🕙 18 minut uku
Чӏалакай баллада - 12
Härber sızık iñ yış oçrıy torgan 1000 süzlärneñ protsentnı kürsätä.
Süzlärneñ gomumi sanı 2336
Unikal süzlärneñ gomumi sanı 1205
0.0 süzlär 2000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 5000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
0.0 süzlär 8000 iñ yış oçrıy torgan süzlärgä kerä.
Дуьнья амач виле адан.
Кӏватӏна чуьлдин вири цуьквер,
Бахтлу я ам, чинаваз хъвер.
Хвешизва агь, Магьидиз гьикӏ,
Ашкъидивди куькӏвенва рикӏ.
Са сусазни ихьтин иер,
Мес хьайид туш багьа, дигай.
Кьве кӏаниди сад я лугьуз,
Муьгьуьббатдин гад я лугьуз.
Икӏ ашкъидин тахтунавай,
Цуьквед дере бахтунавай.
- За масадаз яр лугьудач,
За масадав гъил вугудач, Гагь хъуьрез, гагь ишезва руш,
Рагъданалай хьана аруш.
- Къачу залай, къачу на кам,
Сад жедайд я ашкъидин чам.
Кӏанид лугьуз чарадав куьз,
Агатин зун адетар хуьз?
Вун аватӏа, кӏанда дуьнья,
Агата зав, чан-рикӏ ая.
Агата зав, къачу зи наз,
Хуьруьз хабар тахьанамаз.
Агатайла и лацу лиф,
Цуькведилай иер, зериф,
Са легьзеда атӏана пагь,
Рагъданалай алахьна агь:
- Магьи, Магьи, зи иерди,
Ваз чидани, зи рикӏ хер тир.
На сагъарна, вун я лукьман,
Зи уьмуьрдин кӏани мугьман.
Вун зи гатфар, зи сувар я,
Вун зи Варз я, зи цавар я.
Дуьнья кӏандач вун авачир,
Заз йикъарин дад амачир.
Зи кӏаниди, зи малаик,
Вун рикӏелай алудин гьикӏ?
Чан-рикӏзавай рушаз ада,
Бахтавар тир, шад тир гада.
Хупӏ диганвай сад садаз кьвед,
Бахтавар тир кьве лацу къвед.
Цавун юкьва хъуьрейла Рагъ,
Магьид виляй авахьна нагъв:
- Амач кӏусни зи рикӏе чӏун,
Ша чара жен гила, яр, чун.
Гьикӏ чара жен кӏанидакай?
Икьван верцӏи, икьван дигай?
Кӏвачериз гьикӏ лугьуда вач,
Кам вегьидай аман авач.
- Хуьруьз хъвач вун, аман, Рагъдан,
Тавурай заз элди дуван.
- Бес вун гьикӏ хьуй, зи кӏани яр?
- Вуна кӏусни чӏурмир гьалар.
Са кӏунчӏ цуьквер кӏватӏна жуваз,
Хкведа ви гуьгъуьнаваз.
Фена Рагъдан, туна дере,
Амай Магьи гъамдин кьере.
Цуьквед месе иер суна,
Амай ялгъуз, гъамди кьуна.
Вилер мичӏна ярх хьана ам,
Гьикӏ хьурай свас, амачиз чам?
Мад дуьньядихъ вил кумачиз,
Яшамишдай гуж амачиз
Гъуцариз дадзавай руша:
- Зал цуьквед кафан аруша,
Лилида тур, юзура зун,
Лирлияр лагь, ксура зун,
Авуд мийир и ахварай,
Гьамишалух заз авхара.
Цуьквери ам ксурзавай,
Рикӏ атирдив ацӏурзавай.
Мецел са тӏвар алай ”Рагъдан”
Лугьузвай, ”вун рикӏ я, зи чан”.
Кӏватӏна ада амай такьат,
Тӏал ванерив авуна кьатӏ.
Шехьна дере килигайла,
Са манидал илигайла:
”Зун къизилгуьл тар я вахар,
Магьи дилбер чан,
Цуьк ахъайна бегьер тагай,
Магьи дилбер чан.
Зи рикӏикай низ хабар я,
Магьи дилбер чан,
Эхиз тежер дердер жагъай,
Магьи дилбер чан.
И дуьньяда кьве кар гуж я,
Магьи дилбер чан,
Жуваз кӏанид кьисмет тахьун,
Магьи дилбер чан,
Жегьилзамаз вяде хьайла,
Магьи дилбер чан,
Азраилдив чан гьикӏ вугун,
Магьи дилбер чан.
Зун дередин кафандава,
Магьи дилбер чан,
Зун сурариз твах жегьилар,
Магьи дилбер чан,
Зи дуьньядихъ вил галама,
Магьи дилбер чан,
Сура дакӏар тур кӏани яр,
Магьи дилбер чан”.
Гъам дередал хьайла аруш,
Гьал амачиз кис хьана руш,
Руьгь чандивай къакъатзавай,
Хуьр мехъерив агатзавай...
8.
Къе Магьидин мехъер ялда,
аман чан эллер,
Чаравилер залан ялда,
аман чан эллер,
Гьинаватӏа Магьи дилбер,
аман чан эллер,
Иер гъвергъвер, назлу гьуьлбер,
аман чан эллер.
И цуькверихъ са цуьк ава,
Магьи дилбер чан,
Рагъ ишезва адахъ цава,
Магьи дилбер чан.
Чилеривай къакъатнава,
Магьи дилбер чан,
Яргъаризди акъатнава,
Магьи дилбер чан.
Шехьа гила диде-буба,
Магьи дилбер чан,
Низ герек я куь кьин-туба,
Магьи дилбер чан.
Цуькверал таз гьайиф тир тан,
Магьи дилбер чан,
Чилин кӏаник, лагь, гьикӏ кутан,
Магьи дилбер чан.
Шехьа Рагъдан, яр амачиз,
Магьи дилбер чан,
Кӏанид галай къар амачиз,
Магьи дилбер чан.
Катна фена ви чубарук,
Магьи дилбер чан,
Амач адан я гел, я руг,
Магьи дилбер чан.
Хабар хьана атайла эл,
Чӏехи сувай атана сел.
Гьатна Магьи селдин хура,
Инсаф тирни кутаз сура?
Квахьна Магьи са хиял хьиз,
Цӏрана ам икӏ са ял хьиз.
Амай вири атӏана пагь,
Чӏугваз жедай дерт яни, агь?
Кьил-мет гатаз ава вири,
Хъижедани Магьи дири?
Садра гъиляй акъат тавуй,
Садра кьиникь агат тавуй,
Авахьай яд элкъведайд туш,
Алатай гад хкведайд туш.
