🕙 24-منٹ پڑھا گیا۔
Ah iphha - 2
الفاظ کی کل تعداد ہے 3176
منفرد الفاظ کی کل تعداد ہے 2275
0.0 الفاظ 2000 سب سے عام الفاظ میں ہیں
0.0 الفاظ 5000 سب سے عام الفاظ میں ہیں
0.0 الفاظ 8000 سب سے عام الفاظ میں ہیں
Sara saphxa
Amra tçyxan,
Işamşamua
Ikaphxoit.
Hla du aain
Saaiga igyloup,
Axy yrnaan
Istçaphşueit.
Duk myrtsyka
Şyjxa sfaroup,
Seitsyrqaqa
Iazyphşueit.
Ahyntsraphş
Ahyntsraphş-tsys, ahyntsraphş,
Ugyştsa iaşyma atsaphş?
Işunaalaz tska iubou,
Iuahazar ma irhou?
Sa ustsymşalan subar.
Şaqa sgyrgozei uzbar!
Umoaxytsyndaz sa sax.
Ugyştsa seiarxei arax.
Ixtoup adzyn adaxy.
Aphşa asueit axaxy.
Arxa atsaa ixnaqeit.
Synta adzynra tsgaxeit.
Aaphyn aaiaandza uaantças.
Uqaz suadatçy sastsas.
Aa, sphendjyr aasyrtit.
Ex, suzeilymkaait, uphrit.
Adzyggaratçy sydzsoit
Gatsagara iaxyszaaiua
Adzyggaratçy sydzsoit.
Iaxazyha tska sazqazam,
Axa xymphada istsoit.
Soadaxy adzmyj du amoup,
Ua adutsa ahra rueit.
Itsauloup, itbaatytsup,
Xara inxougy iazaaueit.
Adzyggaratç aphsydz tsyrtsueit,
Amra rtçartoit, itstsakdzom.
Isyzdyruam sa sxyçnyrşo
Saaiga iaaiueit, isytsşadzom.
Ax, işphastaxu syfratxa,
As, adutsa reiphş sydzso,
Adzmyj-tsamtsam xyla sasny,
Nas saatagejyr eimgho!
Adzyggaratç, gatsagara
Iaxyszaaiua sa sydzsoit.
Iaxazyha tska sazqazam,
Axa xymphada istsoit.
Alyxta
Sara aşkol ax symtsadzats,
Aoyşa, aphxaşa symtsats.
Sandu slytsxraaueit aony.
Aky lzaazgoit, tçak gany.
Zny alyxta lzaagatxeit,
Iarban ruou eilkaatxeit.
Aga aku ma agdza,
Rua szeilyrgom zyndza.
Sgylan – sryxaphşueit – eiphşup.
Eiqaroup urt, igejup.
Nandu iltaxu agdzoup.
Sara szyha ui madzoup.
Agdza, aga – izaki?
Sandu izlyxdzuzei Dzyrki?
Datça ztsaarak sxy iaatalt,
Us, nandu arax daaonalt.
– Nan, agdzala – igdzaxoit,
Aga – adjadja atçnahoit.
Lyxtak knylxyn, sxy lşyşit,
Sara ilgoz snazyphşit.
Sduxar slytsxraaueit sandu
Xyphşdzakatç hart hanxoit.
Naq, akaltax, amşyn aaboit.
Itbaatytsup hamdzyrxa.
Harax garloit xylbytçxa.
Ilaştsaandza urt xatup.
Aharaka rşapy ktup,
Mamzar, ajka udyrxadzom,
Nandu xaasgy dyrkdzom.
Ubri azyha esymşa,
Daaiueit, dlytsxraaueit saşa.
Sara sgyloup sizyphşua,
Iiaşoup, syqam saaşaua,
Axa smaçup, sa sxyçup,
Saşa seitskys deihabup.
Symçka rykxadzom ahar.
Itseg sduxar, isyzhar,
Usqan slytsxraalap sandu,
Sirtçxalap xazy sabdu,
Axa uaandza ak qastsap,
Ma agaş xyç aasyrtlap.
Asdu
Dyjbaxouma sa sabdu?
Ui daxaandzam Asdu,
Axa idyrueit ianauz,
Sasi phşymei ştanasyz.
Ui iauan, iauan, iauan,
Us, inalarş, iaaxkauan,
Axa inalagon eita.
Nas şazxytsi Arota
Şaqa ştalaz, onyk umbo,
Moak uzgamto uax uzgo,
Oymz ileiuaztgy asy.
Aaphyn aaizargy lassy.
Ubri azynoup sa sabdu
Iziho «iamundaz Asdu».
Amşi arasei
Iqaleit abnarasa,
Igylyşşan iankaphsa,
Iaaqrymtçrymyn myş kamseit,
Arasatska eiznahheit.
Iaxagyloup izazo,
Tynç, laphşyla iphxadzo.
Tsyrak afeit, nas oba,
Ubart rnaosangy jaba.
Us, ş-tsyrak, aştax oyş.
Iarhampalueit myş aphyş.
Aşyj iast, şybj aaxeit.
Rasatsyrak atsynxeit.
Uaha amga iztadzom.
Iaxyz tçeila iazxatsom.
Rasatsyrak imbatxeit.
Rasatsyrak idjaşatxeit.
Ianamyxa iaabybit,
Eilaşit, adzba iakit.
Rasatsyrak ixyşşaadza,
Alaphş itsamşarts zyndza,
Inatsxasyn iaakamseit,
Nas ua karakax ieixeit.
Itabylgoit myş adzmyj,
Rasatsyrak naq iaanyj.
Ainternat
Aai, isnyphşueit, aai, sazphagoup,
Saxtou Aqa ainternat.
Ilakylakua amoa oagoup,
Şyri, ioxalaxyr ha hbat!
Şta mçybjykup, maç tsaxouma,
Syoneiphş syqoujtei abra.
Saşa Gyd xyç dtsajaxouma,
Dazyphşyzar ui sbara?
Tça mçybjyk eitax saanxaroup,
Stsatka ibziadzan istsap.
Egi asabşaz sangy daaroup,
Ees! Haonyqa nas sylgap.
Ua, nandu, dadu aasphylap,
Jaxaa, jassir egarhap,
Gydgy igaratçy daakaslap,
Sabgy us abat aaitsap.
Aai, isnyphşueit, aai, sazphagoup,
Saxtou Aqa ainternat.
Ilakylakua amoa oagoup,
Şyri, ioxalaxyr ha hbat!
Atsaraka reitsajara
– Çit, çyrrit!
Çit, çyrrit!
Szyktaz amaxta
Tçygrit.
Aznyk kyrgy sbyrbyrit,
Axa skamhaka syphrit.
Çit!
Çyrrit!
– Tçyk, tçyk, tçyk!
Tsit, tsyrrit!
Akgy umyxit,
Nas uphrit,
Amax ialymşazt itrit,
Aşyb iakçyz naxyorit.
Tsit,
Tsyrrit!
– Mit qalazşa,
Şyrri-şit,
Şaja nymtsadzeit,
Şbaaşit!
Şyrri-şit,
Şyrri-şit,
Haphxarylap,
Eilaşşit.
Aitslabra
Zny tçadarpha, zny çaraz,
Ihaphigoit hart Maxaz.
Atsyrgylatçy mamou, –
Dyphxagyloup ua Mazlou.
Uksny apharatç – sara.
Uaqa isytsaxoit dara.
Aoratç dgahtaxeit akyr,
Dyqam itsnazgo Kadyr.
Haştatç syklatsa eizoit,
Znyxgy aikpharatç haisoit.
Zeg hatçphahşaxeit abas,
Uabafratu uara, Mas?
Amş xazynoup
Abgy iatsara şyrşyrueit,
Apharphalyk xyç phyrphyrueit,
Amra axaççoit axatçy,
Atsla itsytsaloit aşşy.
Itskoup ajoan ikkadza.
Abat axgylou ibakadza,
Agy karşny ijahoit,
Saşa anyqaşa idyrtsoit.
Aççabj tyoueit hamdzyrxa,
Sara sneiueit seilyxxa.
«Xba» sylteit artsaoy,
Dyzbom irazym uaoy.
Zeg phşdzaroup, igykup,
Ştykakaçla adka tup.
Araşyga, uaaçyrçyr,
Amş xazynoup, iatstsa akyr!
I AJӘ EI NRA ALOU A Ts UFARAKӘA
***
Atçarbaboit,
Atçarçueit.
Atçxyrşaa
Agy eibakueit.
Aphyntsa eitsnaxueit,
Eitsyrxxo.
Uaoy izeilyrgom
Iaho.
Ijbaxo akakuş?
Iaxdzup iara
(Iarban?) ...
(Agagyş)
***
Alymha duup,
Axyj aqoit.
Çytbjykaz
Işaqoit,
Axa şxatsoup –
Işybja.
Xartaphşk amadzam
(Iarban?) ...
(Aja)
***
Iqarqarit
Aktka,
Axşyra italeit
Damşgy şua.
Atryş dasit
Axyçy.
Akgy azymgeit
(Iarban?)...
(Abgaxyçy)
***
Zeg antçyxo,
Aşa anyrho,
Amş anyqou
Atçy xty,
Iphxaryloit
Atsla gaoatç.
Xlaandza itsoup
Uaqa (iarban?)...
(Aty)
***
Abaaş iaoyzou
Axan argyloit,
Aony agaşa
Iatçakny,
Nas itsoit,
Aphxarra nmaçxo,
Dgyl xarak ax
Iphyrny.
Ui atsyxa
Byjkatsoup.
Zydzbax symou
(Iarban?) ... aup.
(Ajtsys)
***
– Iagardynam,
Iagxajym,
Işşagyçup
Uzharym.
Aşxartsysax
Iuzyrxom,
Iqarmatsysny
Izşahom.
Aphyts phagoup,
Itsyrdzam,
Işaqdza iqoup.,
Itsgadzam.
Uaai, igata.
Uaai, iba.
– Iaabats ami
(Iarban) …
(Akytçba)
***
Adzbaarra iazgagoup,
Tslak iktan iubom,
Uqaargy, uhhargy
Ubjy ahadzom.
Utaxyzar ugylan
Uas nas abyk,
Işdagats idagan
Iaanxoit
(Iarban?) ...
(Atsyblyk)
***
Aphatsx iklany itsoit,
Atyoaka katskatsoit.
Azka ikgyloup aony,
Iagoit aarla, ihazany.
Ui iaxada izymbats,
Dgylan daxaphşueit Kadats.
Iara inykşua aşşa,
Aşta nnajueit
(Iarban?) ...
(Akamyrşşa)
***
Alymha djadroup,
Alax eikup.
Eidara aagagas
Imoup Iakyph.
Ui uajy ikup
Naxxi axada.
