Ata arzuwyny amala aşyrýan agtyk - 3

  Tilki kimin bazy berse her ýana,
  Duranda gaýa dek durup merdana,
  Alar ýerden at salyşy gerekdir...
  ***
  Mert ýigit mert ärden öner,
  Namart asyl-ha mert bolmaz.
  Eşit, adam, dogan ilden
  Gaýry mähriban ýurt bolmaz.
  Pyragy, Watan diýp gan döker gözüm,
  Baky garap durmuş hijrana ýüzüm.
  Goja taryh bizden hiç zady ýüz görüp duranok we gizlänok, ol ähli zady eliň aýasynda ýaly görkezýär. Urşuň ähli ýe­
  rinde bolşy ýaly, Berdimuhamet aganyň söweşen 2-nji Ukrain
  fronty hem juda agyr ýagdaýlary başdan geçiripdir. Onuň
  söweş ýoluny yzarlasaň, köp-köp pidalaryň bolandygy hemmä belli hakykat. Taryhdan belli bolşy ýaly, diňe bir Dnepr
  derýasyndan sag-aman geçip, duşmany yza serpikdirmek
  üçin gatnaşan merdana ärleriň 2438-sine Sowet Soýuzynyň
  Gahrymany diýen at berlipdir. Bu bolsa söweşiň agyr ýagdaýda gazaply geçendiginiň güwäsidir.
  Hawa, duşmana garşy öz şirin janyny gaýgyrman Watan
  goragyna çykan gerçekleriň arasynda, öňde hem belleýşimiz ýaly,
  hormatly Prezidentimiziň atasy Berdimuhamet aga hem bolupdyr. Olar uruş diýilýän nägehanyň ýüzüne ebedilik atanak çekmek üçin söweşipdirler, ok bilen däriniň ýer ýüzünden hemişelik
  ýok bolmagyny isläpdirler. Bu biziň atalarymyzyň arzuwy.
  Döş gerip çykdylar duşmana garşy,
  Gerçek ogullary beýik Watanyň.
  Lerzana getirdi ýer bilen arşy,
  Gerçek ogullary beýik Watanyň.
  54
  Şir bolup topuldy namys-ar üçin,
  Mährem ene üçin, söwer ýar üçin.
  Söweşdi mähriban ol Diýar üçin,
  Gerçek ogullary beýik Watanyň.
  Hak işiň mydama ýeňjegi hakdy,
  Duşmany kül edip sürenne dykdy.
  Ýeňiş Baýdagyny parladyp dikdi,
  Gerçek ogullary beýik Watanyň.
  Arzuwly garaýar geljege sary,
  Parahat ýaşasyn ähli Ýer şary.
  Diýýärler: «Ýok bolsun ok bilen däri»,
  Gerçek ogullary beýik Watanyň.
  Atalarymyzyň bu asylly arzuwlaryny amala aşyrmak,
  ola­ry wysal etmek, üstünlikli durmuşa geçirmek bu
  gün çuňňur hormatlanylýan Prezidentimiz Gurbanguly
  Berdimuhamedowyň paýyna düşdi.
  Belli bolşy ýaly, Garaşsyz Türkmenistan turuwbaşdan
  Ýer ýüzünde parahatçylygy goramak we berkitmek ba­
  radaky ynsanperwer syýasaty öňe sürdi. Netijede, 1995-nji
  ýylyň 12-nji dekabrynda BMG-niň Baş Assambleýasynda 185 döwletiň doly goldamagynda Türkmenistana
  hemişelik Bitaraplyk statusy berildi. Başda yglan edilen
  «10 ýyl abadançylyk» syýasatynyň hemişelik abadançylyk
  syýasatyna öwrülendiginiň özümiz janly şaýady bolduk.
  Elbetde, bu gazanylan baky Bitaraplyk bizi köp zatlara
  borçly etdi, jogapkärçiligimizi artdyrdy. «BMG-niň parahatçylyksöýüjilik, deňhukuklylyk, döwletleriň özygtyýarlylygyna, olaryň öz ösüş ýoly baradaky hukugyna sarpa goýmak
  ýörelgeleri biziň ýurdumyzyň daşary syýasatynyň esasynda
  goýuldy, Birleşen Milletler Guramasy bilen hyzmatdaşlyk
  bolsa, onuň ileri tutulýan ugruna öwrüldi.
  ...BMG bilen hyzmatdaşlyk biziň daşary syýasatymyzyň
  geljekde hem kesgitleýji ugry bolar» diýip, belent mertebeli
  Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow BMG-niň Baş
  55
  Assambleýasynyň 62-nji sessiýasynda eden taryhy çykyşynda
  aýtdy.
  Umuman, ýurt Baştutanymyz ýetilen sepgit, gazanylan
  üstünlik bilen kanagatlanýan adam däl, ol hemişe gözlegde.
  Arzyly alyslara ýetmek ugrunda gaýduwsyz göreşýän hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow öz
  sözüniň eýesi, aýdanlaryny aňryýany bilen amal edýär.
  Dünýä derejesinde uly Şahsyýet we batyrgaý reformator hökmünde ykrar edilen türkmeniň milli Lideriniň taýsyz
  tagallalary bilen BMG-niň Merkezi Aziýadaky Öňüni alyş
  diplomatiýasy boýunça sebit merkeziniň hut Aşgabatda
  açylmagy hem ýokarda aýdanlarymyzyň janly şaýadydyr,
  olaryň iş ýüzündäki durmuşa geçmesidir. Munuň özi sebitde
  parahatçylygy, howpsuzlygy we durnuklylygy üpjün etmek
  boýunça öňe ädilen aýgytly ädimdir.