Хъфирла эл пашмандаказ,
Чкӏана са гъамлу аваз.
Ишезавай Магьидин ван,
Эверзавай ада:”Рагъдан!”
***
Алатна икӏ шумуд бере,
Ингье пашман ама дере.
Рикӏел хкиз хьайи крар,
Сал дередал эцигна тӏвар.
Сада ”Магъу”, сада ”Магьи”.
Гьа чӏавалай лугьуда хьи,
Агъу авай дере я им,
Магьи тухвай дере я им.
МЕГЪУЬН ТАР
Дуьньядихъ мужидатар
Ава гьар сад са сир яз.
Абур гьикӏ жезвайд ятӏа,
Сад Аллагьди чирда чаз.
И кьиса са береда
Заз бубади раханай.
Зи гафарихъ хъсандиз,
Яб акала лагьанай.
Дегь чӏавара са яргъал,
Са чими баянлухда,
Цавай цӏаяр чкӏизвай,
Яд авачир къумлухда,
Са тар, са вал авачир,
Чан алай затӏ амачир,
И кьил а кьил таквазвай,
Яд такьуна дакӏвазвай,
Пад-пад хьанвай чил авай,
Звал-звал хьанвай пел авай.
Са шак авачиз, ашкар,
Гьана хьайид я и кар.
Йикъар, йифер алатиз,
Авай гьа са къайдада.
Баянлух акурбурун
Жедай вилиз дуьнья дар.
Ина рекьер сад хьтин,
Ина чилер сад хьтин.
(Къиметлу вуч аватӏа,
И дуьньяда яд хьтин?)
Яд авачиз чилин хур,
Кьиляй-кьилиз хиреда.
Виш йисар тир чӏехи чуьл,
Къаних яз и жуьреда.
Жедай и баянлухда
Къув ягъаз ялгъузвили.
Чан алачир чилерал,
Кӏвал чӏур хьуй ажузвилин.
Ял атӏанвай чилерин,
Язух хьанвай пелерин.
Ван авачир эллерин,
Гел квахьнавай гелерин.
Кьил къакъудна яргъариз
Катнавай чан алайбур.
Гьикьван чӏав тир а пата
Къвезмачир чилел абур.
Цаварай цӏай чкӏизвай,
Ял кьазвай акурбурун.
И мусибат хиялдиз
Къведани такурбурун?
***
Тахьай хьтин кар хьана
Баянлухда са йифиз.
Са мегъуьн тар хкатна
Чиликай Шарвили хьиз.
Акваз-акваз дувулар
Фена адан деринриз.
Яд фитӏиниз чиликай,
Алахъна чуьл серинриз.
Югъ-къандивай чӏехи жез,
Зурба жезвай мегъуьн тар.
Адан хъендихъ къугъвазвай
Серин шагьвар, къайи гар.
Пеш ахъайиз, хел вегьиз,
Хкаж жезвай цавариз.
Мегъуьн тар баянлухда
Элкъвенвай хупӏ сувариз.
Авай кьил хуьз викӏегьдиз,
Кьуд патахъ вегьена хел.
Баянлухда ада икӏ
Кӏевирзавай вичин гел.
Аламат тир цӏай кузвай
Чуьлдин юкьвал мегъуьн тар.
Низ акур тир дуьньяда
Пагь атӏудай ихьтин кар?
Алахъзавай датӏана
Ялгъузвилин хаз гьава.
Тарцихъ зурба хъен авай,
Чкӏайтӏани цӏай цавай.
Са иервал аватӏа,
Кьведни, цӏудни хъжеда.
(Кӏанивилихъ ялайла,
Вуч ава хьи, тежедай?)
Къацу ранг баябандиз
Мегъуьн тарци хкана.
Са къуз адан ценерив
Са булахни ргана.
Хьана булах милидиз,
Шад макьамрал илигиз.
И хару иервилиз
Кьве вил кӏандай килигиз.
Яд галукьай чкадив
Мублагьвилер агатна.
Акваз-акваз чиликай
Векьер, цуьквер хкатна.
Элкъвез-элкъвез и пата
Тарар, векьер акъатна.
Са мегъуьн дувулрикай
Шумуд са мегъв хкатна.
Мегъуьн зурба хилери
Хуьзвай суьтуьл тарар икӏ.
Абуру пун кьунивай,
Ахъа жезвай адан рикӏ.
Кьакьан хилер цавариз
Хкажзавай тарци мад,
Иервилин тахтунал
Алаз шад тир, гзаф шад.
Баянлухда са маса
Аламат тир мегъуьн тар.
Им - Аллагьдин са суьгьуьр,
Им - садрани тахьай кар.
Икӏ кьуд патаз килигиз,
Кӏанивилел илигиз,
Авай суьтуьл къелемар,
Куьлуь-куьлуь къелемар.
Мегъуьн тарци дидед хьиз,
Хуьзвай абур гараркай.
Лекьре хьиз лув ахъайна,
Къакъудзавай хараркай.
Вичин тандив агудна,
Цӏаяривай къакъудна,
Чӏехи ийиз алахъна,
И кар адлай алакьна.
(Кьулухъ дагълар галайдахъ
Гьунар жеда, гуж жеда.
Са къуз дагълар негьайдаз
Лугьуз тежер гуч жеда!)
Ялгъуз тушир гила мегъв,
Гапӏал хьанвай и чуьлда.
Къелемралди дамахиз
Икӏ вичиз уьмуьр гьалдай.
Гьар са къелем рикӏивай
Кӏандай адаз велед хьиз,
Анжах са кар чидачир
И дуьньядиз беледдиз.
Гьар са хъсан тумуни,
Гудайди туш хъсан цӏир.
Дидеярни веледар И дуьньядин чӏехи сир.
Чӏехи хьана къелемар,
Иер хьана, хупӏ иер.
Гьар са мегъв баянлухда
Са мани тир, са шиир.
Анжах мегъуьн тарцин кьил
Агакьнавай циферив.
Гъетер адан хилерал
Илифзавай йифериз.
Чпиз мукар авуна,
Мегъуьн тарцин хилерал,
Чубарукар, дурнаяр
Къвезвай яргъа эллерай.
Мегъуьвай илгьам къачуз,
Шуршурзавай булахди.
Баянлух кьиляй-кьилиз
Чӏагурнавай дамахди.
Гуьзчивализ авай мегъв,
Мегъуьнлухдин кьилел икӏ.
Вичи чӏехи авунвай
Тарарал хупӏ алай рикӏ.
Аявализ агъунвай
Ам тарарихъ диде хьиз.
Мегъуьнлух элкъуьрнавай
Ада хайи дигедиз.1
Акьул гудай рикӏивай
Ада гагь-гагь тарариз:
«Къакъатайтӏа куьн са къуз,
Басрух гуда харари».