Itsoda, iaaztsoda
Uant
(Iarban?) …
(Atçada)
***
Atsla sykup,
Aj taaua,
Raxa zmada
Itso, iaaua.
Axa usgy
Uara uaait.
Isouho arban?
(Nar ulbaait)
***
Adjma drytsup axça.
Ixoup axylpha – kaxça.
Irax daara bzia ihit.
Xtyglak ieiheit
(Iarban?) …
(Ubzahit)
***
Alaka razdza,
Imaştsoup zyndza.
Anaz iqaaueit.
Amla şta iakueit.
Ihysym, itsysym,
Ikşadzom, ibjysym.
Soyza Şabat
Imoup
(Iarban?) …
(Abat)
***
Arax haman aşxa htsoit.
Uatsazyha hatçharxioit.
Xyçi-dui oajaqa
Iahzanup
(Iarban?) …
(Aşamaqa)
***
Asaxa tysxueit sara atçy.
Daara iqyşup axatçy.
Atçyz, atçyxa, atçeika,
Xyşlaphsakgy rytsup ua.
Atyph amam uaha akaad.
Zeg aaitsutsar
(Iarban?) …
(Auaxad)
***
Hart ihamoup adjmatra,
O-djmaky takup ubra.
Sa saxaanym, axa phasa,
Iahzanyzaaryn
(Iarban ?) …
(Aphsasa)
AJӘALA A KЬA NÇ
U KӘ ZY RŞӘ O
AJӘ EINRA ALA KӘA
Abnarşyratç
Abnarşyratç
Abgadu
Ats xyrdjadja
Ibeit sabdu.
Uax hamtsaka
Djit qahtsap,
Axa raphxa
Haphxadzap.
Oyna, oapha,
Amba kats,
Ula xyuoadzom,
Ueitats.
Matsi Jatsi
Matsi Jatsi,
Jatsi Matsi!
Mats uabaqou?
Jats uabadzi?
Darban iqou,
Iqam darban?
Aqyrqyrha
Uzyrçço arban!
Nas ibzioup,
Mats uxmar,
Jatsgy uakyz
Ataxxar.
Axatsa-ixatsa
Axatsa-ixatsa –
Afyrxatsa,
Ibnatouraxaz akatsa
Aşyrgynda dytsaxeit,
Ahaşa-tsaşa drymtsaxeit.
Bjyda dtsyuo
Mit qaitsoit,
Ufyrxatsazar –
Daaugoit.
Ança-Kynça
Ança-Kynça
Amça dasueit.
Amça xsaxa
Izyrçom.
Ança-Kynça
Amça xsaxa
Ibga ikitsar,
Izgom.
Bata, Pata,
Ma Kyntsal,
Ança-Kynça
Izyjga asal.
Ankaphyşta
Anka-anka,
Ankaphyşta,
Tsuma,
Juma
Anka iztyz,
Zeg akakyn
Hara hzyha,
Mpylkeiphş hasyrts
Iharçyz, –
Inhampytsşan,
Atçkamyjka,
Ixalo-ixalo
Joang ixalt.
Uant innalşa,
Inalşa-oalşo,
Amşyng iaxnalahaz
Ixxalt.
Axatsa-ixatsa
Uara uakzar,
Zyla xyzoarts,
Iaştam uoup,
Us anakxa,
Uxy uakitup,
Iaşa adzygtax
Umoa goup.
Dzyzlan-dzahkaj
Dzyzlan-dzahkaj,
Dzahkaj-dzyzlan,
Saait abrandza
Lyşta sxylan.
Ui ba bouma,
Ma ba bouma?
Xaala, phşaala
Bhaltsny btsouma?
Siş!
Dzyştada Xajarphys? –
Uaşxa…
Uaşxa makaphsys!
ALA KӘKӘA
Aşyş phaga iazku alak
Ahan iatsan x-şarak,
Ineibeiphşny işkakadza.
Mşyzhara iryzhauan,
Rkyş xyçka phaqadza.
Znyx ixmaruan,
Znyx eimdon
Başa,
Tsydzda-phşaada.
Ryfa bzian,
Rtyphgy phxan,
Iqamyzt hatrada.
Ran aşşyratç irxaia,
Xşyla axşara aadzon.
Gata-bgata,
Tynç irtsar,
Ryzxaratsqa radzon.
Axa iuuei,
Tçnak şyşyk:
– Sara soup! – ahazaap, –
Phşrala işeigyu,
Zymç eihau, –
Nas akyş aqazaap.
Rvardymka tsnajaua,
Zeg ryxtaa afon.
Axaxda eixatsalan iargy,
Uamaşatsqa iatslon.
Syphxaşap ha,
Sşap ha ma,
Zyndza agy itadzamyzt.
Ala Muratsqa abar,
Ixatsyrts ataxdzamyzt.
Ady ikyn itsytsny,
Amç agarta abomyzt.
Ktuma, tsguma iaratçy,
Usgy ajak ryzhomyzt.
Us işyqaz, bgaxyçyk
Adzbax ui iahazaap.
Işaiaaiua
Zegy irbarts,
Iaanagarts itsazaap.
Amşka eixalo,
Eixytsua itsoit,
Iqam aşyş phaga.
Tsyxababa
Rbon şouky,
Akyş aşşa xyrtata.
Tsyphxi Tsyphxtsei
Iqan oydja mytshatsak,
Zygra uzymgaşaz ratsak.
Tçnak iltaait takajyk,
Axş anamylxuaz ajyk.
– Hai, hatamyz, hahşadu,
Şaqa bleiphşuzei handu!
Iqalozar hart habtaz,
Uaha halam, htsoit işşaz, –
As anyrha iaaz auaa,
– Şai nas, nanraa, – lheit dgykua.
Dara tsajoit: Hai, bxatsky,
Bziak bzyqahtsap, atsky.
Patu hakybtsan habtoup,
Haxdzgy bdyruazarts axtoup.
Tsyphx ha, sarhoit sa staatsa.
Sara isyxdzyrtseit Tsyphxtsa.
Us duk haştoup hantsaxa,
Hzymanşalaxar uaxa...
Irhom raja inagdzany,
Itseit, iqan iaaphsany.
– Tsyphx, Tsyphxtsa! Tsyphx, Tsyphxtsa!
Isxaştrymaş sara ntsa.
Rphartsa ssirkak roup tsany,
Sargy sytsap naq stsany, –
Aphhys lysastsa aanyj,
Phşaala ltçynalxeit xryj-xryj.
Nas ui akxeit, Tsyphx, Tsyphxtsa
Atsa ialtsit igyrgatsa.
Inaxartsan lyj aşaxa,
Iamradzaka atsx aşaxa,
Es, inytsaşka itseit,
Aşyj amra aakatseit.
Nas araqa qaaraxeit,
Nas araqa hharaxeit,
Iqam ajxa axabar,
Iamuit aphşmaphhys dmyhhar.
– Ua şabaqo stynxatsa,
Ua şabamo seimtsatsa!
Şsytsxraa, sşyhoit, aabaaphsy,
Namys zmo zegy şlasy! –
Ajlar xytsit daara kyr.
– Iqalazei, iaahardyr! –
– Nan, saaşykyxşoup sara,
Izgeit mdzyşakak rygra.
Idzit syj, syrgeit seimtsa
Tsyphx, Tsyphxtsa! Tsyphx, Tsyphxtsa! –
Abas dgatsygatsit mytsxy,
Ianylba aua, agytsxy.
Axa iaaiz us kyrtseit:
– Hai arytsha, lqyşra tseit.
Atsydz louit tsyphx, tsyphxtsa,
Ryşta ydzxeit aryhtsa.
Şta iabaqo ha hazxo,
Iahmaharoup as byhho! –
Eizaz nlykymçyn abas,
Itseit dqamtsakan ui gyroas.
Ari alak intson abra,
Axa iatsahtseit hara.
Amts, idyrup, imtsuroup,
Anarx amam, amç kadoup.
Atsga adzbax ihatdzam,
Usgy ui uaoy itaxdzam.
Map, izymtseit Tsyphx, Tsyphxtsa
Itçaphxatçaçço, igyrgatsa.
Ajlar aştax zeg eilyrkaait,
Iqartsaşaz rus eitçyrkaait,
Aiştsa itarkit amatsaz,
Haşak amam izyndyriaz.
Tsyphx dkalykatçua daanxeit,
Tsyphxtsa erg iphsy eikxeit.
Iakym uaha iqartsadzom,
Mtsyk nartçytsşo iubadzom.
Atakaj ua dşynxats dynxoit,
Lyjzats dnatsatan ilxoit.
Ant izzyrhaz Tsyphx, Tsyphxtsa,
Uajoup ianelnakaa lgatsa.
Aşyrgynda dzyniaz alak
Şybjonkaz şargyndak
Karaççak dnyryn,
Eizarak axyqaz
Daakylqeit deixo.
– Abas, sara sşaaiuaz,
Agdarra sylsny,
Ş-jak saaryxtygleit, –
Iheit deixlaxo, –
Ineiueit atçtçaha,
Abna dyrtsajoit.
Abar akgy sygdzam,
Itsoit sşaqany.
Şta izuei, isyhoi?
Axa symşakan,
Oadala snarxykşeit,
Syphsy neivgany.
– Ş-jak – izbaxada?!
Iamam xatsaşa!
Ma maçk ueilaxazar,
Uargy utstsakuan? –
Ui uaqa dzyxtyglaz,
Gramgas dyştyrxyn,
Dyxtarkyn adzadza
Aztsaara rtiuan.
– Ş-jak ireitsazar,
Phşynoeiji zeijxoit.
Sa sybla iabazoup,
Argama şybjon.
– As adjşat anyrho
Ztsaaraşk uztsyrtsueit,
Eibarpho eilazar,
Harada, urjon. –
Ui auao dzyxtyglaz
Irtom phsgartak,
Ua iibaz, nas iihaz
Eikşart iqalom.
– Isyxzei? – igaxueit,
Dxytsueit daatgylan,
– Saja syriaşar
Eitax irgaphxom! –
Abas aşargynda
Iajaka phsaxua,
Akakala dagxo
Daangylt akatçy.
Idyr şta atsabyrg,
Iibaz, iphylaz,
Gytqarak dşamou
Ianup ixatçy.
Us daltsit işara,
Dkaxxaa daagyleit.
Ireihoit aiaşa,
Iritoit atak:
– Hai, sabits, isyxzei,
Başak satsşama?!
Nas sganax atçeoha
Iphyztsei maxtak?! –
Iqam ş–jakgy,
Iqam ja–jakgy,
Jakgy naphşyxak
Dyqam izbaz.
Eizany igylaz
Işyççoz eilahait,
Haşak nauzatom
Şaqa ryççaz.
Atsan Kana
Lak-lak,
Syşneiuaz,
Jak aasyxdzeit.
Alymha syntakryn,
Sama itsadzeit.