  Sebitiň taryhynda ilkinji gezek BMG-niň hemişelik here­
  ket edýän işçi edarasynyň döredilmegi biziň Garaşsyz, baky
  Bitarap Diýarymyza, türkmeniň milli Liderine bildirilen uly
  ynamdyr. Sebitde parahatçylygy we durnuklylygy pugtalandyrmaga saldamly goşant goşjak bu Merkeziň netijeli hem-de
  önjeýli işlemegi üçin ähli zerur şertleriň döredilendigini uly
  kanagatlanma bilen bellemek gerek.
  Ýeri gelende aýtsak, Diýarymyzyň paýtagty ak mermere
  beslenen Aşgabatda açylan bu Merkez diňe bir sebitde däl,
  eýsem dünýä ýurtlary üçin hem krizisli ýagdaýlaryň öňüni almak, döreýän käbir gapma-garşylyklary güýç ulanmazdan oňyn
  tarapyna çözmek meselesinde hem aýratyn ähmiýete eýedir.
  Merkeziň alyp barmaly işleri BMG-niň agzasy bolup
  durýan 192 döwletiň ählisini hem deň derejede tolgundyrýar,
  çünki Ýer şarynyň islendik künjeginde çaknyşmalaryň öňüni
  almak işindäki öňegidişlik olaryň ählisiniň bähbitlerine laýyk
  gelýär.
  Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow
  BMG-niň Merkezi Aziýadaky Öňüni alyş diplomatiýasy
  boýunça sebit merkeziniň açylyş dabarasynda taryhy söz söz­
  läp, bu Merkeziň wezipesini örän takyk kesgitledi: «...Biziň
  umumy wezipämiz oňyn gatnaşyklary ýola goýmakdan,
  ýüze çykýan meseleleri çözmäge täze gapma-garşylyksyz
  56
  çemeleşmäni işläp düzmekden, lukmanlaryň dili bilen aýtsak, olaryň wagtynda ýüze çykarylmagy hem-de öňüniň alyn­
  magy üçin mümkin bolan ähli zatlary etmekden ybarat».
  Hawa, Merkeziň işi ýaňy ýola düşüp başlady, ýöne onuň
  geljeginiň has hem netijeli boljakdygy jedelsiz hakykatdyr.
  Beýik Galkynyş eýýamynda hormatly Prezidentimiz
  Gurbanguly Berdimuhamedowyň öňe sürýän parahatçylyk taglymatlary bütin dünýäni haýrana goýýar, ol dünýä
  jemgyýetçiliginiň ünsüni özüne çekýär.
  Biz onuň hakykatdan hem şeýledigine ýakynda ýene
  bir gezek şaýat bolduk. Täzelikde, hormatly Prezidentimiz
  Gurbanguly Berdimuhamedow Rumyniýanyň paýtagty Buharestde geçen NATO-nyň nobatdaky sammitine gatnaşyp,
  çuň manyly çykyş etdi. Ýewropanyň bu şäherine dünýäniň
  50-ä golaý ýurdunyň liderleri ýygnandylar. Ýeri gelende aýtsak, Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistan NATO-nyň döwlet baştutanlarynyň derejesinde geçirilen forumyna ilkinji
  gezek gatnaşýar. «...Türkmenistan «Parahtçylygyň hatyrasyna hyzmatdaşlyk» maksatnamasy boýunça NATO bilen
  özara gatnaşyklara uly ähmiýet berýär» diýip, hormatly Pre­
  zidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow Ýewro-Atlantika hyzmatdaşlyk Geňeşiniň sammitinde eden çuň manyly
  çykyşynda aýtdy.
  Umuman, ýurt Baştutanymyzyň Buhareste eden bu sapary
  özüniň ähmiýeti we dünýäniň syýasy toparlarynda döreden
  seslenmeleri boýunça uly bir taryhy waka boldy diýsek dogry
  bolar. Bu ýerde hiç hili ýasamalyk ýa-da ulaltma ýokdur.
  Rumyniýanyň
  Parlament
  Köşgünde
  NATO-nyň
  sammitiniň çäklerinde Türkmenistanyň hormatly Prezidenti
  Gurbanguly Berdimuhamedow bilen Amerikanyň Birleşen
  Ştatlarynyň Prezidenti Jorj Buşuň duşuşygy boldy. Munuň
  özi NATO-nyň forumynyň çäklerinde ABŞ-nyň baştutanynyň
  ýeke-täk ikitaraplaýyn duşuşygydyr. Bu duşuşyk Garaşsyz,
  baky Bitarap Diýarymyzyň, şeýle hem milli Liderimiziň halkara abraýynyň barha artýandygyndan, ýokarlanýandygyndan
  bir nyşandyr.
  Şeýle duşuşyklar Horwatiýanyň we Owganystanyň Prezi­
  dentleri bilen hem bolup geçdi. Owganystan biziň duldegşir
  goňşymyz. Goňşyny goldamak, kyn gününde oňa kömek et-
  57
  mek, ýardam bermek biziň ata-babalarymyzdan gelýän asylly däp. Galyberse-de, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly
  Berdimuhamedowyň öz sözleri bilen aýtsak: «Biziň ýakyn
  goňşymyz Owganystana hemmetaraplaýyn kömek we gol­
  daw bermek, sebitde parahatçylygy durnuklylygy we howpsuzlygy üpjün etmegiň möhüm komponenti bolup durýar».