Лугьуз тарарин рикӏе
Цадай ада мурадар.
«Тахьуй лугьуз яцӏара,
Сад садав къуьн агуда».
***
Вахтар, чӏавар фена икӏ,
Алатна са шумуд йис.
Гара авай мегъуьн тар
Садлагьана хьана кис.
Акунар виликанд яз,
Дегиш хьанвай адан гьал.
Вилерай гъам чкӏизвай,
Авайди хьиз рикӏе тӏал.
Диге - къул
На лугьумир, мегъвериз
Такӏан хьанвай рехи тар.
И такӏанвал кьатӏана,
Адан рикӏни хьанвай тӏар.
Гила усал веледри
Диде виляй вегьизвай.
Рахшандривни сурматӏрив
Адан чил дар ийизвай.
Негьиз кьакьан, зурба тар
Куьлуь-куьлуь мегъвери,
Ам кӏарарал вегьенвай
Шумудни са лигъери.1
Кьабул тушир кьакьанвал,
Кьабул тушир такабур.
Рикӏелай ракъурнавай
Ам тирди чуьлдин абур.
Адан викӏегьвилерал
Шак гъиз авай куьлуьбур,
Адан хци руьгьни кваз
Такӏан тир руьгь къуьруьбур.
Авай эхиз тахьана
Адан хару акунар.
Лугьузвай: «Чаз акунач
Адахъ авай са гьунар».
Лигъ - алагъ
Куьрелди, парабурун,
Ахвар ханвай рехида.
Куьз ятӏани абуру
Кьазмачир ам чӏехидай.
Адан чка кьун патал
Вири хьанвай гьавалат.
(Гьарадаз вичин чка
Чир тахьун тушни инад?)
Кьабул тийиз чӏехи мегъв,
Гьар жуьре гаф-чӏалзавай.
Ягьанатиз адакай,
Куьлуьбуру къалзавай.
Ван хьайила и крар,
Чуьлдин гьалар хьана чӏур.
Инад жеда, веледри
Дидедиз гайила кӏур.
Чӏур хьана къушарин луж,
Абур мука кис хьана.
Мягьтел яз амай абур:
«И мусибат куьз хьана?»
Булахдивни агакьна
Мегъверхъанринӏ арзаяр,
Пагь атӏана амай ам,
Акурла и варзаяр.
Ìåãúâåðõúàí - âè÷åë êüàðóäè
Варза - ваякьан
«Ша вирида сад хьана,
Негьин чна мегъуьн тар.
Кьурадайвал дувулар,
Рикӏ чуькьвена, хьана тӏар».
И меслят, и фикир
Рикӏяй хьана виридан.
(Гагь-гагь дустар, гаф вилик
Жеда акьул кьеридан).
Сад авуна гафни чӏал,
Раханач а тарцив сад.
Жуванбуру негь авун
Чӏехи гьад я, чӏехи гьад.
Тарциз хьана хажалат,
Са кардикай лап векъиз,
И тарарин арада
Садаз кӏан тир ам рекьиз.
Гьа сад ада цӏувайни,
Харувайни къакъуднай.
Дидеди хьиз са чӏавуз
А тар вичив агуднай.
Хьайи крар рикӏелай
Алуднавай бицӏекди.
Вичин гьахъар тӏалабиз,
Авай гила «викӏегьдиз».
Гьарайзавай ван алаз:
«Ам зи вилиз такурай!
Яргъариз акъуда тар,
Чи рикӏиз тӏал тагурай!
Къакъудзава и тарци
Чавай вири серинвал.
Ам тахьайтӏа чуьллериз
Хкведа мад секинвал».
Пелеш хьана мегъв, пелеш,
Ишена адан гьар пеш.
Шуьткьвена кватна хилер:
«Им вуч кар я, я эллер,
Жува хвейи веледди
Жуван вилер акъуддан?
Жува цайи тарцикай
Жуваз керкетӏ хкатдан?
Зи дувулрал цӏирайда,
Зун кваз такьаз негьзава»,
Лугьуз кьуьзуь мегъуьн тар,
Зарулдаказ шехьзавай.
Цаваравай а Касдиз
Аквазвай кьван и крар.
Са къуз и баябандиз
Сед хьана хьи, къваз цӏаяр.
Цӏайлапанри вегьена,
Алугарна мегъуьнлух.
Кана тарар цӏамар хьиз,
Акваз-акваз хьана чӏух.
Тек мегъуьн тар аламай
Кьил винизна цавариз.
Са хел кьванни ханвачир,
Вуч лугьун и крариз?
Галатна цӏайлапанар,
Цӏаяр, цукӏар туьхуьрна.
Гумар, рехъвер чиливай
Яргъаризди чукурна.
Мад ргана Чар булах,
Кутаз и чилик дамах,
Мад къушарин ванериз
Хьана баянлух уртах.
Мегъуьн тарцин гуьгьуьл кьаз,
Авай вири датӏана.
Кьуьзуь хьанвай тар, кьуьзуь,
Хьайи крар кьатӏана.
Ятӏани рикӏ тӏарзавай
Адан кьурай тарари.
Секинвал къакъуднавай
Хьана, фейи крари.
Терг хьана икӏ къелемар,
Терг хьана валар, чӏурар.
Дувулар негьна лугьуз,
Терг хьана, ийиз цӏурар.
Алатна йикъар, йисар,
Алукьна девир маса.
Элекьна мегъуьн хъилер,
Акваз кӏанз вичин гелер.
Цӏирна адан мурадри.
Чирдайд аван мурадриз,
Вуж гьахълу я, вуж батӏул?
Ава гьардахъ вичин тӏул.
Экъечӏна мад къелемар,
Мегъуьн тарцин дувулрал.
Гьейран хьана вири эл,
Мадни чуьлдин акунрал.
Алатда икӏ девирар,
Квахьдач чилин ивирар.
Гьар вядеда хайи эл
Хуьз алахъда хъсан гел.
Тахьайтӏа и дуьньядин
Мизан-терез чӏур жеда.
Тахьайтӏа хъсанвилиз
Писвилери кӏур гуда.
10.08.
ЗАРИДИКАЙ
Седакъет Къайинбеган руш Керимова 1953-йисан 30-мартдиз Азербайжан Республикадин Кцӏар
районда дидедиз хьана. Ада 1969-йисуз Кцӏар шегьердин 1-нумрадин юкьван мектеб акьалтӏарна. Гьеле мектебда кӏелдай вахтунда С.Керимовадин шиирар, гьикаяяр ва макъалаяр республикадин газетринни журналрин чинриз акъатнай. 1969-йисуз Азербайжандин Гьукуматдин Университетдин журналистикадин факультетдик экечӏай С.Керимова студент
тир йисара республикадин виридалайни чӏехи тираждалди чап жезвай “Азербайжан генжлери” газетдин
чинриз акъудай макъала ва очеркралди сейли хьанай.
