Latin

Şiğri tarihi bäyän

Total number of words is 1299
Total number of unique words is 667
39.3 of words are in the 2000 most common words
53.3 of words are in the 5000 most common words
60.6 of words are in the 8000 most common words
Each bar represents the percentage of words per 1000 most common words.
Şiğri tarihi bäyän
Möhtäräm millättäşläremä

Tarihi bäyän – açık hat,
Yazılışın sorıy anıñ
Zaman, tormış, zaruriyät.
Tugan tel – millätneñ yöräge,
Asıl altın baganası,
Taymas nıklı tayanıçı,
Işanıçlı töp teräge.
Avtor
1.
Tatarlarnıñ tugan tele – tatar tele,
Tatarlarnı tatar itkän – tatar tele,
Tatarlarnı millät itkän – tatar tele,
Tatarlarnı alga iltkän – tatar tele,
Barıbızdan qader kötkän irkä göle.
Bez – tatarnıñ totkan dine – böyek İslam,
Tugan ile – tatar ile – Tatarstan,
Tugan tele – tatar tele – Çäçäkstan,
Zamanga has algarıştan, yañarıştan.
Tugan telneñ kabat bäyäse zur,
Urını türdän tatar teleneñ,
Söyli belüennän tugan teldä
Belep bula kemneñ kemlegen.
Tatar tele – kabat däülät tele,
Hezmät tele, mäktäp, fän tele;
Änisedäy ğaziz sanaganga,
Tugan teldä tatar küñele.
Tugan telneñ kodrät-därte belän
Buın belän buın,
Çorlar belän cırlar totaşa,
Tugan tel ul – olı ber moğciza,
Milli tılsım, kuät, tamaşa.
Tel ul – izge miras, milli tarih,
Tel ul – can avazı, moñ, täravih.
Tatar tele – minem tugan telem,
Şiğriyät tele, köy, cır tele,
Böten dönya sıygan tugan telem –
Zaman tele, ğasır, çor tele.
Telebezdä – yahşı hıyal, ömet-niyät,
Telebezdä – meñ yıl aşu ädäbiyät,
Telebezdä – yazgı taşu da nihayät,
Tuar tañnarnı surätlär zur hikäyät.
Telebezdä – tatarlarnıñ küräçäge,
Ülmi isän kalaçagı, kiläçäge.
Tugan teldä – millätemneñ yäşäeşe,
Mähäbbäte, mon-sagışı, kılgan eşe,
Çöker-çöker çökerdäşep tugan teldä,
Yäşik äle gel görläşep Tugan ildä.
Tugan telen belgänneñ abruyı arta,
Zaman yäşlär küñelen tugan telgä tarta,
Ata-Ana, Vatan, Millät, Tel,
Uku, Hezmät, Yäşäü qaderen bel!
Tugan telem – tatar tele – tatlı tel,
Tugan telem – tatar tele – zatlı tel;
Tamırları bik yırakka kitkän tel,
Tugız tatar, utız tatar atlı tel.
Tugız tatar, utız tatar-babamnar,
Bik borıngı törki kavemnär alar,
Törki hunnar, sönnär dähi hazarlar,
Kan-kardäşlär bolar belän bolgarlar.
Tugan telem bolgar-tatar teleneñ
Nigezen salgan şul kavemnär bergäläp,
Cor törki – tatar telem östi kilgän
Tarih dävamında süz farsi-ğaräp.
Olı däryaga tiñ tatar teleneñ
Täşkil itä gomumtörki asılın,
Bulsa da, urısça süz arasında,
Biläp tora bolgar-kıpçak buy-sının.
Bezgä iñgän ilahi tatar tele,
Sin tuplagan üzeñä bötenesen dä:
Törkilektän – kamil tözeklek sindä,
İslam aşa – ğaräbi gakıl sindä.
Şiğır aşa – farsi moñsulık sindä,
Urıs aşa – yarsu kızulık sindä.
Berläştergän bezne gel
Tatar tele – böyek tel,
Kültäginnän kilgän tel,
Doşmanga uk, yahşı bel!
Tatar tele – olug tel,
Här kıytgaga taralgan,
Dönyaküläm tanılgan
Undürt telneñ berseder –
Zurısı, kürekleseder;
Tatar telen belgänneñ,
İlenä sälam birgänneñ
Saklıyk anı küz kebek,
Tel ul güzäl kız kebek,
Üsterik söyep anı –
"Tel" digän moğcizanı.
Tel ul – olug, böyek küper
Totaştıra sine – mine,
Babalarnı – balalarnı,
Kalalarnı – avıllarnı,
Dalalarnı – ür-taularnı,
Däverlärne-davıllarnı.
Kıldan neçkä süz küpere –
Här millätneñ üz küpere,
Üz ğomere, üz yazmışı,
Çal tarihnıñ töpkelennän
Tatar kilä, alga bara,
Bulmas betü – inqıyrazı,
Yuk, kürenmi tuktalışı;
Çorlar kiçü – yañarışı.