Snaphşyzar–saaphşyzar,
Tylak satoup,
Anakym–arakyam,
Zyndza ixaradzoup.
Atyla, syztçu,
Ştak itadzoit.
Akaltatç amşyn
Tynç itskyrphoit.
Aoada – aşxara,
Bgyla itahhoup,
Araxgy iatsaroup,
Anaxgy iatsoup.
Xybrak axala
Igyloup abra.
Nxartak ha
Uaha,
Iubartam djara.
Aoymaa, axymaa,
Atçarpyn, aqaphqaph,
Rybjka einraalan
Ionyoueit ubrant.
Egirax – adnyqa,
Atynçra kaşşup,
Adgyl şaqarsta
Kakaçla itup.
Amra şeişeiueit,
Itskoup alakta.
Izbo zeiphşrouzei? –
Alak axata.
Axybra snyonalan,
Sşanxeit iara ua.
Adzym ioydjam,
Igyloup auaa.
Phsydzak, dzaky,
Matçak iaqaroup.
Aoymaa, axymaa
Zku dara roup.
Xazyx akasabka
Eibarpho eiloup,
Myşi–myşhari
Iztçu kaşaroup.
Zyda-dzlagara
Affa ilagoit
Atska ztsaku
Auardynka gagoit.
Sytsazar sgaxueit,
Izbozar ha phxydz.
Syblaka xyzooit
Ixystueit nas tçyts.
Map,
Zeg argamoup,
Zeg labtçaboup,
Iqou aiaşa
Arax imadzoup.
Us,
Xatsa kantçaak
Daatalt amdzyrxa.
Jabag duk daktoup,
Irxxoup amgyrxa.
Phsua matala
Ui deilahoup,
Dyqoup dlaxtçyxdza,
Akyr deilyxxoup.
Iblaka qazup,
Itskoup ilakta.
Amza xatçygej
Zyndzak axata.
– Dad, isyzdyruam
Sbyzşa eilurgo,
Uaaira sazgyrgoit.
Ubjy naumyrgo, —
Phsyşoup axxaha
Iiho iara.
Sxy-stsyxa, isaaişo
Iasheit sara.
Sajaka djeişeit,
Laktsas işeit.
— Dad, uara utçaphxa
Sa syphxaşeit.
Aseiphş atyla
Adzbax smahats.
Iqoup, ubama,
Makana szymbats.
Kana soup Atsan,
Sudyryr staxup.
Abraqa saphşymoup,
Abraqa saxup.
Snaktaloit syphra,
Synxyloit sydzso,
Daaradza itynçxoit
Amşyngy saxtso.
Ajoan keikeiueit,
Amra laşoit,
Amşynhaka typho
Saphxa ikaşoit.
Usqan izdyrueit
Dşyqou xyçyk!
Iaşamzar uaha
Iztçamşadzo mtsyk.
Sydzxytsueit inxartatç,
Ui dsyphşaaueit.
Şxatylan dynxozar,
Syphra phyrueit.
Syphratçy iqoup
Ş-xmargak ryxky.
Xmargamzar uaha
Iqastsom datçaky.
Dzyda-dzlagara
Affa ilagoit,
Atska ztsaku
Auardynka gagoit.
Phsydzk, matçak,
Ma iqou dzaky,
Aoymaa, axymaa
Iatçyxoit şouky,
Xazyx akasabka
Eibarpho eiloup,
Mşi-myşhari
Ztçu kaşaroup.
As eiphş,
Egys eiphş
Ş-xmargak sydzboit,
Mtsymhak daxyqou
Isymany stsoit.
Dyçkynaz, dydzgabyz
Eilyxrak qastsom,
Izlou akadjbeira,
Sşioyzam syzdzom.
Syqoup abas eiphş,
Abas eiphş synxoit,
Laktsas iuşargy,
Sşubo saanxoit.
Izbanzar aiaşa
Iqam intsarts.
Aiaşa qaztsoda? –
Mtsyk zymhadzats.
Urt zegy ryşqa
Sydzxytsroup sara,
Ajlar imoaşo
Irgartsaz rygra.
Mşan, uara, sysas,
Abartka zasho,
Ujabag abaqou
Zlymha utatou? —
Synxaphşyn, saaxaphşit,
Sgaçamkny synxeit,
Sjabaggy yqam,
Kana dtsaxeit.
Ax, lymhakats,
Ax, uara aja,
Sxala saanyjny
Uabatsei seikja?!
Ibzioup-ibzia,
Ubasgy qautsaz,
Ma Atsan Kana
Dşyqou surbaz.
Mşan isho zakyzei,
Sabaqou sara?
Iamouzei phsyxas
Arant atsara?
Uajytsqa isyxou
Dyzbartam adzgy.
Sgyloup sioyzan
Ak zlymşo amargy.
Map, agkajra
Iaphsam ha rhaloit,
Aznyk sgy tsazarg,
Nas sytçsyrggoit.
Sneiueit stçyrxatsan,
Iqam szytsşo.
Darban izdyrua
Zaa uzykşo?
Tsysgrak çyrçyrua
Isxalt iphyrua,
Axa dabaqou
Iaho zahaua?
Saştuam, istçaloit,
Saaphşyr ataxup.
Iqalo zbartsaz
Saagylan, syphşup.
Abar, oaphxa assir
Syla iaboit,
Izbaxou sjabag,
Eitax iaasyxdzoit.
Alymha syntakrit.
Sama itsadzeit.
Tçyrhasrak saxymdza
Aphsny saanageit.
Agatça sgyloup.
Igybzygup amşyn.
Laktsas araqa
Iphşdzaroup – syphşyn!
Siş! Laphştsaşarou,
Ma syla sajou! –
Phrak xgylan izbartoup,
Amşyndz axyntsou!
Dag-Dagyna
Tsyphx, tsyphxtsa,
Mamzar synta,
Iqamladzatszargy zyndza,
Sa isyzdyram,
Amts syzhom,
Amts anuho
Urgaphxom.
Iqalazşa djaşaxyk,
Lymhatasny
Isouxou znyk,
Sara işystaueit
Iony,
Axa nşymou
Şaphx aony,
Xyçi-dui irahap,
Us axtysgy
Adzbax tsap.
I
Xymz eitsamka asy xyştou,
Dadza tyla ha iaxaştou,
Dzytqa-dzabaajk aphsy xxalan,
Dag-Dagyna nxartas iaman.
Aphşra-asaxa — şara ijbats,
Adag jaktsa, itazgo amats.
Axa iştnaxyn qazşa çydak,
Ianyqala ipho phsydzak,
Imha-myrza axakaçran,
Itson, iaauan xara inyqan.
Akyr şyksa us imoasit,
Dag-Dagynagy oeidasit.
Axa başoup, ianeitsaz,
Xyda nyqara iatsaz,
Ikanajyrt iqamleit,
Uimou itseg iagaphxeit.
Abas matsara işatçyz,
Tçnak inylahan apqyz,
Amoa atsydzit, ajoa tqeit,
Iargy akyrdza işaqeit.
Alabjyşka atçykkoit.
Amra dzaaloit, ilaştsoit.
Inaphşyzar, dzytsak ua,
Nastxa igyloup iazyphşua.
Abar amişan, mity —
Amtsa axydydua aty.
Şta Dagyna zykuşara
Iuadaoup ahara.
Atsx laştsara aphsy xyggoit.
Amra gyloit, işarkkoit.
Dag-Dagyna abla xtup,
Işxynphsylany iphşup.
Iaxa adzytsa ha iaboz,
Maxta oatszaaryn izjoz.
Başa atyoaroar iatsşon,
Baj-kydsaqan, ilaşon.
Abas şargynda ibla xkueit,
Iqam iqouşa ibaueit.
Şta ui usym.
Aphsy toup.
Dzadza-dzyxla ikaboup.
Dag-Dagyna agy ryggoit,
Başa iaxdzydzoz iphxaşoit.
Aonyqa idyklar ataxup,
Agei aşxei arax eiphşup.
Iaxaaukşo şta utsala,
Nas uzkylsyr, utçxala.
Amra xşaşadza iphxoit.
Abgka oeijxan ikaphsoit.
Ahatxamtsa nyqaoy,
Şaqa inyqaxou uajy
Iuadaoup ahara.
Amoa iphnaşaxeit iara.
Atsxi amşi eilmyrgo
Ineiueit, iarban izytsşo?
Aşara zegy ireitsoup,
Us iadyrkaxou ratsoup.
Siş! Iaangyleit mit abo.
Izakyt mdzanroi igazgo,
Aphxa iştou, agy eisua?
Dzmaxzar iarban izgynkua?
– Ei! Ua iqada? Uaatyts!
Iqalaz sreiuoup, zyndza sydzt.
Amoa iaşa szyrbara,
Syjlant ştamkanu ara? –
Dag-Dagyna aatçnatit.
Phsydz kalmahak inaxyphşit.
– Uara, arytshara ianiaz,
Atak syzuahom uzyztsaaz.
Sara amşyn atçy synxoit,
Axa iaşan agra zgoit,
Unaxysyr x-uartalk,
Işyqou itambadzo dzyççak,
Uaqa uaştsa bzia inxoit,
Amoa iaşagy udyrboit. –
Aphsydz xgyloup amşyn aphyrts,
Dag-Dagyna neiueit nyrts.
Ahaua zoydoup, amş kaiioup,
Atsla rymaxka iatsoup,
Aştka gyltsueit phxynratsas,
Irymou zdyruada madzas?!
Lambatbaroup. Bygkaphsan
Rydzmax gaka atsaa xdzan,
Dargy ytson itaxxa.
Itçyrhasua Dag axxa,
Agalaşaraka irkit,
Uajyk itseg igykit.
Şta, nas, iqalaz qaleit.
Adzyçça aqyndza inadzeit.
Auxa agyla-azla eizga,
Isahazoup, agra jga,
Uaati adagka rsasdax,
Açara azyruit, hara h-Dag.
Aşamtaz ştalara irgeit,
Axa amit! Abar ixleit,
Oaphxa işeit, iara tsysdzom,
Dagraa irua-irho rbom.
Akyr igjajeit,
Amşka tseit.
Adzyçça aqandara atstseit.
Iruryzei? Zeg akoup,
Tçak tsasaandza şta tsaroup.
Sasi phşymei ryphsy rşap,
Nasti ajabj nas iahhap.
II
Arxa, aoytsa itsaakyz,
Kala-dzyla idzlaçyz,
Axyloa-phsyloa irxylts itsoit,
Aşaphydjaph şta itgyrphsoit.
Amra atsyphxka tçatsoup,
Adzyn iiast. Aaphynroup.
Darban, iarban iurto?
Oaphxa itçyxeit zyphsy tou:
Atsla, akara, apharphalyk,
Adag ilataz alyk.
Ajakala, iahhap hargy,
Dag aarylxny egyrt zegy.