  Hawa, täze galkynyşlary, uly-uly ösüşlerdir özgerişleri
  başdan geçirýän Garaşsyz, baky Bitarap Diýarymyzyň dünýä
  döwletleri bilen hyzmatdaşlygy barha artýar, rowaçlanýar.
  Häzirki döwürde ýurdumyz dünýäniň 125 döwleti bilen diplomatik gatnaşyklary alyp barýar. Täzelikde, ýurdumyzyň diplomatik korpusynyň wekilleri bilen geçirilen maslahatda nygtaýşy
  ýaly, hormatly Prezidentimiz bary-ýogy bir ýylyň dowamynda
  daşary ýurtly delegasiýalaryň 600-e golaýyny kabul etdi.
  Parahatçylyk gadamlary gitdigiçe giň gerime eýe bolýan
  Garaşsyz, baky Bitarap Türkmenistanyň döwlet Baýdagynda
  zeýtun baldajygy bolup, ol Birleşen Milletler Guramasynyň
  Baýdagyndan alnan parahatçylyk nyşanydyr.
  Şu setirleriň awtoryna mundan baryp-ha 20 ýyl töweregi
  öň Nýu-Ýorkda ýerleşýän BMG-niň gözel ymaratyny hut öz
  ýanyndan synlamak miýesser edipdi. Şol binanyň öňündäki
  nili düwlen tüpeňiň şekili meniň ünsümi özüne çekdi. Ol ok-ýaragyň garşysyna goýlan täsin ýadygärlikdi. Tutuş adamzat
  şol düwlen niliň hiç wagt, hiç bir zamanda hem çözülmezli­
  gini isleýär.
  Hawa, dünýä döwletleriniň bu ugurdaky, ýagny Ýer
  ýüzünde parahatçylygy goramakdaky hem-de berkitmekdäki alyp barýan ählumumy göreşiniň öň hatarynda ynamly
  we aýgytly gadamlar bilen öňe barýan biziň Garaşsyz, baky
  Bitarap Türkmenistan döwletimiz, onuň hormatly Prezidenti
  Gurbanguly Berdimuhamedow parahatçylygyň ygtybarly
  arkadaýanjy bolup çykyş edýär.
  Goý, türkmeniň parahatlyk Baýdagy dünýä halklaryny
  şol göreşe çagyrýan nyşan bolup, döwrüň depesinde ebedilik
  parlasyn!
  Aprel, 2008-nji ýyl.
  58
  5. Ol iň soňky
  deminde-de...
  ...Ö
  z aladasyny etmän, ol iň soňky deminde-de
  özgäniň aladasy bilen bolupdyr. Bu diňe är
  kişilere mahsus häsiýetdir.
  Hawa, bu ýerde gürrüň hormatly Prezidentimiziň atasy
  Berdimuhamet aga (ýatan ýeri ýagty bolsun!) barada barýar.
  Men diňe bir ýazyjy hökmünde däl, eýsem, kitap bilen iş
  salyşýan hünärmen-kitaphanaçy hökmünde hem beýik şahslar
  bilen baglanyşykly ýazylan kitaplara, ýatlamalara aýratyn
  sarpa goýýaryn. Şeýle eserleri başga işimi taşlap öwran-öwran okaýaryn, olardan köp peýdaly zatlary öwrenýärin,
  özüme sapak edinýärin.
  Türkmenistanyň Ministrler Kabinetiniň ýanyndaky
  Baş arhiw müdirligi bilen Türkmenistanyň Prezidentiniň
  Arhiw gaznasy ýurt Baştutanymyzyň terjimehaly bilen
  gönüden-göni baglanyşykly yzly-yzyna iki kitaby okyjylar köpçüligine hödürläp, örän sogap iş etdi. Elbetde, ol
  neşirler ýurdumyzyň jemgyýetçiligi tarapyndan gyzgyn
  garşylandy, gazet-žurnal sahypalarynda, şeýle hem beýleki köpçülikleýin habar beriş serişdelerinde halkymyzyň
  ýürekden çykan minnetdarlyk sözleri beýan edildi. Ol
  kitap­lar elden-ele geçirilip okalýar. Eýsem, halkynyň ykbalyny gerdeninde göterýän ýurt Baştutanymyzyň ata-babalary bilen bagly gyzykly maglumatlar kimi biperwaý
  galdyryp biler?!
  59
  Men hut özüm barada aýdanymda bolsa, ol ykballar bilen
  baglanyşykly makalalar toplumyny ýazdym we bu ugurda
  häli-häzirem işlemegimi dowam edýärin.
  Men gürrüňimiň örüsini giňeldip ýa-da halk arasynda
  aýdylyşy ýaly, sözümi sozup durman, mundan 40 ýyl öň bolup geçen bir wakany ýatlamakçy.
  ...1966-njy ýyldan 1972-nji ýylyň başyna çenli aralykda
  men Gökdepe etrabynda ilki raýon medeniýet bölüminiň,
  soňra bolsa raýon partiýa komitetiniň wagyz-nesihat bölü­
  miniň müdiri bolup işledim. Şol döwürde öz wezipe-borjum
  boýunça kolhoz başlyklarynyň medeniýet baradaky orunbasarlary bilen gönüden-göni iş salyşdym.