Muzıkası – Säydäş marşı,
Tatar tele – cır agışı.
Tukaylı tel – uñaylı tel,
Olug tel ul, sin yahşı bel;
Bülenmäs tel vä sünmäs tel,
Koyaş kebek balkır ul gel.
Tel ul – buınnar çılbırı,
Altın, yakut, almaz zıncır,
Tel ul – halkımnıñ vöcdanı,
Añı, monı özelmäs cır.
Hätere ul millätneñ, canı,
Ğasırlar kiçär abruy-danı;
Tel ul – ütä ütken koral,
Häräkättä – yäşäeşe,
Tel ul – nurlı, yaktı koyaş,
Gel äylänä, yuk bayışı.
2.
Tatar tele – törki tel,
Söylär öçen ber köy tel;
Tatar tele çor kebek,
Ahäñgä bay cır kebek.
Uzaman tatar tele –
Bu zaman tatar tele:
Aslän asıl tatar tele,
Batır, matur – tatar tele,
Kamil, tözek – tatar tele –
Kölep torgan kız küñele,
Millätemneñ irkä göle,
Tugan telem, tatar tele.
Böten dönya tatarları:
"Kazan", – diyep can ata,
Niçä meñnärgä ber bula –
Tugan telkäyen da sata,
Millät aña buş safsata;
İseme anıñ – mañkort,
Ciseme anıñ – cankort.
Kiler äle, kiler bezgä
Zamannıñ şundıy köne:
İşek töptän uzar türgä
Kimsetelgän tatar tele.
Kıyınlıklarga çıdagan,
Avırlıklardan çıgargan
Telebez – tatar tele,
Çorlar, ğasırlar tele,
Cırlar, ilçelär tele,
Kırlar, igençelär tele,
Hezmättä köne-töne.
Tugan telem – tatar tele,
Şärık vä garep tele,
Çäçän, şağıyrlär tele,
Mäktäp, ğalimnär tele,
Urdada – däülät tele,
Tatarda – millät tele,
Yañadan däülät tele –
Hezmättä köne-töne.
Telle bulsak, ömmät bez,
Tatar telle millät bez,
Tatar telle däülät bez,
Telsez kalsak, nişlärbez?
Telsez kalsak, mörtät bez,
Telsez kalsak, betäbez.
Tugan tel,
Yäşä gel,
Bulıp sin
Sulmas göl.
3.
Tugan teldä söyläü, eş-ğamälne
Zaman sorıy bezdän, il sorıy,
Böyek Tukay ruhı, Kolgalilär,
Kolşäriflär, ädip Ämirhannar,
"Tel", – dip yänş-köygän Nasıyri.
Tatar telen däülät tele itü
Minnän tora, sinnän, här tatar,
Telsez kalsak, erep yugalabız,
Telsez tatar – cırsız, densez tatar,
Telsez kalsak, bezneñ eş hätär;
Telsez kalsak, bezne kiläçäktä
Tarih kem dip atar?
Äyt, tatar!
Tel säğate suktı – izge säğat:
Tugan telneñ kiläçäge öçen,
Ata-babaga has kürkäm ğadät
Kanunnarın saklap, açık itep,
Barsı öçen
Cavap bir, tatar!
Tugan telne yaklau,
Tugan telne saklau safına
İñne iñgä kuyıp bas, tatar!
Soñgı mömkinlek bu – un yıl vakıt,
Tarih birgän forsat: ike ğasır –
Yegerme-yegerme ber arası,
Tatar telen däülät tele itep,
Tatar halkın yaña däverlärgä,
Yaña çorga alıp barası.
Tel säğate suktı – tugan tel säğate,
Tatar telen däülät tele italmasak,
Bällürdäy çälpärämä kilä barçası:
Betä, yukka çıga tatar balası,
Betä, yukka çıga tatar dönyası,
Söygän halkım, şunı añlaçı:
Tugan tele bulgannıñ –
tugan halkı bar,
Tugan halkı bulgannıñ – tugan ile bar,
Tugan ile bulgannıñ – tulı bähete bar,
Tulı bähete bulgannıñ – yäşäü yäme bar,
Yäşäü yäme bulgannıñ – tormış täme bar,
Tormış täme bulgannıñ – bäysez ile bar,
Millät yäşäsen öçen cime, cile bar!
Böyek Tukay, Kolgalilär belän
Halkım özelmäs cır – asıl miras –
Milli ruhın, canın asrıy,
Zaman bezdän millilekne saklau,
Tatar telen yaklaunı sorıy.
4.
