Шиирар - Ибрагьим Гьуьсейнов

  И дуьньядиз ава вичин къенивал
  И дуьньядиз ава вичин къенивал:
  Хъартас хуьруьз рагъ янава гьуьлелай,
  Гьихьтин меки янар гузва пелелай,
  Дуьнмиш жезва, чандал къвезва кӏанивал.
  И дуьньядиз ава вичин къенивал.
  
  Хъартас хуьруьз рагъ янава гьуьлелай,
  Вични гьихьтин, чуьхвей цавун дегьнейри,
  Эрзимандиз кьабулзавай магьлейри.
  Тебрикзавай югъ цаварин тӏварцӏелай.
  Хъартас хуьруьз рагъ янава гьуьлелай.
  
  Гьихьтин меки янар гузва пелелай,
  Амма кӏанчни агакьна ви мекел гъил,
  Къушариз гуз цаз жедайвал синел сил.
  Энтигъа мег авачир мад вичелай
  Гьихьтин меки янар гузва пелелай!
  
  Дуьнмиш жезва, чандал къвезва кӏанивал,
  Сад лугьудай танишвилел дамахна,
  Гьиссерини рикӏ падзава алахъна,
  Чилиз-цавуз гузва чпин дугъривал.
  Дуьнмиш жезва, чандал къвезва кӏанивал.
  
  И дуьньядиз ава вичин къенивал.
  Ракъини вун кьула тунва элкъуьрна,
  Вунни вичин са ишигъ хьиз туькӏуьрна,
  Къалурзава вичин майил, багъривал.
  И дуьньядиз ава вичин къенивал.
  
  
  
