Äbelmänihneñ "Tändä canım..." şigırenä
(özeklär)
Tändä canım niçä kön mihman1 ikänder, belmädem,
Ütte gomrem, barısı – hosran2 ikänder, belmädem.
Dönyada tözdem gıymarät3 barı nadanlık belän,
Bu gıymarät hämmäse cimrek ikänder, belmädem.
Habı gaflättän4 küzemne açmadım, tönlä torıp,
Tönlä torgan bändälär soltan ikänder, belmädem...
Habı hurdan5, läzzätennän gomremi kıyldım täläf6,
Gürdä yuldaş vä täğat7 iman ikänder, belmädem.
Höbbe dönya8 ilä kalbem mäyel itmeş bi göman9,
Dönya säümäk-şirbäte şaytan ikänder, belmädem...
hiç keşe doşmanına kılmas cäfanı canıma
Kändü10 näfsem ul qadär kıylgan ikänder, belmädem.
Küzlädem tuy-tamaşa, häzle-häzyan mäclese11,
Bäña hacät – mäclese gıyrfan12 ikänder, belmädem...
"Mäcmäğel-adab" ("Ädäplär turındagı cıyıntık") kitabınnan
(özeklär)
Tärcemä
Zamana hakime1 ohşar yılanga
Yäşerten doşmanlık saklar uyında.
Yılanday yaltırıy tıştan kürgändä,
Hälaklek kılır ul, forsat yörgändä
Hatañnı belsälär ber-ber eşendä,
Süzeñdä, ğamälendä, yöreşendä,
Hatañnı – belep eşläügä yurarlar,
Bähässez hätär eş bu dip sanarlar
Töpçenep, dikqat belän tikşererlär,
Bulmagannı bar itep tik yörerlär
Tuzan kursä, anı çeben dip sanıy,
Çeben kursä bu – karakoş, dip yanıy.
Töpçenüneñ maksatı – dinar2 alu,
İsendä yuk mazlumnarga yar bulu3
Kullarına berär nämärsä töşsä,
Dirhäm4 yä dinar kebek akça bulsa,
Şul minutta uk açuı basıla,
Hökem tuktıy, tel bäylänä, yöz – açıla.
Tau qadär gaiben kürsä, telgä almas,
Zur cinayät bernigä hisaplanmas
Ğayep eş berlä ber kemsä totılsa,
Karşısına bolarnıñ kiterelsä,
Ğayepledän akça, äyber alırlar,
Süz kuyırtmastan anı kotkarırlar.
Ägär çıksa alar ber-ber säfärgä,
Yä patşanş ber hezmäten ütärgä,
Yä ber yäşeren eşne tikşerergä,
Yä ber bayda kunak bulıp tipterergä,
Haman il östenä salıp cäfalar,
Yörerlär küp, çigep käyef-safalar
Fäqıyrneñ kübeseder yalgız atlı,
Başında törle mihnät, kaygı-katı.
At-iyäre, koralları bik naçar,
Şah hezmäten köçkä üti, biçara
Aşau-eçü vä kiyem-bar da kiräk,
Kaysı yığlap itär hakka gıybadät.
Kereşer ul kayçan berär käsepkä,
Arendalau yä säüdä kebek eşkä.
Bu eşlär dä uñışlı tämamlanmıy,
Şatlıkka ireşergä mömkin bulmıy.
Kürer, beler bu hälne ul türälär, –
Haman üz maksatına cilderälär.
Üz malları kırda yöri karausız,
İgençegä zıyan sala sanausız.
Cigärlär ul fäqıyrneñ yalgız atın,
Uylamastan hiç eşe yugın-barın.
Çabarlar ildän ilgä bik zur bulıp,
Fäqıyr kalır sügelep vä hur bulıp…
Karşısında totar ürä karatıp,
Boyırır eşlären, hökmen taratıp.
Anıñ hökemen kitermi cirenä,
Mömkin tügel karşı kilü berenä...
Ber eştä sin tıñlamasañ alarga,
Yulıgırsıñ hiç betmäs balalarga...
Äye, dibez, alarnıñ hökme ciñä,
Köçläp alıp malıñ, üzeñne cigä.
Bu bälaneñ ämma ber çige bulır,
Kilep citkäç soñına gaziz gomer.
* * *
Olug dimä, keçek dimä, bi kibar5,
Nä kem gacizne6 kürsäñ, äylägel yar7.
* * *
Kiräk sin-ibne soltan, hucazadä8,
Üzeñne kürmä hiçkemnän ziyädä9.
* * *
Ägär söysä zalimne ber möselman,
Bulır, şiksez, anıñ dinendä noksan10.
* * *
Berär türä kilde isä ileñä11,
Çakırtır, baglanıp kılıç bilenä.
* * *
Zaruri bulsa säña ägär süz,
Kiräk miqdarı süzlä, artıgın öz.
* * *
Ädäpsezleklä12 iman bergä tormas,
Ädäp berlä imansız häm bakıy kalmas.
* * *
Gasa13 kebi, ayaksızga ayak bul,
Olug yuldıyn adaşkanga mayak bul.
Gasa kebi, batıp balçıkka, karga,
Räfikıñ14 kuymagıl yuldıyn çıgarga.
1 Mihman – kunak.
2 Xosran – ükeneç.
3 Gıymarät – tözeleş, korılma.
4 Habı gaflättän – vayımsızlık yokısınnan.
5 Habı hurdan – yokı häm aşau-eçüdän.
6 Kıyldım täläf – äräm ittem.
7 Täğat – allaga buysınu, gaybadät kılu.
8 Höbbe dönya – dönyanı söyü.
9 Kalbem mäyel itmeş bi göman – küñlem biläp alıngan uylamıyça.
10 Kändü – üz, üzemneñ.
11 Häzle-häzyan mäclese – uyın-kölke, küñel açu mäclese.
12 Mäclese gıyrfan – mäğrifätle, ukımışlı keşelär mäclese.
13 Zamana hakime – patşa türäläre, hakimiyät iyäse çinovniklar.
14 Dinar – altın akça.
15 Mazlumnarga yar bulu – cäberlänüçelärgä, izelüçelärgä dus, yärdämçel bulu.
16 Dirhäm – kömeş akça.
17 Bi kibar – täkäbberlänmiçä.
18 Gaciz – cäfa çigüçe, köçsez.
19 Äylägel yar – dus it, yärdäm kürsät.
20 İbne soltan, hucazadä – soltan, patşa ulı.
21 Ziyädä – artıgrak, östenräk.
22 Noksan – kimçelek, citeşsezlek.
23 İleñä – avılga, yäşäü urınıña mäğnäsendä.
24 Ädäpsezleklä – ädäpsezlek belän.
25 Gasa – tayak.
26 Räfiq – iptäş, yuldaş, dus.