  Mälim bolşy ýaly, täzelikde «Mugallym, esger, ilhalar
  ynsan...» atly Berdimuhamet Annaýewiň ömür ýoluna
  bagyşlanan ylmy-resminamalaýyn neşir çap edildi. Okyjylar
  köpçüliginde uly gyzyklanma döreden bu kitabyň ahyrky
  sahypalarynda hormatly Prezidentimiziň pederi Mälikguly aganyň öz kakasy Berdimuhamet aga baradaky ýazan
  çaklaňja ýatlamasy ýerleşdirilipdir. Ol ýerde şeýle setirler bar:
  «...Bize ilki kömege gelen goňşymyz Nurça Garaja boldy. Ol
  kakamyň öz okuwçysydy...».
  Okyja has düşnükli bolar ýaly, aslynda gürrüňi edilýän
  bu kitabyň 1948-nji ýylyň Aşgabat ýertitremesiniň 60 ýylly­
  gyna bagyşlanyp çykarylandygyny nygtamak isleýärin.
  Hawa, indi Nurça Garajaýewaly söhbedimize dolanalyň.
  Mälikguly aganyň ýatlamasynda bu zenan barada, has
  dogrusy, onuň bilen baglanyşykly waka dogrusynda şeýle
  diýilýär: «...Biz kakamy kesegiň aşagyndan çykaranymyzda
  ol entek diridi, ýöne demini agyr alýardy. Nurçanyň «Mugallym, gözüňi açsana!» diýip, zaryn gygyranyndan bolsa
  gerek, kakam zordan gepläp: «Nurça, gyzym, çagalar dirimi,
  näme, atom ýaryldymy?» diýip sorady. Bizem ýerli-ýerden:
  «Biz diri, ýer yrandy» diýdik. Şonda kakamyň: «Atom ýarylyp, uruş bolmadyk bolsa, ýene ýagşy, dowamat bolar, nesil
  ýaşar» diýen soňky sözi şindizem gulagymdan gidenok.
  ...Kakamyň ölmeziniň öň ýanynda ýene bir aýdany:
  «Nurça, gyzym, indi meniň ýagdaýym ýagşy, sen Mälikgu-
  60
  lyny al-da, mekdebe ylga. Ol ýerde okuwy täze gutaryp gelen
  ýaş mugallym ýaşaýandyr, şoňa kömek ediň» diýdi.
  Biz mekdebe baryp, ýykylan jaýy gazyp ugranymyzda,
  beýleki mugallymlaram kömege geldi. Ýöne, arman, ýaş mugallymam, gelnem, bir ýaşyna ýetmedik çagajyklarynam diri
  däl-de, öli çykarmaly bolduk.
  Kakamyň agyr halda ýatanyny eşiden adamlar biz bilen
  öýe gelenlerinde, kakam ýagty jahan bilen hoşlaşan eken.
  Şonda Nurça Garaja uly sesi bilen aglap: «Adamlar, geliň
  adam sylamagy, oňa hormat goýmagy Berdimuhamet mugallymdan öwreneliň. Ol ölüm ýassygynda ýatan wagty öz
  aladasyny etmän, bizi mekdebe ýaňy gelen ýaş mugallymy
  we onuň maşgalasyny halas etmäge iberdi. Goý, onuň ýatan
  ýeri ýagty, jaýy jennet bolsun!» diýip, hat-sowat öwreden eziz
  mugallymy bilen hoşlaşdy».
  Ine, Nurça Garajaýewanyň iň soňky deminde iliň aladasyny eden Berdimuhamet aga hakyndaky şol wagtky hasratly günlerde aýdan ajaýyp sözleri meni 1968-nji ýyla öwrüp
  getirdi. Öňde hem belleýşim ýaly, şol döwürde, ýagny 40
  ýyl mundan öň men Gökdepäniň raýon partiýa komitetinde
  bölüm müdir bolup işleýärdim.
  1968-nji ýylda bu tebigy betbagtçylygyň bolup geçenine
  20 ýyl bolupdy. Ýöne sowet ideologiýasynyň gysajynda terbiýelenen, aňlary tas mankurtlaşma derejesine baryp ýeten
  şol döwrüň adamlary öz ölüsiniň agysyny arkaýyn aglap
  bilenokdy. Özüm hem şol ýertitremäniň pidasyny çeken
  adam, özümden iki ýaş uly gyz doganym bu ýagty jahan
  bilen ömürlik hoşlaşypdy. Olaryň ruhuna degsin edip, ýatan
  ýerleriniň ýagty bolmagyny beýik Biribardan dilejek bolsaň,
  öz kölegäňden gorkup, bukulyp ýörmelidi. Zamana zalymdy.
  Ine, şol günleriň birinde Nurça daýza bilen söhbetdeş
  bolmak şu setirleriň awtoryna miýesser edipdi. Ol meniň Yzgant ýegenidigimi bilenden soň, şol obadan göçüp gelen öz
  mugallymy Berdimuhamet aga barada gözüne ýaş aýlap, ajy
  ýatlamalara gark bolupdy.