Ui iaxnyştalaz iştoup,
Ala qbarka eikyphsoup.
Amş işatslaz, aşt şpytyz,
Kubri matsei iştsysyz,
Nasgy işyqou tymdjara,
Akgy azgatauam iara.
Us uaxyk, ianaku dyr,
Işahaxan akyku kyr,
Atsa ialtsit ala tçaa.
Abjy xnaroit adzyçça.
Dagraa adruha eizeit,
Iargy aznyk işanxeit
Adzyn maaitsu, itsaxou,
Ma ianyştalaz iaxou,
Akgy azymdyrit, axa
Aştax iaxyz anaha,
Ua, naxxidza, dara rtçy,
Zaa işyştalo asy,
Aaphyn iagxan işaaua,
Uajaanyndza akrymua
Dara şytso xymz eiuj,
Iaga iurqaargy agyj.
Urtka, egyrtka, iabaxaz,
Izyştsylaz, iatsaxaz
Amç myrxaka işaga,
Başa işyrkyz agyroa,
Ibadakit. Aamta tseit.
Inylaxtçyxxan atsx aaşeit.
Amra igylaz aşaxa,
Dag axyktou auaxa,
Ikgybzygua iatçaççoit,
Dagraa gyrgan işahoit,
Axa urtka akgy abom,
Atçartynçyn itsysdzom.
Alaphş kydxaleit xara.
Iaga ibziazarg ara,
Abla ixgyleit iara xiz.
Amoa şartaz ataxyz,
Igejyroup, uaha iztom,
Ada phstazara abom.
Egi amşaz, aşaxa,
Dagraa aanyjny, ui oaphxa
Amoa ikleit, aonyqa itsoit,
Ilaxtçyxup, agy şahoit.
Aatsa dukgy ajoa ixşup,
Faty-jtyla iara tup.
Iqalart iqadzam uajy, —
Akua xşyotra-takajy,
Adzyçça aaigara inxoz,
Zegy zdyruaz, zegy zboz,
Iannatseit ui moapaky,
Irtçysny ineiuaz bj-şxaky.
Ui zeg reiha imarian,
Aonaqyndza iagauan.
Amşi atsxi eilagdzo,
Amoa işykyz Dag mtadzo,
Myzki fymşi tsaxany,
Ibgatsamkyraz f-şxaky
Znyx ixalo, ilbaaua,
Axahka ştaloz ikalaaua,
Kysk amouka naq irxyst.
Igyrxytxytgan phşak naxyst.
Şta aonyndza inadzarts,
Ani, abi, ataxtsa abarts,
Xymş anyqara ataxup,
Iaanxaz aşxagy laqup.
Inaxytsyr, adadza ştoup,
Ui akaltatç adzmax tatoup,
Dag-Dagyna iaxazhaz,
Raphxa aşa axahaz.
Amra xşaşam, itsatsam,
Joan kazkazratç phsthak giiuam,
Amoa-şxamoa karatsoit,
Dag iatçalany itsoit.
Seidro iaaiz agatçy,
Ççaphşk natçykleit axatçy,
Axa uaatsqa inatçabeit,
Şşyrak şyştalaz abeit.
Axy ioaxeit eilnargarts.
Abar amit! Irxa ats,
Aşxa uarbaj iakuk axy,
Fatyk ambazşa tçaky,
Ajoan ialqazşa iaaueit,
Aşapxytska, aa, irkueit.
Xytsaxyrtak kyr iaphsoup,
Dag ztçagylou arax tsaqoup.
Ipheit iuuadza xlantsy.
Aştax iqalaz aty,
Akgy azdyram. Axy tuuoup.
Tymityşak atsa itoup.
Ilaştsaroup, mra taphxom,
Tytsşa amam, amç azxom.
Iqatçqatçua igynkueit,
Aatsa xyrtlan intaphşueit.
Afat iaanxaz şynt iaboit,
Şyjxaz matsak aznarxoit.
Eidşaqaleit us aatsa.
Amoanyfa anyntsa,
Dag-Dagyna amç kaphseit.
Amş eitaşan, ixtakueit.
Aka kydxatçoit ixkom.
Daggy tçaaixak qanatsom.
Iataxym ui amş eilgar.
Izdyruada aphsy agar, –
Atymityşa adzy tatoit,
Us-us iatslar ixnagoit.
Ubas iagyqaleit ara.
Itytsny igyloup uaj iara.
Akşa-mykşa zeg tsykkoup,
Abgy oeijxan ikaphsoup.
Aphşa xşaşa utseij arşueit.
Dag aonyqa itstsakueit.
Aşxa ixytsit naq iaulak.
Igyrga-gyrgoit aluşak.
Zeg aboit ui tçytsbarax.
Us inxykgyleit rydzmax –
Dag-Dagyna iaxazhaz,
Raphxa aşa axahaz,
Axa aphxynra tsaxan,
Ataatsa atsa iagaxan.
Inakşa–oakşan rytsuta,
Iargy nyştaleit rygta.
Urt antçyxo ha haaphşrym,
Aja aroura ataxym.
Zeg manşalaxeit ueizgy,
Huska hrylagap hargy.
Abas dalgeit iszyrhaz,
Şart ignyşkyl işahaz.
Ah iphha
Ahyntkar du, zeg zylşo,
Bzia irbo, iagzytsşo,
Phha ssirk dimoup izyzhaz.
Adjnyş ilaphş ui lyqgaz.
Lakym eitahhou hara,
Iara alakatçgy djara,
Leiphş dabaqou dyzbaxou,
Adgyl dambats as iixou!
Ui deinaaloup, ui, dgykup,
Dara-daaradza drazup.
Qyşra lygym, deilyççoup,
Ltsaoa naaloup, lgy phşkoup.
Aai, nas, ah ixylts-iphha,
Xatsa dtsarteiphş ianlyzha,
Ilgaphxaz digarts idzbit.
Ari ajabj nas iphrit.
Gyrgatçhaşan iqaleit,
Nyha dudzdzany irşeit.
Arphar dykleit rtçy kadyr,
Irzyphşyxu uara idyr!..
Darban rua ilgaphxo,
Ah iphhazats, mrada iphxo?
Itbaatytsu ahtynra,
Arax iaaiua phhyshara,
Ipeipeiua idyrtueit,
Rxyphxadzara iazhaueit,
Axa inxaggoit us ştaxqa,
Mşi-tsxi tsazei as şaqa?!
Ah iphha adzgy dizhom,
Zeg zydzbua ajak lyzhom.
Lylaphş rxylgoit ixaany,
Arphar gyloup igykny,
Lara phşaala, tynç dnaskoit,
Nas, dyrtsydzueit – luadax dtsoit.
Ah du iibo tska igaphxom,
Axa tçituam, ak izhom.
Iaja deijom, inagdzatup,
Iiho hazaroup – dahup.
Amşka tsoit, iaxa, uatsy…
Dqaloit xymphada tçadzy,
Ui dyzhaşa, ilgaphxo,
Mşyn nyrts akyz daxynxo.
Şyksyk niasueit abas,
Iqou rzeilyrgom xartas.
Darban imtçyrbaz ara,
Sasdax dagxom ahtynra.
Rphysk dizxymxit atyphha,
Dphagaxazşa ianlyzha.
Us işaaiuaz, amşka ştsoz,
Tçyts akuku abjy ngoz,
Tçnak, şybjonkaz, iaailatyrt,
Tsalaşarak rout, irdyrt,
Iadyphxalaz ahtynra,
Gyrgak şyqaloz ara.
Inaphşyzar, naqşa, ntyts,
Irymbatsyz djara nxyts,
Oydja tçyjlany iaaueit,
Rtçyştybj ulymhaka tsyrxueit.
Zuadatç iqaz atyphha,
Atçyştybjka anlaha,
Lgy ntgyrgan daaikaphxeit,
Dyphryrt aqara dlasxeit.
Asof dnykyxxyn dnaphşit.
Lylaphş rqymgo daalaphşit,
Ialylxryda – adoutsa.
Igarphxany işeit Antsa.
Ieigu darban ma eitsou,
Uzyroaşo mytshatsou?
Axa ajlar djei iujap,
Uzeiuou uzymdyrua uqartsap.
Igyrga-gyrgoit ahtnyuaa,
Bziak iaştou, bzia zua.
Ah iphha lrazqy lçaphoit,
Moaşaryda şta irboit.
Dualyuaşoit atyphha,
Ruadzk dylzalkaauam eiha.
Dara eindatloit ansgy-ars,
Adzgy datsaxom ma tsas.
Atsu rfeit, alakka rheit,
Eitaxeit, izbaz şanxeit.
Asof aqynti ah iphha,
As ianylba, ianlaha,
Laja dnalageit abas:
– Şart, axyrphar, şta şaantças.
Sara işystaueit adtsa,
Şart şazxytsny inaşygdza.
Şadzk atçyxa, şadzk atçyz,
Sara sqynti şart iştyz.
Ntyts, adeiuj axany,
Ua şaatgylan, şeisany,
Tçyla şjylan haşta ştal,
Zegy igartap şyştra, şkal.
Axa, ztçylas, aphxax zgo
Iakdzam phhysys sa syzgo.
Tçyxaz, tçyzyz aştax iaaz,
Iztu arphys sa sizhaz.
Ahy, şrykta şart şytçka,
Idzbaxoit abas hrazqka.
Laja dalgoneiphş – ifxa,
Itqeit roydjag amdzyrxa.
Atçyxa tsoit ikaladza,
Atçyzgy iatsaxom zyndza.
Ua, adeiuj axany,
Iaaivagyleit rygka şny.
Adauaphşka, axatsarphar,
Phsyxak rymam imeisar.
Gagk rybjalar irtaxym,
Mtsyk, gangaşrak urt irtym.
Anyk ilxymşadzeit dara,
Eibabeit iştsoz djara,
Nas eioyztsan iqaleit,
Us iaxandzagy iaaueit.
Aai, typhhassirk dyrgaphxoit,
Ruadzk argama şta ditxoit.
Axa gygrak, izymjats,
Iaxa iphyrşoit, ialtsua rbarts.
Çou ha ioatsqeit, axytqeiphş,
Axatsa iphişaroup ipheiphş.
Usgy, ankeiphş, eilyxxam,
Rlakta gyrgadzom, ixaam.
Inadzaandza ahtynra,
Rytçka nyrkyloit dara.
Irua iakşom, eilaxeit,
Ixyphtçygan iqaleit,
Ahyntkar iphha lydtsa,
Uxatsageozar inagdza.
Daara ixytsit, ikyrtseit,
Akyr aamtagy rytstseit.
Dzbaşa rzyqamtso abra,
Rytçka işrydgylaz dara,
Xtyglak drykşeit ua drazqny.
Dyxçan. Irax katsany,
Seidrou dzyrgyjuaz iara,
Kyr itsydzu ui djara?
