Шиирар - Намик Ферзалиев

  Къуруш хуьр
  Адакай булдиз рахада заз бубади...
  Дагъларин чинал нахиш я Къуруш хуьр.
  Тарифариз вичин хайи убадин,
  Мецел алай са алхиш я Къуруш хуьр.
  
  Гатфар тежез яру цуьквер акъатда,
  Жив цӏрана маса эквер акъатда,
  Пад-къерехдив элкъвез лекьер акъатда,
  Тӏебиатдин са бахшиш я Къуруш хуьр.
  
  Зун рехъ гьатна а патариз кьунач гьич,
  Зи лепирар Ярудагъда хьанач гьич,
  Сас тӏакьана къайи ятар хванач гьич,
  Са шикилрай заз таниш я Къуруш хуьр.
  
  Ацӏукьнава чеб синерал дагъларин,
  Яйлахар я, чка туш кьван багъларин...
  Лагьайтӏа жез-кӏуфар хуьцуь рагарин
  Цавухъ галаз тир гуьруьш я Къуруш хуьр.
  
  Гьикӏ кӏанда заз тек са сефер акуна,
  Жигъир кьуна, Нисин дагъдин кӏаникай.
  Са вил вегьин Кичӏенсуван винихъай...
  Заз чиз, мугьманрал вердиш я, Къуруш хуьр.
  
  
  
  
  
  Гуьлперидин шиндакьар
  Эвер гана кӏекери,
  Куьтягьнава-аям я.
  Гуьзетзава пекери,
  Чи Гуьлпери-пакам я.
  
  Фидач, лугьуз мектебдиз,
  Гьа вичин гаф кьунава.
  Месик кума ам текдиз,
  Лап терсвиле тунава.
  
  Хьанва вири гьалават:
  "Мектебдиз фин герек я".
  Амма чи гъвечӏи тават,
  Гьуьжетунал зирек я.
  
  "Къарагъ,-лугьуз,-чан бала",
  Темен гузва эмеди,
  "За ваз нини къачуда",-
  Хиве кьазва имиди.
  
  Шиндакьариз, Гуьлпери,
  Рази жезвач гьич сакӏа.
  Кӏевиз мичӏна вилерни,
  Хкечӏзавач месикай.
  
  Чӏехи бубад, бадеди,
  Минетзава къетненлай.
  Адав туш, на лугьуди,
  Ван къвезавач гаф, лагьай.
  
  Ажуз хьана амазва,
  Хкуд тежез месикай.
  Ам тарсарал кӏамаз я,
  Кӏевиз кьунва хъуьцуьган.
  
  Ама вичин чин чӏуриз,
  Кардал геж жезва буба,
  Мецел къвезвач гьични руш,
  Саки авунва туба.
  
  Тек са дидед, цӏун-кӏвале,
  Акьалзавай чкалар.
  Течизни и велвела,
  Ийизвайд тир вичин кар.
  
  Гьакӏ дуьшуьш яз, куьхъ ятӏа,
  Герек шейин багьнадай-
  Лугьуз, ана аватӏа,
  Рушан кӏвализ гьахьна ам.
  
  Гуьлперидиз акуна,
  Дидед гьиле авай кӏар.
  Къарагъна фад, къудгъунна,
  Чир хьана мад вичин кар.
  
  
  
  
  
  Цаварин шел...
  Агаж хьана са резин хьиз, цавун къав,
  Дегиш хьана ранг, акьалтна чӏулав тав.
  Карагзавай хъен хьиз, цифер кӏватӏ хьана,
  Къукърумариз, цаварин дакӏ агъвана.
  Мичӏи хьана са легьзеда, цавни чил,
  Кьатӏудай кьван, гужуналди-вили вил.
  Са куьхъ ятӏан экъвез саки, гарари
  Къув ягъана-багъда, чуьлда, тарари...
  Гьавад чинай авахьдайди агъу тир,
  Азгарвилер амач, къетнен-агъур тир.
  Саки эхир агакьнавай, дуьнедин,
  Хкатиз тир даях, цавун бинедин.
  Пад хьана къав, ргана цав, хъитӏкьинна,
  Марф акатна-цавар, чилер эхъуьрна.
  Цавун виляй сел хьиз, накъвар авахьна,
  Дерт лагьана, рикӏ ичӏирна-ахьлагьна.
  Мадни ачух хъхьана чин-цаварин,
  Хтана мад нубат-секин чӏаварин.
  
  
  
  
  
  Хайи лезги чил
  Иер я гзаф,
  Дагъ, дугун, дуьз, чӏаф.
  Мецин верцӏи гаф-
  Хайи лезги чил.
  
  Цаварин савкьват,
  Чи гуж, чи къуват,
  Са иер тават-
  Хайи лезги чил.
  
  Халкьдин дувул, тагъ,
  Экв, чим гудай рагъ.
  Намусдин пайдах-
  Хайи лезги чил.
  
  Серин яйлахар,
  Къайи булахар,
  Хци тир рагар-
  Хайи лезги чил.
  
  Дагъ, сув я са кьил,
  Са кьил-вили гьуьл.
  Чи рузи, фу, къуьл-
  Хайи лезги чил.
  
  Цуьк я-чилерин,
  Экв я-вилерин,
  Чан зи эллерин-
  Хайи лезги чил.
  