  —Tutuş obamyz ol mugallyma uly sarpa goýardy. Ol
  il­ha­lar adamdy, abraýy ýokarydy. Onuň orny hemişe törde-
  61
  1948-nji ýylyň ýertitremesiniň
  döreden weýrançylyklary
  di. Ýaşu­ly mugallym il-günüň ýakyn maslahatçysydy,
  geňeşdarydy. Onuň kiçigöwünliligi, belent adamkärçiligi, ynsanperwerligi, sowatlylygy, okumyşlygy hemmeleri
  haýran galdyrýardy. Men onuň ruhunyň öňünde hemişe baş
  egýärin...
  Berdimuhamet mugallym bize şeýle bir zady gürrüň
  beripdi. Ol 1943-nji ýylda urşa gideninde öz okadýan okuw­
  çylaryna: «Çagalar, men «toýa» gidýän, hoş sag boluň,
  örän gowuja okaň!» diýip, sarganynda, «toý» sözüne özüçe
  düşünen çagalar: «Mollum, toýa bizem äkidäý» diýer ekenler.
  Bu wakany ol ýylgyryp ýatlardy.
  Wah, bende, uruşda agyr ýaralanyp, öz iline, Watanyna,
  mähriban ojagyna, çagalarynyň arasyna gaýdybam gelen
  eken-le welin, arman...Elbetde, kysmatdyr-da. Şol gijeki aýylganç sarsgyn ony aramyzdan ebedilik alyp gitdi. Mähriban
  mugallymymyz bilen baky hoşlaşanymyza eýýäm ýigrimi
  ýyl bolaýypdyr.
  Hawa, meniň Nurça Garajadan bu gürrüňi eşidenime
  hem eýýäm 40 ýyl bolupdyr. Wagtyň bir ölçegi bar, ol diňe
  öňe hereket edýär. Biziň şu günki bagtyýar günlerimizi
  görmek olara nesip etmedi. Olaryň ak arzuwlary ak guwlara öwrülip, görünmez alyslara uçup gitdiler. Berdimuhamet aga ýene-de ençeme ýyllardan öz agtygynyň tutuş
  türkmen halkynyň howandary hem-de hemaýatkäri bolup
  ýetişjegini, elbetde, bilen däldir. Ýöne onuň ruhy bu zatlary
  duýýan, syzýan bolmaly. Sebäbi «Dirä—güman, ölä—aýan»
  diýen gürrüňiň aňyrsynda bellibir derejede hakykat ýatandyr.
  Hawa, indi şu günüň nazaryýeti bilen seretsek, Nurça Garajanyň «Adamlar, geliň, adam sylamagy, oňa hormat goýma­gy Berdimuhamet mugallymdan öwreneliň»
  diýmeginde uly many-mazmun bar eken.
  Berdimuhamet aganyň pederleriniň hem beýik adamkärçiligine güwä geçýän, ony tassyklaýan şeýlebir gürrüňiň
  şaýady boldum.
  Geliň, ýene-de şol kitabyň 8-nji sahypasyna ser salalyň.
  «...Biziň milli Liderimiziň aňyrsy bolsa Nepesaly baýdan
  başlanypdyr.
  63
  ...Nepesaly baýyň bäş ogly gadym eýýamdan bäri gelýän
  daýhançylyk kärleri, maldarçylyk, ýüň taýýarlamak, halyçylyk, keçe basmaklyk bilen meşgullanypdyr. Babarap obasynyň
  golaýyndaky Atak guýusy hem şolaryňky eken».
  Üns beriň, Atak guýusy! Men Gökdepede işlän döwrümde
  etek gumda ýerleşýän şol guýynyň başynda, çopan goşunda
  köp gezek bolupdym, agitbrigada ýolbaşçylyk edip, maldarlaryň
  öňünde çykyş edipdik. Dogrusyny dogry aýdaýyn, şol wagtlar ol guýynyň ilkibaşda kime degişli bolandygyny biljegem
  bolmandym, ol mesele meni gyzyklandyrmandy.
  Ynha, dek täzelikde Yzgant obasynda myhmançylykda
  boldum. Şol oba köp ýyllaryň dowamynda ýolbaşçylyk eden,
  obada uly abraýdan peýdalanýan, il-günüň toýuna-ýasyna
  ýarap ýören Aman Muhammetkulyýew bilen duşuşmak maňa
  miýesser etdi. Men bu ýaşuly bilen has irki, ýagny Gökdepede
  işlän döwrümden bäri gatnaşykdadym. Ol gürrüňçi adam.
  Çaý başynyň söhbedi gyzyşdy.
  — Aman aga, gaýraky, Atagyň guýusy diýilýän Nepesaly
  baýlaryňky eken-ow! Men ony, ynha, şu kitaby okanymdan
  soň bilip galdym —diýip, elimdäki täze neşiri görkezdim-de,
  onuň berjek jogabyna garaşdym.
  — Sen, näme, ony şu wagta çenli bileňokmydyň? —diýip,
  ol geňirgendi. Soňra gürrüňiniň üstüni ýetirdi. — Ýegen, men
  saňa şol guýy bilen baglanyşykly başga bir gürrüňi aýdyp bereýin...
  Men durşum bilen gulaga öwrüldim. Öň bilmeýän zadyňy
  eşitmek, diňlemek meniň üçin-ä aýratyn ýakymly.
