Laborantzako liburua - 8

irauten du eta xerthoa segurkiago lotzen da.
SEMEAK: Nola egiten da bikhe hura?
AITAK: Hiru laurden ezkorekin suan nahastekatzen da laurden bat thirrimentin olio. Bikhe
hori hoztearekin gogortzen da. Aldian aldikoa
gozatu behar da eskuetan; xerthoa hartaz beztitzen da, eta gero gainetik ezartzen buztina.

Gastu hori eginen duenak izanen ditu xertho
segurenak.
Basate gazte mehean xerthoak aski ditu bi
begi; basate hazkarra balinbada, xerthoari uzten
zaizko lau edo bortz begi.
Heltzaurrek, pikoek, mertxikek eta gaztainek
ez-dute maite xerthatze molde hori.
SEMEAK: Bizkitartean ikhusten ditut gaztainak
hola xerthatuak.
AITAK: Hala da: bainan ez-da errana ongi dela
hori. Bertzalde nihon ez-da gaztaina zaharrik
xerthatzen. Hemen egiten da erhokeria holakoa.
Frantzian den gaiztanarik gehiena Limusinherrian ikhusten da. Oro dira xerthatuak, eta
huna zer moldez.
Adarretan xerthatzen dituzte.
Gaztaina on bat izerditan denean, pus bat
lodi den adar batetik khenduko diote axal puxka
bat oso-osoan, haurrek xirulak egiten dituzten
bezala, bainan motxago. Tutu hura izanen da
pus bat edo bia luze eta begi batekin.
Orduan basateari hein bereko adar bat mozten diote behar den neurrian. Ondoari datxikoen
mokoan axala gain-behera urratzen dute kanibe-

taz eta gero sartzen dute tutua hein on batetaraino, ez-tinkoegi, ez lazoegi.
Tutua higi ez-dadientzat, ozka batzuek egiten
dira basatearen muthurrean eta ezpal ttipittoak
plegatzen dira inguruan tutuaren gainera.
Hori xirula-xerthoa deitzen da. Zuhamu xerthatzeko hain da ona, non gaztainek onhesten
baitute, hala-nola heltzaurrak, mertxikak, aranak
eta pikoak.
SEMEAK: Ez-da hori naski axaleko xerthoa deitzen dena?
AITAK: Ez. Axaleko xerthoa, axal ezpal bat da
begi batekin altxatzen dena. Basateari axala
urratzen zayo kanibetaz gain-behera eta trebesean, iduri T bat, eta urradura hartan sartzen da
ezpala, begia baizik agertzen ez-den bezala.
Gero hari lodiz tinkatzen dira hein bat urradurako ezpainak Hiru asteen buruan, laxoagotzen da
lokharria. Udareak xerthatzen dira hola.
Baratzezainek badakizkite oraino bertze
molde asko, bainan erran ditudanak aski dira
guretzat.
Orhoit zaitezi, ene semea, sagardiak ez-direla niholaz-ere sorho utzi behar. Zothala azpian