Tugan tel – millät yazmışı,
Ütkäne, kiläçäge,
Halkımnıñ yäşäeşe,
Buınnarnıñ bäyläneşe,
Ğomerlärneñ äyläneşe –
Tatar öçen tatar tele,
"Tellär" digän çäçäklekneñ
Al çäçäk atar tañ göle.
İ tatarım, min – tugan tel
Sagınıñ ber soldatı,
Tugan tel – därtle orkestr,
Min – şunıñ klarnetı;
Tugan telneñ barça suzık
Avazıday suzılam,
Tugan telneñ barça tartık
Avazıday tartılam;
Tugan tel dip telgälänep,
Barı tik moñnan toram;
Tugan telne zurlap toram,
"Telem", – dip cırlap toram.
Min, tatarım, tatar telem
Yäşäsä, yäşim äle.
Kiläçäk ğasırlarda da
Min yäşim, yäşnim äle.
Tugan telem – irkä gölem,
Kiñder siña küñel türem,
Tugan telem – tatar telem,
Sinder yäşävem, ğomerem.
Ğasır tegermännärendä
Tartılmas tatar tele,
Zaman sınauların ütte,
Vatılmas tatar tele;
Halkım berdäm bulganda,
Hezmätkä kündäm bulganda,
Tulı möstäqıyllek alıp,
Tugan tel dip torsa yanıp,
Yugalmas tatar tele –
Çın almaz tatar tele.
Siña äyter süzem bar,
İ ğaziz halkım tatar,
Tatar telle bulsak kına,
İrekle tannar atar;
Möstäqıyl bulır tatar,
Yugalmıy yäşär tatar,
Ğasırlar, çorlar atlar,
Millät buluın saklar,
Ömmät buluın yaklar,
"Tatar" isemen aklar,
Mäşhür millätem tatar.
5.
Vakıt häzer –
Yegerme berençe yöz başı,
Tugan telem,
Yulıñ ozın, yırak barası,
Barlık yaralarıñ tözäler –
İrek, möstäqıyllek dävası.
Telgä cegär – tulı azatlık,
Berni tumıy hezmät, köräşsez,
Bay mädäni, tatar telkäyem,
Kiläçägeñ bulmas öleşsez,
Kiläçägeñ kalmas kömeşsez.
Tatar telem,
Üsep, siña alga barası –
Ğasırlarnı kiçep, çorlarga,
Telägem şul:
Yaña däver, yaña çorlarda
Nasıyp bulsın söygän halkıma,
Säydäş marşın uynap,
Söyekle "Tugan tel"ne cırlarga,
Layık bulıp däver, çorlarga!
Tatlıdan da tatlı tel,
Zatlıdan da zatlı tel –
"Tatar tele" atlı tel,
Sin minem tugan telem,
Alay, bolay itäm dip
Uy-plannar korgan telem,
Bar dönya sıygan telem,
Yaratkan, söygän telem.
Üz telem, ğaziz telem,
Ätkäm-änkämneñ tele,
Siña hezmättä uzdı
Minem barça ğomerem –
Küñelgä sandugaç kertkän
Telem sin, tatar telem,
Kuandırgan, cırlap torgan,
Köyendergän, söyendergän
Telem sin, tugan telem.
Mine telçe ğalim itkän,
Uñışlardan şatlandırgan,
Kaygımnı kugan telem,
Ana telem – üz telem,
Koyaşlı tel – büz telem.
Yäş kız kebek çibär telem,
Süzi surät çigär telem,
Fän telem, icat telem,
Sinder nurlı küñelem,
Söyekle ana telem!
Kiñ, irken dala telem,
Sulagan hava kebek
Canıma däva telem,
Sin – vöcüdem, bäğırem,
Qaderle tatar telem –
Söyekle tugan telem.
Ğomeremne
Tugan telgä
Bagışladım – yalgışmadım.
Can eretkän tugan telem –
Gıyzzätle tatar telem,
Sineñ belän sugarılgan
Bar küzänäk – bäğırem.
Söyekle ana telem –
Mökatdäs tatar telem,
Sin – ilham çıganagım,
Sin – yäşäü gam-qaderem.
Sin – kodrät, kuät, därtem –
Sin – iñ yaktı hıyallarım,
Sin – iñ izge ömetem,
Sin bulganga, dönya matur,
Sin barga, halkım böten.
"Telem", – dip cırlap toram,
Halkımnı zurlap toram,
Bılbıl koşı gölbakçaga
Sandugaçlı telbakçamda
Alsu tañnar attıram.
Tatar tele –
Sandugaçlı tel bakçam,
Turgaylı küñel bakçam.
Tatar bähete – tugan telem,
Sin isän bulsañ!
Gumar Sattar-Mulille
ädäbiyät:
Gomär Sattarov “İsemeñ matur, kemnär kuygan”. Kazan, 1989 yıl.
Gomär Sattar-Mulille “Tatar isemnäre ni söyli?” Kazan, 1998 yıl.
You have read 1 text from Tatar literature.