  — Hawa, ol guýyň haçan gazylanyny-ha aýdyp biljek
  däl, ýalan sözlemäýin. Ýöne Nepesaly baýlaryň nesilleriniň
  dowarlarynyň şol ýerde örüländigini welin ata-babalarymyzdan eşiderdik. Obamyzda häzirem uly buýsanç bilen olaryň
  sahy, ile ýaramly, ýüregi ýuka adamlar bolandygyny ýatlaýarlar, gürrüň edýärler. Geçip barýan del süri guýyň başyna saýsebäp bilen sowlaýsa, öz mallaryny soňa goýup, garaşdyryp,
  kesekiň malyny suwa ýakar ekenler... Beýle jomartlygy köp
  adam etmese gerek. Bu beýik adamkärçilikden nyşan...
  Aman aga bilen eden söhbetdeşligimiz şu günlere sy­
  rykdy. Görşümiz ýaly, hormatly Prezidentimiz Gurbanguly
  64
  Berdimuhamedowyň Beýik Galkynyş eýýamynda alyp
  barýan il-ýurt bähbitli işleri özüniň gözbaşyny has alyslardan
  alyp gaýdýan eken. Belent mertebeli Prezidentimiziň: «Halk
  biz üçin däl-de, biz halk üçin işlemelidiris» ýa-da: «Döwlet
  adam üçindir!» diýmeginde hem hiç hili tötänlik ýok eken.
  Ol nesillerden gelýän asylly däpleriň döredijilikli dowamy
  bolupdyr.
  Hawa, eşret arygynyň gözbaşynda, sakasynda oturan
  çuňňur
  hormatlanylýan
  Prezidentimiz
  Gurbanguly
  Berdimuhamedow bu gün sahylyk bilen il-gününe bagt
  paýlaýar, nurly Kuýaş bolup halkyny çoýýar.
  Şu pursat meniň hakydamda türkmeni dünýä tanadan
  beýik şahslaryň biri dana Magtymgulynyň: «Häkim bolsaň,
  halky Gün kibi çoýgul» diýip aýdan atalyk pendi janlanýar.
  Atalaryň arzuwyny amala aşyrýan Agtygyň — hormatly
  Prezidentimiziň ömri uzak bolsun, Hudaýym!
  Noýabr, 2008-nji ýyl.
  5*
  65
  6. Hekaýat
  hakykata öwrülýär
  Ş
  öhratly ady goja taryhyň sahypasyna altyn harplar bilen
  ýazylan gadymy, Gahryman Gökdepäniň gum eteginde
  ýerleşýän Yzgant-Oguzkent obasy bilen meniň öňden
  gelýän garynja gatnawym bar. Alyslarda galan çagaly­­
  gy­­myň bellibir bölegi şol oba bilen baglanyşykly diýsem has
  dogry bolar. Ellinji ýyllaryň başlarynda Yzgandyň ýediýyllyk
  mekdebinde bir ýyla golaý okapdym, tälim alypdym.
  Bilemok, göbek ganymyň daman ýeriniň oba bolanlygy
  üçinmi, nämemi, oba adamlary bilen çaý başynda mesawy
  gürrüň edip, söhbetdeş bolmagyň meniň üçin-ä aýratyn
  lezzeti bar. Olarda hiç hili gaçyrym ýok, içi güjükli gürrüň
  edenoklar, olar sadadan sypaýy... Beýle diýsem, şäherliler
  göwnüne alaýmasynlar.
  Hawa, şonuň üçin hem sähel elim sypynsa oba eňýän.
  Ynha, arada, Yzgantda bolanymda, şol oba köp ýyllaryň
  dowamynda ýolbaşçylyk eden, daýhançylyk kesbi-käriniň
  lezzetine aňryýany bilen düşünýän, häzir segseni sermeläp
  ýören Aman aga Muhammetgulyýew bilen söhbetdeş bolmak miýesser etdi. Ol hormatly Prezidentimiziň atasy, asly
  yzgantly Berdimuhamet Annaýewden öz obadaşlaryna ýadygär galan şeýle bir hekaýaty ýatlady, aýdyp berdi.
  ...Gadym zamanlarda bir obada bölek ýer bar eken.
  Ol ýeri şol obanyň adamlary köp gezek ekip görüpdirler,
  emma hasyl alyp bilmändirler. Ýene ekip görüpdirler, ýene-
  66
  -de bolmandyr. Ahyry özüne göwni ýetýän babadaýhanyň
  biri: «Nesip etse, şol ýerden men hasyl alaryn» diýip orta
  çykypdyr.
  —Biderek azap edip ýörme, şol ýeri senden öňem ençe
  adamlar ekip gördi. Bolmady. Ol ýer şor ýerdir, ekin bitmez
  — diýip, ýaňky daýhana nesihat beripdirler.
  —Enşalla, men şol ýerden hasyl alaryn — diýip, ol öz
  pikirinden dänmändir.
  Goş öküzini goşup, azal bilen sürüp başlapdyr. Birnäçe
  gezek terslin-oňlyn sürüpdir. Ahyry hem ýeriň gyrasyna
  çykyp, azalyň kündesini sogrup, sürlen ýeriň içine oklapdyr.
  Emma künde ýere gömülmän, ýeriň ýüzünde duruberipdir.
  Onsoň ol daýhan ýene sürüpdir. Ýene kündesini oklap görüpdir. Künde ýene ýere gömülmän, ýeriň ýüzünde durupdyr.
  Onsoň ol daýhan ýene sürüp ugrapdyr. Sürüp, sürüp, ýene
  gyrasyna çykyp, kündesini sürlen ýere oklapdyr. Bu sapar
  kündäniň ýarysy ýere giripdir.