– Dad, işyxi, şysgaphxom?
Sşytsxraart syqam, symçka xom,
Axa işylastsap syxşyo.
Nas şaanyzkylei şanyo? –
Amra tçyxan,
Işamşamua
Ikaphxoit.
Hla du aain
Saaiga igyloup,
Axy yrnaan
Istçaphşueit.
Duk myrtsyka
Şyjxa sfaroup,
Seitsyrqaqa
Iazyphşueit.
Ahyntsraphş
Ahyntsraphş-tsys, ahyntsraphş,
Ugyştsa iaşyma atsaphş?
Işunaalaz tska iubou,
Iuahazar ma irhou?
Sa ustsymşalan subar.
Şaqa sgyrgozei uzbar!
Umoaxytsyndaz sa sax.
Ugyştsa seiarxei arax.
Ixtoup adzyn adaxy.
Aphşa asueit axaxy.
Arxa atsaa ixnaqeit.
Synta adzynra tsgaxeit.
Aaphyn aaiaandza uaantças.
Uqaz suadatçy sastsas.
Aa, sphendjyr aasyrtit.
Ex, suzeilymkaait, uphrit.
Adzyggaratçy sydzsoit
Gatsagara iaxyszaaiua
Adzyggaratçy sydzsoit.
Iaxazyha tska sazqazam,
Axa xymphada istsoit.
Soadaxy adzmyj du amoup,
Ua adutsa ahra rueit.
Itsauloup, itbaatytsup,
Xara inxougy iazaaueit.
Adzyggaratç aphsydz tsyrtsueit,
Amra rtçartoit, itstsakdzom.
Isyzdyruam sa sxyçnyrşo
Saaiga iaaiueit, isytsşadzom.
Ax, işphastaxu syfratxa,
As, adutsa reiphş sydzso,
Adzmyj-tsamtsam xyla sasny,
Nas saatagejyr eimgho!
Adzyggaratç, gatsagara
Iaxyszaaiua sa sydzsoit.
Iaxazyha tska sazqazam,
Axa xymphada istsoit.
Alyxta
Sara aşkol ax symtsadzats,
Aoyşa, aphxaşa symtsats.
Sandu slytsxraaueit aony.
Aky lzaazgoit, tçak gany.
Zny alyxta lzaagatxeit,
Iarban ruou eilkaatxeit.
Aga aku ma agdza,
Rua szeilyrgom zyndza.
Sgylan – sryxaphşueit – eiphşup.
Eiqaroup urt, igejup.
Nandu iltaxu agdzoup.
Sara szyha ui madzoup.
Agdza, aga – izaki?
Sandu izlyxdzuzei Dzyrki?
Datça ztsaarak sxy iaatalt,
Us, nandu arax daaonalt.
– Nan, agdzala – igdzaxoit,
Aga – adjadja atçnahoit.
Lyxtak knylxyn, sxy lşyşit,
Sara ilgoz snazyphşit.
Sduxar slytsxraaueit sandu
Xyphşdzakatç hart hanxoit.
Naq, akaltax, amşyn aaboit.
Itbaatytsup hamdzyrxa.
Harax garloit xylbytçxa.
Ilaştsaandza urt xatup.
Aharaka rşapy ktup,
Mamzar, ajka udyrxadzom,
Nandu xaasgy dyrkdzom.
Ubri azyha esymşa,
Daaiueit, dlytsxraaueit saşa.
Sara sgyloup sizyphşua,
Iiaşoup, syqam saaşaua,
Axa smaçup, sa sxyçup,
Saşa seitskys deihabup.
Symçka rykxadzom ahar.
Itseg sduxar, isyzhar,
Usqan slytsxraalap sandu,
Sirtçxalap xazy sabdu,
Axa uaandza ak qastsap,
Ma agaş xyç aasyrtlap.
Asdu
Dyjbaxouma sa sabdu?
Ui daxaandzam Asdu,
Axa idyrueit ianauz,
Sasi phşymei ştanasyz.
Ui iauan, iauan, iauan,
Us, inalarş, iaaxkauan,
Axa inalagon eita.
Nas şazxytsi Arota
Şaqa ştalaz, onyk umbo,
Moak uzgamto uax uzgo,
Oymz ileiuaztgy asy.
Aaphyn aaizargy lassy.
Ubri azynoup sa sabdu
Iziho «iamundaz Asdu».
Amşi arasei
Iqaleit abnarasa,
Igylyşşan iankaphsa,
Iaaqrymtçrymyn myş kamseit,
Arasatska eiznahheit.
Iaxagyloup izazo,
Tynç, laphşyla iphxadzo.
Tsyrak afeit, nas oba,
Ubart rnaosangy jaba.
Us, ş-tsyrak, aştax oyş.
Iarhampalueit myş aphyş.
Aşyj iast, şybj aaxeit.
Rasatsyrak atsynxeit.
Uaha amga iztadzom.
Iaxyz tçeila iazxatsom.
Rasatsyrak imbatxeit.
Rasatsyrak idjaşatxeit.
Ianamyxa iaabybit,
Eilaşit, adzba iakit.
Rasatsyrak ixyşşaadza,
Alaphş itsamşarts zyndza,
Inatsxasyn iaakamseit,
Nas ua karakax ieixeit.
Itabylgoit myş adzmyj,
Rasatsyrak naq iaanyj.
Ainternat
Aai, isnyphşueit, aai, sazphagoup,
Saxtou Aqa ainternat.
Ilakylakua amoa oagoup,
Şyri, ioxalaxyr ha hbat!
Şta mçybjykup, maç tsaxouma,
Syoneiphş syqoujtei abra.
Saşa Gyd xyç dtsajaxouma,
Dazyphşyzar ui sbara?
Tça mçybjyk eitax saanxaroup,
Stsatka ibziadzan istsap.
Egi asabşaz sangy daaroup,
Ees! Haonyqa nas sylgap.
Ua, nandu, dadu aasphylap,
Jaxaa, jassir egarhap,
Gydgy igaratçy daakaslap,
Sabgy us abat aaitsap.
Aai, isnyphşueit, aai, sazphagoup,
Saxtou Aqa ainternat.
Ilakylakua amoa oagoup,
Şyri, ioxalaxyr ha hbat!
Atsaraka reitsajara
– Çit, çyrrit!
Çit, çyrrit!
Szyktaz amaxta
Tçygrit.
Aznyk kyrgy sbyrbyrit,
Axa skamhaka syphrit.
Çit!
Çyrrit!
– Tçyk, tçyk, tçyk!
Tsit, tsyrrit!
Akgy umyxit,
Nas uphrit,
Amax ialymşazt itrit,
Aşyb iakçyz naxyorit.
Tsit,
Tsyrrit!
– Mit qalazşa,
Şyrri-şit,
Şaja nymtsadzeit,
Şbaaşit!
Şyrri-şit,
Şyrri-şit,
Haphxarylap,
Eilaşşit.
Aitslabra
Zny tçadarpha, zny çaraz,
Ihaphigoit hart Maxaz.
Atsyrgylatçy mamou, –
Dyphxagyloup ua Mazlou.
Uksny apharatç – sara.
Uaqa isytsaxoit dara.
Aoratç dgahtaxeit akyr,
Dyqam itsnazgo Kadyr.
Haştatç syklatsa eizoit,
Znyxgy aikpharatç haisoit.
Zeg hatçphahşaxeit abas,
Uabafratu uara, Mas?
Amş xazynoup
Abgy iatsara şyrşyrueit,
Apharphalyk xyç phyrphyrueit,
Amra axaççoit axatçy,
Atsla itsytsaloit aşşy.
Itskoup ajoan ikkadza.
Abat axgylou ibakadza,
Agy karşny ijahoit,
Saşa anyqaşa idyrtsoit.
Aççabj tyoueit hamdzyrxa,
Sara sneiueit seilyxxa.
«Xba» sylteit artsaoy,
Dyzbom irazym uaoy.
Zeg phşdzaroup, igykup,
Ştykakaçla adka tup.
Araşyga, uaaçyrçyr,
Amş xazynoup, iatstsa akyr!
I AJӘ EI NRA ALOU A Ts UFARAKӘA
***
Atçarbaboit,
Atçarçueit.
Atçxyrşaa
Agy eibakueit.
Aphyntsa eitsnaxueit,
Eitsyrxxo.
Uaoy izeilyrgom
Iaho.
Ijbaxo akakuş?
Iaxdzup iara
(Iarban?) ...
(Agagyş)
***
Alymha duup,
Axyj aqoit.
Çytbjykaz
Işaqoit,
Axa şxatsoup –
Işybja.
Xartaphşk amadzam
(Iarban?) ...
(Aja)
***
Iqarqarit
Aktka,
Axşyra italeit
Damşgy şua.
Atryş dasit
Axyçy.
Akgy azymgeit
(Iarban?)...
(Abgaxyçy)
***
Zeg antçyxo,
Aşa anyrho,
Amş anyqou
Atçy xty,
Iphxaryloit
Atsla gaoatç.
Xlaandza itsoup
Uaqa (iarban?)...
(Aty)
***
Abaaş iaoyzou
Axan argyloit,
Aony agaşa
Iatçakny,
Nas itsoit,
Aphxarra nmaçxo,
Dgyl xarak ax
Iphyrny.
Ui atsyxa
Byjkatsoup.
Zydzbax symou
(Iarban?) ... aup.
(Ajtsys)
***
– Iagardynam,
Iagxajym,
Işşagyçup
Uzharym.
Aşxartsysax
Iuzyrxom,
Iqarmatsysny
Izşahom.
Aphyts phagoup,
Itsyrdzam,
Işaqdza iqoup.,
Itsgadzam.
Uaai, igata.
Uaai, iba.
– Iaabats ami
(Iarban) …
(Akytçba)
***
Adzbaarra iazgagoup,
Tslak iktan iubom,
Uqaargy, uhhargy
Ubjy ahadzom.
Utaxyzar ugylan
Uas nas abyk,
Işdagats idagan
Iaanxoit
(Iarban?) ...
(Atsyblyk)
***
Aphatsx iklany itsoit,
Atyoaka katskatsoit.
Azka ikgyloup aony,
Iagoit aarla, ihazany.
Ui iaxada izymbats,
Dgylan daxaphşueit Kadats.
Iara inykşua aşşa,
Aşta nnajueit
(Iarban?) ...
(Akamyrşşa)
***
Alymha djadroup,
Alax eikup.
Eidara aagagas
Imoup Iakyph.
Ui uajy ikup
Naxxi axada.
Itsoda, iaaztsoda
Uant
(Iarban?) …
(Atçada)
***
Atsla sykup,
Aj taaua,
Raxa zmada
Itso, iaaua.
Axa usgy
Uara uaait.
Isouho arban?
(Nar ulbaait)
***
Adjma drytsup axça.
Ixoup axylpha – kaxça.