  
  Триолетар
  Жуьреба-жуьр я инсанрин кьисметар.
  Нивай вилик пад кьаз хьана кьисметдин?
  Аваз чпин дадар, рангар, сифетар
  Жуьреба-жуьр я инсанрин кьисметар.
  Рикӏе аваз хьун мумкин тир гьуьрметар
  Карагда сир дуьшуьш тахьай, хелветдин.
  Жуьреба-жуьр я инсанрин кьисметар.
  Нивай вилик пад кьаз хьана кьисметдин.
  * * *
  Физва, физва вун экъечӏна сефердиз.
  Зун алайвал рекьел туна вил алаз.
  Зи гъилик гар хкӏазва, ви кифер хьиз,
  Физва, физва вун экъечӏна сефердиз.
  Ви вилер заз, вили цавай гъетер хьиз,
  Килигзава, пелел мекен тил юзаз.
  Физва, физва вун экъечӏна сефердиз,
  Зун алайвал рекьел туна вил алаз.
  * * * Йиф тир чун рехъ яргъи ийиз алахъай.
  Цӏар илитӏна чна вири шегьердал.
  Къакъатнай чун ви кӏвалерин цлахъай -
  Йиф тир чун рехъ яргъи ийиз алахъай.
  Зун атанай гъетер кӏудиз алакьай.
  Ви кьве вилин тамарзлу тир эвердал.
  Йиф тир чун рехъ яргъи ийиз алахъай,
  Цӏар илитӏнай чна вири шегьердал.
  * * *
  Къайивилиз баркалла и живедин.
  И живедин лацувилиз баркалла.
  Зун гьевесда гьатнава са бикедин.
  Къайивилиз баркалла и живедин.
  Чим явашрун къаст тир рикӏин пердедин
  Хъуьтӏуьн цикӏин хамувилиз баркалла.
  Къайивилиз баркалла и живедин.
  И живедин лацувилиз баркалла.
  * * *
  Къураматдиз лаз чкӏанва живедин.
  Гьуьл, атӏугъай зулун цав хьиз, аквазва.
  Рикӏени дерт ава лацу бикедин.
  Къураматдиз лаз чкӏанва живедин.
  Лацу мармар муьгьуьббатдин бинедин
  Чархал даим имарат яз алазва.
  Къураматдиз лаз чкӏанва живедин,
  Гьуьл, атӏугъай зулун цав хьиз, аквазва.
  * * *
  Ви кьечӏемдал вилер ала агъзурдан
  Хан-пачагь я вун жегьилрин рикӏерин.
  Язух я вун са сеферда акурдан.
  Ви кьечӏемдал вилер ала агъзурдан.
  Ам кьечӏем туш, рехъ я дерди гьазурдан,
  Вичяй фидай сагъ са рамаг гьиссерин.
  Ви кьечӏемдал вилер ала агъзурдан.
  Хан-пачагь я вун жегьилрин рикӏерин.
  * * *
  Вуна куь кӏвал яргъал ала лугьузвай,
  Амма ам лап япун кӏанел ала хьи.
  Кӏвачери ваъ, чун гьиссери тухузвай.
  Вуна куь кӏвал яргъал ала лугьузвай.
  Сад гьарагъиз, садни лугьуз цавуз гьай.
  Сад хъфена, сад гуьрцелдив гума хьи.
  Вуна куь кӏвал яргъал ала лугьузвай,
  Амма ам лап япун кӏанел ала хьи.
  * * *
  Экъечӏна зун чун кьвед къекъвей кӏунтӏариз.
  Ви кӏвачин са гел алама жигъирдал.
  Гьевес хкаж хьана вини цавариз,
  Экъечӏна зун чун кьвед къекъвей кӏунтӏариз.
  Хъуьтӏуь вичин чка ганва гатфариз.
  Чӏиж элкъвезва гуьлчимендин атирдал.
  Экъечӏна зун чун кьвед къекъвей кӏунтӏариз.
  Ви кӏвачин са гел алама жигъирдал.
  * * *
  Чилел гатфар атанва - цуьк къалин я.
  Ви рикӏ вучиз дар я цӏинин гатфариз?
  Марфни, рагъни бул я, чил-цав эркин я.
  Чилел гатфар атанва цуьк къалин я.
  Са цуьк экъетӏ хьанвач, гьеле секин я,
  Гьеле майил къалурнавач цавариз.
  Чилел гатфар атанва - цуьк къалин я.
  Ви рикӏ вучиз дар я цӏинин гатфариз?
  * * *
  Ви манийрин ширинвилин тарифди
  Къизгъинвални зарб гузва ви кьуьлериз.
  Варзни цава шадарнава къе йифди
  Ви манийрин ширинвилин тарифди.
  Къимет гузва агъзурни са арифди
  Ви сесиник къешенг жезвай рикӏериз.
  Ви манийрин ширинвилин тарифди
  Къизгъинвални зарб гузва ви кьуьлериз.
  * * *
  Зун гилани физма гарун къаншардиз.
  Я гар, вун мус акьада зи далуда?
  Гьиссер вири цава ава, къушар хьиз.
  Зун гилани физма гарун къаншардиз.
  Зун шумудаз келлегуьздиз ухшардиз
  Аквазва гар къекъвез лацу чуруда?
  Зун гилани физма гарун къаншардиз.
  Я гар, вун мус акьада зи далуда?
  * * *
  Чепелукьдин гуьгъуьна зун гьатнавай,
  Дере атӏуз, тепе атӏуз калтугиз.
  Жуван рикӏ гваз фер атана гьатнавай
  Чепелукьдин гуьгъуьна зун гьатнавай.
  Чепелукь заз акунач - кьен ктӏанвай
  Тӏунав цӏарнах гвай ракъинал алугиз.
  Чепелукьдин гуьгъуьна зун гьатнавай,
  Дере атӏуз, тепе атӏуз калтугиз.
  
  
  
  
  
  Кхьизва шиир
  Шихнесира ярдикай кхьизва шиир.
  Хазинадиз миллетдин хъфизва шиир.
  Тарифзава бендеди зардин киферин,
  Гъейридан ваъ, талукьдан-ярдин киферин.
  Кьилихь фите-назнази, кӏвачелни - чекме,
  Къветрен ериш къекъуьнар. Тӏвар вуж я?
   Секне?
  Хуруда гуьл куьбечи - яргъаз физва ван,
  Ашукь касдин рикӏикай жузаз физва ван.
  Кьейидални чан къведа, акуртӏа и руш,
  Элкъвена мад рекьида, гакьуртӏа и руш.
  Ван хьайитӏа эгер квез вилерин тариф.
  Са затӏни туш океан-гьуьлерин тариф.
  Гуя цавун кӏаник хьиз ашкъи-таъсирдин
  Вири Кавказ гьукумдик лезги шиирдин.
  Шиир кхьей шаирни таъсирдик адан -
  Ибн Къафлан Шихнесирни таъсирдик адан.
  