  Onsoň ol daýhan ýene sürüp başlapdyr. Sürüp-sürüp,
  ýene kündesini oklap görüpdir. Bu sapar oklanda, künde edil
  suwa oklanan ýaly küpürsäp duran ýere gömlüp ötägidipdir.
  Onsoň, daýhanyň göwni hoş bolup, ekin ekipdir. Eken ekini
  şeýlebir bitipdir, hasyl beripdir, edil başyna gören ýaly bolupdyr.
  Onsoň oba adamlary muňa haýran galyp:
  —Sen näme üçin mundan ozal ekileniňde hasyl bermän,
  bu ýyl beýle bol hasyl eçildiň?—diýip, ýerden soranmyşlar.
  Ýer ýeňillik bilen dem alyp:
  —Men bu ýylam hasyl berjek däldim welin, bu daýhan
  meni günüme goýmady, içimi daşyma çöwürdi, meni mum-helim etdi. Onsoň mende hiç hili ygtyýar galmady. Daýhan
  erkimi elimden aldy. Men onsoň hasyl bermän nädeýin?!—
  diýip, jogap berenmiş.
  Biz «B.Annaýew gadymy kitaplary, halk dessanlaryny, rowaýatlary we ertekileri yhlas bilen ýygnap, halka
  ýaýradandygy bilen il arasynda abraý gazanypdy» diýip,
  Baş arhiw müdirliginiň 2007-nji ýylda çapdan çykaran
  «Türkmenistanyň Prezidenti Gurbanguly Berdimuhamedow.
  Gysgaça terjime­hal» atly kitabynda ýazylan setirleriň juda
  67
  Türkmenistanyň Prezidenti çopan goşunda
  jaýdar aýdylandygynyň hem-de olaryň hakykata laýyk
  gelýändiginiň hut şu günler hem janly şaýady bolýarys.
  Hawa, halk ýagşynyň ýarany. Yzgantlylar Berdimuhamet aganyň şol bitiren sogap işlerini, hyzmatlaryny häli-häzirem uly minnetdarlyk bilen ýagşylykda ýatlap ýörler.
  Elbetde, ýagşy adamlar hiç wagt unudylmaýar, olar halkyň
  hakydasynda ýaşaýarlar.
  Toprak! Türkmen aga hemişe saňa salam berýär, seni
  ýüzüne sylýar. Aslynda, adamyň özi hem ene ýeriň, topragyň
  perzendi ahbetin. Sen adamzat ähliniň ekleýjisi. Ýöne bellibir döwürde biz eneli-ogul bolup seniň bilen düşünişip
  bilmedik. Has dogrusy, biz seniň eliňden bol hasyly zorlap, gaňryp aljak bolduk. Bolmady. Sebäbi, onuň aňyrsynda
  gödeklik ýatan ekeni. «Tebigata ýalbarman, biz oň elinden
  hasyly gaňryp alarys» diýip, haýsydyr bir berebekgeýiň
  aýdan sözlerini şygar edindik. Gynansak-da, gazanan netijämiz bolmady. Indi seredip otursak, biz saňa ýeterlik ideg-yssywat etmän, hiç zat eçilmän, senden köp zatlara hantama bolupdyrys.
  Hudaýa ýüzde müň şükür, bu gün ene topragyň diline
  düşünýän, onuň bilen «gürleşip» bilýän gerçek Ogul Garaşsyz,
  baky Bitarap Diýarymyza Baştutan boldy. Ol turuwbaşdan
  daýhana sala salyp, onuň arzyny diňlemegi başardy.
  Belent
  mertebeli
  Prezidentimiz
  Gurbanguly
  Berdimu­hamedowyň bu aýgytly ädiminiň aňyrsynda ata-babalarymyzdan gelýän asylly däpler ýatyr. Galyberse-de...
  Geliň, ýene-de «Gysgaça terjimehalyň» sahypalaryna ser
  salalyň!
  «Orta mekdebiň V—X synplarynda okan döwründe
  ol her ýylky tomusky dynç alyş günlerini üç aýlap, ejesi
  Ogulabadyň daýzasynyň öýünde, şol wagtky «TSSR-iň 40
  ýyllygy» kolhozynda geçirerdi. Özüniň deň-duşlary bilen
  her gün irden daňdan 5-lerde turup, maşynly şol kolhozyň
  häzirki Ahal welaýatynyň Aksuw diýen ýerindäki ekin meýdanlaryna giderdi. Ol ýerde şitil ekmek, orak ormak, pomidor
  ýygmak, gawun-garpyz, mekgejöwen ýygmak, ekinlere suw
  tutmak ýaly işler bilen meşgullanardy. Şeýdip ol özboluşly
  zähmet terbiýesiniň mekdebini geçdi».
  70
  Zähmet terbiýesiniň mekdebi! Hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedowyň bereketli toprak
  bilen, babadaýhanyň durmuşyna dahylly meseleler bilen
  baglanyşykly geçirýän uly-uly reformalaryny, düýpli
  özgerişlerini göreniňde, ol zähmet terbiýesiniň diňe bir mekdebini däl-de, eýsem, onuň akademiýasyny geçene meňzeýär.
  Asyrlarboýy arzuwlap gelen Garaşsyzlygymyzyň soňky iki
  ýylynda, ýagny Beýik Galkynyş eýýamynda ýurdumyzyň oba
  hojalygyndaky bolup geçýän ösüşlerdir özgerişleri göreniňde,
  gözüň dokunýar, ata Watana, hormatly Prezidentimize bolan
  buýsanjyň artýar.