Irax daara bzia ihit.
Xtyglak ieiheit
(Iarban?) …
(Ubzahit)
***
Alaka razdza,
Imaştsoup zyndza.
Anaz iqaaueit.
Amla şta iakueit.
Ihysym, itsysym,
Ikşadzom, ibjysym.
Soyza Şabat
Imoup
(Iarban?) …
(Abat)
***
Arax haman aşxa htsoit.
Uatsazyha hatçharxioit.
Xyçi-dui oajaqa
Iahzanup
(Iarban?) …
(Aşamaqa)
***
Asaxa tysxueit sara atçy.
Daara iqyşup axatçy.
Atçyz, atçyxa, atçeika,
Xyşlaphsakgy rytsup ua.
Atyph amam uaha akaad.
Zeg aaitsutsar
(Iarban?) …
(Auaxad)
***
Hart ihamoup adjmatra,
O-djmaky takup ubra.
Sa saxaanym, axa phasa,
Iahzanyzaaryn
(Iarban ?) …
(Aphsasa)
AJӘALA A KЬA NÇ
U KӘ ZY RŞӘ O
AJӘ EINRA ALA KӘA
Abnarşyratç
Abnarşyratç
Abgadu
Ats xyrdjadja
Ibeit sabdu.
Uax hamtsaka
Djit qahtsap,
Axa raphxa
Haphxadzap.
Oyna, oapha,
Amba kats,
Ula xyuoadzom,
Ueitats.
Matsi Jatsi
Matsi Jatsi,
Jatsi Matsi!
Mats uabaqou?
Jats uabadzi?
Darban iqou,
Iqam darban?
Aqyrqyrha
Uzyrçço arban!
Nas ibzioup,
Mats uxmar,
Jatsgy uakyz
Ataxxar.
Axatsa-ixatsa
Axatsa-ixatsa –
Afyrxatsa,
Ibnatouraxaz akatsa
Aşyrgynda dytsaxeit,
Ahaşa-tsaşa drymtsaxeit.
Bjyda dtsyuo
Mit qaitsoit,
Ufyrxatsazar –
Daaugoit.
Ança-Kynça
Ança-Kynça
Amça dasueit.
Amça xsaxa
Izyrçom.
Ança-Kynça
Amça xsaxa
Ibga ikitsar,
Izgom.
Bata, Pata,
Ma Kyntsal,
Ança-Kynça
Izyjga asal.
Ankaphyşta
Anka-anka,
Ankaphyşta,
Tsuma,
Juma
Anka iztyz,
Zeg akakyn
Hara hzyha,
Mpylkeiphş hasyrts
Iharçyz, –
Inhampytsşan,
Atçkamyjka,
Ixalo-ixalo
Joang ixalt.
Uant innalşa,
Inalşa-oalşo,
Amşyng iaxnalahaz
Ixxalt.
Axatsa-ixatsa
Uara uakzar,
Zyla xyzoarts,
Iaştam uoup,
Us anakxa,
Uxy uakitup,
Iaşa adzygtax
Umoa goup.
Dzyzlan-dzahkaj
Dzyzlan-dzahkaj,
Dzahkaj-dzyzlan,
Saait abrandza
Lyşta sxylan.
Ui ba bouma,
Ma ba bouma?
Xaala, phşaala
Bhaltsny btsouma?
Siş!
Dzyştada Xajarphys? –
Uaşxa…
Uaşxa makaphsys!
ALA KӘKӘA
Aşyş phaga iazku alak
Ahan iatsan x-şarak,
Ineibeiphşny işkakadza.
Mşyzhara iryzhauan,
Rkyş xyçka phaqadza.
Znyx ixmaruan,
Znyx eimdon
Başa,
Tsydzda-phşaada.
Ryfa bzian,
Rtyphgy phxan,
Iqamyzt hatrada.
Ran aşşyratç irxaia,
Xşyla axşara aadzon.
Gata-bgata,
Tynç irtsar,
Ryzxaratsqa radzon.
Axa iuuei,
Tçnak şyşyk:
– Sara soup! – ahazaap, –
Phşrala işeigyu,
Zymç eihau, –
Nas akyş aqazaap.
Rvardymka tsnajaua,
Zeg ryxtaa afon.
Axaxda eixatsalan iargy,
Uamaşatsqa iatslon.
Syphxaşap ha,
Sşap ha ma,
Zyndza agy itadzamyzt.
Ala Muratsqa abar,
Ixatsyrts ataxdzamyzt.
Ady ikyn itsytsny,
Amç agarta abomyzt.
Ktuma, tsguma iaratçy,
Usgy ajak ryzhomyzt.
Us işyqaz, bgaxyçyk
Adzbax ui iahazaap.
Işaiaaiua
Zegy irbarts,
Iaanagarts itsazaap.
Amşka eixalo,
Eixytsua itsoit,
Iqam aşyş phaga.
Tsyxababa
Rbon şouky,
Akyş aşşa xyrtata.
Tsyphxi Tsyphxtsei
Iqan oydja mytshatsak,
Zygra uzymgaşaz ratsak.
Tçnak iltaait takajyk,
Axş anamylxuaz ajyk.
– Hai, hatamyz, hahşadu,
Şaqa bleiphşuzei handu!
Iqalozar hart habtaz,
Uaha halam, htsoit işşaz, –
As anyrha iaaz auaa,
– Şai nas, nanraa, – lheit dgykua.
Dara tsajoit: Hai, bxatsky,
Bziak bzyqahtsap, atsky.
Patu hakybtsan habtoup,
Haxdzgy bdyruazarts axtoup.
Tsyphx ha, sarhoit sa staatsa.
Sara isyxdzyrtseit Tsyphxtsa.
Us duk haştoup hantsaxa,
Hzymanşalaxar uaxa...
Irhom raja inagdzany,
Itseit, iqan iaaphsany.
– Tsyphx, Tsyphxtsa! Tsyphx, Tsyphxtsa!
Isxaştrymaş sara ntsa.
Rphartsa ssirkak roup tsany,
Sargy sytsap naq stsany, –
Aphhys lysastsa aanyj,
Phşaala ltçynalxeit xryj-xryj.
Nas ui akxeit, Tsyphx, Tsyphxtsa
Atsa ialtsit igyrgatsa.
Inaxartsan lyj aşaxa,
Iamradzaka atsx aşaxa,
Es, inytsaşka itseit,
Aşyj amra aakatseit.
Nas araqa qaaraxeit,
Nas araqa hharaxeit,
Iqam ajxa axabar,
Iamuit aphşmaphhys dmyhhar.
– Ua şabaqo stynxatsa,
Ua şabamo seimtsatsa!
Şsytsxraa, sşyhoit, aabaaphsy,
Namys zmo zegy şlasy! –
Ajlar xytsit daara kyr.
– Iqalazei, iaahardyr! –
– Nan, saaşykyxşoup sara,
Izgeit mdzyşakak rygra.
Idzit syj, syrgeit seimtsa
Tsyphx, Tsyphxtsa! Tsyphx, Tsyphxtsa! –
Abas dgatsygatsit mytsxy,
Ianylba aua, agytsxy.
Axa iaaiz us kyrtseit:
– Hai arytsha, lqyşra tseit.
Atsydz louit tsyphx, tsyphxtsa,
Ryşta ydzxeit aryhtsa.
Şta iabaqo ha hazxo,
Iahmaharoup as byhho! –
Eizaz nlykymçyn abas,
Itseit dqamtsakan ui gyroas.
Ari alak intson abra,
Axa iatsahtseit hara.
Amts, idyrup, imtsuroup,
Anarx amam, amç kadoup.
Atsga adzbax ihatdzam,
Usgy ui uaoy itaxdzam.
Map, izymtseit Tsyphx, Tsyphxtsa
Itçaphxatçaçço, igyrgatsa.
Ajlar aştax zeg eilyrkaait,
Iqartsaşaz rus eitçyrkaait,
Aiştsa itarkit amatsaz,
Haşak amam izyndyriaz.
Tsyphx dkalykatçua daanxeit,
Tsyphxtsa erg iphsy eikxeit.
Iakym uaha iqartsadzom,
Mtsyk nartçytsşo iubadzom.
Atakaj ua dşynxats dynxoit,
Lyjzats dnatsatan ilxoit.
Ant izzyrhaz Tsyphx, Tsyphxtsa,
Uajoup ianelnakaa lgatsa.
Aşyrgynda dzyniaz alak
Şybjonkaz şargyndak
Karaççak dnyryn,
Eizarak axyqaz
Daakylqeit deixo.
– Abas, sara sşaaiuaz,
Agdarra sylsny,
Ş-jak saaryxtygleit, –
Iheit deixlaxo, –
Ineiueit atçtçaha,
Abna dyrtsajoit.
Abar akgy sygdzam,
Itsoit sşaqany.
Şta izuei, isyhoi?
Axa symşakan,
Oadala snarxykşeit,
Syphsy neivgany.
– Ş-jak – izbaxada?!
Iamam xatsaşa!
Ma maçk ueilaxazar,
Uargy utstsakuan? –
Ui uaqa dzyxtyglaz,
Gramgas dyştyrxyn,
Dyxtarkyn adzadza
Aztsaara rtiuan.
– Ş-jak ireitsazar,
Phşynoeiji zeijxoit.
Sa sybla iabazoup,
Argama şybjon.
– As adjşat anyrho
Ztsaaraşk uztsyrtsueit,
Eibarpho eilazar,
Harada, urjon. –
Ui auao dzyxtyglaz
Irtom phsgartak,
Ua iibaz, nas iihaz
Eikşart iqalom.
– Isyxzei? – igaxueit,
Dxytsueit daatgylan,
– Saja syriaşar
Eitax irgaphxom! –
Abas aşargynda
Iajaka phsaxua,
Akakala dagxo
Daangylt akatçy.
Idyr şta atsabyrg,
Iibaz, iphylaz,
Gytqarak dşamou
Ianup ixatçy.
Us daltsit işara,
Dkaxxaa daagyleit.
Ireihoit aiaşa,
Iritoit atak:
– Hai, sabits, isyxzei,
Başak satsşama?!
Nas sganax atçeoha
Iphyztsei maxtak?! –
Iqam ş–jakgy,
Iqam ja–jakgy,
Jakgy naphşyxak
Dyqam izbaz.
Eizany igylaz
Işyççoz eilahait,
Haşak nauzatom
Şaqa ryççaz.
Atsan Kana
Lak-lak,
Syşneiuaz,
Jak aasyxdzeit.
Alymha syntakryn,
Sama itsadzeit.
Snaphşyzar–saaphşyzar,
Tylak satoup,
Anakym–arakyam,
Zyndza ixaradzoup.
Atyla, syztçu,
Ştak itadzoit.
Akaltatç amşyn
Tynç itskyrphoit.
