Тӏвар несилрин мецел жеда

  2014 йисан октябрдин вацра лезгийрин машгьур шаир, публицист, драматург, таржумачи Ибрагьим ГЬУЬСЕЙНОВ рагьметдиз фена. Ам чи арада амачиз акваз-такваз са йис алатнава. Аллагьди дуьнья гьакӏ яратмишнава: садбур хъфизва, масабур къвезва. И тегьерда инсаниятдин уьмуьрни давам жезва. Амма вирибурувай, чеб и дуьньядай хъфейдалай кьулухъ, халкьдин рикӏе эбеди яз тӏвар таз жезвач. Ибрагьим Гьуьсейновакай рахайтӏа, рагьметлу шаирди вичиз лезги халкьдин рикӏе гьамишалугъ яз гуьмбет хкажнава: ялавлу шиирралди, камаллу насигьатралди, къени къилихралди, акьалтӏай бажарагъдалди... Вичин уьмуьрдин эхиримжи йикъалди ада яратмишунрин рекье бегьерлудаказ зегьмет чӏугуна. Адан къелемдикай цӏудралди ктабар, очеркар, критикадинни публицистикадин макъалаяр хкатна. Шаирдин эсерар Дагъустандин халкьарин ва урус чӏалариз таржума авунва. Лезги шииратда ада кӏвенкӏвечи чкайрикай сад кьазва. Ибрагьим Гьуьсейнован яратмишунрин алем таъсирлу лирикадалди, цӏийи темайралдини месэлайралди, жанрайралдини строфический композициядин кӏалубралди, фасагьат чӏалалди девлетлу я. Ибрагьим Гьуьсейнова лезги культура ва шиират виликди тухунин рекье къалурнавай лайихлувилерикай 1997йисан 14-февралдиз “Лезги газетдиз” акъатай “Шаирдин девлет” тӏвар алай макъалада гегьеншдиз суьгьбетзава. Адан автор Касбуба Азизханова шаирдин яратмишунрин тайин са девирдиз анализ ганвачтӏани, Ибрагьим Гьуьсейнован общественный кӏвалахрикай, гражданвилин везифайрикай, адан инсанвилин ерийрикай керчекдиз раханва. Авторди къейдзавайвал, чӏалан устадди жегьил шаирриз куьмекар гузвай, мукьвал-мукьвал Лезгистандин хуьрериз мугьман жезвай, чкадин агьалийрихъ галаз гуьрушмиш жезвай, абуруз вичин ва маса шаиррин эсерар кӏелзавай, лезги шииратдин агалкьунрикай суьгьбетзавай... Ибрагьим Гьуьсейнов 1935-йисуз Сулейман-Стальский райондин Алкьвадрин хуьре дидедиз хьана. Хуьруьн юкьван мектеб акьалтӏарай жегьил ДГУ-дин филологиядин факультетдик экечӏна. Кьилин образование къачурдалай кьулухъ ада са йисуз хайи хуьруьн юкьван мектебда урус ва лезги чӏаларин муаллим яз кӏвалахна. 1960-1962-йисара Советрин Армиядин жергейра къуллугъна. Гуьгъуьнлай ада жуьреба-жуьре йисара лезги чӏалал акъатзавай “Дуствал” альманахдин, Даградиокомитетда литературадин передачайрин редактордин ва лезги вещанидин старший редактордин везифаяр тамамарна. 1951-йисалай вичин эсерар чапдиз акъудиз гатӏунай И.Гьуьсейнов 1960-йисуз СССР-дин писателрин Союздиз кьабулна. Ибрагьим Гьуьсейнован яратмишунрикай хейлин алимри, критикри чпин фикирар лагьанва, макъалаяр кхьенва. Кьилди къачуртӏа, абурун жергейра филологиядин илимрин доктор Рагьимхан Кельбеханов, ДГУ-дин профессор Гьажи Гашаров, педагогикадин илимрин кандидат Исламудин Гьуьсейнов, филологиядин илимрин кандидат Халидин Эльдаров, филологиядин илимрин доктор Гуьльнара Темирханова, Дагъустандин халкьдин шаирар тир Расул Гьамзатов, Шагь-Эмир Мурадов ва хейлин масабур ава. Амма шаирдин яратмишунриз гегьенш анализ Мадина Кельбехановадин 1999-йисуз чапдай акъатнавай “Ибрагьим Гьуьсейнован лирика” диссертацияда ганва. Са шумуд кьиликай ибарат и кӏвалахда алимди шаирди арадал гъанвай образар, шиирра къарагъарнавай месэлаяр, лирика, сатира, композициядин кьетӏенвилер ва маса терефар ахтармишнава. Ибрагьим Гьуьсейнов вичин уьмуьрда гьамиша халкьдин тереф хвейи, писни-хъсан чинал лугьудай, Лезгистан вири патарихъай виликди финихъ тамарзлу чӏехи ватанперес тир. Аллагьдин патай ганвай кьетӏен бажарагъдикай менфят къачуна, ада шиирралди, Стӏал Сулеймана хьиз, девирдин гьахъсузвилер, нукьсанар русвагьнай, дагъвийриз инсанвилин ерияр гьамиша вине кьуниз эвер ганай. Асирар къвез алатда. Гьикӏ лезги литературадин классикар тир Етим Эминни Кьуьчхуьр Саид халкьдин рикӏе аматӏа, Ибрагьим Гьуьсейнован тӏварни несилрин мецел жеда.
  
  Лезги газет
  Литературадин отдел