鞑靼人-雅库特人 字典中的“зәгыйфь”

1. 1) Физик як тан кимчелекле, тәненең берәр әгъзасы

имгәнгән, авыру, гарип. Заһидулла агай үз вакытында гаскәргә дә алынмады,
соңрак сугышка да бармады: бер аягы зәгыйфь аның. М.Кәрим. Сәламәт йө рәк
мондый катлаулануны шактый ансат җиңә, ә зәгыйфь йөрәк өчен ул авыр
көрәшкә әверелә. Могҗизалар эн циклопедиясе
2) Көчсез, хәлсез, теге яки бу эшне башкаруга сәләтсез, башкалар яр дәменә
мохтаҗ. Хәзер инде ул ашыкмый, кабаланмый, саф һава сулап керергә
чыккан зәгыйфь карт кебек, аягын атлар атламас кына бара бирә.
М.Насыйбуллин. Кайчагында көчле ирләр эшли алмаганны зәгыйфь кенә
хатын кыз менә дигән иттереп башкарып чыга бит. Г.Әпсәләмов
3) Начар үскән; үсеп, өлгереп җит мәгән, җитлекмәгән. Мыекчалар үсем лекнең
зәгыйфь сабагын ныгыту хез мәтен үти. Ботаника
4) Көчсез, ишетелер ишетелмәс; си зелер сизелмәс (кенә) булган. Гөлшә һидә
тамыр тибешен капшады: һаман бик зәгыйфь. Г.Әпсәләмов. Төтен эчен дә бишле
лампаның зәгыйфь яктысы тагы да зәгыйфьрәк булып күренә. Г.Гобәй
5) Сыйфаты ягыннан тиешле дәрә җәдә булмаган, сыйфатсыз. Мөхәррир нең
драмалары комедияләренә караганда да зәгыйфьрәк вә төссезрәк. Г.Кәрам.
Шагыйрь беренче зәгыйфь шигырь ләре белән динчелек мирасына каршы
ачыктан ачык сугыш ачты. А.Гый ләҗев. Кулына бәяләү өчен йомшак, зә гыйфь
әсәр килеп керсә дә, Гариф абый
күтәрелеп бәрелмәс. Т.Галиуллин
2. рәв. мәгъ. 1) Начар гына булып, көчсез булып. Матвей Иванович кар-
шында илаһи көчен җуйган бакыр кисәге, агач тамырына туры килеп,
зәгыйфь зыңлап алды да, юл тузанына батып, күздән югалды. Г.Гобәй
2) Эшләнеше түбән; начар, тиешле дәрәҗәгә җиткермичә. бу әсәрләр берсе дә
әдәби вакыйга була алмыйлар һәм әдәби эшләнешләре ягыннан шактый ук
зәгыйфь булып туалар. Мирас

1. прил.
1) искалеченный, изувеченный, уродливый
зәгыйфь аяк — искалеченная нога
зәгыйфь кеше — эвф. уродливый человек, урод
тумыштан зәгыйфь — прост. урод от рождения
2) слабый, хилый, бессильный, немощный; чахлый, недоразвитый, неразвитый; больной; болезненный
зәгыйфь кош баласы — недоразвитый птенец
зәгыйфь (үскән) үсемлек — чахлое растение
зәгыйфь мускуллар — неразвитые мускулы
зәгыйфь күз — плохое зрение
3) слабый, недостаточный; незначительный; малозаметный
зәгыйфь яктылыкта — при слабом свете
зәгыйфь тавыш белән — слабым голосом
зәгыйфь сулыш — чуть заметное дыхание
4) в словосоч. слабо-
рухи зәгыйфь — слабодушный
акылы (акылга) зәгыйфь — слабоумный
5) в словосочет. на -лы, -ле: слабо-
зәгыйфь нервлы — слабонервный
зәгыйфь акыллы — слабоумный
зәгыйфь хәтерле — слабопамятный, забывчивый, беспамятливый
2. нареч.
слабо, недостаточно
керосин лампасы зәгыйфь яктырта — керосиновая лампа слабо освещает
- зәгыйфь мускуллар
- зәгыйфь токлар

с.;и. 1. weak, feeble; и.; с. 2. cripple

1. körperbehindert; verstümmelt // krüppel m., 2. schwach; kraftlos; mißlungen; umg. schwachsinnig; willensschwach