Türkiye'nin Yeni Dünyası - 7

Bu listenin de ortaya koyduğu gibi, gerilim nedenleri bölgesel ve uluslararası gelişmelerle de etkileşerek, ikili ilişkilerin kesin sınırlarının ötesine geçmektedir. Gerçekten sadece tek bir anlaşmazlık konusu kesinlikle ikili olarak nitelendirilebilir: her iki ülkenin de karşılıklı olarak birbirini ayrılıkçı hareketleri desteklemekle suçlaması.
Bazı gerilim alanları iki ülkenin dışişleri bakanları arasındaki düzenli görüşmelerle diplomatik olarak idare edilirken bazıları da zamana bırakılmaktadır. Yine de, altta yatan nedenler varlığını sürdürmektedir. Öcalan krizi sırasında, Moskova ve Ankara iletişim kanallarını açık tutarak güçlü iç baskıya rağmen aşırı hareketlerden kaçındılar. Diplomasi, gerilimin düşmesine yardımcı oldu ama iki tarafta da, karşı tarafın diğerinin toprak bütünlüğüne kesinlikle saygı göstereceğine ilişkin bir güven oluşmadı. Benzer bir dinamik, 1990’lar boyunca yaşanan tüm gerilimlerde öne çıktı.
Bir diğer önemli etken de Türkiye’nin suskunluğuydu. 1990’ların başlarında Türkiye’nin büyük bölgesel sorumluluklar üstleneceği düşünülse de, Ankara bölgesel bir çatışmada Rusya’yla tek başına mücadele edebilecek araçlara sahip olmadığının farkındaydı. Sovyet sonrası dönemin ilk yıllarında bir Rus analistin yazdığı gibi, “ krizde olsa da, eski sovyet cumhuriyetlerinin kaynaklarından ve desteğinden mahrum kalsa da Rusya’nın hala büyük güç olduğuna ilişkin düşünce, Türk hükümetini aşırı ihtiyatlı davranmaya zorlamaktadır.”4
Türk-Rus Dostluk Anlaşması, 1992
Kimi pürüzlere karşın, iki ülke, ikili ilişkileri istikrarlı bir hale getirmek için dikkatli bir diplomasi yürütü. Mart 1992’de, iki ülke bu ilişkileri dosluk, karşılıklı güven ve işbirliği içinde sürdürmeyi hedefleyen kapsamlı bir ilkeler dizisi kabul etti. Bu ilkeleri içeren bir anlaşma ise 25 Mayıs 1992’de Yeltsin ve Başbakan Süleyman Demirel tarafından Demirel’in Moskova’ya gerçekleştirdiği ziyaret sırasında imzalandı. Bu ziyaret, Demirel’in Azerbaycan ve dört Orta Asya Türk cumhuriyetine düzenlediği seyahatin son ayağıydı.
Demirel’in ziyaretinden kısa bir süre önce, Türk-Rus ilişkilerinin genel görünümü, 1992 ilkbaharında güney Kafkasya’da meydana gelen gelişmeler yüzünden pusluydu.