Адан ахлакьдин месэлайриз талукьарнавай очеркри
республикада ван кутунай. Азербайжандин прессада
гадарнавай аялрин, иесуз дидейринни бубайрин месэлаяр сифте яз и лезги руша къарагъарнай.
С.Керимовадиз гьеле университетдин вад лагьай курсуна кӏелдай вахтунда алакьунар авай къелемэгьлидиз хьиз Азербайжандин КП-дин ЦК-дин
“Совет кенди” газетда мухбирвиле кӏвалахун теклифнай. Гьа газетда ада ара датӏана 17 йисуз кӏвалахна.
С.Керимова Азербайжандин парламентдин орган тир
“Гьаят” (гуьгъуьнлай “Азербайжан”) газетдин бине
кутурбурукай сад я. Ада газет Икӏ ашкъидин тахтунавай, акъатай сад лагьай йикъалай редакциядин зав
отделвиле кӏвалахна, гуьгъуьнлай международный
“Гуьнай” газетдин кьилин редактордин заместителдин къуллугъ кьилиз акъудна. 1997-йисалай ам “Самур” газетдин кьилин редактор я. С.Керимова азербайжан, урус ва лезги чӏаларал чапдай акъуднавай
7 агъзурдалай гзаф макъалайрин, очеркрин, корреспонденцийрин, зарисовкайрин, эссе ва фельетонрин
автор я.
Журналистикада къазанмишай агалкьунрай ам
Азербайжандин Журналистрин Союздин “Къизил
къелем” ва Гьасанбег Зердабидин тӏварунихъ галай
премийриз лайихлу хьана. С.Керимовади гьакӏни
республикадин Мегьсети Генжевидин ва Натеванан
тӏварарихъ галай премияр къачуна. Хельсинкидин
Ватандашвилин Ассамблеядин АМК-ди адаз “Ислягьвал” премия гана.
2006-йисуз Азербайжандин Президент Илгьам
Алиеван серенжемдалди С.Керимова “Азербайжандин медениятдин лайихлу кӏвалахдар” гьуьрметдин
тӏварцӏиз лайихлу хьана.
2003-йисуз Азербайжан Республикадин Медениятдин Министерстводи ва Азербайжандин Гьукуматдин Ктабханади С.Керимовадин яратмишунар
теблигъ авун патал “Седакъет Керимовадин 50 йис”
тӏвар ганвай ктаб басма авуна. Республикадин Нобелан Информациядин Меркездин кьил, филологиядин
илимрин кандидат Бейбала Алескерова туькӏуьрай и
ктабда заридин уьмуьрдин рекьикайни яратмишунрикай гегьеншдиз ихтилатнава. Тӏвар-ван авай шаиржурналист Муьзеффер Меликмамедова гьа йисуз
С.Керимовадин яратмишунриз талукьарнавай “Се
дакъет” тӏвар ганвай публицистикадин ктаб чапдай
акъудна.
С.Керимова композитор хьизни сейли я. Ада вичин чӏалариз 100-далай гзаф манияр теснифнава.
С.Керимова икьван гагьди чап хьанвай 15 ктабдин автор я. Адан “Ван алачир гьарай” тӏвар ганвай сад лагьай повестринни гьикаяйрин ктаб (азербайжан чӏалал) 1985-йисуз “Язычи” чапханада 15
агъзур тираждалди басма хьана ва ада автордиз
кӏелдайбурун патай чӏехи гьуьрмет гъана. 1989-йисуз С.Керимовадин азербайжан чӏалал “Са гатфарин
йиф” тӏвар ганвай кьвед лагьай прозадин ктабдиз экв
акуна. А ктаб хушвилелди кьабулай кӏелзавайбуру ва
критикри Азербайжандин кхьирагрин жергедиз хци
къелем авай бажарагълу кхьираг атанвайди къейднай. И кӏватӏалрилай алатайла заридин “Къариб
къушран мани” (1991) тӏвар ганвай шииррин ктаб чап
хьана ва ана авай гзаф шиирар кӏелзавайбурун сивяйсивиз фена. Композиторри ктабда гьатнавай цӏудалай
гзаф шиирриз манияр теснифна.
Къелемэгьлиди 1993-йисуз басма авур “Алпаб”
роман Азербайжандин прозада вакъиадиз элкъвена.
Критикри и ктабдикай кхьей цӏудралди рецензияр газетринни журналрин чинриз акъатна.
Заридин лезги чӏалал сад лагьай ктаб “Лезгинкадал илига” тӏвар алаз 1995-йисуз Бакуда чап хьана
ва ада кӏелзавайбурун патай шаирдиз чӏехи гьуьрмет
гъана. Адан гьакъиндай Дагъустандинни Азербайжандин къелемэгьлийри гзаф къиметлу макъалаяр
кхьена. 1998-йисуз С.Керимовади лезги чӏалал “Къарагъ дуьнья “Лезгинкадал” кьуьлериз” тӏвар ганвай
шиирринни поэмайрин ктаб чапдай акъудна.
Авторди азербайжан чӏалал кхьенвай повестрикайни романрикай туькӏуьрнавай “Ряден” (2000)
кӏватӏалдихъ авсиятда газетринни журналрин чинриз
54 рецензия акъатна.
Гуьгъуьнлай лезги чӏалал С.Керимовадин повестрин ва гьикаяйрин “Къайи рагъ” (2003), шииррин
“Мад са гатфар” (2003), аялар патал кхьенвай “Рагъ
хъуьрезва” ктабар басма хьана. Адан са шумуд повесть ва роман (“Блажная”), гьакӏни са кьадар шиирар (“За семью горами”) урус чӏалаз элкъуьрна чапдай акъуднава.
2011-йисуз С.Керимовади “Кцӏар, кцӏарвияр”
тӏвар ганвай энциклопедиядин кӏватӏал чапдай акъудна. Кцӏарин лезгийрикай, гьакӏни вири лезги
халкьдикай ихтилатзавай и ктабдал ада тарихчиди,
этнографди, чӏалан пешекарди, журналистди, фотографди хьиз чӏугур зегьмет чӏехиди я. И ктабдин
кьетӏенвилерикай сад ам кьве чӏалал - лезги ва азербайжан чӏаларал хьун я.
2012-йисуз С.Керимовадин урус чӏалал «Медвежий дожь» романринни повестрин кӏватӏал чапдай
акъатна.