Aoada – aşxara,
Bgyla itahhoup,
Araxgy iatsaroup,
Anaxgy iatsoup.
Xybrak axala
Igyloup abra.
Nxartak ha
Uaha,
Iubartam djara.
Aoymaa, axymaa,
Atçarpyn, aqaphqaph,
Rybjka einraalan
Ionyoueit ubrant.
Egirax – adnyqa,
Atynçra kaşşup,
Adgyl şaqarsta
Kakaçla itup.
Amra şeişeiueit,
Itskoup alakta.
Izbo zeiphşrouzei? –
Alak axata.
Axybra snyonalan,
Sşanxeit iara ua.
Adzym ioydjam,
Igyloup auaa.
Phsydzak, dzaky,
Matçak iaqaroup.
Aoymaa, axymaa
Zku dara roup.
Xazyx akasabka
Eibarpho eiloup,
Myşi–myşhari
Iztçu kaşaroup.
Zyda-dzlagara
Affa ilagoit
Atska ztsaku
Auardynka gagoit.
Sytsazar sgaxueit,
Izbozar ha phxydz.
Syblaka xyzooit
Ixystueit nas tçyts.
Map,
Zeg argamoup,
Zeg labtçaboup,
Iqou aiaşa
Arax imadzoup.
Us,
Xatsa kantçaak
Daatalt amdzyrxa.
Jabag duk daktoup,
Irxxoup amgyrxa.
Phsua matala
Ui deilahoup,
Dyqoup dlaxtçyxdza,
Akyr deilyxxoup.
Iblaka qazup,
Itskoup ilakta.
Amza xatçygej
Zyndzak axata.
– Dad, isyzdyruam
Sbyzşa eilurgo,
Uaaira sazgyrgoit.
Ubjy naumyrgo, —
Phsyşoup axxaha
Iiho iara.
Sxy-stsyxa, isaaişo
Iasheit sara.
Sajaka djeişeit,
Laktsas işeit.
— Dad, uara utçaphxa
Sa syphxaşeit.
Aseiphş atyla
Adzbax smahats.
Iqoup, ubama,
Makana szymbats.
Kana soup Atsan,
Sudyryr staxup.
Abraqa saphşymoup,
Abraqa saxup.
Snaktaloit syphra,
Synxyloit sydzso,
Daaradza itynçxoit
Amşyngy saxtso.
Ajoan keikeiueit,
Amra laşoit,
Amşynhaka typho
Saphxa ikaşoit.
Usqan izdyrueit
Dşyqou xyçyk!
Iaşamzar uaha
Iztçamşadzo mtsyk.
Sydzxytsueit inxartatç,
Ui dsyphşaaueit.
Şxatylan dynxozar,
Syphra phyrueit.
Syphratçy iqoup
Ş-xmargak ryxky.
Xmargamzar uaha
Iqastsom datçaky.
Dzyda-dzlagara
Affa ilagoit,
Atska ztsaku
Auardynka gagoit.
Phsydzk, matçak,
Ma iqou dzaky,
Aoymaa, axymaa
Iatçyxoit şouky,
Xazyx akasabka
Eibarpho eiloup,
Mşi-myşhari
Ztçu kaşaroup.
As eiphş,
Egys eiphş
Ş-xmargak sydzboit,
Mtsymhak daxyqou
Isymany stsoit.
Dyçkynaz, dydzgabyz
Eilyxrak qastsom,
Izlou akadjbeira,
Sşioyzam syzdzom.
Syqoup abas eiphş,
Abas eiphş synxoit,
Laktsas iuşargy,
Sşubo saanxoit.
Izbanzar aiaşa
Iqam intsarts.
Aiaşa qaztsoda? –
Mtsyk zymhadzats.
Urt zegy ryşqa
Sydzxytsroup sara,
Ajlar imoaşo
Irgartsaz rygra.
Mşan, uara, sysas,
Abartka zasho,
Ujabag abaqou
Zlymha utatou? —
Synxaphşyn, saaxaphşit,
Sgaçamkny synxeit,
Sjabaggy yqam,
Kana dtsaxeit.
Ax, lymhakats,
Ax, uara aja,
Sxala saanyjny
Uabatsei seikja?!
Ibzioup-ibzia,
Ubasgy qautsaz,
Ma Atsan Kana
Dşyqou surbaz.
Mşan isho zakyzei,
Sabaqou sara?
Iamouzei phsyxas
Arant atsara?
Uajytsqa isyxou
Dyzbartam adzgy.
Sgyloup sioyzan
Ak zlymşo amargy.
Map, agkajra
Iaphsam ha rhaloit,
Aznyk sgy tsazarg,
Nas sytçsyrggoit.
Sneiueit stçyrxatsan,
Iqam szytsşo.
Darban izdyrua
Zaa uzykşo?
Tsysgrak çyrçyrua
Isxalt iphyrua,
Axa dabaqou
Iaho zahaua?
Saştuam, istçaloit,
Saaphşyr ataxup.
Iqalo zbartsaz
Saagylan, syphşup.
Abar, oaphxa assir
Syla iaboit,
Izbaxou sjabag,
Eitax iaasyxdzoit.
Alymha syntakrit.
Sama itsadzeit.
Tçyrhasrak saxymdza
Aphsny saanageit.
Agatça sgyloup.
Igybzygup amşyn.
Laktsas araqa
Iphşdzaroup – syphşyn!
Siş! Laphştsaşarou,
Ma syla sajou! –
Phrak xgylan izbartoup,
Amşyndz axyntsou!
Dag-Dagyna
Tsyphx, tsyphxtsa,
Mamzar synta,
Iqamladzatszargy zyndza,
Sa isyzdyram,
Amts syzhom,
Amts anuho
Urgaphxom.
Iqalazşa djaşaxyk,
Lymhatasny
Isouxou znyk,
Sara işystaueit
Iony,
Axa nşymou
Şaphx aony,
Xyçi-dui irahap,
Us axtysgy
Adzbax tsap.
I
Xymz eitsamka asy xyştou,
Dadza tyla ha iaxaştou,
Dzytqa-dzabaajk aphsy xxalan,
Dag-Dagyna nxartas iaman.
Aphşra-asaxa — şara ijbats,
Adag jaktsa, itazgo amats.
Axa iştnaxyn qazşa çydak,
Ianyqala ipho phsydzak,
Imha-myrza axakaçran,
Itson, iaauan xara inyqan.
Akyr şyksa us imoasit,
Dag-Dagynagy oeidasit.
Axa başoup, ianeitsaz,
Xyda nyqara iatsaz,
Ikanajyrt iqamleit,
Uimou itseg iagaphxeit.
Abas matsara işatçyz,
Tçnak inylahan apqyz,
Amoa atsydzit, ajoa tqeit,
Iargy akyrdza işaqeit.
Alabjyşka atçykkoit.
Amra dzaaloit, ilaştsoit.
Inaphşyzar, dzytsak ua,
Nastxa igyloup iazyphşua.
Abar amişan, mity —
Amtsa axydydua aty.
Şta Dagyna zykuşara
Iuadaoup ahara.
Atsx laştsara aphsy xyggoit.
Amra gyloit, işarkkoit.
Dag-Dagyna abla xtup,
Işxynphsylany iphşup.
Iaxa adzytsa ha iaboz,
Maxta oatszaaryn izjoz.
Başa atyoaroar iatsşon,
Baj-kydsaqan, ilaşon.
Abas şargynda ibla xkueit,
Iqam iqouşa ibaueit.
Şta ui usym.
Aphsy toup.
Dzadza-dzyxla ikaboup.
Dag-Dagyna agy ryggoit,
Başa iaxdzydzoz iphxaşoit.
Aonyqa idyklar ataxup,
Agei aşxei arax eiphşup.
Iaxaaukşo şta utsala,
Nas uzkylsyr, utçxala.
Amra xşaşadza iphxoit.
Abgka oeijxan ikaphsoit.
Ahatxamtsa nyqaoy,
Şaqa inyqaxou uajy
Iuadaoup ahara.
Amoa iphnaşaxeit iara.
Atsxi amşi eilmyrgo
Ineiueit, iarban izytsşo?
Aşara zegy ireitsoup,
Us iadyrkaxou ratsoup.
Siş! Iaangyleit mit abo.
Izakyt mdzanroi igazgo,
Aphxa iştou, agy eisua?
Dzmaxzar iarban izgynkua?
– Ei! Ua iqada? Uaatyts!
Iqalaz sreiuoup, zyndza sydzt.
Amoa iaşa szyrbara,
Syjlant ştamkanu ara? –
Dag-Dagyna aatçnatit.
Phsydz kalmahak inaxyphşit.
– Uara, arytshara ianiaz,
Atak syzuahom uzyztsaaz.
Sara amşyn atçy synxoit,
Axa iaşan agra zgoit,
Unaxysyr x-uartalk,
Işyqou itambadzo dzyççak,
Uaqa uaştsa bzia inxoit,
Amoa iaşagy udyrboit. –
Aphsydz xgyloup amşyn aphyrts,
Dag-Dagyna neiueit nyrts.
Ahaua zoydoup, amş kaiioup,
Atsla rymaxka iatsoup,
Aştka gyltsueit phxynratsas,
Irymou zdyruada madzas?!
Lambatbaroup. Bygkaphsan
Rydzmax gaka atsaa xdzan,
Dargy ytson itaxxa.
Itçyrhasua Dag axxa,
Agalaşaraka irkit,
Uajyk itseg igykit.
Şta, nas, iqalaz qaleit.
Adzyçça aqyndza inadzeit.
Auxa agyla-azla eizga,
Isahazoup, agra jga,
Uaati adagka rsasdax,
Açara azyruit, hara h-Dag.
Aşamtaz ştalara irgeit,
Axa amit! Abar ixleit,
Oaphxa işeit, iara tsysdzom,
Dagraa irua-irho rbom.
Akyr igjajeit,
Amşka tseit.
Adzyçça aqandara atstseit.
Iruryzei? Zeg akoup,
Tçak tsasaandza şta tsaroup.
Sasi phşymei ryphsy rşap,
Nasti ajabj nas iahhap.
II
Arxa, aoytsa itsaakyz,
Kala-dzyla idzlaçyz,
Axyloa-phsyloa irxylts itsoit,
Aşaphydjaph şta itgyrphsoit.
Amra atsyphxka tçatsoup,
Adzyn iiast. Aaphynroup.
Darban, iarban iurto?
Oaphxa itçyxeit zyphsy tou:
Atsla, akara, apharphalyk,
Adag ilataz alyk.
Ajakala, iahhap hargy,
Dag aarylxny egyrt zegy.
Ui iaxnyştalaz iştoup,
Ala qbarka eikyphsoup.
Amş işatslaz, aşt şpytyz,
Kubri matsei iştsysyz,
Nasgy işyqou tymdjara,
Akgy azgatauam iara.