  Men şeýlebir hakykata aýratyn üns berýärin.
  Belki, ýadyňyzdadyr. Geçen gyşyň gazaply günleriniň
  birinde hormatly Prezidentimiz Gurbanguly Berdimuhamedow
  uzak örüdäki maldarlaryňkyda olar bilen söhbetdeş bolupdy, çopan goşunda çaý içipdi, olar bilen bir tabakdan nahar
  iýipdi, olaryň hal-ahwalyny, ýetmezini sorapdy... Şeýle hem
  ol bereket ojagyna öwrülen Diýarymyzyň gallaçylarynyň,
  pagtaçylarynyň arzyly myhmany. Oba hojalygynyň haýsy
  ugry bolsun, tapawudy ýok, hormatly Liderimiz olaryň özi
  bolup, olaryň öz «dilinde» gürleşmegi başarýar. Ol ýene bir
  görseň polat ata atlanyp pagta ýygyp ýa-da orak orup ýör. Elbetde, beýle başarnyk, ussatlyk her kime ýetdirip duran närse
  däl, ol diňe keremli Taňrynyň nazary düşen, ýalkan adamlarynda bolup biler.
  Hawa, öz gujur-gaýratyny ähli guramaçylyk hem-de
  ýolbaşçylyk ukybyny öz halkynyň eşretli durmuşda ýaşama­
  gyna gönükdirýän çuňňur hormatlanylýan Prezidentimiziň
  oba ýerlerine, ýerden bagt tapýan daýhanlaryň arasyna edýän
  her bir sapary, olar bilen ýürekdeşlik ýagdaýynda geçirýän
  söhbetdeşligi zähmet adamlarynda uly joşgun, hyjuw, beýik
  ruhubelentlik hem-de ýurt Baştutanymyzyň özüne bolan çäksiz minnetdarlyk duýgusyny döredýär.
  Meniň bu aýdýanlarym söz owadanlamak üçin diýilýän
  howaýy bir zat däl, ol durmuş hakykaty. Meniň birje mysala
  ýüzlenesim gelýär.
  Murgaply kärendeçi Atamuhammet Çaryýew öz ýürek
  buýsanjyny gazet sahypasynda şeýle beýan edýär:
  71
  Hydyr gören türkmen topragynyň datly miweleri
  «Kärendeçi-pagtaçy bolamsoň, her bir ekerança sylag-hormaty, aladany özümize hem dahylly saýýarys. Şonuň üçin
  hormatly ýurt Baştutanymyzyň suw tutup ýören kärendeçiniň
  ýanyna gum kesekleriniň içi bilen pyýadalap baryp, ýörite
  söhbetdeş bolanyny görüp, biline fartuk dakynyp, pagta
  ýygyşyna seredip, beýleki ýönekeý zähmet adamlary bilen
  açyk, ýürekdeş söhbedini diňläp «Elhepus, beýle-de bir
  kiçigöwünli, mährem, il-halky barada içgin alada edýän ýurt
  Baştutany bolar eken-ow! «diýenimi duýman galdym.Beýle
  döwlet ýolbaşçylarynyň bolýandygyny diňe ertekilerde
  eşidýärdik. Tüweleme, halkymyzyň bagty çüwüpdir».
  Sada daýhanyň ýüreginiň çuňundan çykýan bu ýakymly
  sözler tutuş türkmen halkynyň ýüreginiň owazydyr, buýsanjydyr, minnetdarlyk sözüdir.
  Hawa, siňe seredip, seljerip dursak, hormatly Preziden­ti­
  miziň bereketli toprak bilen bagryny badaşdyrmagynda, zähmetsöýer babadaýhanlarymyzyň ýü­­rek töründen orun alma­
  gynda hiç hili tötänlik ýa-da säwlik ýok eken. Munuň özi ýurt
  Baştutanymyzyň nesilden-nesle geçip, maş­gala däbine öwrülen,
  onki süňňüne siňen, ata-babalary­myzdan miras galan daýhan
  däpleriniň döredijilikli dowamy bolup durýar. Ol il-ýurt bähbitli bu sogap işleri özüniň ykbaly hasaplaýar. Ykbala bolsa biperwaý garalmaýar.
  Megerem, şonuň üçindir, hormatly Prezidentimiz
  Gurbanguly Berdimuhamedow ählihalk tarapyndan ýurt
  Baştutanlygyna saýlanylan ilkinji gününden başlap, ýurduň
  oba hojalygyny düýpli özgertmek, ony ýokary derejede ösdürmek meselelerine aýratyn ähmiýet berip başlady, bu
  wajyp wezipe birjik-de ünsden düşürilmeýär. Çuňňur hormatlanylýan Prezidentimiz Türkmenistanyň XX Halk Maslahatynda eden çuň manyly çykyşynda sözlän taryhy sözünde:
  «Oba hojalygynda göz öňünde tutulan özgertmelerimizi hut
  şu günden başlap çaltlaşdyryp başlamaly» diýip aýtdy.
  Hudaýa şükür, hormatly Liderimiziň aýdýan sözleriniň
  işden aýry çykýan ýeri ýok. Turuwbaşdan, oba zähmetkeşlerine
  pensiýalaryň, çagaly enelere kömek pullarynyň täzeden
  dikel­dilmegi zähmet adamlarynda geljege bolan ynam
  74