«Зи халкьдикай ихтилат» заридин кӏелзавайбурухъ
галаз нубатдин гуьруьш я. Ина шаирди чара-чара йисара кхьенвай хкягъай шиирарни поэмаяр гьатнава.
Кӏватӏна чуьлдин вири цуьквер,
Бахтлу я ам, чинаваз хъвер.
Хвешизва агь, Магьидиз гьикӏ,
Ашкъидивди куькӏвенва рикӏ.
Са сусазни ихьтин иер,
Мес хьайид туш багьа, дигай.
Кьве кӏаниди сад я лугьуз,
Муьгьуьббатдин гад я лугьуз.
Икӏ ашкъидин тахтунавай,
Цуьквед дере бахтунавай.
- За масадаз яр лугьудач,
За масадав гъил вугудач, Гагь хъуьрез, гагь ишезва руш,
Рагъданалай хьана аруш.
- Къачу залай, къачу на кам,
Сад жедайд я ашкъидин чам.
Кӏанид лугьуз чарадав куьз,
Агатин зун адетар хуьз?
Вун аватӏа, кӏанда дуьнья,
Агата зав, чан-рикӏ ая.
Агата зав, къачу зи наз,
Хуьруьз хабар тахьанамаз.
Агатайла и лацу лиф,
Цуькведилай иер, зериф,
Са легьзеда атӏана пагь,
Рагъданалай алахьна агь:
- Магьи, Магьи, зи иерди,
Ваз чидани, зи рикӏ хер тир.
На сагъарна, вун я лукьман,
Зи уьмуьрдин кӏани мугьман.
Вун зи гатфар, зи сувар я,
Вун зи Варз я, зи цавар я.
Дуьнья кӏандач вун авачир,
Заз йикъарин дад амачир.
Зи кӏаниди, зи малаик,
Вун рикӏелай алудин гьикӏ?
Чан-рикӏзавай рушаз ада,
Бахтавар тир, шад тир гада.
Хупӏ диганвай сад садаз кьвед,
Бахтавар тир кьве лацу къвед.
Цавун юкьва хъуьрейла Рагъ,
Магьид виляй авахьна нагъв:
- Амач кӏусни зи рикӏе чӏун,
Ша чара жен гила, яр, чун.
Гьикӏ чара жен кӏанидакай?
Икьван верцӏи, икьван дигай?
Кӏвачериз гьикӏ лугьуда вач,
Кам вегьидай аман авач.
- Хуьруьз хъвач вун, аман, Рагъдан,
Тавурай заз элди дуван.
- Бес вун гьикӏ хьуй, зи кӏани яр?
- Вуна кӏусни чӏурмир гьалар.
Са кӏунчӏ цуьквер кӏватӏна жуваз,
Хкведа ви гуьгъуьнаваз.
Фена Рагъдан, туна дере,
Амай Магьи гъамдин кьере.
Цуьквед месе иер суна,
Амай ялгъуз, гъамди кьуна.
Вилер мичӏна ярх хьана ам,
Гьикӏ хьурай свас, амачиз чам?
Мад дуьньядихъ вил кумачиз,
Яшамишдай гуж амачиз
Гъуцариз дадзавай руша:
- Зал цуьквед кафан аруша,
Лилида тур, юзура зун,
Лирлияр лагь, ксура зун,
Авуд мийир и ахварай,
Гьамишалух заз авхара.
Цуьквери ам ксурзавай,
Рикӏ атирдив ацӏурзавай.
Мецел са тӏвар алай ”Рагъдан”
Лугьузвай, ”вун рикӏ я, зи чан”.
Кӏватӏна ада амай такьат,
Тӏал ванерив авуна кьатӏ.
Шехьна дере килигайла,
Са манидал илигайла:
”Зун къизилгуьл тар я вахар,
Магьи дилбер чан,
Цуьк ахъайна бегьер тагай,
Магьи дилбер чан.
Зи рикӏикай низ хабар я,
Магьи дилбер чан,
Эхиз тежер дердер жагъай,
Магьи дилбер чан.
И дуьньяда кьве кар гуж я,
Магьи дилбер чан,
Жуваз кӏанид кьисмет тахьун,
Магьи дилбер чан,
Жегьилзамаз вяде хьайла,
Магьи дилбер чан,
Азраилдив чан гьикӏ вугун,
Магьи дилбер чан.
Зун дередин кафандава,
Магьи дилбер чан,
Зун сурариз твах жегьилар,
Магьи дилбер чан,
Зи дуьньядихъ вил галама,
Магьи дилбер чан,
Сура дакӏар тур кӏани яр,
Магьи дилбер чан”.
Гъам дередал хьайла аруш,
Гьал амачиз кис хьана руш,
Руьгь чандивай къакъатзавай,
Хуьр мехъерив агатзавай...
8.
Къе Магьидин мехъер ялда,
аман чан эллер,
Чаравилер залан ялда,
аман чан эллер,
Гьинаватӏа Магьи дилбер,
аман чан эллер,
Иер гъвергъвер, назлу гьуьлбер,
аман чан эллер.
И цуькверихъ са цуьк ава,
Магьи дилбер чан,
Рагъ ишезва адахъ цава,
Магьи дилбер чан.
Чилеривай къакъатнава,
Магьи дилбер чан,
Яргъаризди акъатнава,
Магьи дилбер чан.
Шехьа гила диде-буба,
Магьи дилбер чан,
Низ герек я куь кьин-туба,
Магьи дилбер чан.
Цуькверал таз гьайиф тир тан,
Магьи дилбер чан,
Чилин кӏаник, лагь, гьикӏ кутан,
Магьи дилбер чан.
Шехьа Рагъдан, яр амачиз,
Магьи дилбер чан,
Кӏанид галай къар амачиз,
Магьи дилбер чан.
Катна фена ви чубарук,
Магьи дилбер чан,
Амач адан я гел, я руг,
Магьи дилбер чан.
Хабар хьана атайла эл,
Чӏехи сувай атана сел.
Гьатна Магьи селдин хура,
Инсаф тирни кутаз сура?
Квахьна Магьи са хиял хьиз,
Цӏрана ам икӏ са ял хьиз.
Амай вири атӏана пагь,
Чӏугваз жедай дерт яни, агь?
Кьил-мет гатаз ава вири,
Хъижедани Магьи дири?
Садра гъиляй акъат тавуй,
Садра кьиникь агат тавуй,
Авахьай яд элкъведайд туш,
Алатай гад хкведайд туш.
Хъфирла эл пашмандаказ,
Чкӏана са гъамлу аваз.
Ишезавай Магьидин ван,
Эверзавай ада:”Рагъдан!”
***
Алатна икӏ шумуд бере,
Ингье пашман ама дере.
