“төп” on Tatar-Russian dictionary

1. сущ.
1)
а) в разн. знач. дно
күл төбе — дно озера
чокыр төбендә — на дне ямы
б) дно, донце, донышко (сосудов, вместилищ)
в) перен. остаток на дне сосуда
табак төбе — остатки на дне блюда
2) низ, подошва
тау төбе — низ, подошва горы
3)
а) основание; основа
колонна төбе — основание колонны
б) о предметах, служащих основанием чего-л.
тәрәзә төбе — подоконник, основание окна
в) место у основания; место вокруг, около чего
г) след основания; остаток (чего-л.) на месте хранения
кибән төбе — то, что осталось от стога; одонье
4) комель (дерева)
төптән кисү — резать (пилить, спилить) с комля
5) корень, куст, кустик (как счетное слово)
бер төп карлыган — (один) куст смородины
6) см. төпкә
урмандагы төпләр - тәндәге төкләр — (погов.) пни в лесу - что волосинки на теле
7) нижняя часть (чего-л.)
төбеннән күтәрү — поднимать, держа снизу
8) перен.
а) результат (процесса, состояния)
сабыр төбе - сары алтын — (посл.) результат терпения - чистое золото
б) соль, смысл
бу сүзеңнең төбе юк — эти слова твои бессмысленны
9) перен.; прост. исток, истоки, корень (рода, племени); предки
безнең төп монда күптәннән яши — наши предки в этих местах живут издавна
10) перен.
а) суть; основа
мәсьәләнең төбе — суть вопроса
б) устои
патшалыкның төбен җимерү — сокрушать устои царства
11) перен. причина
ачлыкның төбе социаль факторларда — причина голода в социальных факторах
12) перен. глубина, недра (души, памяти)
күңел төбендә — в глубине (в недрах) души
13) в знач. нареч. төптә, төбендә
а) в сущности, по сути, в своей основе
б) собственно говоря
төптә бу синең фикер — в сущности это твоя мысль (принадлежит тебе)
14) в знач. нареч. төптән, төбеннән
а) коренным образом, основательно
төбеннән җимерү — основательно разрушать/разрушить
б) совершенно; в основе, в корне
төптән (төбеннән) ялгыш — совершенно (в корне) неверно
15) в знач. послелога төбендә
а) (под чем-л., у чего-л.)
агач төбендә — под деревом
ишек төбендә — у дверей
борын төбендә — под носом
б) около, вблизи, близ
Мәскәү төбендә — под Москвой
2. прил.
1) комлевый
бүрәнәнең төп ягы — комлевый конец бревна
2) в разн. знач. основной
төп закон — основной закон
төп бурыч — основная задача
төп өлеше — основная часть (чего)
3) коренной, главный
төп интереслар — коренные интересы
төп герой — главный герой
4) коренной, местный
төп милләт — коренная нация
5) оригинальный; первый
төп нөсхә — первый экземпляр
6) этногр. родной, собственный (о родне)
төп кода — родной отец невесты или жениха
төп кодагый — родная мать невесты (в устах родни жениха) или жениха (в устах родни невесты)
7) диал. совершенный, точно как
төп әтисе — совершенный отец, точно как отец; весь в отца
•
- төбенә кадәр
- төбенә хәтле
- төбенә чаклы
- төп башы
- төп көтү
- төп өер
- төп күч
- төп кушу
- төп йорт
- төп өй
- төп өйгеч
- төп өю
- төп умарта
- төп юнәлеш
- төпкә җигү
- төптән кисү
••
төп асылда — в действительности; в сущности
төп кебек — коренастый и здоровый; мощный
төптән юан (базык) — коренастый
- төп төбенә тоз салу
- төп төбенә тәмәке салу
- төбенә төшү
- төп башына утырту
- төпкә утырту
- төп төбендә
- төпкә җибәрү
- төпкә җигелү
- төпкә җигелеп тарту

1. [в разных значениях] дно, донышко 2. [переносное] глубина, глубь 3. днище 4. основание 5. пень пенёк 6. корень 7. куст 8. [переносное] суть, смысл, сущность 9.перен основа, база 10. [имя прилагательное] основной 11. [имя прилагательное] главный 12. прподлинный 13. [имя прилагательное] коренной 14. төпкә коренным 15. конец, конечный результат 16. корешок 17. төбе, төбендә [послелог] под, рядом

корень

основание

1. 1) пень, пенёк; төп кебек таза крепкий как пень; 2) дно, донышко; бәлеш төбе корка пирога, соприкасающаяся со сковородой; капчыкны төбеннән тотып селкү а) вытряхивать мешок, держа за нижние концы; б) в переносном значении выкладывать всё начисто; самовар төбе а) дно самовара; б) маленький поднос для самовара; су төбе дно реки; чиләк төбе дно ведра; төпсез мичкә (кое) поговорка бездонная бочка; төпсез чиләк тулмас поговорка бездонное ведро не наполнится; 3) корень (счётное слово для деревьев); биш төп чия пять корней вишни; 4) суть, смысл, корень, сущность, основа, база; || смысловой; коренной, основной, главный; төбенә төшү постичь, добраться до сути чего-л.; төп кода основной (главный) сват (отец жениха или невесты)) төп мая (сума, капитал) экономика основной капитал; төп фикер основная мысль, главная идея; төп эш основная работа; төптән уйлау вникать, глубоко продумывать; 5) корешок; китап төбе корешок книги; 6) нижняя, околокорневая часть дерева, растения; место около чего-л.; бәрәңге төбен өю окучивать картофель; төп өйгеч окучник; агачны төбеннән кисү рубить дерево под корень; 2. подлинный; төп нөсхә основной (главный) экземпляр, подлинник; төп юнәлеш а) главное направление; б) грамматика действительный залог; ◊ имчәк төбе молоко, оставшееся в вымени; капка төбе место при входе в ворота; койрык төбе крестец; колак төбенә сугу ударить в ухо; күз төбе подглазье; тамак төбе белән көлү смеяться во всё горло; тормыш төбе в переносном значении дно; тәрәзә төбе подоконник; төп ашказаны сычуг (часть желудка жвачных животных); төп башына утырып калу остаться в дураках; төп йорт дом предков; отчий дом; төп сан количественное числительное; төп сүз непроизводное слово; төпкә җигелгән коренник, коренной (в упряжке); уч төбе ладонь; җаны уч төбенә килде душа в пятки ушла (букв. его душа оказалась на ладони); җәһәннәм төбенә киткән запропастился в преисподнюю