кӱзыктен шында. Вара шке кожлашке кая. Кайымыж годым игыже-влаклан каласен кода:
— Кугу йӱкан толеш гын, ида пурто, изи йӱкан толеш гын, пуртыза!
Каза кайымеке, маска кӱвар йымач лектеш да изи йӱк дене мураш тӱҥалеш:
Кожлашкыжат мияльыщ,
Кожла шудым пурлальым.
Купышкыжат мияльым,
Куп шудым пурлальым.
Пел водарыштем шӧр, .
Пел водарыштем ӱй.
Игем-влак, почса!
Каза пача-влак омсам почын колтат — авашт огыл, маска! Каза пача-влак лӱдмышт дене ӱштервош-тыр йымаке шылыт. Маска пӧртышкӧ пура, онча: каза пача-влак уке улыт. Пӧртыштӧ коштеш-коште-шат, коҥгамбаке кӱза. Коҥгамбалне мелна руашым лоптык-лоптык лугалта. Каза пача-влак воштыл кол-тат. Маска коҥгамбачын содор гына вола да ик каза пачам кочкын кая. Шке вара адак кӱвар йымаке пурен шннчеш.
Каза толеш, пӧртшӧ деке шуэшат, мураш тӱҥа-леш.
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
Пачаже-влак почын пуртат, авашт нунын деч йо-деш:
— Ик акада кушто вара? — манеш.
Каза пача-влак каласат:
— Маска кочкын кайыш.
Каза шортын колта, кодшо пачаже-влакым пук-ша. Кас лиеш, малаш возыт. Эр лиеш, мален кыне-лыт. Каза коҥгаш олта, мелнам кӱэштеш. Кочкыт-йӱыт. Вара шке кожлашке кая, пачаже-влаклан кала-сен кода:
— Кугу йӱкан толеш гын, ида пурто, изи йӱкан толеш гын, пуртыза.
Каза кая, а маска казан кайымыжым веле ву-чен. Маска кӱвар йымач лектешат, изи йӱк дене му-раш тӱҥалеш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
Каза пача-влак омсам почын колтат — авашт огыл, маска! Каза пача-влак, лӱдын, ӱштервоштыр йымаке шылыт. Маска пӧртышкӧ пура, коҥгамбаке кӱза, мел-на руашым лоптык-лоптык лугалта. Каза пача-влак воштыл колтат. Маска коҥгамбачын вола да ик каза пачам руалтен кочкеш. Кочкеш да лектын кая, адак кӱвар йымаке пурен шинчеш.
Каза толеш, пӧртшӧ деке шуэшат, мураш тӱҥа-леш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем-влак, почса!
Пачаже омсам почеш. Каза онча — ик пачаже веле кодын.
— Акатше кушто? — йодеш каза пачаж деч.
— Маска кочкын кайыш,— манеш пачаже.
Каза шортын колта, вара пачажым пукша. Кас лиеш, малаш возыт. Эр лиеш, мален кынелыт. Кочкыт-йӱыт. Каза кожлашке тарвана, пачажлан каласен кода:
— Кугу йӱкан толеш гын, ит пурто, изи йӱкан толеш гын, пурто.
Вара шке каен колта. Маска кӱвар йымач лекте-шат, изи йӱк дене мураш тӱҥалеш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем, поч!
Каза пача омсам почын колта — аваже огыл, маска! Каза пача лӱдмыж дене ӱштервоштыр йыма-ке шылеш. Маска коҥгамбаке кӱзат, мелна руашым лоптык-лоптык лугалта. Каза пача воштыл колта. Ма-ска коҥгамбач вола да пачам руалтен кочкеш. Коч-кешат, лектын кая, вара курык вуйыш кӱзен шин-чеш.
Каза толеш, пӧртшӧ деке шуэшат, мураш тӱҥа-леш:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем, поч!
Казалан омсам нигӧат ок поч, тудо адак муралта:
Кожлашкыжат мияльым, Кожла шудым пурлальым. Купышкыжат мияльым, Куп шудым пурлальым. Пел водарыштем шӧр, Пел водарыштем ӱй. Игем, поч!
Каза шога-шога, омсам нигӧат ок поч. Каза омсам ӧргал колта, омса почылт кая. Каза пӧртышкӧ пура, пӧртыштӧ иктат уке. Тудо йӱкын шортын колта. «Ку-вай деке мужедыкташ кайышаш»,— манеш вара се-мынже.
Каза мужедыкташ кая, кува деке миен пура.
— Кувай, мужед-ян, пача-влакем ала-мо кочкын пытарыш,— манеш.
Кува мужедеш-мужедешат, казалан каласа:
— Тӧвӧ курык вуйышто маска кия, тыйын пачат-влакым тудо кочкын!
Каза каен колта, курык вуйышто чынак маскам ужеш. Маска дек мият, каласа:
— Айда пижына, кугызай! — манеш.
— Мый ом пиж, мӱшкырем кугу,— ойла маска.
— Айда пижын ончена,— манеш каза адакат.
— Айда, пижын ончена,— маскат манеш.
Маска ден каза пижаш тӱҥалыт. Пижыт-пижы-тат, каза тӱкыж дене маскам мӱшкыржӧ гыч ӧргал колта. Маскан мӱшкыржӧ гыч каза пача-влак лек-тын возыт.
— Ават помыш шокшо, ачат помыш шокшо? — йодеш каза ик пачаж деч.
— Авам помыш шокшырак! — манеш пачаже.
Каза вес пачаж деч йодеш:
— Ават помыш шокшо, ачат помыш шокшо?
— Ачам помыш шокшырак! — манеш пачаже.
Каза адак кумшо пачаж деч йодеш:
— Ават помыш шокшырак, ачат помыш шокшо?
— Авам помыш шокшырак! — манеш пачаже.
Каза кок пачажым вӱдалтен наҥгая, а иктыжым,
«ачам помыш шокшырак» маншыжым, маскалан кода.
Йомак — умбак, мый — тембак.