Рикӏел хкиз хьайи крар,
Сал дередал эцигна тӏвар.
Сада ”Магъу”, сада ”Магьи”.
Гьа чӏавалай лугьуда хьи,
Агъу авай дере я им,
Магьи тухвай дере я им.
МЕГЪУЬН ТАР
Дуьньядихъ мужидатар
Ава гьар сад са сир яз.
Абур гьикӏ жезвайд ятӏа,
Сад Аллагьди чирда чаз.
И кьиса са береда
Заз бубади раханай.
Зи гафарихъ хъсандиз,
Яб акала лагьанай.
Дегь чӏавара са яргъал,
Са чими баянлухда,
Цавай цӏаяр чкӏизвай,
Яд авачир къумлухда,
Са тар, са вал авачир,
Чан алай затӏ амачир,
И кьил а кьил таквазвай,
Яд такьуна дакӏвазвай,
Пад-пад хьанвай чил авай,
Звал-звал хьанвай пел авай.
Са шак авачиз, ашкар,
Гьана хьайид я и кар.
Йикъар, йифер алатиз,
Авай гьа са къайдада.
Баянлух акурбурун
Жедай вилиз дуьнья дар.
Ина рекьер сад хьтин,
Ина чилер сад хьтин.
(Къиметлу вуч аватӏа,
И дуьньяда яд хьтин?)
Яд авачиз чилин хур,
Кьиляй-кьилиз хиреда.
Виш йисар тир чӏехи чуьл,
Къаних яз и жуьреда.
Жедай и баянлухда
Къув ягъаз ялгъузвили.
Чан алачир чилерал,
Кӏвал чӏур хьуй ажузвилин.
Ял атӏанвай чилерин,
Язух хьанвай пелерин.
Ван авачир эллерин,
Гел квахьнавай гелерин.
Кьил къакъудна яргъариз
Катнавай чан алайбур.
Гьикьван чӏав тир а пата
Къвезмачир чилел абур.
Цаварай цӏай чкӏизвай,
Ял кьазвай акурбурун.
И мусибат хиялдиз
Къведани такурбурун?
***
Тахьай хьтин кар хьана
Баянлухда са йифиз.
Са мегъуьн тар хкатна
Чиликай Шарвили хьиз.
Акваз-акваз дувулар
Фена адан деринриз.
Яд фитӏиниз чиликай,
Алахъна чуьл серинриз.
Югъ-къандивай чӏехи жез,
Зурба жезвай мегъуьн тар.
Адан хъендихъ къугъвазвай
Серин шагьвар, къайи гар.
Пеш ахъайиз, хел вегьиз,
Хкаж жезвай цавариз.
Мегъуьн тар баянлухда
Элкъвенвай хупӏ сувариз.
Авай кьил хуьз викӏегьдиз,
Кьуд патахъ вегьена хел.
Баянлухда ада икӏ
Кӏевирзавай вичин гел.
Аламат тир цӏай кузвай
Чуьлдин юкьвал мегъуьн тар.
Низ акур тир дуьньяда
Пагь атӏудай ихьтин кар?
Алахъзавай датӏана
Ялгъузвилин хаз гьава.
Тарцихъ зурба хъен авай,
Чкӏайтӏани цӏай цавай.
Са иервал аватӏа,
Кьведни, цӏудни хъжеда.
(Кӏанивилихъ ялайла,
Вуч ава хьи, тежедай?)
Къацу ранг баябандиз
Мегъуьн тарци хкана.
Са къуз адан ценерив
Са булахни ргана.
Хьана булах милидиз,
Шад макьамрал илигиз.
И хару иервилиз
Кьве вил кӏандай килигиз.
Яд галукьай чкадив
Мублагьвилер агатна.
Акваз-акваз чиликай
Векьер, цуьквер хкатна.
Элкъвез-элкъвез и пата
Тарар, векьер акъатна.
Са мегъуьн дувулрикай
Шумуд са мегъв хкатна.
Мегъуьн зурба хилери
Хуьзвай суьтуьл тарар икӏ.
Абуру пун кьунивай,
Ахъа жезвай адан рикӏ.
Кьакьан хилер цавариз
Хкажзавай тарци мад,
Иервилин тахтунал
Алаз шад тир, гзаф шад.
Баянлухда са маса
Аламат тир мегъуьн тар.
Им - Аллагьдин са суьгьуьр,
Им - садрани тахьай кар.
Икӏ кьуд патаз килигиз,
Кӏанивилел илигиз,
Авай суьтуьл къелемар,
Куьлуь-куьлуь къелемар.
Мегъуьн тарци дидед хьиз,
Хуьзвай абур гараркай.
Лекьре хьиз лув ахъайна,
Къакъудзавай хараркай.
Вичин тандив агудна,
Цӏаяривай къакъудна,
Чӏехи ийиз алахъна,
И кар адлай алакьна.
(Кьулухъ дагълар галайдахъ
Гьунар жеда, гуж жеда.
Са къуз дагълар негьайдаз
Лугьуз тежер гуч жеда!)
Ялгъуз тушир гила мегъв,
Гапӏал хьанвай и чуьлда.
Къелемралди дамахиз
Икӏ вичиз уьмуьр гьалдай.
Гьар са къелем рикӏивай
Кӏандай адаз велед хьиз,
Анжах са кар чидачир
И дуьньядиз беледдиз.
Гьар са хъсан тумуни,
Гудайди туш хъсан цӏир.
Дидеярни веледар И дуьньядин чӏехи сир.
Чӏехи хьана къелемар,
Иер хьана, хупӏ иер.
Гьар са мегъв баянлухда
Са мани тир, са шиир.
Анжах мегъуьн тарцин кьил
Агакьнавай циферив.
Гъетер адан хилерал
Илифзавай йифериз.
Чпиз мукар авуна,
Мегъуьн тарцин хилерал,
Чубарукар, дурнаяр
Къвезвай яргъа эллерай.
Мегъуьвай илгьам къачуз,
Шуршурзавай булахди.
Баянлух кьиляй-кьилиз
Чӏагурнавай дамахди.
Гуьзчивализ авай мегъв,
Мегъуьнлухдин кьилел икӏ.
Вичи чӏехи авунвай
Тарарал хупӏ алай рикӏ.
Аявализ агъунвай
Ам тарарихъ диде хьиз.
Мегъуьнлух элкъуьрнавай
Ада хайи дигедиз.1
Акьул гудай рикӏивай
Ада гагь-гагь тарариз:
«Къакъатайтӏа куьн са къуз,
Басрух гуда харари».
Лугьуз тарарин рикӏе
Цадай ада мурадар.
«Тахьуй лугьуз яцӏара,
Сад садав къуьн агуда».