Us uaxyk, ianaku dyr,
Işahaxan akyku kyr,
Atsa ialtsit ala tçaa.
Abjy xnaroit adzyçça.
Dagraa adruha eizeit,
Iargy aznyk işanxeit
Adzyn maaitsu, itsaxou,
Ma ianyştalaz iaxou,
Akgy azymdyrit, axa
Aştax iaxyz anaha,
Ua, naxxidza, dara rtçy,
Zaa işyştalo asy,
Aaphyn iagxan işaaua,
Uajaanyndza akrymua
Dara şytso xymz eiuj,
Iaga iurqaargy agyj.
Urtka, egyrtka, iabaxaz,
Izyştsylaz, iatsaxaz
Amç myrxaka işaga,
Başa işyrkyz agyroa,
Ibadakit. Aamta tseit.
Inylaxtçyxxan atsx aaşeit.
Amra igylaz aşaxa,
Dag axyktou auaxa,
Ikgybzygua iatçaççoit,
Dagraa gyrgan işahoit,
Axa urtka akgy abom,
Atçartynçyn itsysdzom.
Alaphş kydxaleit xara.
Iaga ibziazarg ara,
Abla ixgyleit iara xiz.
Amoa şartaz ataxyz,
Igejyroup, uaha iztom,
Ada phstazara abom.
Egi amşaz, aşaxa,
Dagraa aanyjny, ui oaphxa
Amoa ikleit, aonyqa itsoit,
Ilaxtçyxup, agy şahoit.
Aatsa dukgy ajoa ixşup,
Faty-jtyla iara tup.
Iqalart iqadzam uajy, —
Akua xşyotra-takajy,
Adzyçça aaigara inxoz,
Zegy zdyruaz, zegy zboz,
Iannatseit ui moapaky,
Irtçysny ineiuaz bj-şxaky.
Ui zeg reiha imarian,
Aonaqyndza iagauan.
Amşi atsxi eilagdzo,
Amoa işykyz Dag mtadzo,
Myzki fymşi tsaxany,
Ibgatsamkyraz f-şxaky
Znyx ixalo, ilbaaua,
Axahka ştaloz ikalaaua,
Kysk amouka naq irxyst.
Igyrxytxytgan phşak naxyst.
Şta aonyndza inadzarts,
Ani, abi, ataxtsa abarts,
Xymş anyqara ataxup,
Iaanxaz aşxagy laqup.
Inaxytsyr, adadza ştoup,
Ui akaltatç adzmax tatoup,
Dag-Dagyna iaxazhaz,
Raphxa aşa axahaz.
Amra xşaşam, itsatsam,
Joan kazkazratç phsthak giiuam,
Amoa-şxamoa karatsoit,
Dag iatçalany itsoit.
Seidro iaaiz agatçy,
Ççaphşk natçykleit axatçy,
Axa uaatsqa inatçabeit,
Şşyrak şyştalaz abeit.
Axy ioaxeit eilnargarts.
Abar amit! Irxa ats,
Aşxa uarbaj iakuk axy,
Fatyk ambazşa tçaky,
Ajoan ialqazşa iaaueit,
Aşapxytska, aa, irkueit.
Xytsaxyrtak kyr iaphsoup,
Dag ztçagylou arax tsaqoup.
Ipheit iuuadza xlantsy.
Aştax iqalaz aty,
Akgy azdyram. Axy tuuoup.
Tymityşak atsa itoup.
Ilaştsaroup, mra taphxom,
Tytsşa amam, amç azxom.
Iqatçqatçua igynkueit,
Aatsa xyrtlan intaphşueit.
Afat iaanxaz şynt iaboit,
Şyjxaz matsak aznarxoit.
Eidşaqaleit us aatsa.
Amoanyfa anyntsa,
Dag-Dagyna amç kaphseit.
Amş eitaşan, ixtakueit.
Aka kydxatçoit ixkom.
Daggy tçaaixak qanatsom.
Iataxym ui amş eilgar.
Izdyruada aphsy agar, –
Atymityşa adzy tatoit,
Us-us iatslar ixnagoit.
Ubas iagyqaleit ara.
Itytsny igyloup uaj iara.
Akşa-mykşa zeg tsykkoup,
Abgy oeijxan ikaphsoup.
Aphşa xşaşa utseij arşueit.
Dag aonyqa itstsakueit.
Aşxa ixytsit naq iaulak.
Igyrga-gyrgoit aluşak.
Zeg aboit ui tçytsbarax.
Us inxykgyleit rydzmax –
Dag-Dagyna iaxazhaz,
Raphxa aşa axahaz,
Axa aphxynra tsaxan,
Ataatsa atsa iagaxan.
Inakşa–oakşan rytsuta,
Iargy nyştaleit rygta.
Urt antçyxo ha haaphşrym,
Aja aroura ataxym.
Zeg manşalaxeit ueizgy,
Huska hrylagap hargy.
Abas dalgeit iszyrhaz,
Şart ignyşkyl işahaz.
Ah iphha
Ahyntkar du, zeg zylşo,
Bzia irbo, iagzytsşo,
Phha ssirk dimoup izyzhaz.
Adjnyş ilaphş ui lyqgaz.
Lakym eitahhou hara,
Iara alakatçgy djara,
Leiphş dabaqou dyzbaxou,
Adgyl dambats as iixou!
Ui deinaaloup, ui, dgykup,
Dara-daaradza drazup.
Qyşra lygym, deilyççoup,
Ltsaoa naaloup, lgy phşkoup.
Aai, nas, ah ixylts-iphha,
Xatsa dtsarteiphş ianlyzha,
Ilgaphxaz digarts idzbit.
Ari ajabj nas iphrit.
Gyrgatçhaşan iqaleit,
Nyha dudzdzany irşeit.
Arphar dykleit rtçy kadyr,
Irzyphşyxu uara idyr!..
Darban rua ilgaphxo,
Ah iphhazats, mrada iphxo?
Itbaatytsu ahtynra,
Arax iaaiua phhyshara,
Ipeipeiua idyrtueit,
Rxyphxadzara iazhaueit,
Axa inxaggoit us ştaxqa,
Mşi-tsxi tsazei as şaqa?!
Ah iphha adzgy dizhom,
Zeg zydzbua ajak lyzhom.
Lylaphş rxylgoit ixaany,
Arphar gyloup igykny,
Lara phşaala, tynç dnaskoit,
Nas, dyrtsydzueit – luadax dtsoit.
Ah du iibo tska igaphxom,
Axa tçituam, ak izhom.
Iaja deijom, inagdzatup,
Iiho hazaroup – dahup.
Amşka tsoit, iaxa, uatsy…
Dqaloit xymphada tçadzy,
Ui dyzhaşa, ilgaphxo,
Mşyn nyrts akyz daxynxo.
Şyksyk niasueit abas,
Iqou rzeilyrgom xartas.
Darban imtçyrbaz ara,
Sasdax dagxom ahtynra.
Rphysk dizxymxit atyphha,
Dphagaxazşa ianlyzha.
Us işaaiuaz, amşka ştsoz,
Tçyts akuku abjy ngoz,
Tçnak, şybjonkaz, iaailatyrt,
Tsalaşarak rout, irdyrt,
Iadyphxalaz ahtynra,
Gyrgak şyqaloz ara.
Inaphşyzar, naqşa, ntyts,
Irymbatsyz djara nxyts,
Oydja tçyjlany iaaueit,
Rtçyştybj ulymhaka tsyrxueit.
Zuadatç iqaz atyphha,
Atçyştybjka anlaha,
Lgy ntgyrgan daaikaphxeit,
Dyphryrt aqara dlasxeit.
Asof dnykyxxyn dnaphşit.
Lylaphş rqymgo daalaphşit,
Ialylxryda – adoutsa.
Igarphxany işeit Antsa.
Ieigu darban ma eitsou,
Uzyroaşo mytshatsou?
Axa ajlar djei iujap,
Uzeiuou uzymdyrua uqartsap.
Igyrga-gyrgoit ahtnyuaa,
Bziak iaştou, bzia zua.
Ah iphha lrazqy lçaphoit,
Moaşaryda şta irboit.
Dualyuaşoit atyphha,
Ruadzk dylzalkaauam eiha.
Dara eindatloit ansgy-ars,
Adzgy datsaxom ma tsas.
Atsu rfeit, alakka rheit,
Eitaxeit, izbaz şanxeit.
Asof aqynti ah iphha,
As ianylba, ianlaha,
Laja dnalageit abas:
– Şart, axyrphar, şta şaantças.
Sara işystaueit adtsa,
Şart şazxytsny inaşygdza.
Şadzk atçyxa, şadzk atçyz,
Sara sqynti şart iştyz.
Ntyts, adeiuj axany,
Ua şaatgylan, şeisany,
Tçyla şjylan haşta ştal,
Zegy igartap şyştra, şkal.
Axa, ztçylas, aphxax zgo
Iakdzam phhysys sa syzgo.
Tçyxaz, tçyzyz aştax iaaz,
Iztu arphys sa sizhaz.
Ahy, şrykta şart şytçka,
Idzbaxoit abas hrazqka.
Laja dalgoneiphş – ifxa,
Itqeit roydjag amdzyrxa.
Atçyxa tsoit ikaladza,
Atçyzgy iatsaxom zyndza.
Ua, adeiuj axany,
Iaaivagyleit rygka şny.
Adauaphşka, axatsarphar,
Phsyxak rymam imeisar.
Gagk rybjalar irtaxym,
Mtsyk, gangaşrak urt irtym.
Anyk ilxymşadzeit dara,
Eibabeit iştsoz djara,
Nas eioyztsan iqaleit,
Us iaxandzagy iaaueit.
Aai, typhhassirk dyrgaphxoit,
Ruadzk argama şta ditxoit.
Axa gygrak, izymjats,
Iaxa iphyrşoit, ialtsua rbarts.
Çou ha ioatsqeit, axytqeiphş,
Axatsa iphişaroup ipheiphş.
Usgy, ankeiphş, eilyxxam,
Rlakta gyrgadzom, ixaam.
Inadzaandza ahtynra,
Rytçka nyrkyloit dara.
Irua iakşom, eilaxeit,
Ixyphtçygan iqaleit,
Ahyntkar iphha lydtsa,
Uxatsageozar inagdza.
Daara ixytsit, ikyrtseit,
Akyr aamtagy rytstseit.
Dzbaşa rzyqamtso abra,
Rytçka işrydgylaz dara,
Xtyglak drykşeit ua drazqny.
Dyxçan. Irax katsany,
Seidrou dzyrgyjuaz iara,
Kyr itsydzu ui djara?
– Dad, işyxi, şysgaphxom?
Sşytsxraart syqam, symçka xom,
Axa işylastsap syxşyo.
Nas şaanyzkylei şanyo? –
آپ نے ابخاز-ابازہ سے 1 متن پڑھا ہے ادب۔