  
  
  
  
  Нерен вацӏ
  Нерен вацӏу, лепе гадриз лепедал,
  Гьалзава пуд йикъан девран кьисметдин.
  И гьайбатар алцумрай гьи уьлчмедал?
  Кесибвилер амач накьан кьисметдин.
  Сад ваъ, ина санлай ирид вацӏ ава:
  Гьам деринвал ава, гьамни яцӏ ава.
  Кьерен рува кьвал ацахьай кьацӏ ава:
  Агакьнава гьихьтин фарман кьисметдин!
  Йиса-йиса ваъ, йисарлай-йисарлай
  Сад-кьве юкъуз рази я кьер ятарлай.
  Къе са югъ я гьа сад-кьвед тир йикъаркай,
  Гьар стӏалда гьатнава ван кьисметдин.
  Къенинди къе: кӏантӏа, ГЭС-ни элкъуьрда,
  Хкетрик квай аждагьанни эхъуьрда,
  Пенни кьада ашукьдин тар-чуьнгуьрда -
  Дережада ава масан кьисметдин.
  Я пака, я муькуь юкъуз кьурада,
  Яд ацукьда даяз хьана агъада.
  Я пакадин, я муькуь югъ савдада
  Твазвач вацӏу-деринда кӏан кьисметдин.
  Къе таквазвай къванер пака хкисна
  Дуьздал жеда, цӏалцӏам къвалар экъисна.
  Вацӏ амукьдач, кьер амукьда, вуч гьисс на
  Дуьздал ийин, вилик кутан кьисметдин?
  Къенин йикъахъ кьер ацӏана яд авай,
  Къуба-Дербент тирвал вичин ад авай
  Тамарзлу яз тӏалабунин дад авай
  Варцар, йисар фида адан кьисметдин.
  Кьве югъ патал лайихлу тир уьмуьрдиз
  Дурум гудай магьрум сагъ са девирдиз
  Вацӏ бегенмиш я Ибрагьим шаирдиз
  Тайин тушир вичизни сан кьисметдин.
  
  
  
  
  Хиял
  Виш кӏам къимет авай гьар са стӏалдиз
  Къвезва вацӏуз, вацӏай физва къаналдиз,
  Къаналдайни физва багьа стӏалар
  Жейран-Батан вириз авай Бакуда,
  Гуьрчегвилел чӏехибурни аялар
  Мягьтелнавай, тарифнавай шумуда.
  Виш кӏамукай садан патав къах хьана,
  Дуьньядикай аламатдин мах хьана,
  Кӏаму яд хьиз, тухузва зун фикирди
  Яргъал вацӏуз ва къаналдив вугузва,
  Жейран-Ватан агудзава эхирни,
  Вир цив, амма зун хиялдив ацӏузва.
  
  
  
  
  Диде
  Зи дидеди кварце аваз
  Булахдилай яд гъида.
  Зани зверна фена, гъил кьаз,
  Жуван диде шад ийида.
  
  Ширинди я булахдин яд -
  Жемина цуз, хъухъ жуваз.
  Кӏантӏа хьурай зегьем тир гад,
  Яд акъвазда къай чӏугваз.
  
  За, дидедиз куьмекар гуз,
  Верчериз твар вегьеда;
  Кьурукайни пичина куз
  Цӏам-кӏарас гваз хкведа.
  
  Ахъайда нянихъ ада
  Яргъи-яргъи хкетар.
  Са келима ахъайдач за,
  Заз хуш я и суьгьбетар.
  
  Зун гъавурда гьат тавур гаф
  Жузада за дидедивай.
  Заз зи диде кӏанда гзаф.
  Кӏанда вилин нинидилай.
  
  
  
  
  Банан
  Африкадин яргъарай
  Банан атана.
  Цӏахур патан дагъларай
  Къурбан атана.
  
  Дуьшуьш хьана Дербентдин
  Базардин юкьвал -
  Банан ала туьквендин
  Баркаван кьацӏал.
  
  - Зун дагълара вердиш я,
  Хуьр - Цӏахур, тӏвар Къурбан я.
  И емиш гьи емиш я?
  - Мароккодин банан я.
  
  Пул абалди, ибалди
  Хъиб хъчей банан.
  Базар еке, юкьвални
  Банан гвай Къурбан