***
Вахтар, чӏавар фена икӏ,
Алатна са шумуд йис.
Гара авай мегъуьн тар
Садлагьана хьана кис.
Акунар виликанд яз,
Дегиш хьанвай адан гьал.
Вилерай гъам чкӏизвай,
Авайди хьиз рикӏе тӏал.
Диге - къул
На лугьумир, мегъвериз
Такӏан хьанвай рехи тар.
И такӏанвал кьатӏана,
Адан рикӏни хьанвай тӏар.
Гила усал веледри
Диде виляй вегьизвай.
Рахшандривни сурматӏрив
Адан чил дар ийизвай.
Негьиз кьакьан, зурба тар
Куьлуь-куьлуь мегъвери,
Ам кӏарарал вегьенвай
Шумудни са лигъери.1
Кьабул тушир кьакьанвал,
Кьабул тушир такабур.
Рикӏелай ракъурнавай
Ам тирди чуьлдин абур.
Адан викӏегьвилерал
Шак гъиз авай куьлуьбур,
Адан хци руьгьни кваз
Такӏан тир руьгь къуьруьбур.
Авай эхиз тахьана
Адан хару акунар.
Лугьузвай: «Чаз акунач
Адахъ авай са гьунар».
Лигъ - алагъ
Куьрелди, парабурун,
Ахвар ханвай рехида.
Куьз ятӏани абуру
Кьазмачир ам чӏехидай.
Адан чка кьун патал
Вири хьанвай гьавалат.
(Гьарадаз вичин чка
Чир тахьун тушни инад?)
Кьабул тийиз чӏехи мегъв,
Гьар жуьре гаф-чӏалзавай.
Ягьанатиз адакай,
Куьлуьбуру къалзавай.
Ван хьайила и крар,
Чуьлдин гьалар хьана чӏур.
Инад жеда, веледри
Дидедиз гайила кӏур.
Чӏур хьана къушарин луж,
Абур мука кис хьана.
Мягьтел яз амай абур:
«И мусибат куьз хьана?»
Булахдивни агакьна
Мегъверхъанринӏ арзаяр,
Пагь атӏана амай ам,
Акурла и варзаяр.
Ìåãúâåðõúàí - âè÷åë êüàðóäè
Варза - ваякьан
«Ша вирида сад хьана,
Негьин чна мегъуьн тар.
Кьурадайвал дувулар,
Рикӏ чуькьвена, хьана тӏар».
И меслят, и фикир
Рикӏяй хьана виридан.
(Гагь-гагь дустар, гаф вилик
Жеда акьул кьеридан).
Сад авуна гафни чӏал,
Раханач а тарцив сад.
Жуванбуру негь авун
Чӏехи гьад я, чӏехи гьад.
Тарциз хьана хажалат,
Са кардикай лап векъиз,
И тарарин арада
Садаз кӏан тир ам рекьиз.
Гьа сад ада цӏувайни,
Харувайни къакъуднай.
Дидеди хьиз са чӏавуз
А тар вичив агуднай.
Хьайи крар рикӏелай
Алуднавай бицӏекди.
Вичин гьахъар тӏалабиз,
Авай гила «викӏегьдиз».
Гьарайзавай ван алаз:
«Ам зи вилиз такурай!
Яргъариз акъуда тар,
Чи рикӏиз тӏал тагурай!
Къакъудзава и тарци
Чавай вири серинвал.
Ам тахьайтӏа чуьллериз
Хкведа мад секинвал».
Пелеш хьана мегъв, пелеш,
Ишена адан гьар пеш.
Шуьткьвена кватна хилер:
«Им вуч кар я, я эллер,
Жува хвейи веледди
Жуван вилер акъуддан?
Жува цайи тарцикай
Жуваз керкетӏ хкатдан?
Зи дувулрал цӏирайда,
Зун кваз такьаз негьзава»,
Лугьуз кьуьзуь мегъуьн тар,
Зарулдаказ шехьзавай.
Цаваравай а Касдиз
Аквазвай кьван и крар.
Са къуз и баябандиз
Сед хьана хьи, къваз цӏаяр.
Цӏайлапанри вегьена,
Алугарна мегъуьнлух.
Кана тарар цӏамар хьиз,
Акваз-акваз хьана чӏух.
Тек мегъуьн тар аламай
Кьил винизна цавариз.
Са хел кьванни ханвачир,
Вуч лугьун и крариз?
Галатна цӏайлапанар,
Цӏаяр, цукӏар туьхуьрна.
Гумар, рехъвер чиливай
Яргъаризди чукурна.
Мад ргана Чар булах,
Кутаз и чилик дамах,
Мад къушарин ванериз
Хьана баянлух уртах.
Мегъуьн тарцин гуьгьуьл кьаз,
Авай вири датӏана.
Кьуьзуь хьанвай тар, кьуьзуь,
Хьайи крар кьатӏана.
Ятӏани рикӏ тӏарзавай
Адан кьурай тарари.
Секинвал къакъуднавай
Хьана, фейи крари.
Терг хьана икӏ къелемар,
Терг хьана валар, чӏурар.
Дувулар негьна лугьуз,
Терг хьана, ийиз цӏурар.
Алатна йикъар, йисар,
Алукьна девир маса.
Элекьна мегъуьн хъилер,
Акваз кӏанз вичин гелер.
Цӏирна адан мурадри.
Чирдайд аван мурадриз,
Вуж гьахълу я, вуж батӏул?
Ава гьардахъ вичин тӏул.
Экъечӏна мад къелемар,
Мегъуьн тарцин дувулрал.
Гьейран хьана вири эл,
Мадни чуьлдин акунрал.
Алатда икӏ девирар,
Квахьдач чилин ивирар.
Гьар вядеда хайи эл
Хуьз алахъда хъсан гел.
Тахьайтӏа и дуьньядин
Мизан-терез чӏур жеда.
Тахьайтӏа хъсанвилиз
Писвилери кӏур гуда.
10.08.
ЗАРИДИКАЙ
Седакъет Къайинбеган руш Керимова 1953-йисан 30-мартдиз Азербайжан Республикадин Кцӏар
районда дидедиз хьана. Ада 1969-йисуз Кцӏар шегьердин 1-нумрадин юкьван мектеб акьалтӏарна. Гьеле мектебда кӏелдай вахтунда С.Керимовадин шиирар, гьикаяяр ва макъалаяр республикадин газетринни журналрин чинриз акъатнай. 1969-йисуз Азербайжандин Гьукуматдин Университетдин журналистикадин факультетдик экечӏай С.Керимова студент
тир йисара республикадин виридалайни чӏехи тираждалди чап жезвай “Азербайжан генжлери” газетдин
чинриз акъудай макъала ва очеркралди сейли хьанай.