  Лекь элкъвез кьилел,
  Мирг-суван пелел,
  Шарвилидин гел-
  Хайи лезги чил.
  
  Чан хайи макан,
  Вун я руьгь зи, чан...
  Дидед гайи тӏан-
  Хайи лезги чил.
  
  Бубайрин веси,
  Дидед чӏал-верцӏи.
  Са къизил-гъвечӏи,
  Хайи лезги чил.
  
  Жигердиз-нефес,
  Къелемдиз-гьевес.
  Захъ авай ван, сес-
  Хайи лезги чил.
  
  Агьилни кьуьзек,
  Жегьилни бицӏек.
  Тамир куьне тек-
  Хайи лезги чил.
  
  Кьил-кьиле вугуз,
  Шагьдагъни Шалбуз...
  Тамукьрай ялгъуз-
  Хайи лезги чил.
  
  Агатмир, душман,
  Акъатда ви чан,
  Халкь ви-къагьриман...
  Хайи лезги чил.
  
  Ша чун дуьз рахан,
  Стхаяр, вахар,
  Чун жедан тахай
  Хайи лезги чил!?
  
  Кьулан вацӏ я физ,
  Чун пайиз-пайиз...
  Гьикӏ лугьун дерт...низ-
  Хайи лезги чил!?
  
  Гъурбатраватӏан,
  Вид я заллай чан,
  Чан азиз Ватан-
  Хайи лезги чил.
  
  
  
  
  
  
  Инсан атурай
  Инсан къведа и дуьнядиз,
  Уьмуьр лугьур пар винеллаз.
  Гьар сад жеда ама гьализ,
  Чпиз кьабул тӏвар винеллаз.
  
  Са инсанар хъуьтуьл жеда,
  Муькуьбуру сад-сад неда,
  Садбур регьят рекьиз къведа,
  Садбурни хьи кӏар винеллаз.
  
  Сад агалкьда алим хьана-
  Дуьнядиз тӏвар-ван авуна...
  Садани чӏур квалах кьуна
  Дустагъ фида кар винеллаз.
  
  Са инсанар угъри жеда,
  Садбур мелек-гьури жеда,
  Дугъририлай дугъри жеда
  Садбур ихтибар винеллаз.
  
  Чир жедач чаз гьим вуж ятӏа,
  Авайди я гьим гьи пата.
  Хупӏ жедачни, инсанар къвен,
  «Сортар» чирдай чар винеллаз...
  
  
  
  
  
  
  Ван атана
  Экрандилай чӏулав-лацу,
  Дериндай, хур ацӏуз-ацӏуз...
  Лугьузвай са ван атана.
  
  Са милайим дишегьли я,
  Ам итим хьиз гуж эгьли я...
  Чи кӏвализ мугьман атана.
  
  Кӏелзава лезги манияр,
  Чи верцӏи иски манияр...
  Чанариз дарман атана.
  
  "Дагъустандиз ша",-лугьузва,
  Мани "Беневша" лугьузва...
  Яб гайидал чан атана.
  
  Ахпа "Кани яр" къвезава,
  Рикӏериз гатфар къвезава...
  Ашкъидин лукьман атана.
  
  Цӏийи мани хъулгьудач мад,
  Зи халкьдин билбил Рагьимат...
  Амачир девран атана.
  
  
  
  
  
  Чарчар
  Хци чархар атӏуз, кьакьан рагарай,
  Авахьзава чарчар гужлудиз, гурдиз.
  Къал къачуз катзава, къвезва цаварай,
  Вуч ятӏа чилерал акун тавурди?
  
  Белки са ашкъ ятӏа арадавайди?
  Белки ятар адан чилихъ къаних я?
  Чилел вичин несиб гьалч жезвай къванер,
  Бажагьат абурухъ икьван дарих я.
  
  Авахьиз къванерал, чарчар чкӏизва,
  Чӏугвазвай зегьметар физва гьавая.
  Умудрин гуьгъуьна датӏана физва,
  Амма мад кьил къванце акьазва адан.
  
  
  
  
  
  Шикил
  Са шикилди килигзава цлалай,
  Лал са шикил - авач адахъ рахар мез.
  И шикилди - диде-буба саналлай,
  Ийизва заз гила абур чеб эвез.
  
  Авай лугьуз, диде-буба, ягъалмиш
  Хьанатӏа жал - фикириз за, хазва кьил.
  Саки хьанач гьич дуьньядал яшамиш,
  Саки даим хьайид я тек и шикил.
  
  Кьатӏузва за, кьетӏен фикир гайила,
  Абурун руьгь даим винел ала зи.
  Бегьем тушир са кӏвалахдихъ гелкъвейла,
  Туьнбуьгьрикай чуьнуьх тежез ава зун.
  
  Папав къализ, ван хкажиз тадач зав,
  «Сусав къалдайд такурай чи вилериз».
  Аялрин хъел за зи къене чӏугвазва,
  “Кичӏе мижер,” - вил ягъазва хтулриз.
  
  Начагь хьана алай чӏавуз месел зун,
  Чан-рикӏзава заз бубадин вилери.
  Мелгьем жезва дидедин са килигун,
  Авхарзава зи тан саки гъилерив.
  
  Са шикилдин кӏаник ксуз-къарагъиз,
  Авазва зун, рекье твазва йисар за.
  Хайибурун ванци, легьзед карагиз,
  Яшайишдин гьевесар зав хуьзава.