Адан ахлакьдин месэлайриз талукьарнавай очеркри
республикада ван кутунай. Азербайжандин прессада
гадарнавай аялрин, иесуз дидейринни бубайрин месэлаяр сифте яз и лезги руша къарагъарнай.
С.Керимовадиз гьеле университетдин вад лагьай курсуна кӏелдай вахтунда алакьунар авай къелемэгьлидиз хьиз Азербайжандин КП-дин ЦК-дин
“Совет кенди” газетда мухбирвиле кӏвалахун теклифнай. Гьа газетда ада ара датӏана 17 йисуз кӏвалахна.
С.Керимова Азербайжандин парламентдин орган тир
“Гьаят” (гуьгъуьнлай “Азербайжан”) газетдин бине
кутурбурукай сад я. Ада газет Икӏ ашкъидин тахтунавай, акъатай сад лагьай йикъалай редакциядин зав
отделвиле кӏвалахна, гуьгъуьнлай международный
“Гуьнай” газетдин кьилин редактордин заместителдин къуллугъ кьилиз акъудна. 1997-йисалай ам “Самур” газетдин кьилин редактор я. С.Керимова азербайжан, урус ва лезги чӏаларал чапдай акъуднавай
7 агъзурдалай гзаф макъалайрин, очеркрин, корреспонденцийрин, зарисовкайрин, эссе ва фельетонрин
автор я.
Журналистикада къазанмишай агалкьунрай ам
Азербайжандин Журналистрин Союздин “Къизил
къелем” ва Гьасанбег Зердабидин тӏварунихъ галай
премийриз лайихлу хьана. С.Керимовади гьакӏни
республикадин Мегьсети Генжевидин ва Натеванан
тӏварарихъ галай премияр къачуна. Хельсинкидин
Ватандашвилин Ассамблеядин АМК-ди адаз “Ислягьвал” премия гана.
2006-йисуз Азербайжандин Президент Илгьам
Алиеван серенжемдалди С.Керимова “Азербайжандин медениятдин лайихлу кӏвалахдар” гьуьрметдин
тӏварцӏиз лайихлу хьана.
2003-йисуз Азербайжан Республикадин Медениятдин Министерстводи ва Азербайжандин Гьукуматдин Ктабханади С.Керимовадин яратмишунар
теблигъ авун патал “Седакъет Керимовадин 50 йис”
тӏвар ганвай ктаб басма авуна. Республикадин Нобелан Информациядин Меркездин кьил, филологиядин
илимрин кандидат Бейбала Алескерова туькӏуьрай и
ктабда заридин уьмуьрдин рекьикайни яратмишунрикай гегьеншдиз ихтилатнава. Тӏвар-ван авай шаиржурналист Муьзеффер Меликмамедова гьа йисуз
С.Керимовадин яратмишунриз талукьарнавай “Се
дакъет” тӏвар ганвай публицистикадин ктаб чапдай
акъудна.
С.Керимова композитор хьизни сейли я. Ада вичин чӏалариз 100-далай гзаф манияр теснифнава.
С.Керимова икьван гагьди чап хьанвай 15 ктабдин автор я. Адан “Ван алачир гьарай” тӏвар ганвай сад лагьай повестринни гьикаяйрин ктаб (азербайжан чӏалал) 1985-йисуз “Язычи” чапханада 15
агъзур тираждалди басма хьана ва ада автордиз
кӏелдайбурун патай чӏехи гьуьрмет гъана. 1989-йисуз С.Керимовадин азербайжан чӏалал “Са гатфарин
йиф” тӏвар ганвай кьвед лагьай прозадин ктабдиз экв
акуна. А ктаб хушвилелди кьабулай кӏелзавайбуру ва
критикри Азербайжандин кхьирагрин жергедиз хци
къелем авай бажарагълу кхьираг атанвайди къейднай. И кӏватӏалрилай алатайла заридин “Къариб
къушран мани” (1991) тӏвар ганвай шииррин ктаб чап
хьана ва ана авай гзаф шиирар кӏелзавайбурун сивяйсивиз фена. Композиторри ктабда гьатнавай цӏудалай
гзаф шиирриз манияр теснифна.
Къелемэгьлиди 1993-йисуз басма авур “Алпаб”
роман Азербайжандин прозада вакъиадиз элкъвена.
Критикри и ктабдикай кхьей цӏудралди рецензияр газетринни журналрин чинриз акъатна.
Заридин лезги чӏалал сад лагьай ктаб “Лезгинкадал илига” тӏвар алаз 1995-йисуз Бакуда чап хьана
ва ада кӏелзавайбурун патай шаирдиз чӏехи гьуьрмет
гъана. Адан гьакъиндай Дагъустандинни Азербайжандин къелемэгьлийри гзаф къиметлу макъалаяр
кхьена. 1998-йисуз С.Керимовади лезги чӏалал “Къарагъ дуьнья “Лезгинкадал” кьуьлериз” тӏвар ганвай
шиирринни поэмайрин ктаб чапдай акъудна.
Авторди азербайжан чӏалал кхьенвай повестрикайни романрикай туькӏуьрнавай “Ряден” (2000)
кӏватӏалдихъ авсиятда газетринни журналрин чинриз
54 рецензия акъатна.
Гуьгъуьнлай лезги чӏалал С.Керимовадин повестрин ва гьикаяйрин “Къайи рагъ” (2003), шииррин
“Мад са гатфар” (2003), аялар патал кхьенвай “Рагъ
хъуьрезва” ктабар басма хьана. Адан са шумуд повесть ва роман (“Блажная”), гьакӏни са кьадар шиирар (“За семью горами”) урус чӏалаз элкъуьрна чапдай акъуднава.
2011-йисуз С.Керимовади “Кцӏар, кцӏарвияр”
тӏвар ганвай энциклопедиядин кӏватӏал чапдай акъудна. Кцӏарин лезгийрикай, гьакӏни вири лезги
халкьдикай ихтилатзавай и ктабдал ада тарихчиди,
этнографди, чӏалан пешекарди, журналистди, фотографди хьиз чӏугур зегьмет чӏехиди я. И ктабдин
кьетӏенвилерикай сад ам кьве чӏалал - лезги ва азербайжан чӏаларал хьун я.
2012-йисуз С.Керимовадин урус чӏалал «Медвежий дожь» романринни повестрин кӏватӏал чапдай
акъатна.
«Зи халкьдикай ихтилат» заридин кӏелзавайбурухъ
галаз нубатдин гуьруьш я. Ина шаирди чара-чара йисара кхьенвай хкягъай шиирарни поэмаяр гьатнава.
Sez Lezgin ädäbiyättän 1 tekst ukıdıgız.